Istifaan hajja le l-majlas
1 Wa kabiir rujaal al-diin saʼal Istifaan wa gaal : «Kalaamhum da sahiih walla ?»
2 Wa Istifaan radda leyah wa gaal : «Ya l-akhwaan wa l-abbahaat, asmaʼo kalaami. Allah al-Majiid baan le jiddina Ibraahiim wakit hu gaaʼid fi balad been al-Nahreen gubbaal ma macha fi hillit Haaraan. 3 Wa Allah gaal leyah : ‹Amrug min baladak wa min ahalak wa amchi fi l-balad al-niwassifha leek.›
4 «Wa Ibraahiim marag min daar al-Kaldaaniyiin wa sakan fi Haaraan wa gaʼad hinaak lahaddi abuuh maat. Wa Allah jaabah fi l-balad di al-intu hassaʼ saakniin foogha. 5 Wa fi l-balad di, Allah ma antaah ard warasa wa la bakaan sakhayyar yukhutt foogah rijileenah kula. Wa laakin Allah waaʼadah wa gaal yanti al-balad di warasa leyah hu wa le iyaalah. Wa fi l-wakit da, Ibraahiim ma indah wileed waahid kula. 6 Wa Allah kallam le Ibraahiim wa gaal leyah kadar zurriiytah yabgo ajaanib wa yaskunu fi balad al-ma hintuhum. Wa siyaad al-balad di yiʼabbuduuhum wa yidaayuguuhum muddit 400 sana. 7 Wa Allah gaal : <Ana niʼaakhib al-umma al-tiʼabbidhum wa baʼad da, zurriiytak yamurgu wa yaʼabuduuni fi l-bakaan da.>
8 «Wa Allah sawwa muʼaahada hana tahuura maʼa Ibraahiim. Wa be sabab da, Ibraahiim tahhar Ishaakh baʼad tamaane yoom min waaluudtah. Wa Ishaakh tahhar wileedah Yaakhuub wa Yaakhuub tahhar awlaadah al-atnaachar al-bigo juduudna. 9 Wa juduudna anhasado fi akhuuhum Yuusuf wa baaʼooh wa hu bigi abid fi Masir. Wa laakin Allah gaaʼid maʼaayah 10 wa najjaah min kulla l-taʼab al-ja foogah. Wa Allah antaah rahma wa hikma achaan ligi rida min Firʼoon malik Masir. Wa be da, Firʼoon darraj Yuusuf haakim fi Masir wa kallafah be masʼuuliiyit kulla beetah.
11 «Wa baʼad da, al-juuʼ dakhal fi Masir wa balad Kanʼaan wa juduudna taʼbaaniin bilheen wa l-maʼaach bigi ma fiih. 12 Wa Yaakhuub simiʼ khabar yuguulu al-Masriyiin induhum gameh wa rassal juduudna awwal marra hinaak. 13 Wa wakit macho taani marra, Yuusuf ooraahum hu akhuuhum. Wa fi l-wakit da bas, Yuusuf gaddam akhwaanah le Firʼoon. 14 Wa baʼad da, Yuusuf naada abuuh Yaakhuub wa akhwaanah wa iyaalhum achaan yaju fi Masir wa humman 75 naas. 15 Wa be misil da, Yaakhuub wa juduudna jo fi Masir wa sakano foogha lahaddi maato. 16 Wa khalaas, waddo udaamhum fi hillit Chakiim wa dafanoohum fi l-khabur al-Ibraahiim charaah be fudda min Bani Hamuur fi Chakiim.
17 «Wa l-wakit al-Allah yidoor yitimm foogah al-waʼad al-antaah le Ibraahiim garrab. Wa Bani Israaʼiil gaaʼidiin yiziidu fi Masir wa adadhum bigi katiir ziyaada. 18 Wa fi l-wakit daak, malik jadiid rikib fi Masir wa hu ma irif cheyy fi Yuusuf. 19 Wa khachchaahum le gabiilitna wa zalamaahum le juduudna wa jabaraahum achaan yikhallu atfaalhum barra le yumuutu. 20 Wa fi l-wakit da bas, wildo Muusa wa hu wileed jamiil marra waahid giddaam Allah. Wa ammah wa abuuh rabbooh fi beethum talaata chahar. 21 Wa fi l-akhiir, waajib yamurguuh min beethum wa bineeyit Firʼoon chaalatah achaan yabga wileedha wa rabbatah misil wileedha. 22 Wa hu allam kulla ilim al-Masriyiin lahaddi bigi naadum chadiid fi kalaamah wa fi khidimtah.
