Kiya̰r ge Faraon ne ma
1 Swaga ge del ne kale azi ɗe, kiya̰r jan Faraon go: «Faraon ka mḛya maŋgaɗam wak go, 2 nday ná ge so̰o̰l ma ɓyalar, a ndé ne maŋgaɗam se ya digi, a ka zam zám baal pul se. 3 Go̰r go, nday ná ge sḛ dwagre do̰yya ma ɓyalar, a ndé ne maŋgaɗam se ya digi nama go̰r go me, a mḛ nama ziyar go. 4 Nday ná ge sḛ do̰yya ma a uɗi nday ná ge sḛ so̰o̰l ge ɓyalar mbe ma.» Swaga mbe go Faraon kore digi.
5 Faraon gwan fí dam, kiya̰r gwan jan na ta uwale: «Kwa swara pala ma ɓyalar ge ndwara gucugu ma ge gyaɗa ge ɗu pal. 6 Go̰r go, swara pala fa̰r ma ɓyalar ge saam ne fya̰ nama pyar digi me. 7 Swara pala fa̰r mbe ma uɗi ge ndwara gucugu ge ɓyalar mbe ma.» Faraon kore digi, kwar go na kiya̰r jya̰ na ne.
8 Swaga ge swaga ne ko̰y ɗe, Faraon ɓol iigiya, tol naa ge mbole ma, ne naa ge zwama ge suwal Masar ne ma ya mwaɗak, wan nama na kiya̰r mbe pe, ndu a̰me ge mbyat wan na kiya̰r mbe pe kat to. 9 Swaga mbe go, ga̰l ge tyare jiya̰l wak ge Faraon ne her fare, jan na go: «Ma̰ no, mbi dwat da ne ya̰l ge mbi ne ke.» 10 Swaga ge Faraon laar ne vḛne na dore ma pal, ne dó i ne bage swar katugum daŋgay zi, ga̰l ge naa ge koy zok daŋgay ma ne tok go ɗe, 11 i jwak, kiya̰r jya̰ i ɗaal ge ɗu zi, kiya̰r ge daage ka da ne na pe wanna. 12 Ge i zok daŋgay mbe zi, i ka ne mo̰r Ibriniya vya a̰me ɗu, na sḛ ka ke bage koy zok daŋgay temel. I wa̰ na i kiya̰r ma pe, na sḛ hare i, i kiya̰r mbe ma pe zum no. 13 Kaŋ ma ge na sḛ ne jya̰ i, a ke dimma ca ne na sḛ ne wa̰ i nama pe go. Faraon gwa̰ par mbi, mbi temel zi, pé bage swar katugum uwara pala digi no me.
Yusuf wan Faraon kiya̰r ma pe
14 Faraon é temel tol Yusuf. A mbo wan na ne daŋgay zi ya zum avun cap, a sot na pala uzi, a er na ba̰r ma, mbo Faraon ndwara se ya. 15 Faraon jan Yusuf go: «Kiya̰r jya̰ mbi ne, ndu a̰me ge wan mbi na pe to. Mbi za̰ no go, kadɗa ndu wan mo na kiya̰r ge ne jya̰ na pe ya ɗe, mo da ne pool wan na kiya̰r mbe pe zum bàŋ.» 16 Yusuf gwan ne Faraon janna go: «A be mbi to, a Dok wan Faraon fare pe ge kwaɗa ne na pe ne!» 17 Faraon jan Yusuf go: «Kiya̰r ge mbi ne zi, mbi ka mḛya maŋgaɗam wak go. 18 Mbi kwar nday ná ge siŋli, ge sḛ so̰o̰l ma ɓyalar ndeya ne maŋgaɗam wak se ya digi, a ka zam zám baal pul se. 19 Go̰r go, nday ná ge sḛ do̰yya gogojoŋ, sone kakatak ge ɗogle ma ɓyalar a ndé ne maŋgaɗam wak se ya digi me. Ago, mbi be kwa nday ge sone dimma ne nama pe go ɗu suwar Masar go to. 20 Nday ná ge sḛ do̰yya mbe ma uɗi nday ná ge sḛ so̰o̰l mbe ma. 21 Swaga ge a ne uɗi nama no puy ɗe, ndu ne pool wan pe go nama uɗi a̰me ya go to bat, a ka do̰yya dimma ne ge zaŋgal go. Swaga mbe go no, mbi ndwara kore. 22 Uwale, kiya̰r ge ɗogle gwan jan mbi: Mbi kwa swara pala ge ndwara gucugu ma ɓyalar tolla ge gyaɗa ge ɗu pal. 23 Go̰r go, swara pala fa̰r ge saam ne fya̰ nama ma ɓyalar a tol ya zum nama pe go me. 24 Swara pala fa̰r ma uɗi swara ge ndwara gucugu ma. Mbi wa̰ mbole ma kiya̰r mbe ma pe, amma ndu a̰me ge wan mbi nama pe zum to.»
