NE BURMIYA GE MULUK GE ISRAYELA GO MBO BURMIYA GE MULUK GE YUDA NE
Ezekiyas, gan ge Yuda ne
(2Maa 29:1-2, 2Maa 31:1)1 Swaga ge Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne, ne ke del ataa na gan zi go ɗe, Ezekiyas ge Ahaz vya zam gan Yuda pal. 2 Swaga ge ne ame gan, ka da ne del wara azi para anuwa̰y, ke na gan zi del wara azi para lamaɗo Ursalima go. Na ná Zakariya vya ne, a tol na dḭl Abi. 3 Ke kaŋ ge dosol Bage ɗiŋnedin ndwara se dimma ne na báŋ Dawda ne ke go. 4 A na gu swaga sḭḭm ma uzi ne, ɓá kaŋ sḭḭm ma uzi no, sya uwara ge sḭḭm Achera ne ma uzi no, ɓá bom ge Musa ne ɗeere na ne fool ŋgirma uzi no yeyege, ne da pe, dam mbe ma go, Israyela vya ma ka til dukan na ndwara se, a ka tol na Nehuchetan . 5 É na saareya ma mwaɗak Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne pal. Ne gan ge ne ka suwal Yuda pal na ndwara zḛ ma, ko ge ne gá na go̰r go ma buwal zi, a be ɓol gan a̰me dimma ne na go to. 6 Na sḛ ka mbargeya ne Bage ɗiŋnedin, be abe tene ne na ta uzi to, ka ke mborra wak honna ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ Musa ma pal. 7 Bage ɗiŋnedin ka da ne na. ka zam zḛ na kaŋ kerra ma zi pet. Ɗage kuri gan ge Asiriya ne wak, gá be ge gwan ne na pala na pe se to bat. 8 A na sḛ ya̰ Filistiya ma ne ɗiŋ mbo Gaza, ame nama suwal ga̰l ma ne nama swaga njole naa ge ho̰l ma no.
Pala votɗa ne ameya ge Samariya ne pe
9 Swaga ge Ezekiyas ne ke del anda na gan zi go, Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne ke ya na gan zi del ɓyalar me. A del ge Salmanasar gan ge Asiriya ne, ne mbo ya ver suwal Samariya se go. 10 A del ge ataa go, ɗage ame na no. Ame na swaga ge Ezekiyas ne ke del myanaŋgal na gan zi go, Hosiya gan ge Israyela ne, ke ya del lamaɗo na gan zi. 11 Gan ge Asiriya ne abe Israyela vya ma mbo kan nama suwal Asiriya ya, ge babur pul ge Halas ne ya, maŋgaɗam Habor ge ne suwal Gozan go wak go, ne suwal ma ge Mede ma ne go me. 12 Kaŋ mbe ma no a dé ya nama pal ne da pe, nama sḛ ma be za̰ Bage ɗiŋnedin Dok ge bama ne wak to, a be koy na wak tuli to, eya ma pet ge Musa dore ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ nama, a be koy nama, ko a ke mborra nama pal to.
Senakerib, gan ge Asiriya ne, mbo ya det Yuda
(Isa 36:1-22, 2Maa 32:12Maa 9-16)13 Swaga ge Ezekiyas ne ke del wol para anda na gan zi go ɗe, Senakerib gan ge Asiriya ne, ɗage ya det suwal ma ge ne ve ne gulum ga̰l ge Yuda ne ma pore, ame nama. 14 Ezekiyas gan ge Yuda ne dol temel mbo jan gan ge Asiriya ne suwal Lakis ya go: «Mbi ke sone! Abe tene uzi ya ne mbi ta. Dṵṵl ge mo ne mbo e ya mbi pal, mbi mbo pot na.» Gan ge Asiriya ne e Ezekiyas gan ge Yuda ne pot na fool kaal kilo dudubu lamaɗo ne dinar kilo kikis lamaɗo me. 15 Ezekiyas abe bware ge ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi, ne bware ge ne gan yadiŋ ma, hon na. 16 Swaga mbe go, Ezekiyas gan ge Yuda ne só zok wak ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne ma da ne dinar, hál zok wak mbe ma se, abe nama hon gan ge Asiriya ne.
