Siya ge Samiyel ne
1 Dam mbe ma pul zi, Samiyel su, Israyela vya ma koteya pet ndwara fyal na. A mbul na ge na suwal Rama diŋ.
Dawda zwagre mbo ful pul ge Paran ne ya.
Nabal kuri be mbar Dawda
2 Ndu a̰me, a ndu ge tok pool ne, ká suwal Mawon go. Ká da ne tame ma dudubu ataa ne ɓiya̰ ma dubu ɗu me. Na kaŋ ɓolla ma ká Karmel ya. Dam a̰me ɗu, na sḛ mbo suwal Karmel ya ndwara mbo kot na tame ma susu. 3 Ndu son mbe dḭl Nabal, na gwale dḭl Abigayel. Gwale mbe ká kale, ne ɗalla me, amma na obe ká ndu ge laar pisil ne ndu ge ndwara ndaar me. Na sḛ mbo da ne hir ge Kaleb ne zi ya.
4 Dawda zá̰ ge ful zi ya go, Nabal mbo ja kot na tame ma susu, 5 teme naa wol ne ka̰l janna go: «Mbo me ɓol Nabal ge Karmel ya, aŋ san na wak ne mbi dḭl. 6 Jya̰ me na go, mbi jan go: Dok na ho̰ na taal twala, na ká swaga halas, ne na naa ge ne na yadiŋ ma pet me. 7 Mbi za̰ go mo kot ne go mo tame ma susu. Swaga ge mo naa ge koy gii ma ne ka i ta Karmel go, i be ke nama sone to, a be ban a̰me to me. 8 Ele mo dore ma, a ma̰ jan mo. Kwa mbi naa ma a̰se, ame nama ne sḛ tuli. Ne jo̰ i dé ya mo dam ge tuli go, ho̰ mo dore ma, poseya ne mbi Dawda ge mo vya, kaŋ ge ne mo tok go.»
9 Swaga ge Dawda naa ma ne dé ya Nabal ta, a jan na ka̰l ge Dawda ne jya̰ ma mwaɗak, a gá katɗa. 10 Nabal jan Dawda naa go: «Dawda wuɗi ne? Isay vya wuɗi ne? Ma̰ ne se no, dore ma gḛ a so ya̰ bama bageyal ma. 11 Aŋ dwat go, mbi ma abe mbi kaŋzam, ne her mbi mam, ne duur ma ge mbi ne ke nama ne mbi naa ge kot tame susu ma pe, mbi hon naa ge mbi ne kwa swaga ge a ne mbo ne ya to ma ɗaa?»
12 Dawda naa ma gwan, a mbo jan Dawda fare ge Nabal ne jya̰ ya ma mwaɗak. 13 Dawda jan na naa ma go, ndu ge daage na he na kasagar, a abe bama kasagar ma vwal bama pe zi, Dawda vwal ge na ne me. Abe naa kikis anda na pe go, ya̰ naa ge kikis azi ma se koy kaŋ ma.
Abigayel sya Dawda ndwara zi ya ne kaŋ ma
14 Swaga mbe go, Nabal dore a̰me mbo waage Abigayel ge Nabal gwale fare mbe, jan na go: «Dawda teme naa ne ful zi ya san i bageyal wak, i bageyal be ame nama ne ka̰l ge tuli to. 15 Swaga ge i ne nama ne ká ful zi ya, naa mbe ma ká kwaɗa i ta, a be ke i a̰me ge sone to, i kaŋ a̰me be ban to me. 16 Dam mbe ma go mwaɗak, ɗaal ne gyala, i swaga koy gii ma go, a nama ka koy i ne. 17 Se no, dwa kwaɗa, ke kaŋ ge mo ma̰ mbyatɗa kerra. Kadɗa to, yál ma ɓol i bageyal ma ne na yàl mwaɗak. Ne jo̰ na sḛ a ndu ge bernde ne, i day jan na a̰me to.»
