Muusa amar be tabbigiin al-churuut
1 Wa Muusa gaal : Hassaʼ da, ya Bani Israaʼiil, asmaʼo al-churuut wa l-gawaaniin al-ana zaati niʼallimhum leeku wa tabbuguuhum. Wa be da, talgo al-haya wa tadkhulu fi l-balad al-yantiiha leeku Allah Rabb juduudku wa tichiiluuha warasa. 2 Ma tiziidu cheyy fi l-awaamir al-ana amartuku beehum wa la tangusu minhum cheyy. Achaan tahfado wasaaya Allah Ilaahku al-ana amartuku beehum.
3 Wa intu chiftu be uyuunku al-cheyy al-sawwaah Allah fi hillit Baʼal Faʼuur. Wa fi usutku, Allah Ilaahku katal kulla l-naas al-abado ilaah Baʼal hana jabal Faʼuur. 4 Wa laakin intu al-munrabitiin maʼa Allah Ilaahku, kulluku hayyiin al-yoom.
5 Chiifu, ana allamtuku gawaaniin wa churuut misil Allah Ilaahi amaraani beyah achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa. 6 Ahfadoohum wa tabbuguuhum wa beehum talgo al-maʼrafa wa l-hikma giddaam al-chuʼuub al-mujaawiriinku. Wa wakit al-chuʼuub al-mujaawiriinku yasmaʼo al-churuut dool, yuguulu : «Akiid al-umma al-kabiire di indaha maʼrafa wa hikma.» 7 Achaan weeni al-umma al-kabiire al-indaha ilaahaat gariibiin leeha misil Allah Ilaahna wakit ninaaduuh fi ayyi wakit ? 8 Wa weeni al-umma al-kabiire al-indaha gawaaniin wa churuut aadiliin min kulla l-wasaaya al-ana al-yoom nantiihum leeku dool ? 9 Wa laakin angarʼu ! Ahfado adiil nufuusku achaan ma tanso al-achya al-chaafoohum uyuunku. Wa fi kulla muddit hayaatku, khalli ma yamurgu min guluubku. Wa arrufuuhum le iyaalku wa le iyaal iyaalku.
Muusa zakkar al-naas be l-muʼaahada
10 Fakkuru fi l-yoom al-wagaftu foogah giddaam Allah Ilaahku fi jabal Huuriib wakit Allah gaal leyi : «Limm leyi al-chaʼab achaan yasmaʼo al-kalaam al-nuguulah leehum wa be da, yilʼallamo kikkeef yakhaafo minni fi kulla muddit hayaathum. Wa yiʼallumuuh le awlaadhum kula.»
11 Wa fi l-yoom da, garrabtu leyi wa wagaftu fi gaʼar al-jabal wa l-jabal mugabbad naar lahaddi naarah taalʼe fi l-sama wa indah dalaam wa sahaab wa khamaam azrag kurum. 12 Wa Allah hajja leeku min ust al-naar wa intu simiʼtu kalaamah. Ma chiftu ayyi hajim wa laakin simiʼtu hissah. 13 Wa hu ooraaku be muʼaahadatah wa amaraaku titabbugu al-wasaaya al-achara wa hu katabaahum fi liihaan itneen hana hajar. 14 Wa fi l-wakit da, Allah amaraani niʼallimku al-gawaaniin wa l-churuut achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa.
Ibaadat al-sanam mamnuuʼa
15 Angarʼu wa ahfado nufuusku achaan intu ma chiftu ayyi hajim wakit Allah hajja leeku min ust al-naar fi Huuriib. 16 Wa da achaan ma titallufu nufuusku wa tasnaʼo leeku sanam fi ayyi hajim wa taʼabuduuh misil fi hajim raajil aw fi hajim mara 17 aw fi hajim ayyi haywaan fi l-ard aw fi hajim ayyi teeraay al-titiir fi l-sama 18 aw fi hajim ayyi haywaan al-yazhaf fi l-ard aw fi hajim ayyi huut fi lubb al-almi. 19 Ma tarfaʼo uyuunku le l-sama wa tichiifu al-harraay wa l-gamar wa l-nujuum wa kulla khuwwaat al-sama wa yaʼajubuuku wa tasjudu giddaamhum wa taʼabuduuhum. Humman dool, Allah Ilaahku antaahum le kulla l-chuʼuub al-aakhariin al-gaaʼidiin tihit al-sama. 20 Wa laakin intu bigiitu hineey Allah, hu al-chaalaaku wa maragaaku min balad Masir wa hi balad al-misil jahannam al-tagtaʼ al-hadiid. Wa da, achaan tabgo chaʼabah wa warasatah misil intu bigiitu leyah al-yoom.