25 Yusuf jan Faraon go: «Mo kiya̰r mbe ma jwak, a fare ge ɗu ge ne. Dok é Faraon kwar kaŋ ge na ne ɓyare kerra. 26 Nday ná ge sḛ so̰o̰l ge ɓyalar mbe ma, ne swara pala ge ndwara gucugu ge siŋli ge ɓyalar mbe ma, a del ma ɓyalar ne. A kiya̰r ge ɗu ge ne. 27 Nday ná ge sḛ do̰yya gogojoŋ ge ɓyalar ge a ne gá ndé ya digi go̰r go mbe ma, ne swara pala fa̰r ge saam ne fya̰ nama ge ɓyalar mbe ma no ɗe, a del ma ɓyalar ge baktar ma ne me. 28 Dimma ne fare ge mbi ne jya̰ Faraon go. Dok é Faraon kwar kaŋ ge na ne ɓyare kerra. 29 Ndi, del ge ɓyalar ge ne mbo ya mbe ma no, mbo kat del ge kaŋzam baŋneya bindik suwal Masar go. 30 Del ma ɓyalar ge baktar mbo mbo ne go̰r ya, ago naa mbo vyale ne del ma ge kaŋzam ne zuli bindik. Baktar mbo vḛne suwal. 31 Baktar mbe mbo kat haŋle ge go ndu mbo gwan dwat ne del ma ge kaŋzam ne zuli bindik to. 32 Kadɗa go, a dwage Faraon na ndwara azi ɗe, ago fare mbe no da ne Dok ta ya, Dok ɓyare ke na ke ne se no zo. 33 Se no, a kwaɗa go Faraon ɓó ndu ge zwama ne ɗalla a̰me ɗu, na é na suwal Masar pal. 34 Uwale, Faraon na é naa a̰me ma suwal Masar go ndwara syal swara kaŋ pul ɗu ne anuwa̰y zi ge del ge ɓyalar ge kaŋzam zuliya bindik mbe ma zi. 35 Nama kote kaŋzam ma ge del ge kwaɗa ge ne mbo ya mbe no, ne wak honna ge Faraon ne ta, nama kote nama digi koyya zok ma zi, suwal ma go. 36 Kaŋ mbe ma no, nama ka koyya suwal Masar go, ne del ge ɓyalar ge baktar ne mbo detɗa suwal Masar pal pe, ne da pe, na kaage baktar na ke suwal yál to.»
Yusuf saŋge Faraon goopol
37 Fare ge Yusuf ne jya̰ mbe ke Faraon ma ne na naa ga̰l ge temel ma sḛ tuli. 38 Faraon jan nama go: «Nee da ne pool ɓol ndu a̰me ge ɗogle ge wiya ne o̰yom ge Dok ne dimma ne ndu mbe no go ɗaa?» 39 Faraon jan Yusuf go: «Tek ge Dok ne é mo kwa kaŋ mbe ma no mwaɗak, ndu a̰me ge ɗalla ne zwama dimma ne mo go to. 40 A mo sḛ mbya kat mbi yàl pal ne, mbi naa ma mwaɗak a gwan ne bama pala mo pe se. A hool gan ge mbi ne é mbi waɗe mo ne ga̰l ne ɗeŋgo.» 41 Faraon jan Yusuf go: «Ne se no, mbi é mo ya suwal Masar pal mwaɗak.» 42 Faraon ndage kyaɗa ne na tok zi, par na Yusuf tok vya zi, uwale kan na ba̰r ɓoso lin na ta, ne yiya̰ subraŋ na ka̰l zi. 43 E na ndé pus pore ge na goopol ne digi. A ka suwa̰leya na ndwara zḛ oyya go: «Ya̰ me viya̰! Ya̰ me viya̰!» A go mbe no ge Faraon ne ho̰ na pool suwal Masar pal pet.