17 Gan ge Asiriya ne dol na ga̰l ge ne na yàl pal, ne ga̰l ge na asagar ma ne, ne na garlaŋ pore, poseya ne asagar ma gḛ bama pe go, a mbo ya Ezekiyas ta Ursalima go. Swaga ge a ne ya̰ ya, a mḛ baal ga̰l ge ne viya̰ gaaso ge ndu ge usi ba̰r ne wak ya. 18 A e temel tol gan. Amma Eliyakim ge Hilkiya vya bage ne koy gan kaŋ ma mbo ya nama ta poseya ne Chebna bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya bage koy gan maktub ma. 19 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne jan nama go: «Mbi kaɗe aŋ kaɗe, aŋ mbo jan Ezekiyas go, gan ga̰l ge Asiriya ma ne jan go: Mo é mo jobreya ya da pal ɗaa! 20 Mo dwat go fare janna baŋ da ne pool ge hon mo zwama, ko ne pool ge ke pore ɗaa? Se no ɗe, mo é mo saareya ya wuɗi pal ge mo ba ɗage kuri mbi wak ɗaa? 21 Ndi, ne se no, mo e mo jobreya ya suwal Masar pal, teer ge ne há hal se mbe no pal. Ago ndu ge daage pet ge ne deŋge tene na ta syaɗe na syaɗe na tok zi. Faraon, gan ge suwal Masar ne go mbe no ca, ne ndu ge daage pet ge ne e na jobreya na pal. 22 Tamekyala aŋ da ne pool jan mbi go: ‹I e i jobreya ya Bage ɗiŋnedin Dok ge i ne pal›. Te be Ezekiyas sḛ gu na swaga ke tuwaleya ma, ne na twal tuwaleya ma uzi ne, jya̰ Yuda ma, ne naa ge ne Ursalima diŋ ma no go nama gá ke tuwaleya twal ge ne Ursalima diŋ mbe no pal ɗeŋgo to’a? 23 Se no, há mbi bageyal, gan ge Asiriya ne goŋle, mbi ma̰ hon mo tisi ma dudubu azi. Mo ma̰ ɓol naa ge ndwar tisi mbe ma ko’a? 24 Mo ma mbyat hal mbi bageyal asagar ma ga̰l a̰me ɗu, ko ge ne mbya a̰me pe to ne nama buwal zi ɗaa? Mo e mo jobreya ya Masar pal ndwara go mo da ne pool ɓol pus pore ma ne tisi ma. 25 Mo dwat go, na be laar ɓyare ge Bage ɗiŋnedin ne zi ɗo, mbi mbo ya swaga mbe no go, ndwara burmi na uzi no to’a? A Bage ɗiŋnedin jya̰ mbi ne go, mbi mbo burmi suwal mbe uzi.»
26 Eliyakim ge Hilkiya vya, ma ne Chebna ma ne Yowa ma jan garlaŋ pore ge Asiriya ma ne go: «Jya̰ mo mo̰r ma fare wak arameya, ne da pe, i zá̰ na zá̰, jya̰ i fare ne Yahud ma wak to, ne nama ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no za̰ na pe.» 27 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne gwan ne nama janna go: «Aŋ dwat go, mbi bageyal teme mbi ya jan fare aŋ, ne aŋ bageyal ɗeŋgo ɗaa? Te be teme mbi ya aŋ ta da ne naa ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no pe me to’a? Ne gá ne zḛ no, aŋ ne nama pet, aŋ mbo ga zam aŋ njoo ma ne njot aŋ suwam ma.»
