Salomon gwale ma é na ke sḭḭm
(2Maa 11:18—12:1)1 Gan Salomon laar wa̰ naa zaab ge hir ge ɗogle ma gḛ ge be to, be san Faraon vya ge gwale ɗeŋgo to, amma sa̰ Mowab ma, ne Ammon ma, ne Edom ma, ne Sidon ma, ne Hittitiya ma vya gwale ma me. 2 A pehir ge ɗogle mbe ma no ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ Israyela vya ma go: «Aŋ mbo kat yàl ne nama vya ge gwale ma to, aŋ mbo hon nama aŋ vya ma kat yàl to me, na kaage nama e aŋ ke bama sḭḭm ma mo̰r to.» Salomon mbarge tene da ne naa zaab ge pehir ge ɗogle mbe ma no, na laar wa̰ nama gḛ. 3 Salomon sa̰ gwale kikis ɓyalar, kat ne gwale ge wanna digi ma kikis ataa me. Na gwale mbe ma e na saŋge na dulwak ne Dok pal uzi. 4 Swaga ge Salomon ne há sabar, na gwale mbe ma e na mbo sḭḭm zi. Na dulwak be kat Bage ɗiŋnedin, Dok ge na ne pal hatal dimma ne na bá ne go to. 5 Salomon gá ke Astarte, dok ge Sidon ma ne temel mo̰r, poseya ne Milkom, dok ge Amoriya ma ne temel mo̰r. 6 Salomon ke kaŋ ge sone ma Bage ɗiŋnedin ndwara se, be gwan kare Bage ɗiŋnedin pe ne na viya̰ go tem ne na bá Dawda ne ke go to. 7 Swaga mbe go, Salomon sin swaga njal pala digi Ursalima le ge sya ge go, ɗu ne sḭḭm Kemos pe, dok ge seŋgre ge Mowab ma ne, may ne Molok pe, dok ge seŋgre ge Ammon ma ne. 8 A go mbe no ge Salomon ne ke ne na gwale ge hir ge ɗogle ma ne pet, ne da pe, nama tyare kaŋ ge hur tuli ma, ne tuwaleya ma hon bama dok ma. 9 Bage ɗiŋnedin laar vḛne Salomon pal, ne na ne saŋge Bage ɗiŋnedin, Dok ge Israyela ne, na ge ne dya̰ tene na ta ndwara azi na go̰r pe. 10 Na sḛ ho̰ na, na wak go, na kaage na mbo dok ge ɗogle ma pe ya mbo ke nama temel mo̰r to. Amma Salomon be koy wak honna ge Bage ɗiŋnedin ne to. 11 Bage ɗiŋnedin jan Salomon go: «Ne jo̰ mo ke go mbe no ɗe, mo be koy mbi wak tuli ma ne mbi eya ma ge mbi ne ho̰ mo nama to, mbi mbo caɗe mo muluk se, mbi mbo he na hon mo mo̰r. 12 Go no puy ɗe, mbi mbo ke na tek ge mo gale ne ndwara to, ne hormo ge mo bá Dawda ne pe. A mo vya tok go gale mbi ba ame muluk no uzi. 13 Amma mbi mbo ame suwal ne na tok go uzi mwaɗak to, ne mbi dore Dawda pe, ne Ursalima, suwal ge mbi ne tá na pe me.»
