1 Mbi, Nebukadnezar, mbi ka halas, ne a̰yya mbi yadiŋ. 2 Dam a̰me ɗu, mbi swaga fiya se ɗaal zi, kiya̰r jya̰ mbi, kiya̰r mbe ho̰ mbi vo ge be to. Iigi mbi gḛ ge be to. 3 Mbi ho̰ wak no go, a kote naa ge zwama ge ne suwal Babilon go ma ya pet mbi ndwara se, ne da pe, nama hare mbi kiya̰r mbe pe. 4 Swaga ge mbole ma, ne naa ge e waɗal ma, ne naa ge jam ma ne mbo ya mbi ta, mbi wa̰ nama mbi kiya̰r mbe pe, amma ndu a̰me ge hare mbi na pe be kat to bat. 5 Go̰r go dab, a Danyel na ge a ne sya na dḭl Beltazar, dok ge mbi ne dḭl ta, na ge o̰yom ge Dok ge mbegeya ne na zi, mbo ya ne, mbi wa̰ na mbi kiya̰r mbe pe no go: 6 Beltazar, ga̰l ge mbole ma ne, mbi kwa kwa go o̰yom ge Dok ge mbegeya ne ya mo zi, ago fare ɗimil a̰me ge mbidgil waɗe mo to, hare mbi kiya̰r ge ne ke mbi mbe no pe zum. 7 Kiya̰r ge ne ke mbi, mbi swaga fiya se mbe no:
Mbi kwa uwara ga̰l girmim mḛya suwar pal.
8 Uwara mbe ka ga̰l girmim,
na pala mbo tat ne pḭr,
naa ka kwa na ne swaga ma ya pet.
9 Na gaar ma ka siŋli ge be to,
na tolla ma zuliya bindik,
kaŋ ma pet a ka ɓol zamma ne na zi,
kavaar ge ful zi ge ma ka mbo ya na pe zi,
njoole ma ka mbo ya e vum na pala digi,
kaŋ dolla ma pet a ka ɓol kaŋzam ne na ta.
10 Mbi swaga fiya se, mbi kiya̰r mbe zi uwale, mbi kwa na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya kan na koo ne digi ya se. 11 Oy ne ka̰l ndaar, janna go:
«Sya me uwara mbe se, fete me na tok ma uzi,
karge me na gaar ma uzi, ɓarse me na tolla ma se,
kavaar ma sya ne na pe zi uzi,
njoole ma ɗage ne na pala digi uzi.
12 Amma ya̰ me na pe ma ne na too ma suwar zi,
ge sugur buwal zi,
ve me na zi ne zul ge walam ma ne ge fool ŋgirma ma,
mbyar ka̰ na pal,
na wa tene ne sugur dimma ne kavaar ma go.
13 Dwatɗa ge naa dasana ma ne mbo ban ne na zi uzi,
na gá dimma ne kavaar go.
Na gá mbe go no ɗiŋ del ɓyalar.»
14 Fare mbe no ndage da ne na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya wak zi, ne da pe, a ke naa dasana ma kwarra go, na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, hon na ndu ge na laar ne ɓyare, da ne pool her ndu ge be a̰me pe to pala digi.
15 No a kiya̰r ge ne jya̰ mbi, gan Nebukadnezar ne. Mo Beltazar, hare mbi kiya̰r mbe pe, ago naa ge zwama ge ne mbi muluk zi ma pet, a be day hare mbi na pe to. Amma mo da ne pool hare mbi na pe, ne da pe, mo da ne o̰yom ge Dok ge mbegeya ne mo zi.