28 Uwale, garlaŋ pore ge Asiriya ma ne nṵsi tene se, oy ne ka̰l ndaar ne Yahud ma wak, janna go: «Zá̰ me fare janna ge gan ga̰l ne, gan Asiriya ma ne. 29 Gan ga̰l jan go: Ya̰ me Ezekiyas na vyale aŋ to. Ago na sḛ ne pool ge zur aŋ to. 30 Ya̰ me ta Ezekiyas tok go laseya go, aŋ e aŋ jobreya ma Bage ɗiŋnedin pal to. Jan aŋ go: ‹A fareba, Bage ɗiŋnedin mbo zur nee! Mbo ya̰ gan ge Asiriya ma ne ame suwal mbe to.› 31 Za̰ me Ezekiyas to. Ago gan ge Asiriya ne jan go: Ka me halas ne mbi, ho̰ me ta mbi, go no aŋ mbo zam aŋ oyo̰r ma ne aŋ fere ma, ne njot aŋ tub ma mam. 32 Ɗiŋ mbi gwan’a abe mbo suwal ge ne di aŋ suwal ya, suwal ge ne don gḛme ma ne oyo̰r, suwal ge kaŋzam ma ne oyo̰r jiya̰l ne go ya, suwal ge uwara olive ma ne daaram ne go. Go no aŋ mbo kat ne ndwara, aŋ mbo su to. Za̰ me Ezekiyas to, vyale aŋ baŋ janna go: ‹Bage ɗiŋnedin mbo zur nee.› 33 Dok ma ge pehir ge ɗogle ma ne, a day zur bama suwal ma ne gan ge Asiriya ne tok go ɗaa? 34 Dok ge Hamat ma ne, ne ge Arpad ma ne ma ya da ɗaa? Dok ge Sefarvayim ma ne, ne ge Hena ma ne, ne ge Ivva ma ne ya da ɗaa? A day zur Samariya ne mbi tok go ɗaa? 35 Ne dok ge suwal mbe ma no ne ma buwal zi pet, a ge daage day zur na suwal ne mbi tok go ne, ge Bage ɗiŋnedin ba day zur Ursalima ne mbi tok ɗaa?» 36 Ɓase ma zane wak ɗamal, a gwan ne na fare janna pal to. Ago gan ho̰ nama na wak go, nama gwa̰ ne na fare janna pal to. 37 Eliyakim ge Hilkiya vya, bage koy gan kaŋ ma, poseya ne Chebna, bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya, bage koy gan maktub ma, a gwan’a Ezekiyas ta ne ba̰r ma taabeya, a wan na fare ge garlaŋ pore ge Asiriya ma ne ne jya̰ bama.
LEU D’A JUDA-D’A
(a) TINÏ AD’UD’A ATA EZEKIYAS DEI GAK MBA ATA JOSIYAS
Ezekiyas mi tamula yam Juda-na
(Gol 2 Sun hAm 29.1-22 31.1)1 Kur biza d’a hindi d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Ezekiyas Ahas goroma mi kak amula yam suma Juda-na. 2 Kid’a mi tamulid’a, bizamî dok mbà yam vahl. Mi tamula avo Jerusalem bizad’a dok mbà yam zlengâ. Asum a yat ala Abi ni Zakari goromba. 3 Ezekiyas mi le sun nda d’ingêra avok Ma didina ki hurum pet d’igi abum ngolo David na. 4 Mi pleî yima ndingâ woyo, mi to ahina d’a tcheta kä woyo, mi kus agu ma murguli ma azi pum malo d’a a yat ala Asera-d’a woyo. Mi kus gugui ma kawei ma hleu ma Moise mi yoroma woi mbambak, kayam tinï ad’ud’a kur atchogoid’a hi Moise-sa dei gak kur atchogoi ndata, Israel-lâ a nga ngalam dubang ma his djivid’ina. Gugui máma a yum ala Nehustan. 5 Ezekiyas mi tin hurum yam Ma didina Alona hi Israel-lîna kal amulei suma Juda suma tamula avoroma ki suma vrak blogoma pet mi. 6 Mi reî ki Ma didina fafat bei mi wal ki sed’em mbei ba, mi ge yam kä ad’u vun ma he ma Ma didina mi hum mi Moise-sâ memet mi. 7 Ma didina mi nga zlapa ki sed’emu. Ahle suma mam lazina pet, mi faziya. Mi tchol huneîd’a kamul ma Asiri-na, mi ge nga yam kä ad’um mbuo d’a. 8 Mi tchi suma Filistê-na gak mi i kur azì ma ngol ma Gaza-na, mi b’lak andaga mazid’a woi tinï ad’ud’a ata yima azigarâ a kak ndjola kuana dei gak mba kur azì ma nglo ma ad’eng ma ngunguna mi.