18 Abigayel ɗage digi avun cap, abe katugum kikis azi, ne oyo̰r jiya̰l tóól ataa, ne gii swarra ataa, ne gḛme satɗa kaŋ pul anuwa̰y, ne o̰yor kumar bwatɗa kis, ne fere kumar mbwatɗa ɗu ɗu kikis azi me, yage nama kwara ma pal. 19 Jan na dore ma go nama mbo zḛ ya, na kare nama pe ya me. Amma jan na obe Nabal pal to. 20 Ndwar na kwara pal digi, ka mborra gṵṵl zi, njal kiya̰r go, Dawda ma ne na naa ma ka mborra ya na ndwara zi me, a ne nama mbo tan ta tukcuk. 21 Ago Dawda jya̰ tene go, na koy ndu mbe kaŋ ma ful zi be ge vḛne nama to baŋ ɗar. Kwaɗa ge na ne ke na, na gwa̰ ne na na potɗa sone. 22 Ɗiŋ mbo kwap gyala wak horom, kadɗa na ya̰ ndu son a̰me ya Nabal yadiŋ be hunna, Dok na ke ne na kaŋ ge na laar ne ɓyare kerra.
23 Swaga ge Abigayel ne ka̰ na ndwara kwa Dawda, harge tene kan na koo ne kwara pal digi se, gur na koo na ndwara se, cwage na pala se suwar zi. 24 Dol tene na ndwara se, wan na koo, jan na go: «O mbi bageyal, sone mbe mbo da ne mbi ta! Mbi kaɗe mo, ho̰ mbi viya̰ mbi jya̰ mo fare nde. No a fare ge mo kale ne ɓyare jan mo ne: 25 E mo haŋgal ge fare janna ge Nabal, ndu ge bernde mbe ne pal to. A tol na Nabal, ndwara go ndu ge bernde. Na kaŋ kerra ma kare na dḭl pe. Mo kale be kwa naa ge mo ne teme nama ya ma to. 26 Mbi bageyal! Se no ɗe, ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Bage ndwara ne zi, ne jo̰ mo sḛ da ne ndwara me, a Bage ɗiŋnedin tele mo ne go mo gele tene to, mo hṵ siya to me. Ya̰ mo naa ge ho̰l ma, nama ge ne ɓyare mo hunna ma ɓó yál ge Nabal ne pe. 27 Mbi bageyal! Mbi kaɗe mo, ame bobo ge mo kale ne gene ya hon mo ma no, va naa jabso ge ne mo pe go ma na. 28 Pore sone ge mo kale ne ke, mbi kwa kwa tyatyat go, Bage ɗiŋnedin mbo hon aŋ ne mo pehir ma gan, ago mo mbal ne go pore ge Bage ɗiŋnedin ne. Kadɗa a ndil kaŋ kerra ge mo ne ma ya mwaɗak, ago mo sḛ be ke a̰me ge sone to. 29 Kadɗa ndu a̰me ɗage ja ke mo ho̰l, na ɓyare mo hunna, Bage ɗiŋnedin mbo koy mo kat ne ndwara, naa ge ne ndwara ma buwal zi. Amma mbo fyage mo naa ge ho̰l ma uzi ya kaal cat dimma ne a ne fyage turum mballa go. 30 Mbi bageyal! Swaga ge Bage ɗiŋnedin ne mbo wi na wak tuli ge na ne ke ne mo pe ya mwaɗak, swaga ge ne mbo e mo katɗa dḛ ya suwal Israyela pal ɗe, 31 na kaage mo dulwak wa̰ mo dḛ ɗo, mo kat ne iigiya mo zi go, mo gá dḛ gele tene, mo hṵ ndu a̰me baŋ go ɗar to. Swaga ge Bage ɗiŋnedin ne mbo tyare mo na tok matoson ya ɗe, dwa ne mo kale.» 32 Dawda jan Abigay go: «Uwareya hon Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne, na ge ne teme mo ma̰ ya ɓol mbi. 33 Uwareya hon Dok, na ge ne ho̰ mo haŋgal ge kwaɗa, ge ne é mo mborra ya ma̰ mbi ndwara zi, ndwara tele mbi be ge hun siya to me. 34 A fareba, a Bage ɗiŋnedin bage ndwara, Dok ge Israyela ne tele mbi ne go mbi ke mo yál to. Te go mo mbo ya ɓol mbi avun cap to, mbi guni tene go ɗiŋ kwap cya̰wak, ndu son a̰me gá te Nabal yadiŋ to.»