Salomon naa ge ho̰l ma
14 Bage ɗiŋnedin ɗage ne ndu ge ho̰l ge Salomon ne ya digi: Ndwara go Hadad ndu ge suwal Edom ne, na sḛ ya hir gan ge suwal Edom ne zi. 15 Swaga ge Dawda ne ka mbal pore ne suwal Edom go ɗe, Yowab garlaŋ ge asagar ma ne, mbo mbul Israyela vya ma ge ne su pore zi ma, na sḛ hun naa sonmo ge ne suwal Edom go ma mwaɗak. 16 Ago Yowab ma ne na naa ma mwaɗak a ga katɗa suwal Edom go diŋ saba myanaŋgal, a á naa sonmo ma uzi hunna no kakaɗak. 17 Dam mbe ma pul zi, Hadad, gale ne bool baŋ, sya baale poseya ne Edom ge na bá dore ma mbo suwal Masar ya. 18 A ɗage ne suwal Madiyan go, a he viya̰ mbo suwal Paran ya no, a abe naa ge ne suwal Paran diŋ ma gene mbo suwal Masar bama pe ya no, ge gan Faraon ta ya. Faraon ho̰ Hadad zok no, ka hon na kaŋzam no, ho̰ na swaga ma no me. 19 Faraon ke Hadad kwaɗa gḛ, ɗiŋ mbo ya hon na na gwale ge ga̰l Tapenes ná vya kat yàl. 20 Tapenes ná vya tol na vya son ɗu, a hon na dḭl Genubat. Tapenes ga wal na poseya ne Faraon vya ma dagre, ge Faraon yadiŋ. 21 Swaga ge Hadad ne za̰ suwal Masar ya go, Dawda ma ne Yowab garlaŋ ge asagar ma ne su go ɗe, na sḛ jan Faraon go, na ya̰ na gwan mbo na suwal ya. 22 Faraon jan na go: «A ma kaŋ woɗege mo ne mbi ta ne ɗo, mo ba ɓyare go mo mbo gwan mbo mo suwal ya ɗaa?» Na sḛ gwan ne na janna go: «A̰me to, ya̰ mbi gwanna.» 23 Dok gwan ɗage ne ndu ge ho̰l ge Salomon ne ge ɗogle digi: Ndwara go Rezon ge Elyada vya, na ge ne ya̰ na bageyal Hadadezer gan ge suwal Soba ne, sya na pe so no. 24 Swaga ge Dawda ne hṵ na bageyal Hadadezer naa ma go ɗe, na sḛ kote naa ya na pe go, ka ga̰l nama ndwara zḛ no. Nama sḛ ma mbo kat suwal Damas ya no, a ame gan ge suwal Damas ne no. 25 Na sḛ ga ndu ge ho̰l ge Israyela ne, swaga ge Salomon ne ka gan zi go, dimma ne Hadad go me, ka ke naa yál. Swaga ge na sḛ ne ka gan ge suwal Siriya go, kwane Israyela vya ma gḛ ge be to.
Ho̰l ge Yerobowam ne
(2Maa 9:29-31)26 Yerobowam ge Nebat vya, na ge ne hir ge Efrayim ne zi, a ndu ge suwal Sereda ne ne. Na ná gwale kumur ne, a tol na dḭl Seruya. 27 Na sḛ ka bage ke Salomon temel, ɗage ne ho̰l digi ne gan. Kaŋ ge ne e na ke ho̰l ne gan no: Salomon ya swaga tor dig ge a ne tol na Millo go, ne sin gulum ga̰l ge ndwala pul ge na bá Dawda ne swaga ge ne gu ma digi, 28 ne jo̰ Yerobowam ka pool, a ndu son ge temel ne me ɗe, swaga ge Salomon ne kwa na temel kerra, wan na, e na go na do na ndwara ge naa ge ke temel ge ne hir ge Yusuf ne zi ma pal. 29 Dam a̰me ɗu, Yerobowam wat ne Ursalima diŋ ya zum, ɓan ne anabi Ahiya ge ne suwal Silo go, ge viya̰ go, na sḛ ka̰ ba̰r ga̰l giya̰l na ta. Nama sḛ ma jwak a ka ful zi, ndu a̰me ɗu be kat nama ziyar go to. 30 Ahiya wan na ba̰r ga̰l, taabe na se pe wol para azi. 31 Jan Yerobowam go: «Abe ba̰r wak ma wol! Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne jan go: ‹Ndi, mbi mbo ame gan ne Salomon tok go, Mbi mbo hon mo pehir ma wol. 32 Amma pehir mbo gá na ɗu kikit ne hormo ge mbi dore Dawda ne pe, ne suwal Ursalima ge mbi ne tá na ne suwal ge Israyela ne ma buwal zi pe me. 33 Ne da pe, a kuri mbi, a mbo ke temel mo̰r hon Astarte dok ge sidon ma ne, ne Kemos dok ge Mowab ma ne, ne Milkom dok ge Amoriya ma ne me. Ago, a be ke mborra mbi viya̰ ma pal to, a be ke kaŋ ge dosol mbi ndwara se to, a be koy mbi wak yuwaleya ma ne mbi wak honna ma dimma ne Dawda ge Salomon bá ne ke go to. 34 Mbi mbo ame muluk ne na tok go. Mbi mbo koy na, na ka gan mbi naa ma pal na dam ma ge na sḛ gale ne ndwara go, ne mbi dore Dawda ge mbi ne tá na pe, na ge ne koy mbi wak honna ma, ne mbi eya ma. 35 Amma mbi mbo ame gan ne na vya tok go, mo Yerobowam, mbi mbo hon mo pehir ma wol. 36 Mbi mbo ya̰ pehir ɗu hon na vya, ne da pe, mbi dore Dawda hir a̰me na ka kat gan mbi ndwara se Ursalima go, suwal ge mbi ne tá na go, mbi dḭl na ka tol go. 37 Amma mo Yerobowam, Mbi hon mo gan dimma ne mo ne ɓyare go, mo mbo ke muluk ge pehir ge wol ge Israyela ne ma pal. 38 Kadɗa mo za̰ mbi wak honna ma ya, mo ke mborra mbi koo pul go, kadɗa mo ke fare ge dosol ma mbi ndwara se, ne ke mborra mbi eya ma ne mbi wak honna ma pal dimma ne mbi dore Dawda ne ke go, mbi mbo kat ne mo, mo hir ma mbo ka katɗa hool gan pal ɗaɗak, dimma ne Dawda hir ma go. Mbi mbo hon mo Israyela. 39 Go mbe no, mbi mbo gwan ne hir ge Dawda ne pala se, amma mbo kat ɗiŋnedin to›.»
40 Salomon ɓyare viya̰ go na hun Yerobowam uzi, go no Yerobowam so mbo Chichak, gan ge suwal Masar ne ta ya no, ga kat suwal Masar ya ɗiŋ Salomon su.
41 Maana ge Salomon ne ge may ma, ne na kaŋ ge ne ke ma mwaɗak, ne ɗalla ge na ne ma, a njaŋge nama ya maktub temel kerra ge Salomon ne zi. 42 Salomon za gan Ursalima diŋ ge suwal Israyela pal pet del wara anda. 43 Salomon jyat na bá ma pe ya, a mbul na ge na bá Dawda ndwala pul go. Na vya Robowam ame gan na byalam go.
Salomon mi nga d’engzeng avok Ma didina d’i
1 Salomon mi vamul ma Ezipte-na goromba, mi vik andjaf suma dingâ grozina ablaud’a; mi vik arop suma Mowap-ma, suma Amon-na, suma Edom-ma, suma Sidon-na ki suma Het-na mi. 2 Wani Ma didina mi de avok dei mi Israel-lâ yam andjaf suma dingâ ala: Agi zlabagi tagi kandjaf sum ndazina d’i, ar azi zlap tazi ki agi d’uo mi, kayam azi mba tanagi á kud’or alo mazina teteng. Wani Salomon mi zlap ki sed’ezi yam e’eûd’a hi hliu tad’id’a. 3 Mi vik amuleina grozina kikis kid’iziya, mi vik arop suma gureina kikis hindi mi; narop sum ndazina ba, a b’lagam djib’er mamba. 4 Wani kid’a Salomon mi mbut mamarid’a, amiyôma a tanam á kud’or alo ma dingâ teteng, kayam mi le nga yam Ma didina Alo mama ki hurum pet d’igi abum David na d’i. 5 Mi kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a ki Milkom alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina mi. 6 Wani mi lahle suma Ma didina tam nga d’i lum djivid’a kazi d’uo na, kayam mi ge nga yam kä avorom memet d’igi abum David na d’i. 7 Kur atchogoi ndata Salomon mi min yina tu, mi tinim iram vam yam ahinad’a abo ma ir Jerusalem-ma. Mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna mi Kemos alo ma ndjendjed’a hi suma Mowap-mina yam yima nding máma, mi min yam Molok alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina tu mi. 8 Mi le hina yam amiyôm suma dingâ pet, kayam azi hahle suma ngat buzuna ki dubang ma his djivid’ina d’oze aho’â malo mazina kua.