44 Uwale, Faraon jan Yusuf go: «Mbi Faraon ne! Be wak honna ge mo ne to, ndu a̰me ne pool ge her na pala digi ke fare a̰me suwal Masar go to.» 45 Faraon syal Yusuf dḭl Safnat-Paneya, hon na Asnat ge Potifera, bage tuwaleya ge suwal On ne vya kat yàl. Yusuf luwaɗe ndil suwal Masar mwaɗak. 46 Swaga ge a ne mbo ne Yusuf ya Faraon, gan ge suwal Masar ne ndwara se, ka da ne del tapolɗu. Ɗage ne Faraon ta ya, an luwaɗe ndil suwal Masar mwaɗak.
47 Del ɓyalar ge kaŋzam zuliya bindik ne go, suwar don kaŋ gḛ ge be to. 48 Del ge ɓyalar mbe ma pul zi, Yusuf kote swara ma digi suwal Masar go. Ka kote swara ge a ne syal ne suwal ge jyale go ma nama suwal ga̰l ma diŋ. 49 Yusuf kote gḛme digi gḛ ge be to dimma ne kafeɗem ge ne maŋgaɗam ga̰l yuwam wak go go. Ɓase ge na ne kat ge be ge ndu gwan day isi na to.
50 Baktar gale ne be det suwal pal to ɗe, Asnat ge Potifera, bage tuwaleya ge suwal On ne vya tol Yusuf vya son azi. 51 Yusuf hon na vya ge zḛ ge dḭl Manasa , ago, jya̰ go: Dok e mbi ya vyale yál njotɗa ge mbi ne, ne varseya ge mbi ne, ne mbi naa ma. 52 Hon ge azi dḭl Efrayim , ago jya̰ go: Dok hon mbi hir ya go ge suwal ge mbi ne ɓó yál go.
53 Del ge ɓyalar ge kaŋzam ne ka zuliya bindik suwal Masar go kale. 54 Del ge ɓyalar, ge baktar ne ma yan’a, dimma ne Yusuf ne waage na go. Baktar mbe kat suwar pal mwaɗak, amma kaŋzam kat suwal Masar go. 55 Swaga ge kyamal ne ɗage njoy Masar ma ɗe, a ɗage fyal ta Faraon pal na ho̰ bama kaŋzam. Faraon jan nama go: Mbo me Yusuf ta, ke me kaŋ ge na sḛ ba jan aŋ ya. 56 Baktar dasare suwar pal mwaɗak, Yusuf hage hal ma wak, ka hon Masar ma swara yatɗa. Kyamal mbe ka gwan ke naa suwal Masar go gḛ waɗeya. 57 Naa ka mbo ne suwal ge ɗogle ma ya yat gḛme ne Yusuf tok go, ago baktar mbe ka haŋle gḛ suwar pal mwaɗak.
Adïd’a de Faron
1 Wani kur dabid’a hi biza d’a mbà d’a Josef mi väd’u adïd’a mazong mamid’a, Faron adïd’a dum ala: Mam nga tchola avun alum ma Nil-lâ. 2 Mi wamuzlei suma arop suma djivi suma d’orâ kid’iziya a buzugï woi kur aluma, a nga te hatna kel mbina. 3 Ata yi máma na wat, amuzlei suma arop suma ding suma tcho suma itna kid’iziya a buzugï woi kur aluma, a mba gen amuzlei suma arop suma buzugï woi avok kel mbinina. 4 Amuzlei suma arop suma it suma tcho ndazina a mut suma d’orâ. Ata yi máma Faron mi zlid’a.
5 Mi hulong bur sena kua, adïd’a ti dum kua á mbàd’a ala: Mi we yam awu ma djivi ma nglona kid’iziya mi tchuk kei ata akei d’a tud’a. 6 Bugola, awu ma dingâ kid’iziya, mi tchuk yam mogod’a, mi so woi abo simet ma tcholï abo ma yorogonina. 7 Yam awu ma mogo ma bei irîna, mi lik ma kid’iziya ma djivi ma irâ. Ata yi máma Faron mi zlid’a; wana nadï d’a dumba.
8 Wani ki yorogod’a, Faron djib’er mamba b’lak ngola, mi yi suma mbuta ki suma ne suma Ezipte-na, mi vazi ad’u adï mamba, wani sama vumzi ad’ut teina nga d’i.