21 Wa Allah khidib aleyi fi chaanku intu. Wa halaf wa gaal abadan ana ma nagtaʼ bahar al-Urdun wa ma nadkhul fi l-balad al-adiile al-Allah Ilaahku yantiiha leeku warasa. 22 Wa kan leyi ana, numuut fi l-balad di, ma nagtaʼ bahar al-Urdun maʼaaku. Wa laakin intu tagtaʼooh wa tichiilu al-balad al-adiile di warasa. 23 Angarʼu ma tanso al-muʼaahada al-sawwaaha maʼaaku Allah Ilaahku wa la tisawwu leeku sanam fi ayyi hajim. Wa da l-cheyy al-hu daharaaku minnah. 24 Achaan khadab Allah Ilaahku misil naar al-tahrig. Wa hu Ilaah khayyuur yaʼni ma yidoor taʼabudu ilaah aakhar.
25 Wa wakit taskunu wa titawwulu fi l-balad di, wa taldo iyaal wa iyaalku kula yaldo iyaal, ma tisawwu sanam fi ayyi hajim le tisawwu al-fasaala giddaam Allah Ilaahku wa tikhaddubuuh. 26 Wa khalaas al-yoom bas, ana nichahhid foogku al-samaawaat wa l-ard. Kan sawweetu fasaala misil di, Allah yuguchchuku tawwaali min al-balad al-tichiiluuha warasa wa tagoodu foogha khaadi le bahar al-Urdun. Wa l-ard di ma tagoodu foogha titawwulu achaan hu yidammirku marra waahid. 27 Wa Allah yichattitku fi lubb al-umam wa tifaddil minku umma sakhayre bas fi lubb al-umam al-Allah yiwaddiiku fi bakaanhum. 28 Wa hinaak taʼabudu ilaahaat hana hatab wa hajar al-sanaʼaahum insaan be iidah, al-abadan ma chaafo wa la simʼo wa la akalo wa la chammo.
29 Wa khalaas, min hinaak tifattuchu Allah Ilaahku. Wa kan tifattuchuuh be kulla guluubku wa kulla fikirku, khalaas talgooh. 30 Wa kan fi diigitku tiwaajuhu kulla l-kalaam da, khalaas fi l-akhiir, tigabbulu le Allah Ilaahku wa tasmaʼo kalaamah. 31 Achaan Allah Ilaahku, hu Ilaah rahiim. Wa la yaabaaku wa la yidammirku wa la yansa al-muʼaahada al-halaf beeha le abbahaatku.
Allah azal chaʼabah
32 Fakkuru fi l-zaman al-faat min Allah khalag al-insaan fi l-ard. Wa fakkuru fi kulla cheyy al-bigi fi l-dunya min tarafha le tarafha. Cheyy kabiir misil da bigi walla ? Wa simiʼtu cheyy mislah walla ? 33 Wa hal fi naas misilku intu al-simʼo hiss al-Rabb hajja leehum min ust al-naar wa gaʼado hayyiin walla ? 34 Wa hal fi ilaah aakhar al-jarrab yichiil le nafsah umma min usut umma aakhara be tajriba aw be alaamaat aw be ajaayib aw be harib aw be iid chadiide aw be duraaʼ gawi aw be khoof chadiid misil al-sawwaah Allah Ilaahku fi balad Masir walla ? Wa da intu chiftuuh be uyuunku.