9 Ata yi máma Ma didina hurum zal yam Salomon, kayam mi wal lei ki mam Alona hi Israel-lâ ma nde tam mbei iram yam mbàna. 10 Kayam mi hum vuna ala mi i kud’or alo ma ding ngi, wani Salomon mi ge nga yam kä avorom mbi. 11 Ma didina mi de mi Salomon ala: Kayamba ang le hina, ang ge nga yang kä ad’u vun ma djin ma ei djinizi aduk teina d’oze ad’u vun ma he ma an hangzina d’uo d’a, an nga ni prut leud’a woi abongû, an mba ni hat mazong mang ma dingâ tu. 12 Wani kayam abung David, an nga ni prud’ut abong kid’a ang nga ki irang tua d’a d’i, an mba ni prud’ut nabo gorongâ. 13 An mba ni prud’ut tei abom pet ti, wani an mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma an manama mi.
Suma djangûna hi Salomon-na
14 Ma didina mi tchol ki sama dingâ tu mi kak djangûna ki Salomon; ni ma Edom ma a yum ala Hadat, mi nad’u andjaf mamul ma Edom-ma mi. 15 Kur biza d’a David mi dur ayîna ki suma Edom-mid’a, ma ngolâ hi azigar mama Jowap mi i kadesâ hi azigarîna á tos azigar suma Israel suma a tchazi kur ayî ma durîna. Ata yi máma mi tchi gro andjof suma Edom-ma woi pepet. 16 Kayam Jowap kades mama a kak sä Edom tilâ karagaya gak a dap andjofâ tchid’a woi pet.
17 Ata yi máma Hadat ni gogor ma gorâ tua, mi ring kazungeîna habum suma Edom suma hiuna á i avo Ezipte. 18 A tchol avo Madiyan, a i hur ful ma Paran-na. Ata yi máma a yo suma hiuna ad’uziya, a i ki sed’ezi avo Ezipte gen amulâ Faron.
Faron mi he Hadat azina kandagad’a, mi hlum vunam á hum tena mi. 19 Mi le Hadat djivid’a heî, mi hum amam mba amula Tapenes wiyeta atchad’a. 20 Tapenes wiyeta ti vut gorâ mi Hadat, mi yum ala Genubat. Tapenes ti wulumî avo hi Faron; Genubat mi wulî zlapa kamulâ Faron groma tazid’a.
21 Kid’a Hadat mi nga avo Ezipte tua d’a, mi hum ala: David mi mit mi i wa azulei kä ad’u abuyom ngolo, mam ma ngol ma dur ayîna Jowap mi mit wa mi d’a. Hadat mi de mi Faron ala: Ang aran an hulong yam ambas manda.
22 Faron mi djobom ala: Ni me kid’agang hatan ka hî ba, ang hulong yam ambas manga ge?
Mi hulong dum ala: Va kid’agan nga d’i, wani le ni nana pî, ang aranu.
23 Alona mi tchol ki sama dingâ; mi kak djangûna ki Salomon. A yum ala Rezon ni Eliyada goroma; ni sama ring ngei avo hi salama Hadadezer amul ma Soba-na goromina. 24 Kid’a David mi tchi azigarâ hi salama Hadadezer-râ woid’a, Rezon mi tok suma adesâ ad’umu, mi mbut ma ngol mazina, a i Damas, a kak sä kua. Mi mbut amulâ avo Damas. 25 Kid’a Salomon nga mi tamula tua d’a, Rezon mi kak djangûna ki Israel-lâ. Tcho d’a mi lata ni d’igi d’a hi Hadat-ta na mi, mi noî Israel-lâ woyo, mi tamula yam suma Siri-na mi.