Danyel hare gan Nebukadnezar kiya̰r pe
16 Danyel na ge na dḭl syalla Beltazar, cubi katɗa ɓorom, ɓol iigiya na sḛ zi. Gan jan go: «Beltazar, ya̰ kiya̰r mbe ma ne na pe wanna iigi mo to!» Beltazar gwan ne na janna go: «Mbi Bageyal! Kiya̰r mbe na ka da ne mo naa ge ho̰l ma pe, na pe hareya ne mo naa ge huur ma pe me!» 17 Uwara ge mo ne kwa na, ge ne ha ga̰l girmim, ge na pala ne mbo tat ne pḭr, ge naa ne kwar na ne swaga ma ya pet, 18 na ge na gaar ma ne ka siŋli, na tolla ma zuliya bindik, ge naa ne ka ɓol kaŋzam ne na ta pet, ge kavaar ma ne ka kat na pe zi, njoole ma ne ka e vum na pala digi me mbe, 19 a mo, o gan! Mo saŋge ɓaŋlaŋ ne pool ge be to, ga̰l ge mo ne dé ɗiŋ mbo dok pul kuɗi digi, mo muluk dé ɗiŋ mbo suwar pe ndegɗe. 20 Gan, go̰r go, mo kwa na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya, kan na koo ne digi zi ya, oyya go: «Sya me uwara mbe uzi, burmi me na uzi! Amma ya̰ me na pe ma ne na too ma se, ge sugur zi, mbyar ka̰ na pal, na gá zam sugur dimma ne kavaar ma go, ɗiŋ del ɓyalar.» 21 O gan, na pe hareya no, no a fare ge Bage ne digi zi ya ne he ne mo pe ne: 22 A mbo yan mo ne naa dasana ma buwal zi uzi, mo mbo gá kat dagre ne kavaar ma, mo mbo gá sul zám dimma ne nday go, mbyar mbo gá kan mo ta ɗiŋ del ɓyalar, mbo kat go no ɗiŋ mo kwa go na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, da ne pool hon ndu ge na laar ne ɓyare. 23 Wak honna ge go, uwara pe ma ne na too ma gá suwar zi pe wanna no: Swaga ge mo ne mbo kwa ya go Bage ne digi digi ma zi wa̰ kaŋ ma pet ne na tok go ne, a mbo gwan ne mo muluk hon mo. 24 Ne pe no ɗe, o gan, za̰ mbi yuwaleya no: Ya̰ mo sone ma ne mo ya̰l ma be kerra, ke dosol, kwa naa ge woɗegeya ma a̰se! Tamekyala, mo dam ge katɗa halas ma mbo don zḛ ya nde.
Wak wiya ge kiya̰r ge Danyel ne hare na pe
25 Fare mbe ma pet, nama wak wi gan ga̰l Nebukadnezar pal. 26 Saba wol para azi go̰r go, gan ne anna na zok gan ge ne Babilon go pala digi, 27 ndage na ka̰l oyya go: «No te be Babilon, suwal ga̰l ge mbi ne sḭ na ne gan pe ne to’a? Ŋgay pool ge mbi ne ge ne waɗe waɗe, ne pateya ge mbi ne ge gḛ waɗeya me.» 28 Gan ya swaga jan fare go gale, ka̰l jan ne digi zi ya go: «A jan fare mo, gan Nebukadnezar, mo gan fage ya ne mo tok go. 29 A mbo yan mo ne naa dasana ma buwal zi uzi, mo mbo gá kat dagre ne kavaar ma, a mbo gá hon mo zám sulla dimma ne nday ma go, ɗiŋ del ɓyalar, ɗiŋ mo kwa go na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, hon na ndu ge na laar ne ɓyare» 30 Swaga mbe go juju, fare mbe wak wi Nebukadnezar pal. A yan na ne naa dasana ma buwal zi uzi, gá zam zám dimma ne kavaar ma go, mbyar lwaɗe na sḛ duur se njagab, na pala susu saŋge dimma ne njoole ma saam go, na koo guwa̰r ma pate twala gigḭḭd dimma ne njoole ma ne go.Suwal Babilon
Zonna ge Nebukadnezar ne
31 Swaga ge dam ma ne mbya, mbi Nebukadnezar, mbi he mbi ndwara digi, mbi haŋgal tyan. Mbi uware Bage ne digi zi ya, mbi ka siya̰le na ne komre na, na ge ne ndwara ɗiŋnedin, na sḛ gan ne doŋ pe ma ne doŋ pe ma. 32 Ne jo̰ naa ge ne suwar pal ma gḛ go ceɗed puy ɗe, nama isiya a kaŋ baŋ. Ke ne naa ge mbal pore ge ne digi digi zi ma ne naa ge ne suwar pal ma kaŋ ge na laar ne ɓyare. Ndu a̰me ge pili tene ne na to, ndu a̰me ge ɗaŋgre na go, mo te ke ma fare ge go de, to me. 33 Swaga mbe go, mbi haŋgal tyan, mbi gwan ɓol mbi hormo ne mbi pateya ge mbi muluk ne. Mbi naa ga̰l ge temel ma gwan ɓyare mbi pe, a gwan ne mbi ya mbi hool gan pal. A gwan ne mbi, mbi muluk zi, mbi gwan ɓol hormo gḛ waɗe ge dḛ zaŋgal. 34 Da ne pe no, mbi Nebukadnezar, mbi uware, ne doreya, ne komre gan ge ne digi zi ya no! Ago na kaŋ kerra ma pet, a dosol, na kaŋ ge ne ke ma pet da ne na viya̰ go. Na sḛ da ne pool gwan ne ndu ge pala ga̰l pala se.
Adï d’a de Nebukanezar á mbàd’id’a: Agu ma ngolâ
1 Amulâ Nebukanezar mi sun mbaktumba mandjaf suma pet, mi suma ad’u vun ma ded’a tetengâ pet, mi suma a nga kaka yam andagad’ina pet, mi dazi ala:
Ar agi kagagi ki halasa ngola!