35 Dawda ame na bobo ge ne ho̰ na ma, jan na go: «Gwa̰ di kwaɗa, mbi zá̰ mo fare janna ma ya go, mbi vin mo ya go me.»
Siya ge Nabal ne, Dawda he Abigayel
36 Swaga ge Abigayel ne gwa̰ ya diŋ, ɓol Nabal ma ne ke vḛso buyya dimma ne vḛso buyya ge gan ne go. Nabal ka ke laar saal gḛ, ago ká fereya tilib. Abigayel jan na a̰me to ɗiŋ cya̰wak. 37 Kwap cya̰wak, swaga ge jiya̰l ne abe ne Nabal ndwara zi, na gwale wan na fare ge te ya ker’a pe. Na dulwak kun, na sḛ su leɗet. 38 Dam ke kaŋ ge wol go, Bage ɗiŋnedin iyal Nabal, su.
39 Swaga ge Dawda ne zá̰ Nabal siya, jan go: «Uwareya hon Bage ɗiŋnedin na ge ne gele mbi, ne senna ge Nabal ne sḛ́ mbi pe, na ge ne ya̰ mbi wat sone zi to, ago Bage ɗiŋnedin e sone ge Nabal ne ke mbi ya gwan na pal.»
Go̰r go, Dawda teme naa mbo ele Abigayel, na ame na kat yàl.
40 Swaga ge Dawda naa ge temel ma ne dé ya Abigayel ta suwal Karmel go, a jan na go: «Dawda teme i ya mo ta ne go, na ɓyare mo kat yàl.» 41 Abigayel gur na koo se, cwage na pala suwar zi, jan go: «Mbi vinna kat kale ge mo ne, ndwara usi mo dore ma koo.»
42 Abigayel ɗage digi, ndwar na kwara pal, poseya ne na kale ma anuwa̰y, a ne Dawda naa ge temel ma ɓan mbo ɓol Dawda. Ga Dawda gwale. 43 Ago Dawda sa̰ Ahinowam, vya gwale ge suwal Jizreel ne zaŋgal. Nama sḛ ma jwak a ga na gwale ma. 44 Ago Dawda gwale Mikal ge Sawul vya, Sawul wa̰ na, ho̰ na Palti ge Layis vya ndu ge suwal Gallim ne no.
Nabal mbad la gə Dabid
1 Samel lé wəi, ndá Israɛlje lai mbo̰ dɔ na̰ no̰ yée ləm, dubee ɓee kojee’g Rama ləm tɔ. Togə́bè ɓa Dabid ḭ aw dɔdilaloo gə́ Paran.
2 Dəw kára bèe gə́ to bao si Maon, ar némajije ləa to Karmel tɔ. Yeḛ neelé badje ləa d’aḭ tɔl-dɔg-loo-munda (3.000) ləm, ko̰ bya̰je ləa tɔl-dɔg (1.000) ləm tɔ. Yeḛ aw si Karmel mba tḭja bḭ badje ləa. 3 Ri dəw neelé lə Nabal ŋga ri dené ləa ɓa lə Abigayil. Yeḛ neelé to dené gə́ kəmee àr ləm, ma̰də yaa̰ ləm tɔ nɛ ŋgabee lé to dəw gə́ kədərə yaa̰ ləm, to njemeeyèr dɔ néreaje’g ləm tɔ. Yeḛ to gə́ gel bɔ’g lə Kaleb.