Jerobowam mi tchol huneîd’a kamulâ
26-27 Ata yi máma Jerobowam azongâ hi Salomon-na mi tchol huneîd’a ki sed’emu. Jerobowam ad’u andjavam ba wana: Mi ni Nebat ma Efraim ma kur azì ma Sereda-nina goroma. Asumî modonod’a, a yat ala Seruwa.
Wana nad’u zla d’a mam tchol huneîd’a kata: Kur atchogoi d’a Salomon mi min yima a yum ala Milo-na ki ir gulumun ma b’lak kei ma ngui Azì ma ngolâ habum David-nina, 28 ata yi máma Jerobowam ni gor azong ma ad’engâ. Salomon mi golom nga mi le sun mamba djivid’a, mi tinim avok suma sunda yam andjafâ hi Efraim-ma kandjafâ hi Manase-na mi.
29 Bur tu Jerobowam mi nde woi kur Jerusalem, mi ngaf ki ma djok vun Alona Ahiya ma Silo-na glovod’o; azi ni vazi mbà abageya. Ahiya mi nga ki baru d’a ngol la awilid’a kelemu, 30 mi yot mi hawât tei aduk dogo yam mbà, 31 mi de mi Jerobowam ala: Ang yo d’a dogod’a! Wana ni zla d’a Ma didina Alona hi Israel-lâ mi data, mi dala:
An nga ni prut leud’a woi abo Salomon, an nga ni hang andjafâ dogo. 32 An mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma ngol ma an manam aduk andjafâ hi Israel-lâ petna mi. 33 An nga ni le hina kayam me Israel-lâ a aran ndeyo, a i kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a, Kemos alona hi suma Mowap-mina ki Milkom alona hi suma Amon-nina. Azi tit nga yam lovot ta an tagazizid’a d’i, azi tit nga yam lovot ta d’ingêra avoron ndi, azi ge nga yazi kä ad’u gata ki vun ma he ma teteng ma an hazizina d’igi Salomon abum David na d’uo mi. 34 Wani an nga ni prut leud’a woi abo Salomon pet ti, an mba ni tcholom ngingring á te leud’a kur atchogoi mamba, kayam azong mana David ma an manam ma mi ge yam kä ad’u vun ma he mana ki gat mandina. 35 Wani an mba ni prut leud’a abo Salomon goroma, ni hangzi mi ang Jerobowam, nala, andjafâ dogo. 36 Wani an mba ni ar andjafâ mi goroma tu, kayam zla azong mana David ad’u andjavam mi tamula avoron teteu avo Jerusalem kur azì ma an manam á kak adigazi kuana.
37 Wani ang Jerobowam, an nga ni hang leud’a d’igi ang tang min na; ang mba te yam andjafâ hi Israel-lâ ma dogona. 38 Le ang hum ahlena pet suma an nga ni dangzina, le ang tit yam lovot ta an nga ni tagangzid’a, le ang nga tit d’ingêr avoronu, le ang ge yang kä ad’u gat manda ki vun ma he ma an nga ni hangzina d’igi azong mana David na ni, an mba ni kak ki sed’engû, an mba ni he lovota mandjavang á tamula burâ ki burâ d’igi suma hi David-na na, an mba ni hang andjafâ hi Israel-lâ ma dogona mi. 39 An mba ni hulong andjafâ hi David-na yam kä hina, wani nga ni hina gak didin ndi.
40 Salomon mi hal Jerobowam á tchid’a, wani mi ring Ezipte gen Sisak amul ma Ezipte-na, mi kak sä kua gak matna hi Salomon-na.
Matna hi Salomon-na
(Gol 2 Sun hAm 9.29-31)41 Sunda hi Salomon nda ara kahle suma mi lazina pet ki ne mamba a b’irizi nga kä kur Mbaktumba hi Salomon nda sunda.
42 Salomon mi tamula avo Jerusalem yam Israel-lâ pet ni bizad’a dok fid’i. 43 Salomon mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom kur Azì ma ngolâ habum David-na. Goroma Robowam mi vrak tamula blangâmu.