35 Wa waddah leeku le taʼarfu kadar Allah hu bas al-Ilaah wa la ilaah illa hu. 36 Wa min al-sama, hu khallaaku simiʼtu hissah le yantiiku adab. Wa fi l-ard, hu chawwafaaku naarah al-kabiire wa min ust al-naar intu simiʼtu kalaamah. 37 Wa da achaan hu habba abbahaatku wa azal zurriiyithum al-baʼadhum. Wa maragaaku min balad Masir be gudurtah al-kabiire 38 le yaglaʼ balad al-umam al-kubaar wa chudaad minku. Wa yantiiha leeku warasa wa tadkhulu foogha. Wa da, misil al-gaaʼid yabga al-yoom.
39 Wa l-yoom, aʼarfu wa khuttu fi guluubku kadar Allah hu bas Rabb al-samaawaat wa l-ard. Wa la ilaah illa hu. 40 Wa intu wa le iyaalku, ahfado al-churuut wa l-wasaaya al-naamurku beehum al-yoom achaan talgo al-kheer wa umurku kula yabga tawiil fi l-ard al-antaaha leeku Allah Ilaahku le l-abad.
Mudun al-luju al-talaata
41 Wa khalaas, Muusa azal talaata mudun sabaah le bahar al-Urdun. 42 Wa l-mudun dool yabgo hana luju le l-naadum al-katal naadum aakhar bala raayah, al-ma indah maʼaayah ayyi karaahiiye min awwal. Wa wakit al-kaatil yajri wa yamchi le waahide min al-mudun dool, hayaatah madmuuna. 43 Wa l-mudun dool, humman Baasar al-fi l-khala fi l-sahale le gabiilat Raʼuubiin, wa Raamuut al-fi Gilʼaad le gabiilat Gaad, wa Joolaan fi turaab Baachaan le gabiilat Manassa. 44 Wa dool al-gawaaniin al-Muusa khattaahum le Bani Israaʼiil.
Bani Israaʼiil sabaah bahar al-Urdun
45 Wa baʼad marago min balad Masir, Muusa anta Bani Israaʼiil faraayid wa churuut wa gawaaniin. 46 Wa da khaadi le bahar al-Urdun fi waadi al-mugaabil hillit Beet Faʼuur fi balad Siihuun malik al-Amuuriyiin al-sakan fi Hachbuun. Wa wakit Muusa wa Bani Israaʼiil marago min balad Masir, haarabooh le l-malik da wa annasaro foogah. 47 Wa humman chaalo baladah wa balad Oog malik Baachaan. Wa humman al-itneen dool muluuk al-Amuuriyiin al-gaaʼidiin sabaah khaadi le bahar al-Urdun. 48 Wa buldaanhum macho min hillit Aruuʼir al-fi khachum waadi Arnuun lahaddi jabal Siyuun al-binaaduuh Harmuun, 49 wa kulla l-Araba sabaah khaadi le bahar al-Urdun lahaddi l-bahar al-Mayyit fi gaʼar jabal al-Fisga.
Moɗegeya ne koy eya ge Bage ɗiŋnedin ne ma pe
1 Ne se no, o Israyela ma, koy me eya ma, ne wak honna ma ge mbi ne hate aŋ nama, ke me mborra nama pal. A mbo e aŋ kat ne ndwara, ne e aŋ mbo wat suwal ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge aŋ bá ma ne ne ho̰ aŋ na go me. 2 Aŋ mbo kan fare a̰me ge kaŋ ge mbi ne jan aŋ mbe no pal to, ko ne ndage fare a̰me uzi go ŋgeɗo to bat. Aŋ mbo ke mborra ge eya ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge aŋ ne ma pal tetem dimma ne mbi ne ho̰ aŋ na go. 3 Aŋ kwa kaŋ ge Bage ɗiŋnedin ne ke ne dok ge Baal Pehor ne da ne aŋ ndwara. Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne hṵ naa ge ne mbo uware dok ge Baal Pehor ne ma ne aŋ buwal zi mwaɗak. 4 Amma aŋ ge aŋ ne ho̰ ta Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ma, ɗiŋ ma̰ no aŋ da ne ndwara.