4 Loo gə́ Dabid si dɔdilaloo’g lé yeḛ oo ta lə Nabal gə́ si tḭja bḭ badje ləa tɔ. 5 Dabid ula basaje dɔg rəa’g ula dee pana: Awje Karmel rɔ Nabal’g. Reaje lapia gə rim 6 ndá uláje togə́bè pajena: Maji kar meekulɔm nai səi loo si kəmba’g ləi ləm, maji kar meekulɔm nai gə njémeekəije ləi gə néje ləi lai ləm tɔ. 7 Ɓasinè ma m’oo to gə́ njékḭja bḭ badje ləi d’isi rɔi’gən ya. Nɛ njékulbadje ləi d’isi sə síjeḛ nee ndá jeḛ n’ra sə dee némajel kára kara el ləm, né lə dee kára kara tuji looje lai gə́ d’isi ne Karmel lé el ləm tɔ. 8 Dəji kuraje ləi ndá d’a kulai ya. Maji kar basaje neelé taa kəmi rəgm ya, mbata jeḛ n’reeje mee ndɔ rɔlel’g ya. M’ra ndòo rɔi’g gə mba kar lé né gə́ ban-ban ya gə́ to meḛ jii’g ndá kara ar kuraje ləi gə ŋgoni Dabid ya.
9 Loo gə́ basaje lə Dabid lé ree ndá deḛ ndaji taje nee lai d’ar Nabal gə ri Dabid. Tɔɓəi deḛ tel d’isi ɗəŋ. 10 Nabal tel ila kuraje’g lə Dabid lé pana: See Dabid ɓa gə́ nawa. See na̰ ɓa to ŋgolə Isai wa. Ɓasinè kuraje bula d’ḭ rɔ ɓée deeje’g d’aḭ. 11 Ŋga see m’a kar muru ləm, gə mán ləma, gə daje ləm gə́ m’tɔl dee mbata njékḭja bḭ badje ləm tɔ kar dəwje gə́ m’gər loo kḭ dee el wa.
12 Basaje lə Dabid lé tel dɔ gɔl dee d’un rəw lə dee ndá deḛ teḛ rəa’g d’ulá taje neelé lai tɔ. 13 Yen ŋga Dabid ula basaje ləa lé pana: Maji kar nana kara tɔ kiambas ləa rḛgee’g rḛgee’g!
Deḛ tɔ kiambas lə dee reŋ dee’g reŋ dee’g. Dabid kara tɔ kiambas ləa ya tɔ ndá njérɔje tɔl-sɔ (400) jén ɓa d’un gée. Ges dee nai tɔl-joo (200) ta nékodoje’g tɔ.
Abigayil ree la gə Dabid
14 Kura kára mbuna kuraje’g lə Nabal ree ula Abigayil, dené lə Nabal lé pana: Aa oo, Dabid ula njékaḭkulaje ar dee d’ḭ dɔdilaloo’g ree mba ra mbai lə sí lapia ndá yeḛ al ur dɔ dee’g gə ta gə́ majel. 15 Nɛ dəwje neelé ra sə sí maji yaa̰ ɓó deḛ ra sə sí né gə́ majel kára kara el ləm, né lə sí kára kara tuji el ləm tɔ gə ndɔje lai gə́ jeḛ naije ne sə dee mee wala’g lé. 16 Deḛ lé loondul’g ləm gə dan kàrá ləm lé d’ila rɔ dee ndògo mbata lə sí gə ndɔje lai loo gə́ jeḛ j’isije ne sə dee j’ulje ne koso-nékulje lé. 17 Ɓasinè, maji kari ə̰ji maji oo né gə́ kəm kari ra mbata tuji lə ɓée síje gə njémeekəije ləa lai lé to né gə́ d’wa dɔ gɔlee mba̰ nɛ yeḛ lé to njemeeyèr gə́ dəw oo loo kulá ta el.
18 Léegəneeya Abigayil odo pil muru tɔl-joo (200) ləm, gə mán-nduú as ɓɔl-ndar joo ləm, gə badje mi gə́ nuŋga dɔ pər’g mba̰ ləm, gə kandə kó gə́ ndao as mee ŋgo-kwɔji-né mi ləm, gə kandə nduú gə́ tudu as kulee tɔl (100) ləma, gə mbə gə́ kila gə kandə kodé gə́ tudu as tɔl-joo (200) ləm tɔ. Yeḛ tɔ dee dɔ mulayḛ̀je-je’g 19 ndá yeḛ ula kuraje ləa pana: Ɔdje nɔm’g kédé ndá m’a korè goo sí.
