MAANA GE YUSUF NE
Kiya̰r janna ge Yusuf ne ma
1 Yakub gá katɗa suwal Kanan go, suwal ge na bá dḛ ne ka go. 2 Ndi maana ge Yakub vya ma ne. Yusuf, swaga ge ne ke del wol para ɓyalar ɗe, ka koy gii ma dagre ne na bá vya ma. Ne bool ɗe, ka kat da ne Bila ma ne Zilpa ge na bá gwale ma vya ma. Yusuf ka gwan mbo jan bama bá nama fare kerra ge sone ma. 3 Israyela laar wan Yusuf gḛ waɗe na vya ge may ma mwaɗak, ne da pe, tó na sabar ge na ne zi. Vyan na ba̰r ga̰l ge yé gḛ. 4 Na bá vya ma kwar go bama bá laar wa̰ na gḛ waɗe bama mwaɗak, a kwane na hergeleŋ. A gwan jan na fare tuli to.

5 Dam a̰me ɗu, kiya̰r jan Yusuf, wan na bá vya ma kiya̰r mbe pe, a gwan kwane na iya waɗeya. 6 Jan nama go: Za̰ me kiya̰r ge ne jya̰ mbi! 7 Nee ka gaaso zi, nee ka vwal gyaɗa kal ma digi. Ndi mbi gyaɗa kal vwalla mḛ digi ne na pe, amma aŋ gyaɗa kal ma a koŋle na se detɗa. 8 Na bá vya ma ele na go: «Mo dwat go mo mbo zam gan i pal ne ɗaa? Ko mo mbo kat dḛ i ga̰l ne ɗaa?» A gwan kwane na waɗeya, ne na kiya̰r ma ne na fare janna ma pe.
9 Uwale, kiya̰r ge ɗogle gwan ke na, wan na bá vya ma na pe, jan nama go: «Ndi kiya̰r gwan jan mbi iya! Gyala, saba ne guwa̰r ma wol para ɗu a fage ya detɗa mbi ndwara se.» 10 Jan na bá ma ne na bá vya ma fare mbe. Na bá mḛre na, jan na go: «Mo kiya̰r mbe pe gyana ɗaa? Mo dwat go, i ne mo ná ma, ne mo bá vya ma da ne pool det mo ndwara se, uware mo ɗaa?» 11 Na bá vya ma gá ke na yil, na bá me koy na fare mbe na laar zi jyan.
Yusuf bá vya ma yat na uzi
12 Yusuf bá vya ma mbo ne bama bá gii ma mbo koyya suwal Sichem ya. 13 Dam a̰me ɗu, Israyela jan Yusuf go: «Mo bá vya ma koy gii ma ya Sichem ya. Mbo nama pe ya.» Yusuf vin na: «Mbi né!» 14 Israyela jan na go: «Mbo ndil mo bá vya ma gale, a ne ya kwaɗa ko de, ko gii ma ya go kwaɗa ko ɓa de! Mo ba gwan’a jan mbi.» Teme na ne baal pul ge Hebron ne ya, Yusuf mbo ɗiŋ Sichem ya. 15 Ndu a̰me ɗu ɓol na ne gondoŋgeya ful zi, ele na go: «Mo te ɓyare da ɗaa?» 16 Yusuf jan na go: «Mbi ɓyare mbi bá vya ma pe, mbi kaɗe mo, ŋgay mbi swaga ge mbi bá vya ma ne koy gii ma ne go nde!» 17 Ndu mbe jan na go: «Nama sḛ ma ɗage da ne go go no, mbi ka za̰ nama jan ta go, bama mbo suwal Dotan ya go.»
18 A kwar na mborra ne zum ya, na sḛ gale ne be det ya nama ta zi gwa ɗe, a vwal fare na pal go, bama hṵ na uzi. 19 A jan ta go: «Ndi bage kiya̰r ne jan na gḛ mbe ne yan ja no. 20 Se no, mbo me nee ya, hṵ me nee na, dó me nee na tub ge pul fiya̰l a̰me se, nee ba gá janna go, kavaar ga̰l a̰me zam na ya swaga, nee ba kwa na kiya̰r mbe pe gale ɗaŋ.» 21 Ruben za̰ nama fare jan ta mbe, má na ne nama tok go. Jan nama go: «Ba̰ me nee na o̰yom to bat.» 22 Ruben jan uwale: «Ka̰ me nee swama se to, dó me nee na tub ge pul fiya̰l ge ne ful zi mbe no se, e me nee tok na ta to.» Ka ɓyare viya̰ ge má na ne nama tok go, ndwara gwan ne na mbo hon na bá.