5 Aŋ kwa, mbi hate aŋ eya ma ne wak honna ma pet dimma ne Bage ɗiŋnedin Dok ge mbi ne ne ho̰ mbi na wak go. Ne da pe, aŋ ke mborra nama pal swaga ge aŋ ne mbo det ya suwal ge aŋ ne ɓyare mbo ame mbe ya go. 6 Koy me nama, ke me mborra nama pal, ago a mbo saŋge aŋ zwama ne ɗalla ge pehir ge ɗogle ma, nama ge a ne mbo za̰ eya mbe ma no ya ndwara zi. A mbo ka janna go: «Naa mbe ma no, a naa ge zwama ne ɗalla ma ne.» 7 Ne pehir ge ɓase gḛ ma buwal zi, a ge daage ge na dok ma ne kat gwa ne na dimma ne Bage ɗiŋnedin Dok ge nee ne, ne kat gwa ne nee swaga ge nee ne tol na go go ne ɗaa? 8 Ne pehir ge ɓase gḛ ma buwal zi, a ge daage ɓó eya ma ne wak honna ge dosol ma dimma ne eya ge mbi ne ho̰ aŋ nama ma̰ mbe go ne ɗaa?
9 Ke me haŋgal, koy me kaŋ ge aŋ ne kwa nama ne aŋ ndwara ma aŋ pala zi kwaɗa. Vyale me nama to bat. Hate me aŋ vya ma ne aŋ vya-kon ma kaŋ mbe ma.
10 Dwa me ne dam ge aŋ ne mbo ya Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ndwara se ge njal Horeb go. Swaga mbe go Bage ɗiŋnedin jya̰ mbi go: «Kote ɓase mbe ma ya pet mbi ndwara se, mbi ba jan nama mbi fare ma, ne da pe nama hate sya mbi vo, dam ma mwaɗak tek ge a gale ne ndwara suwar no pal, nama hate nama vya ma fare mbe ma me.» 11 Dam mbe go, aŋ kote mḛya njal pe go. Njal mbe ka sor ol, ol ka ɗaabeya ɗiŋ mbo dok pul kuɗi digi, ol-swama dibi njal mbe se pisil ŋgiŋgil poseya ne pḭr sebeya. Swaga hat tṵ ɗeɗek. 12 Bage ɗiŋnedin ka jan aŋ fare ne ol zi ya, aŋ ka za̰ na ka̰l ge ne jan fare, amma aŋ be kwa na ne aŋ ndwara to, aŋ za̰ na ka̰l ɗeŋgo. 13 Ho̰ aŋ na wak tuli, uwale ho̰ na wak go, aŋ koy eya ge wol ma, njaŋge nama gwal ge njal ma go no azi. 14 Swaga mbe go, Bage ɗiŋnedin ho̰ mbi na wak go, mbi hate aŋ eya ma ne wak honna ma, ne da pe, aŋ ba gá ke mborra nama pal ge suwal ge aŋ ne mbo ame na dḛ ya go.
15 Dam ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ aŋ fare ne ol zi ya, ge njal Horeb go, aŋ be kwa dir a̰me to. Ke me haŋgal ne aŋ sḛ ma pe, 16 ne da pe, na kaage aŋ dé sone zi ɗo, aŋ ke dir a̰me ne aŋ sḛ ma pe to, ko aŋ cer kḭḭm dimma ne ndu son, ko ne ndu gwale go to, 17 ko dimma ne kavaar ge ne suwar pal, ko ne njoole ge ne ɗage ma go to, 18 ko dimma ne kavaar a̰me ge ne sar ne na pul suwar pal, ko ne sii ge ne mam se ma go to bat me. 19 Swaga ge aŋ ne hé aŋ ndwara digi ndil gyala, ko saba, ko guwa̰r ma, kaŋ ge daage pet ge ne digi zi ya ma, kaage aŋ ya̰ ta nama pe ya uware nama, ko ke nama temel mo̰r to bat. Ago Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne é kaŋ mbe ma da ne naa ge ne suwar pal ge may ma pe pet. 20 Amma Bage ɗiŋnedin mbo ndage aŋ ne ol ge bibilu ge Masar ma ne zi ya, ndwara go na saŋge aŋ na naa ma ne na sḛ pe, dimma ne aŋ ne ka ne se ma̰ no go.