9 Ata yi máma, ma ngolâ hi suma a he süma mi Faron-na, mi dum ala: Amul mana, ki tchetchemba, human gan yam tcho man nda an lat adjeud’a. 10 Adjeu d’a ang hurung zal atami ki ma ngolâ hi suma a lang avungônina, ang yomi tchugumi dangeina avo hi ma ngolâ hi azigarîd’a. 11 Kur andjege d’a tud’a ami nge nge pî adïd’a dumu, adï d’a lara pî ka ad’u mata ved’a. 12 Wani gor azongâ tu mi nga ki sed’emiya, ni ma Hebre-na, ni magoma hi ma ngolâ hi azigar suma a nga ngomongâ. Ami dum ad’u adï mamid’a, mi ve nge nge pî ad’u adï mamba woyo. 13 Wani ahle ndazina a mba le dedege d’igi mam dami na: Ang hulongôn kur sun manda, ang gap ma ngolâ hi suma a lang avungônina akulo mi.
Josef väd’u adïd’a hi Faron-nda
14 Ata yi máma, Faron mi he vuna ala a halï Josef. A ndumî woi kur dangeina atogo zak; mi wel dudumam mbeyo, mi tchuk baru ma djivina atamu, mi mba avok Faron. 15 Faron mi de mi Josef ala: Adïd’a danu; sama ndak á vat ad’ut teina nga d’i, wani an hum ala ang ndak á väd’u adï d’a sana mi dangzid’a woyo.
16 Josef mi hulong dum ala: Nga ni an ndi; nAlona ba, mba mi hulong hum mba djivid’a mi ang Faron.
17 Wani Faron mi de mi Josef ala: Adïd’a dan ala: An nga tchola avun aluma. 18 An wamuzlei suma arop suma djivi suma d’orâ kid’iziya a buzugï kur aluma, a nga te hatna kel mbina. 19 Ata yi máma na wat, amuzlei suma arop suma ding suma tcho suma itna kid’iziya a buzugï woi blogozi kur aluma. An we nga amuzlei suma tcho suma it suma d’igi azi hina na yam ambas sa Ezipte-d’a d’i. 20 Amuzlei suma arop suma it suma tcho ndazina a mut suma d’or suma avo’â. 21 Ata yima azi mud’uzina, ang we d’uo ni d’igi a mud’uzi nga d’uo na, azi arî tchod’a d’igi avok na. Ata yi máma, an zlid’a.
22 Bugola, adïd’a dan kua ala: An we yam awu ma djivi ma irâ kid’iziya mi tchuk kei ata akei d’a tud’a. 23 Bugola, awu ma ding ma mogo ma bei irâ kid’iziya mi tchuk kei ata akei d’a tud’a mi. Mi so woi abo simet ma abo ma yorogonina. 24 Yam awu ma tcho ma bei irâ, mi lik yam awu ma djivi ma kid’iziya ma irâ. Gola! An väd’u adï ndata mi suma mbuta, wani sama adigazi ma ndak á vandji ad’utna nga d’i.
25 Josef mi de mi Faron ala: Adï mang nga dang ndata, nabo tat tu. Alona mi tagangî vama mam mba mi luma. 26 Amuzlei suma arop suma djivi suma kid’iziyana a ta’î bizad’a kid’iziya; yam awu ma djivi ma kid’iziyana mi ta’î bizad’a kid’iziya mi: adï ndata nabo tat tu. 27 Amuzlei suma tcho suma it suma kid’iziyana ni bizad’a kid’iziya hina mi; yam awu ma bei ir ma kid’iziya ma mi so woi abo simet ma yorogonina, mi ta’î biza d’a kid’iziya d’a baktarad’a.
28 D’igi an dang kä na, Alona mi tagangî vama mam mba mi luma. 29 Ang gola! Biza d’a kid’iziya d’a nga d’i mbad’a ni biza d’a tena mba mi zul ngola yam ambas sa Ezipte-d’a peta. 30 Bugol wani, baktarad’a mba d’i le bizad’a kid’iziya, gak suma a mba mar yam te mazi ma avo’â. Baktarad’a mba d’i b’lak ambasa. 31 Bugola, sa mba mi djib’er yam te ma duzî ma kur ambasina d’uo d’a, kayam baktara d’a mba d’i nded’a ni baktara d’a ngola. 32 Le adïd’a dang yat hina mbà ni, nala, zla ndata ndagï nabo Alona, mam mba mi lat atogo zak mi.