23 Swaga ge Yusuf ne dé ya na bá vya ma ta ɗe, a taabe na ba̰r ga̰l ge yé gḛ uzi ne na ta, 24 a wan na, a dol na tub se. Tub mbe pul ka fiya̰l, mam be kat na se to. 25 Go̰r go, a kat seɗe zam kaŋzam. Swaga ge a ne ndage bama pala digi, a kwar vog ge jambal ma ge Ismayel hir ma ne ya mborra ne Galaad ya. Nama jambal ma ka yageya ne kaŋ ge hur tuli ma, ne num naŋgeya ma me. A ka gene nama mbo suwal Masar. 26 Yuda jan na bá vya ma go: «Nee ɓol ma kaŋ mam ge nee hun nee bá vya uzi, nee woy na siya me ɗaa?» 27 Yá me nee na uzi Ismayel hir ma tok go, hṵ me nee na to. Ago, a nee duur ne. Na bá vya ma vin na fare mbe. 28 Swaga ge naa ge an suk, Madiyan ma ne ɗage kaleya go ɗe, a pwat Yusuf ne tub se ya digi. A yat Yusuf uzi Ismayel hir ma tok go, ne bware saal wara azi. Ismayel hir ma gene na mbo suwal Masar.
29 Swaga ge Ruben ne gwa̰ ya tub wak go, kwa go Yusuf ne tub se to, na sḛ taabe na ba̰r ma ne ta uzi. 30 Gwan ya na bá vya ma ta, jan nama go: «Vya ne tub se to! Mbi ba kan mbi pala le da ya ɗaa?»
31 A abe Yusuf ba̰r ga̰l, a vyan gamla, a par na ba̰r ga̰l mbe swama pal. 32 Go̰r go, a gene ba̰r ga̰l ge yé gḛ ya bama bá ta, a jan na go: «I ɓó ba̰r no go! Ndi na gale, a be mo vya ba̰r ne to’a!» 33 Yakub kwar na, jan go: «A mbi vya ba̰r ne! Kavaar ga̰l a̰me wa̰ na ne, zam na ya swaga!» 34 Yakub taabe na ba̰r ne na ta uzi, kan kasigir na ta, ke kḭḭmi dam ma kaal. 35 Na vya sonmo ma, ne na vya ge gwale ma mwaɗak a mbo ya na ta iyal na laar, amma kuri laar iyalla ge nama ne. Ka janna go: «A kḭḭmi kerra zi mbi ba mbo mbi vya pe ya, taal ge siya ma ne se ya!» Ka dwage fyal na vya.
36 Madiyan ma me ɗe, a yat Yusuf uzi Potifar, bage tyare kaŋzam wak ge Faraon ne, ga̰l ge naa ge koy Faraon ma ne tok go, suwal Masar ya.
JOSEF
Adïd’a de Josef
1 Jakob mi kak yam andaga d’a Kanan-nda ata yima abum kak kuana.
2 Wana ni zla d’a ded’a yam Jakob ki gromid’a: Kid’a Josef bizamî dogo yam kid’iziyad’a, nga mi pol tumiyôna ki b’oziyoma, Bilha azi ki Zilpa aropma habuma grozina. Nga mi mba ki zla mazi d’a tchod’a mabumu.
3 Israel mi le yam Josef kal b’oziyoma pet, kayam mam vud’umî ki mamaramu; mi dubum baru d’a ngol la fiyak ka d’udjod’a atamu. 4 Kid’a b’oziyoma a we d’ala abuzi mi le kam kalazi ped’u d’a, a vum kuruziya, a nga dum zla d’a djivi d’i.
5 Adïd’a de Josef, mi vat ad’ut mi b’oziyoma; azi vum kuruzi ve d’a kala. 6 Mi dazi ala: Agi humugi ad’u adï d’a danda. 7 Gola! Ata yima ei nga djini mbugulud’a kur asinenina, mbugulu manda ar tchola akulo, magi d’a nguyuta ti grif kä avorod’u.
8 B’oziyoma a djobom ala: Na ni ang hal mbut tang amulâ á te kami zu? Azi vum kuruzi ngola kal la avoka, yam adï mam mba dumba, yam zla mam mba ded’a mi.
9 Adïd’a dum kua, mi vat ad’ut mi b’oziyoma, mi dazi ala: Gola! Adïd’a dan kua ala afata ki tilâ ki tchitchiud’a dogo yam tu a grif kä avoronu.