21 Ne aŋ fare janna ma pe, Bage ɗiŋnedin hó na laar mbi pal, guni tene no go, mbi mbo har maŋgaɗam Urdun le may ya mbo wat suwal ge siŋli, ge na ge Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne, na ne ho̰ aŋ na joo ya to bat. 22 Ago a ŋgat mbi mbo su suwal mbe no go go, mbi har maŋgaɗam Urdun le may ya to. Amma aŋ ɗe, aŋ mbo har mbo le may ya, aŋ mbo ame suwal ge siŋli mbe, aŋ gá kat na go. 23 Ke me haŋgal, vyale me ne wak tuli ge Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ne ke ne aŋ to. Cé me kḭḭm a̰me ge Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne, ne tele aŋ go, aŋ ce nama to to bat. 24 Ago Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne a ol ge ɗaabeya ne, a Dok ge yil ne.
25 Swaga ge aŋ ne mbo tol vya ma ya, aŋ vya ma gwan tol ta, aŋ ke kaal suwal mbe go, kadɗa aŋ detɗa sone zi, aŋ cer kḭḭm a̰me ma, ko ne cer kaŋ a̰me ge sone ge ne é Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne laar hotɗa, 26 ma̰ no mbi tol digi ma ne suwar nama ka sayda. Swaga ge aŋ ne mbo har’a maŋgaɗam Urdun le may ya, aŋ det suwal mbe ya, kadɗa aŋ ke kaŋ ge sone mbe ma ya, aŋ pe mbo burmi uzi rerege, aŋ mbo ke kaal suwal mbe go dḛ to. 27 Bage ɗiŋnedin me mbo ɓarse aŋ se pehir ge ɗogle ma buwal zi. Aŋ mbo ga woɗege gwa, katɗa mbay ge pehir ge ɗogle ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ aŋ nama tok go ma buwal zi. 28 Yago, aŋ mbo ga ke dok ge naa dasana ma ne ce nama ne bama tok zi ma temel mo̰r, ndwara go uwara ma, ne njal ma ge a ne kwar swaga, ko za̰ya, ko zam kaŋ, ko hur a̰me to pet ma. 29 Amma swaga mbe yago, aŋ mbo ɓyare Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne pe, aŋ mbo ɓol na, kadɗa aŋ ɓyare na da ne dulwak ɗu, ne aŋ sḛ ma mwaɗak.
30 Swaga ge yál mbe ma mwaɗak, a ne mbo set aŋ ya, aŋ det wak nonna zi, go̰r go, aŋ mbo gwan’a Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ta, aŋ gwan ne aŋ pala na pe se. 31 Ago Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne, a Dok ge laar wanna ne, mbo dol aŋ uzi to, mbo burmi aŋ pe uzi to, mbo vyale ne wak tuli ge na ne ke ne aŋ báŋ ma ne guni tene to me. 32 Se no ɗe, hale me fare ma ge ne kale aŋ ndwara zḛ ya ma pe, ne swaga ge Dok ne dó ndu dasana suwar pal go day, dunya keŋ mwaɗak, kaŋ kerra ge ajab ge go mbe kerra go ɗu wa’a? Aŋ za̰ fare a̰me hir ge go mbe ya go’a? 33 Ko pehir a̰me za̰ ka̰l ge Dok ne ka jan fare ne ol zi ya dimma ne aŋ ne za̰ go ɗo, ka ne ndwara no’a? 34 Ko dok a̰me ge ne mbo ndage pehir a̰me ne na sḛ pe ne pehir ge ɗogle ma buwal zi ya zum ne pool ge na ne, ne kugiya ma, ne kaŋ ŋgayya ma, ne kaŋ ajab ma, ne pore mballa ma dimma ne kaŋ ma pet ge Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ne ke ne aŋ pe ge suwal Masar go, aŋ ndwara go waŋ ya go ɗaa?