Ge hum mba yam hled’a hi Samari-d’a
9 Kur biza d’a fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, ni biza d’a kid’iziya d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Salmanasar amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna ki Samari, mi nguyut kä. 10 Mi hlazì ma ngol ma Samari-na kur dabid’a hi bizad’a hindid’a, nala, ni kur biza d’a karagaya d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a. Ni biza d’a zlengâ d’a Ose amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a mi. 11 Amul ma Asiri-na mi yo Israel-lâ magomba, mi izi Asiri, mi tchuk suma dingâ kur ambas sa Hala-d’a, mi tchuk suma dingâ kur Gozan avun alum ma Habor-râ, mi tchuk suma dingâ kur azì ma nglo ma Mede-na mi.
12 Ahle ndazina pet a le ki Israel-lâ hina kayam a hum nga vun Ma didina Alo mazina d’i, a ngom nga vun mam ma djinda d’i, a hum nga vun ma he ma Moise azongâ hi Ma didinina mi dazizina d’i, a tit nga kam mbuo mi.
Sanakerip mi tchol dur ayîna ki leu d’a Juda-d’a
(Gol Is 36.12 Sun hAm 32.1)13 Kur biza d’a dogo yam fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, Sanakerip amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna kazì ma nglo ma Juda ma ad’eng ma ngunguna pet, mi yomu. 14 Ata yi máma Ezekiyas amul ma Juda-na mi ge sunda ata amul ma Asiri-na sä Lakis, mi dum ala: An le tchod’a avorongû, ang mba atan durâ d’i. Vama ang tinindji kana, an mba ni lumu.
Amul ma Asiri-na mi ngam kawei ma hapma kam tonna zlengâ, lora kilona kikis zlengâ mi. 15 Ezekiyas mi yo kawei ma hap ma nga kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’ina ki ma nga kur gong nga ngom ndjondjoî d’a kur azì ma amulîd’a pet mi. 16 Ata yi máma mi hô lor ra a gulut ki vun gong nga kud’ora hi Ma didinid’a ki d’a hi bap matnid’a woyo, mi hat mamul ma Asiri-na pet.
Azigar ma ngol ma Asiri-na mi de zlad’a
(Gol Is 36.2-222 Sun hAm 32.9-16)17 Wani kid’a amul ma Asiri-na mi nga Lakis-sa, mi geï ma ngolâ hi azigar mama ki ma kama zlapa ki ma avunama, zlapa ki azigarâ ablaud’a á i Jerusalem. Kid’a azi mba avun azinid’a, a mba tchol avun yima b’irlim ma mbina nga tchola kuana avun lovot ta i kur asine ma suma a mbus baruna kuana. 18 Azi yamulâ. Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na, a buzugï woi kur azina, a mba geveziya.
19 Ma avun ma ngol ma Asiri-na mi dazi ala: Agi i dagi Ezekiyas ala: Wana ni zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: Vama ang tin hurung kama ni me ge? 20 Ang djib’er ala zla d’a ded’a mba d’i mbut nga hur ma djivina ki ve tad’a á dur ayîna zu? Sama ang tin hurung kama ni nge ba, ang tchol huneîd’a ki sed’en nge? 21 Yam Ezipte zu? Wani Ezipte ni d’igi tchereu ma kus sei ma tchok abo sama mi deng tam kama na. Wana ni vama Faron amul ma Ezipte-na nga mi lum ki suma pet suma a deng tazi atama.
22 Mi dazi kua ala: An wala agi mba dan ala agi tinigi hurugi ni yam Ma didina Alo magina. Wani ni Ezekiyas ba, mi to yima nding ma tetengâ ki yima ngal ahle suma ngat buzu ma tetengâ kä woyo, mi de mi suma Juda-na ki suma Jerusalem-ma ala: Agi i kud’urogi Ma didina ni yam yima ngal ahle suma ngat buzu máma avo Jerusalem-mu d’uo zu?