23 «Wa wakit Muusa umrah tamma 40 sana, chaal niiye achaan yamchi yichiif akhwaanah Bani Israaʼiil. 24 Wa chaaf Masri waahid gaaʼid yitaʼʼib waahid minhum. Wa Muusa daafaʼ le akhuuh al-mazluum achaan yansurah wa katal al-Masri. 25 Wa fi fikrah akhwaanah yafhamo kadar Allah rassalah achaan yinajjiihum be iidah. Wa laakin humman ma fihmo.
26 «Wa ambaakir, hu ligi naaseen min akhwaanah gaaʼidiin yiddaawaso. Wa hu dawwar humman yissaamaho ambeenaathum wa gaal : ‹Intu akhwaan wa maalku tiddaawaso ?› 27 Laakin al-naadum al-yitaʼʼib al-aakhar lazza Muusa wa gaal : ‹Yaatu khattaak foogna haakim wa gaadi ? 28 Walla tidoor taktulni misil amis katalt al-Masri da ?› 29 Wa wakit Muusa simiʼ al-kalaam da, hu jara min Masir wa macha bigi ajnabi fi balad Midyaan. Wa wakit saakin hinaak, wilid awlaad itneen.
30 «Wa baʼad 40 sana, Muusa gamma macha fi sahara hana jabal Siinaaʼ wa waahid min al-malaaʼika baan leyah fi naar fi lubb chideere. 31 Wa wakit Muusa chaafah, hu ajjab bilheen wa garrab le l-chideere achaan yichiifah adiil. Wa khalaas, hiss Allah ansamaʼ. 32 Wa Allah gaal : ‹Ana Allah Rabb juduudku Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub.› Wa Muusa rajaf wa khaaf khoof chadiid wa ma dawwar yichiifah. 33 Wa Allah kallam leyah wa gaal : ‹Sill niʼleek min rijileenak achaan al-bakaan al-inta waagif foogah da ard mukhaddasa. 34 Ana chift al-taʼab al-chadiid hana chaʼabi al-gaaʼidiin fi Masir wa ana simiʼt siraakhhum wa nazalt achaan ninajjiihum. Wa hassaʼ taʼaal, nirassilak inta fi Masir.›»
35 Wa Istifaan gaal : «Muusa da, hu al-naadum al-akhwaanah abooh ma khiblooh wa l-gaalo leyah : ‹Yaatu khattaak foogna haakim wa gaadi.› Wa laakin hu bas al-naadum al-Allah rassalah achaan yabga haakimhum wa munajjiihum min al-Masriyiin be musaaʼadat al-malak al-baan leyah fi l-chideere. 36 Wa hu maragaahum min Masir. Wa fi muddit 40 sana, sawwa ajaayib wa alaamaat kubaar fi balad Masir wa fi l-bahar al-Ahmar wa fi l-sahara.
37 «Wa Muusa da, hu al-kallam le Bani Israaʼiil wa gaal : <Baʼadeen Allah yigawwim leeku min akhwaanku nabi misli ana.> 38 Wa wakit jamaaʼat Bani Israaʼiil laammiin fi l-sahara, Muusa bas al-wasiit ambeen juduudna wa l-malak al-kallam maʼaayah fi jabal Siinaaʼ. Leyah hu bas, Allah nazzal kalaam al-haya achaan yantiih leena.