33 Wani ki tchetchemba, Faron, ar ang hal sama d’al ma ned’a. Ang tinim yam ambas sa Ezipte-d’a. 34 Ang man suma nglona kur ambasa, kayam azi tar awu ma kur ambas sa Ezipte-d’ina pet, nala, vahl azi pad’ang tu, vahl azi pad’ang tu, kur biza d’a kid’iziyad’a tena. 35 Ar azi tok ahle suma tena kur biza d’a djivi d’a nga d’i mbad’a, azi togom kur azì ma nglona yam vun mang ma hed’a, kayam azi ngomomu. 36 Hina wani, ei mba fei tena yam ambas sa Ezipte-d’a kur biza d’a kid’iziya d’a baktarad’a nga d’i mbad’a. Hina wani, baktarad’a mba d’i tchi suma kur ambasina woi d’i.
Josef mbut ma sun ma avok sumina
37 Zla ndata ti le Faron azi ki sum mam suma sunda tazi djivid’a. 38 Faron mi dazi ala: Ei ndak á fei sama nga ki Muzu’â hAlonina d’igi mam na na ko zu?
39 Faron mi de mi Josef ala: Kayam Alona mi tagang ahlena pet, sama d’al ma ne ma d’igi ang na na nga d’i. 40 An nga ni tining ngola yam leu manda; sum mana pet a mba ge yazi kä ad’u vun mang ma hed’a; an mba ni kalangî ki simiyên ma amula hol. 41 Gola! An tining ngola yam ambas sa Ezipte-d’a pet.
42 Faron mi pat ngangam ma amul ma aboma, mi nigim abo Josef, mi tchugum baru d’a djif fa luluîd’a atamu, mi tchugum vayîr ma lora kelem mi. 43 Faron mi tinim kur pusâ hakulumei mam ma mbàna, suma a nga ring avoroma a nga er ad’uzi akulo ala: Agi aragi lovota! Agi aragi lovota! Ni hina ba, Faron mi tin Josef ngola yam ambas sa Ezipte-d’a pet.
44 Faron mi de mi Josef kua ala: Ni an tan Faron ba, ni tiningû; bei ang ba ni, sana mi ndak á le va yam ambas sa Ezipte-d’a d’i.
45 Faron mi tin Josef simina ala Safanat-Paneya; mi hum Asenat Potifer ma ngat buzuna hi On-na goromba atchad’a. Ata yi máma, Josef mi nde woi á tit yam ambas sa Ezipte-d’a.
46 Ata yima Josef mi tchol avok Faron-na, bizamî dok hindi. Josef mi nde woi gen Faron, mi tit yam ambas sa Ezipte-d’a pet. 47 Kur bizad’a kid’iziya tena zul ngola yam ambasa. 48 Kur biza ndata mi tok awu ma zul yam ambas sa Ezipte-d’ina pet. Awu ma fed’em kur asine ma ngui azì ma ngol ma lara ge pet, mi togom kur azì máma. 49 Josef mi tok awuna ngola d’igi les ma avun alum ma ngolîna na; ngola kala, mi aram bei ndumba, kayam mi kal yam ndumba.
50 Avok ka bei baktarad’a nde ba d’a, Asenat Potifer ma ngat buzuna hi On-na goromba, ti vut gro andjofâ mbà mi Josef. 51 Mi yi ma ngolâ ala Manase , kayam mi dala: Alona mi ndjunun an mar rei yam ndak man nda landa pet, yam azina habuna pet mi. 52 Mi yi wiyem ma kama ala Efraim , kayam mi dala: Alona mi han grona yam ambas sa an nga kaka kurut ki hohoud’id’a.
53 Wani biza d’a kid’iziya d’a tena zul duzî kur ambas sa Ezipte-d’id’a daba. 54 Ata yi máma, baktara d’a biza d’a kid’iziyad’a tin ad’ud’a á led’a d’igi Josef mi de na. Baktarad’a ti nde yam andagad’a pepet, wani yam ambas sa Ezipte-d’a tena nga kua. 55 Bugola, Ezipte-na meid’a nde tchaziya, a nde djop Faron yam tena. Faron mi dazi ala: Agi i fagi Josef; mam mba mi dagi vama agi mba luma.
56 Baktarad’a nde yam ambas sa Ezipte-d’a pet. Kayam ndata, Josef mi mal vun avureina woi pet, mi nde gus awuna woi abo Ezipte-na. Baktarad’a nga d’i i avogovok yam ambas sa Ezipte-d’a pet. 57 Suma yam ambas sa lara ge pet a nga mbeï Ezipte á gus awuna abo Josef, kayam baktarad’a nde yam andagad’a pepet.