23 Agi i dagi mi Ezekiyas ala: Ki tchetchemba, an nga ni tchenengû, ang ndjak zla manga ki salana amul ma Asiri-na. Le ang ndak á hal suma djang akulumeina ni, an mba ni hang akulumeina dudubud’a mbà. 24 Le azigar mang ma ad’engâ mi ndak á dur ki azigar ma amangeî ma kal teglesâ hi salanina d’uo ni, ni nana ba, ang tin hurung yam pus ma dur ayîna kakulumeina hi Ezipte-na ge? 25 Na ni ang djib’er ala salana mi mbeï á dur andaga d’a wanda á b’lagat tei ni bei minda hi Ma didinid’a zu? Nga na d’i! Ni Ma didina ba, mi hum vuna!
26 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya goroma, Sepna ki Jowa a de mi ma avun ma ngol ma Asiri-nina ala: Le ang mina ni, ang dami zlad’a ni ki vun Aram-ma, kayam ami humumu. Ar ang dami zlad’a ki vun Hebre-na hum suma a nga yam gulumuna akulo wana d’i.
27 Wani ma avun ma ngolîna mi dazi ala: Agi djib’eregi ala salana mi sununï ná de zlad’a mamul magina ki agi holu zu? Nga na d’i! Zla ndata ni yam suma a nga tchola akulo yam gulumuna wana pet mi. Ni suma a mba te ini sud’ozi a mba tche ini sumuruzi zlapa ki sed’egina.
28 Wani ma avun ma ngolîna mi er ad’um akulo ki vun Hebre-na ala: Agi humugi zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: 29 Ar Ezekiyas mi lobogi vunagi d’i, kayam mam ndak á sud’ugi woi abon ndi. 30 Nga mi dala: Ma didina mi ndak á ei tini huri kamu. Mba mi sud’i woyo, mba mi ar amul ma Asiri-na mi hlazì mei ma ngolâ d’i.
31 Mi de kua ala: Salana amul ma Asiri-na mi dala: Ar agi hagi gagazid’a kam mbi, ar agi humum mbuo mi. Agi humugi ni zla d’a an amul ma Asiri-na ni dagizi wanda: Agi zlabagi darigïd’a ki sed’enu, agi mbeyegi gevenu. Wani nge nge pî mba mi te vud’a guguzlu mamba, mba mi te vud’a tulum mama, nge nge pî mba mi tche mbiyo golong mamba mi. 32 Agi kagagi hina djang, gak an mba ni yogi ni igi kur andaga d’a d’igi magid’a na d’a, kur andaga d’a geme ma lavungôna kat heîd’a ki guguzlu d’a le süma ki olif ma yor mbulâ ki mbul ayuma a nga kat mi d’a. Ar agi bogi ka hî d’i, agi mba kagagi ki arid’a sä hî. Ar agi humugi zlad’a hi Ezekiyas-sa d’i, kayam nga mi dagi ala Ma didina mba mi sud’ugiya, wani mi vid’igi ni woyo. 33 Agi wagi alona handjaf suma ding ma ndak á sut sum mama nge nge pî kur andaga mamba woi abo an amul ma Asiri-nina nga zu? 34 Alo ma Hamat-na ki ma Arpat-na a nga ni lara ge? Alo ma Sefarvayim-ma ki ma Hena-na ki ma Iva-na a nga ni lara ge? Azi sut Samari woi abon ndju? Nga na d’i! 35 Aduk alona handjaf sum ndazina pet ma mi sut andaga mamba woi abona nga ba, Ma didina mba mi sut Jerusalem mbei abon ndju?
36 Wani suma pet suma a nga ata yi mámina a kak silil, a hulongôm nga zla d’a de tu d’i, kayam amulâ Ezekiyas mi hazi vuna ala azi dum zla d’i. 37 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na a haû baru mazina woyo, a hulong gen Ezekiyas, a dum zla d’a ma avun ma ngol ma Asiri-na mi data.