39 «Wa laakin juduudna abo ma simʼooh. Humman ma dawwaro yitaabuʼuuh. Wa fi guluubhum dawwaro yigabbulu fi Masir. 40 Wa hajjo le Haaruun wa gaalo : ‹Asnaʼ leena asnaam wa khalliihum yuguuduuna fi l-derib, achaan ma naʼarfu al-cheyy al-bigi le Muusa al-maragaana min balad Masir.› 41 Wa fi l-wakit da, sanaʼo al-sanam al-yichaabih ijil. Wa gaddamo leyah dahiiye wa ayyado be farha giddaam al-cheyy al-humman bas sawwooh. 42 Wa Allah kassa minhum wa khallaahum yaʼabudu khuwwaat al-sama. Wa da maktuub fi kitaab al-anbiya al-buguul :
<Ya Bani Israaʼiil, fi muddit 40 sana fi l-sahara,
gaddamtu dahaaya wa hadaaya leyi ana walla ?
43 La, abadan ! Fi l-sahara,
intu chaayliin kheemat al-ibaada hana Muulak
wa chaayliin ilaahku najmat Rafaan.
Dool al-asnaam al-sanaʼtuuhum
achaan tasjudu leehum.
Wa be sabab da, niwaddiiku fi l-khurba
khaadi le balad Baabil.>
44 «Wa fi l-sahara, juduudna chaalo maʼaahum al-kheema al-foogha liihaan al-muʼaahada. Di al-kheema al-Muusa banaaha misil Allah amarah beyah. Wa hu banaaha misil al-nizaam al-Allah wassafah. 45 Wa baʼad da, Yachuuʼ wa juduudna jaabo kheemat al-ibaada al-foogha al-sanduug fi l-balad di wakit dakhalo foogha wa malakooha. Wa Allah tarad kulla l-gabaayil al-saakniin foogha min giddaamhum. Wa l-kheema di gaaʼide lahaddi zaman Dawuud.
46 «Wa Allah ridi be Dawuud wa Dawuud talab izin achaan yabni beet gawi le Allah Rabb Bani Yaakhuub. 47 Wa fi l-akhiir, wileedah Suleymaan bana beet Allah. 48 Wa laakin Allah al-Aali ma saakin fi buyuut al-banoohum al-naas. Achaan da, kitaab al-nabi buguul : 49 <Daahu Allah gaal :
Al-sama archi
wa l-ard bakaan nukhutt rijileeni.
Hal tagdaro tabnu beet al-yichiilni ?
Walla tagdaro tabnu leyi bakaan le l-raaha ?
50 Kulla cheyy al-gaaʼid,
ana bas al-khalagtah.>»
51 Wa Istifaan gaal : «Ya l-naas al-aasiyiin ! Guluubku gawiyiin wa ma tidooru tasmaʼo kalaam Allah ! Intu daayman taʼaso al-Ruuh al-Khudduus. Intu tisawwu nafs al-cheyy misil juduudku sawwooh. 52 Ween al-nabi al-juduudku ma taʼʼabooh ? Humman katalo al-anbiya al-ballakho leehum be jayyit abdah al-saalih al-Masiih wa wakit al-Masiih ja khalaas, intu khuntuuh wa kataltuuh ! 53 Intu bas al-naas al-Allah nazzal leeku al-Tawraat be waasitat al-malaaʼika wa laakin ma taabaʼtu kalaamah !»
Moot Istifaan
54 Wa wakit naas al-majlas simʼo kalaam Istifaan, khidbo khadab chadiid wa addo sunuunhum min al-zaʼal diddah. 55 Wa Istifaan anmala be l-Ruuh al-Khudduus wa rafaʼ raasah wa gaaʼid yichiif foog fi l-sama. Wa hu chaaf majd Allah wa Isa waagif jamb Allah fi nussah al-zeenaay. 56 Wa Istifaan gaal : «Ana chaayif al-sama faatih wa chaayif Ibn al-Insaan waagif jamb Allah fi nussah al-zeenaay !»
57 Wa l-naas awwo be hiss chadiid wa ayyi waahid minhum sadda adaanah be iideenah wa kulluhum gammo hajamooh. 58 Wa maragooh barra min al-madiina wa gammo yarjumuuh. Wa l-chuhuud al-gaaʼidiin yarjumuuh sallo khulgaanhum al-barraaniyiin wa khalloohum maʼa sabi usmah Chaawuul le yahrishum.