2 Tan lan djivid’a á gagi humagi yam ahle suma yoyouna kahle suma atchap suma Alo ma kal teglesâ mi lazi ki sed’ena.
3 Ahle mam suma yoyouna a kal ngola heî!
Sun mam mba atchapa ni sun nda sib’ika!
Mam mba mi tamula gak didin,
leu mam mba ted’a mba d’i dap puo mi!
4 Adjeu d’a an Nebukanezar ni nga kaka tchugot an nga ni le furîd’a kur aziyan ma amulid’a, 5 adïd’a danu. Ti mbud’un mandarâ, an djib’er ngola yam azang mana, vana nde tam mbei iran kur muzuganu, vunadigan ndi pat fek mi. 6 Kayam ndata, an he vuna ala a mbeï ki suma ne suma a nga kaka Babilon-na pet avoron tala a van ad’u adï d’a danda woyo d’a. 7 Ata yima suma mbuta, suma kumana, suma a djop ki suma azuleina ki suma a djop ki tchitchiud’a a mbana, an vazi ad’ud’a yam adï d’a danda, wani azi ndak nga á vandji ad’ut tei d’i. 8 Bugol ndjö, Daniel ma a yum ki simiyê alo mana ala Beltasar ma Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na nga kuruma, mi mba avoronu. An vum ad’u adï d’a danda, 9 an dum ala: Beltasar ang ma ngolâ hi suma mbutina, an wala Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na mi nga kurungû. Kayam ndata, zla d’a muduri d’a hlang abod’id’a nga d’i. Kayam ndata, ang van ad’ud’a yam vama nde tam mbei iran kur adï d’a dandina. 10 Vama nde tam mbei iran kur muzugana ba wana:
Ata yima an nga burâ yam azang manina,
an wagu ma fiyak ma geremendena
mi nga tchola yam andagad’a.
11 Agu máma mi ngola, mad’enga mi.
Yam mba akulo teleweta ti do hur alona.
Suma avun dabid’a handagad’ina pet a wumu.
12 Humam mbi d’uf djifâ heî,
mi vut duhû mi.
Nga ni he tena mi suma pet.
Ahle suma abageina a nga kaka ad’u anguzumu,
aluwei suma akulona a nga kaka ata abomu.
Ahle suma arina pet a fe te mazina atamu.
13 Vama nde tam mbei iran kur muzugana ba wana: Ata yima an nga burâ yam azang manina, an we malaika ma ndjola mi tcholï akulo mi tchugï asem kä, 14 mi er ad’um akulo, mi de ki delem mba ngola ala:
Agi kagi agu máma ka woyo,
agi kizagam abom mbeyo,
agi kragagizi humam mbeyo,
agi yagagizi vud’um mbeyo.
Ar ahle suma abageina a ring ngei ad’umu,
ar aluwei suma akulona a pir rei ata abom mi.
15 Wani agi aragi abuwam ki sideyem kä andaga
aduk asu ma abageina.
Agi djinim ki kindjing ma kawei ma wurana
ki ma kawei ma hleuna kä abagei aduk asuna.
Ar mbad’ï d’a akulod’a ti gumu,
ar mi tasuna d’igi ahle suma abageina na.
16 A mba hle djib’era hi sanid’a woi kurumu,
a mba hum djib’era hahle suma abageina kurum
gak bizad’a kid’iziya!
17 Nga hurâ hi malaika suma ndjola ni vun ma hed’a hi suma a tinizi irazi vazina, tala ar suma a nga ki irazi yam andagad’ina a wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leud’a hi suma yam andagad’ina pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima, nga mi hle yam suma bugolâ akulo mi d’a.
18 Wana nadï d’a dan an amulâ Nebukanezar-ra. Ang Beltasar, ar ang vandji ad’ud’u, kayam suma ne suma kur leu mandina pet a ndak nga á vandji ad’ut tei d’i. Wani ang ndak á vandji ad’ud’u, kayam Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na mi nga kurungû.
Daniel mi väd’u adï d’a ded’a mamulâ
19 Bugol ndjö, Daniel ma a yum ala Beltasar-râ mi hak hik, djib’erem b’lak ngola. Amulâ mi hulong dum ala: Beltasar, ar ang le mandarâ yam adï d’a danda kad’ut ta ved’a d’i.