10 Mi vat ad’ut mabum d’igi mi vat ad’ut mi b’oziyoma na mi. Abum ngobomu, mi dum ala: Adï d’a dang ndata ad’ut nana ge? Na ni asung ki b’oziyongâ ki an ami mba grivimi kä avorong zu? 11 B’oziyoma huruzi zal atamu, wani abum mi ve zla ndata kurumu.
Josef b’oziyoma a guzum mbeyo
12 Bur tu Josef b’oziyoma a i kaho’â habuzina yam andaga d’a Sikem-mba á pola. 13 Israel mi de mi Josef ala: B’oziyongâ a i wa kaho’â tena sä abo ma Sikem-ma. Ang mbeya, an sunung ad’uziya.
Josef mi hulong dum ala: Â, an iya.
14 Israel mi dum kua ala: Ang i gol b’oziyongâ kaho’â a sä ni nana kla ni, ang mbei danu. Mi sunum kur hor ra Hebron-nda; Josef mi i abo ma Sikem-ma.
15 Kid’a mam nga mi hal abagei hur fulîd’a, sana mi fumu, mi djobom ala: Ang halî me ge?
16 Josef mi hulong dum ala: An halî b’oziyona; an nga ni djobongû, ang danu, azi nga pol aho’â ni lara ge?
17 Sa máma mi hulong dum ala: Azi tchol ka hî, a iya, kayam an hum a dala azi i Dotan.
Josef mi i bugol b’oziyoma, mi fazi sä Dotan. 18 Kid’a azi wumî dei bei mi mba gevezi tua d’a, azi ndjak vunazi kam á tchid’a. 19 Azi de tazi ala: Ahâ! Ma adïd’a dum heî máma nga mi djïya. 20 Ei i tchiziya, ei gum kur golong nga adjeud’a, ei mba dei ala: Ambur ma tchona mi vumu, ei mba wei ad’u adï mam ndata.
21 Ruben mi hum zla mazid’a, mi min á prud’um aboziya, mi dazi ala: Ei tchum mbi. 22 Mi dazi kua ala: Ei voi buzuna woi d’i; agi dogi abogi atam mbi, golong nga adjeud’a nga abageya, ei gum kurud’u. Mi de na kayam mi min á prud’um abozi á hulongôm mabumu.
23 Kid’a Josef mi mba go ki b’oziyomid’a, azi vumu, a fogom baru mam mba ngol la fiyak ka d’udjo ndata woi atamu. 24 Azi vumu, a gum kur golong nga adjeud’a; golong ndata hurut ni sod’a, mbiyo nga kur ri. 25 Ata yima azi kak kä á te tenina, azi hle irazi akulo, a we suma Ismael-lâ a tcholï Galät ki djambal mazid’a, azi yoi mbul ma his ma afufuîna ki dubang agu bauma kagu mirâ á izi Ezipte.
26 Juda mi de mi b’oziyoma ala: Le ei tchï wiyeina, ei ngeyem mad’amu ni, ei mba fei ni me ge? 27 Ei i guzuzi woi abo suma Ismael-lâ, ei tini aboi atam mbi, kayam mam mi wiyeina; ni hliwi mi. B’oziyoma a humumu.
28 Wani ata yima suma mbut abozi suma Madiyan-na a nga kalâ, Josef b’oziyoma a hlumï woi kur golong nga adjeud’a, a guzum mbei abo suma Ismael-lâ ir gurzu d’a hapa dok mbà; azi i ki sed’em Ezipte.
29 Ruben mi hulong mba avun golonga, mi fe nga Josef fi, mi haû baru mamba woyo, 30 mi hulongî gen b’oziyoma, mi dazi ala: Gor máma nga d’i; an le ni nana ge?
31 Azi yo barud’a hi Josef-fa ngola, azi ngat mbekmberena, a tchuk baru ndata kä aduk buzuna. 32 Azi sun baru ndata mabuziya, a dum ala: Ami fami barud’a tchuka kä wana: Ang golod’u; ni hi gorongîd’a, d’oze ni ndat tuo zu?
33 Jakob mi wattcha, mi nde tchina, mi dala: Ni barud’a hi goronid’a! Ambur ma tchona mi kizagam wa woyo, mi mud’um wa.
34 Jakob mi haû baru ma atama woyo, mi djin ziyona furumu , mi tchi goroma burâ ngola. 35 Ata yima grom suma andjofâ ki suma aropma pet a mba á hal á b’lengêm huruma, mam min nga d’i, mi dala: An mba ni i gen gorona azulei kä ni ki yor tad’a; nga mi tchi hora goroma.
36 Wani suma Madiyan-na a gus Josef fei Ezipte abo Potifar azong ma ngolâ hi Faron-na, ni ma ngolâ hi azigar suma a nga ngom amulîna mi.