59 Wa wakit gaaʼidiin yarjumuuh, Istifaan daʼa wa gaal : «Ya Rabbina Isa, chiil ruuhi.» 60 Wa barak wa sarakh be hiss chadiid wa gaal : «Ya Rabb, ma tahsib khataahum da fooghum.» Wa wakit gaal al-kalaam da, khalaas hu maat.
Fare pe wanna ge Estefanus ne
1 Kep tuwaleya ele na go: «Fare mbe fareba’a?» 2 Estefanus jan go: «Ná vya ma, bá ma, za̰ me mbi gale: Dok ge hormo dya̰ tene nee bá Abraham ta, swaga ge ne ka Mesopotami go, gale ne be ge mbo ya kat Haran go to . 3 Dok jya̰ na go: ‹Ya̰ mo suwal ne mo kon-twala ma, mbo suwal ge mbi ne mbo ŋgay mo na ya ya .› 4 A go no Abraham ɗage ne Kaldeya ma suwal ya mbo ya katɗa suwal Haran go no. Go̰r siya ge na bá ne go, Dok mbo ne na ya suwal ge aŋ ne ka ne na go ma̰ mbe no . 5 Be hon na joo a̰me suwal mbe go to, ko swaga vya go cecḛ ge na koo ba e go to bat. Amma ke wak tuli go na mbo hon na joo, na mbo gá ge na vya ma ne na go̰r go me. Swaga mbe go gale ne be vya . 6 Dok waage na zḛ tek go na hir ma mbo mbo kat mbay suwal ge ɗogle ya, a mbo ke nama mo̰r, a mbo ke nama yál del kikis anda . 7 Amma suwal ge a ne ka mo̰r na go mbe, mbi mbo mḛre nama, a mbi Dok jya̰ ne. Ne go̰r go a mbo wat ya zum, a mbo mbo ya uware mbi swaga mbe no go . 8 Dok ho̰ na wak tuli ge ba̰y vyanna ne no, a go no swaga ge ne tó Isaku, Abraham vya̰ na ba̰y no dam ge tiimal go. Isaku ke go no me ne Yakub, Yakub ge ne nee bá ge wol para azi ma go no me .
9 Nee bá ma ka ké yil Yusuf ta, a yá na uzi no, a gene na mbo suwal Masar no, amma Dok ka poseya ne na . 10 Zu na ne yál ge daage zi no pet, ho̰ na zwama no, e na det Faraon gan ge Masar ma ne ndwara zi kwaɗa no. A go no Faraon e na suwal Masar pal no pet, ne nà yàl pal no me . 11 Swaga ge baktar ne dé suwal Masar ma ne suwal Kanan pal mwaɗak, naa ka njot yál ge be to, nee bá ma be ɓol kaŋ a̰me ge zamma to . 12 Swaga ge Yakub ne za̰ go kaŋzam ya suwal Masar ya, teme nee bá ma ge ndwara zḛ zaŋgal . 13 Ge ndwara azi go, Yusuf ŋgay tene na bá vya ma ta no, a go no, na hir pe dya̰ zum Faraon ta no . 14 Yusuf teme naa mbo wan na bá Yakub ma ne na hir ma ya no mwaɗak, naa wara ɓyalar para anuwa̰y . 15 Yakub mbo suwal Masar ya no, na sḛ su ya go poseya ne nee bá ma pet . 16 A ḭ nama ya mbo ya mbulla ge Sichem go, táál siya ge Abraham ne yá na ne Emmor vya ma tok go ge Sichem go. 17 Swaga ge wak tuli ge Dok ne ke Abraham ne gá gwa wiya ɗe, Israyela vya ma zuli ta se la̰y suwal Masar go , 18 ɗiŋ det ya zaman ge ndu ge ɗogle ge ne kwa Yusuf to ne ame gan suwal Masar go. 19 Gan mbe boge ne hir ma, ke nee bá ma yál no, ɗiŋ ka e nama dol bama vya ge kaare ma uzi, ne da pe nama su uzi . 20 A swaga mbe go Musa tó no, na sḛ ka siŋli Dok ndwara zi. Na bá ma wá na saba ataa bama yadiŋ . 21 Swaga ge a ne é na ya zum, Faraon vya ge gwale he na walla no dimma ne na vya go . 