35 A ŋgay aŋ kaŋ mbe ma no, ne da pe, aŋ kwa go Bage ɗiŋnedin a Dok ne, dok a̰me ge ne na go, a to bat. 36 Bage ɗiŋnedin e aŋ za̰ na ka̰l ne digi zi ya, ne yuwale aŋ pe, ge suwar pal me, e aŋ kwa na ol ge ɓaŋlaŋ, aŋ za̰ na fare janna ne ol zi ya me. 37 Ago na laar wa̰ aŋ bá ma, tá aŋ nama go̰r go no, da ne pe no, ndage aŋ ne suwal Masar diŋ ya zum ne na pool ge ɓaŋlaŋ no. 38 Na sḛ mbo yan pehir ge pool ne ɓase gḛ waɗe aŋ ma ne aŋ ndwara zḛ uzi. Mbo e aŋ ame nama suwal ma, mbo hon aŋ swaga mbe ma joo dimma ne aŋ ne kwa ne se ma̰ no go. 39 Kwa me ma̰ no, koy me fare mbe aŋ dulwak ma zi kwaɗa. Bage ɗiŋnedin a Dok ge ne digi digi zi ya, ko suwar pal, Dok a̰me ge ɗogle to bat. 40 Aŋ koy me na eya ma, ne na wak honna ma ge mbi ne hon aŋ nama ma̰ mbe ma no, ne da pe, aŋ ne aŋ vya kon ma aŋ ba ɓol swaga katɗa ge kwaɗa, aŋ ba ke dam ma kaal ge suwal ge Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne ne ho̰ aŋ na ne ndwara go me.
Suwal woy ta ma ge maŋgaɗam Urdun le ge ham ge ya
41 Swaga mbe go, Musa tal suwal ga̰l ma ataa maŋgaɗam Urdun le may ya, le ge ham ge go. 42 Ne da pe, ndu ge ne hun na kon ya be laar ɓyareya ge na ne to, ko a ne ndu mbe be ho̰l ta buwal zi zaŋgal to, na sya mbo suwal a̰me ɗu ya, na ba má tene. 43 Suwal mbe ma no: Beser ge babur pul go, suwal joo ge Ruben vya ma ne go, Ramot ge suwal Galaad go, suwal joo ge Gad vya ma ne go, ne Golan ge suwal Basan go, suwal joo ge Manasa vya ma ne go.
FARE JANNA GE NDWARA AZI GE MUSA NE
Musa dwage eya ma hon Israyela vya ma
44 Eya ge Musa ne ho̰ Israyela vya ma no. 45 No a njaŋgeya ma, ne eya ma, ne wak honna ma ge Musa ne ho̰ Israyela vya ma swaga ge a ne ɗage ne suwal Masar diŋ ya zum ma ne. 46 Jya̰ nama fare mbe ma ge maŋgaɗam Urdun le may ya, ge baal pul ge ne Bet-Pehor ndwara go ŋga, ge suwal ge gan Sihon ge Amoriya ma ne go. Gan mbe ka suwal Hechbon go. Musa ma ne Israyela vya ma há na swaga ge a ne ɗage ne suwar Masar diŋ ya zum go. 47 A ame gan mbe suwal ma poseya ne suwal Basan ge gan Og ne no. Amoriya ma gan ge azi mbe ma ka maŋgaɗam Urdun le may ya, ndwara go le ham. 48 Israyela vya ma ame na suwal ma, ne Aroyer ge ne mam Arnon wak ya ɗiŋ mbo njal Siyona ge a ne tol na Hermon ya, 49 Poseya ne babur pul ge ne maŋgaɗam Urdun wak le ge ham ge go mwaɗak, diŋ maŋgaɗam ga̰l ge yuwam wak ya, ge njal Pisga ya.