Beltasar mi hulong dum ala: Salana, ar adï d’a danga kad’ut ta ved’a ti i ni yam mang suma djangûna, yam mang suma a halang huneîd’ina mi. 20 Ang wagu ma ngol ma ad’eng ma yam mba teleweta ti do hur alona ma suma avun dabid’a handagad’ina pet a wuma. 21 Agu máma humam mbi d’uf djifâ heî, mi vut ngola duhû, mi he tena mi suma pet. Ahle suma abageina a kak ad’u anguzumu, aluwei suma akulona a kak ata abom mi.
22 Amulâ, agu máma ni angû! Ang mbut ngola, ang mbut ad’enga mi. Ngol manga ti i akulo gak ti do hur alona, yam mang nga ted’a ti i gak avun dabid’a handagad’id’a mi.
23 Ang amulâ, ang we malaika ma ndjola mi tcholï akulo mi tchugï asem kä mi dala: Agi kagi agu máma kä woyo, agi kizagam mbeyo, wani agi aram abuwam ki sideyem kä andaga, agi djinim ki kindjing ma kawei ma wurana ki ma kawei ma hleuna kä abagei aduk asuna. Ar mbad’ï d’a akulod’a ti gumu, ar mi tasuna d’igi ahle suma abageina na gak bizad’a kid’iziya.
24 Amulâ, wana nad’u adï ndata. Wana ni nga hur ma Alo ma sä akulo ma kal teglesâ mi ngam kang ang salana amulîna! 25 A mba diging ngei aduk suma, ang mba kak aduk ahle suma abageina. A mba hang asuna á ted’a d’igi amuzleina na. Mbad’ï d’a akulod’a mba d’i gangû. Ang mba kak hina gak bizad’a kid’iziya, gak ang mba wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leu d’a yam andagad’id’a pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima. 26 Vun ma he mala a aram abuwam ki sideyem kä na, ad’um ba wana: Nala, leu manga mba d’i ar kä gak bur ma ang mba wala ma te yamba mi sä nakulona. 27 Ni kayam ndata ba, amulâ, ar ang ve d’al ma an nga ni dangzina, ang ar tcho manga ki tchila manga woyo, ar ang le sun nda d’ingêra, ang we hohowa suma hohoud’a. Hina wani, dam kak mang nga djivid’a mba d’i i avogovok kla!
Ahle suma adïd’a de kazina a nga le
28 Ahlena pet suma adïd’a de Nebukanezar kazina a nga le. 29 Bugol la biza d’a tud’a ndaka, amulâ nga mi valang tam tita kur aziyam ma amula avo Babilon, 30 mi de ki delem akulo ala: Wana ni Babilon nda ngol la an minit yima kaka hamulîna ki sib’ika had’eng manda yam ngol manda ki subur mandid’a d’uo zu?
31 Ata yima amulâ nga mi de zla ndata tua na, dela ti tcholï akulo, ti dum ala: Amulâ Nebukanezar, ang huma! A hle wa leu manga woi abong da’! 32 A mba diging ngei aduk suma, ang mba kak aduk ahle suma abageina, a mba hang asuna á ted’a d’igi amuzleina na. Ang mba kak hina gak bizad’a kid’iziya, gak ang mba wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leu d’a yam andagad’id’a pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima.
33 Ata yi máma hina wat ahle suma a dazi yam Nebukanezar-râ a le. A digim mbei aduk suma, mi tasuna d’igi amuzleina na, mbad’ï d’a akulod’a ti gumu, gak tumus sa kamba ti se d’igi hlimi d’a b’aruna na, lilivim mbi se d’igi lilif aluweina na mi.
Suta hi Nebukanezar-ra
34 Nebukanezar mi de kua ala: Bugol biza d’a kid’iziyad’a an hle iran akulo, djib’er manda ti mba. Ata yi máma an le Alo ma sä akulo ma kal teglesâ mersi, an gilemu, an subur mam ma bei matna ba ma nga mi te yamba gak didin ma nga mi te leud’a kur atchogoid’a katchogoid’ina. 35 Suma a nga kaka yam andagad’ina pet mi golozi ni d’igi vama hawana na. Nga mi le kahle suma akulona kahle suma yam andagad’ina d’igi hurum min na. Sama d’elem á le va nga d’i, sama mi ndak á djobom ala: Ang le ni me na ge na nga d’uo mi.
36 Ata yi máma djib’er manda ti mba, ngola hi leu manda ki subur mata ki wile mat ta ngal wiwilika a hulongôndjiya. Man suma de d’alâ ki man suma nglo suma te yamba a halanu, a hulong a tinin yam zlam man nda amula, a han ngola kal la avoka mi. 37 Ki tchetchemba, an Nebukanezar an nga ni gile amul ma akulona, an nga ni hum ngola, an nga ni suburum mi, kayam sun mamba pet ni gagazid’a, lovot mam mba tita pet ni d’ingêr. Ni ma nga mi hulong suma a subur tazina yazi kä na mi.