22 A go no a hate Musa zwama ge Masar ma ne no pet, na sḛ pool fare janna zi, ne temel kerra zi me. 23 Swaga ge ne há ne del wara anda, ɓo dwatɗa no go na gwan mbo ndil na ná vya Israyela vya ma. 24 Swaga ge ne kwa ndu ne ke na sele yál, ɗaŋge na pe no, swaga gele na go, hṵ masar a̰me no . 25 ka dwat go na ná vya ma kwa go na Dok ɓyare má bama ne ne nà ta, amma a be wan na pe go to. 26 Dam ge kwap ge go, gwan mbo ya no, mbo ya ɓol nama ne fol ta no, wá nama buwal zi no, jya̰ nama no go: ‹Aŋ ná vya ma ne, aŋ te ke ta yál go gyana ɗaa ?› 27 Amma bage ne ka ke na kon yál maare na janna no go: ‹A wuɗi e mo i ga̰l, ko bage kun i sarya ne ɗaa? 28 Mo ɓyare hun mbi dimma ne mo ne hṵ Masar dana go ɗaa?› 29 Swaga ge Musa ne za̰ fare mbe no, sya mbo woy tene suwal Madiyan ya no, tó vya ma yago no azi .
30 Del wara anda go̰r go, maleka dya̰ na ta ful pul ge njal Sinay ne zi no, ge ol ɗaabeya ge uwara vya ge kḭso dadab ne zi . 31 Swaga ge Musa ne kwa daalam mbe, ke ajab. Swaga ge ne ka ndar tene ya na ta zi go na ba kwa na kwaɗa, za̰ Bageyal ka̰l janna go: 32 ‹Mbi Dok ge mo bá ma ne ne, Dok ge Abraham ne, ge Isaku ne, ne ge Yakub ne.› Vo ndatɗa zi, Musa gwan ndil na to bat . 33 Bageyal jan na go: ‹Fage mo tyarko ma uzi, ago swaga ge mo ne mḛ ne na go mbe no a swaga ge harcal ne . 34 Mbi kwa yál njotɗa ge mbi naa ma ne suwal Masar go, mbi za̰ nama sun ta ma, mbi mbo ya no ndwara mbi ba zur nama. Se no, ndi, mbi teme mo mbo suwal Masar .›
35 Musa mbe ge a ne maare na ne fare janna go: ‹A wuɗi e mo i ga̰l, ko bage kun i sarya ne ɗaa›, Dok teme na dimma ne ga̰l go, ko ne bage zurra go, ne viya̰ ge maleka ge ne dya̰ tene na ta ol ɗaabeya zi mbe ta. 36 A na ge ne abe nama ne suwal Masar diŋ ya zum ne kaŋ ŋgayya ma ne kaŋ ajab ma ta, ge maŋgaɗam ga̰l yuwam ge kaal go, ge ful pul zi del wara anda me. 37 A Musa mbe jya̰ Israyela vya ma ne go: Dok mbo hon aŋ anabi a̰me ne aŋ ná vya ma buwal zi dimma ne mbi go. 38 A na ge swaga koteya ge ful pul zi go, mḛ nee bá ma ne maleka ge ne ka jan fare njal Sinay go buwal zi ne, a na uwale ame fare ge ndwara ma ne mbo ne na ya hon nee no. 39 Amma nee bá ma be ɓyare gwan ne bama pala na pe se to, a kuri na uzi, a saŋge bama dwatɗa suwal Masar pal ya no, 40 a jya̰ Aaron go: ‹Ke i dok ge na ba ka mbo i ndwara zḛ, ago Musa ge ne abe i ne suwal Masar ya zum mbe, i kwa kaŋ ge ne ɓo na ne ya to .› 41 Dam mbe go, a ɗeere nday vya, a tyare tuwaleya hon kaŋ sḭḭm no, a gá ke vḛso ne kaŋ ge bama ne ke na ne bama tok zi no. 42 Ne go̰r go Dok saŋge nama na go̰r, ya̰ nama gá uware kaŋ dolla ge ne digi ziya ma no dimma ne njaŋge ne maktub ge anabi ma ne zi go: Del ma wara anda ful pul zi, Israyela vya ma, aŋ ka tyare kavaar ma ne tuwaleya ge ɗogle ma hon mbi ɗaa? 43 Aŋ ḭ gur ge dok Molok ne poseya ne kḭḭm ge aŋ dok guwa̰r Rayfan ne. Aŋ ɗeere kḭḭm mbe ma ndwara go aŋ ba ka uware nama. A go no mbi e naa pál aŋ mbo suwal Babilon ndwara zḛ ya no.
44 Ge ful pul zi, nee bá ma ka ne gúr swaga ɓol ta, na ge Musa ne lá na wak honna ge Dok ne pal dimma ne na sḛ ne kwa na go. 45 Swaga ge a ne ɓo na, Juswa nama ndwara zḛ, nee bá ma mbo ne na ya ge suwal ge bama ne ame na ne pehir ge ɗogle ma tok, nama ge Dok ne ya̰ nama uzi nama ndwara zḛ ma, gá swaga mbe go ɗiŋ dam ma ge Dawda ne zi. 46 Na sḛ ɓo kwa a̰se ge Dok ne, kaɗe Dok no go na ho̰ na viya̰ ge sin zok ge mbegeya ne pehir ge Yakub vya ma ne pe. 47 Amma a Salomon sḭ na zok mbe ne . 48 Bage ne digi zi ya kat zok ge ne sḭ ne naa dasana tok zi to, dimma ne anabi ma ne jya̰ go: 49 ‹Digi a mbi swaga katɗa ne, suwar a mbi swaga kan koo ne. Aŋ sin mbi ma̰ ma zok ɗaa? Mbi swaga ɗigli tene kat ma̰ da ɗaa? Bageyal jan ne . 50 Te be mbi sḛ ke kaŋ mbe ma ne pet to’a?›
51 Aŋ naa ge pala ndaar ma, naa ge dulwak ma ne togor ma ne ame fare ge Dok ne to ma! Aŋ kuri O̰yom ge mbegeya wak kuri ɗaɗak, aŋ ne aŋ bá ma go mbe ca. 52 Aŋ bá ma ke to anabi ge daage yál ɗaa? A hṵ nama ge a ne waage mborra ge ndu ge dosol ne ya, na ge ne se no aŋ ne kuri na, aŋ ne hṵ na me. 53 Aŋ ge aŋ ɓo eya ge Dok ne ne maleka ma ta, amma aŋ be gwan ne aŋ pala eya mbe pe se to.»
Siya ge Estefanus ne
54 Swaga ge a ne za̰ fare mbe ma no, a ɗage julili pore, ne sul bama kiya̰r ma Estefanus pal. 55 Na sḛ wiya ne O̰yom ge mbegeya, dusi na ndwara ndil swaga digi, kwa hormo ge Dok ne, kwa Jeso ne mḛya Dok tok matoson pal me. 56 Jan go: «Ndi, mbi kwa pḭr ne digi ya hageya, Vya ge ndu mḛ ya Dok tok matoson pal.» 57 A ndage bama ka̰l ba̰yya, a dibi ma togor ma, a njet so ya na pal, 58 a ɓyan na ya suwal go̰r zum, a mbal na ne njal uzi. Naa ge sayda ma ka̰ bama ba̰r ma ge bool a̰me ge a ne tol na Sawul ndwara zi. 59 A mbal Estefanus ne njal ma, na sḛ ka kaɗeya go: «Bageyal Jeso, ame mbi o̰yom.» 60 Gur na koo se, oy ne ka̰l ndaar go: «Bageyal, kaage mo isi sone mbe nama pal to!» Swaga ge ne jya̰ fare mbe no, su.