Nɛ yeḛ ula ŋgabeeje Nabal taree el. 20 Yeḛ uba mulayḛ̀je ndá un rəw gə́ kàr mbal’g aw ar mbal on dəa. Nɛ aa oo, Dabid gə njérɔje ləa ree d’wɔji dəa njoroŋ ndá yeḛ iŋga dee tɔ.
21 Dabid lé pa kédé pana: Tɔgərɔ néje lə dəw nee gə́ ma m’ŋgəm dee dɔdilaloo’g m’ar né kára kara tuji el lé tel to né gə́ kari ba. Nɛ yeḛ ra səm majel tor maji gə́ ma m’ra səa’g. 22 Ɓó lé m’ya̰ dəw lə Nabal əsé né gə́ rara gə́ to kea̰ m’ar loo àr dɔ’g ndá maji kar Ala ra səm-ma Dabid, kura ləa lé nédɔkudu ya.
23 Loo gə́ Abigayil oo Dabid ndá yeḛ ḭ gə tɔgee dɔ mulayḛ̀je’g ləa ur naŋg unda barmba dəb kəmee naŋg no̰ Dabid’g. 24 Tɔɓəi yeḛ oso gel gɔlee’g pana: Mbai ləm, majel lé wa dɔm-ma ya! Nɛ ya̰ loo ar kura ləi gə́ dené ulai ta ləm, oo ta lə kura ləi gə́ dené ləm tɔ. 25 Maji kar mbai ləm unda mee dɔ Nabal mbə-dəw’g neelé el mbata yeḛ to to gə́ ria bèe. Nabal ɓa gə́ ria ndá yeḛ lé néra mbə ɓa uru kəi mée’g. Ma kura ləi gə́ dené lé m’oo basaje gə́ mbai ləm ula dee lé el. 26 Ɓasinè mbai ləm, tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ si kəmba ləm, i kara si kəmba ya ləm tɔ ndá to Njesigənea̰ ɓa wa jii ɔgi ne dɔ kila məs’g ya. Bèe ndá maji kar njéba̰je ləi gə deḛ gə́ saŋg loo ra majel gə mbai ləm lé tel to to gə́ Nabal bèe ya tɔ. 27 Mbai ləm, maji kari taa né gə́ kura ləi gə́ dené ree ne ari lé ləm, maji kar dee kai dəwje gə́ d’aw goo mbai’g ləm lé ləm tɔ. 28 M’ra ndòo rɔi’g, ar məəi oso lemsé dɔ néra gə́ majel’g lə kura ləi gə́ dené mbata Njesigənea̰ a kar kəi lə mbai ləm kiriŋ naŋg kiriŋ-kiriŋ ya. Ar məəi oso lemsé ya mbata i mbai ləm tɔ njekɔs gel rɔje lə Njesigənea̰ ndá dəw a kiŋga néra gə́ majel məəi’g nda̰ el. 29 Ɓó lé dəw kára ḭ tuba gooi gə mba tɔli ndá Ala ləi gə́ Njesigənea̰ a kulai pḛ́ rəa’g mbuna njésikəmbaje’g nɛ njéba̰je ləi ɓa yeḛ a kila dee əw to gə́ dəw ila ne né gə yɔroŋ-dooje bèe. 30 Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm némajije lai gə́ yeḛ ulai taree lé ndá yeḛ a kundai gə́ mbai dɔ Israɛlje’g ya 31 ndá məs gə́ i ila naŋg kari ba ləm, gə dal gə́ i dal ba̰ ləi ləm tɔ lé mbai ləm a kḛji ta mée’g pana: N’oo bèe a n’a ra el, a kḛji bèe el ləm, a kar mée sii mbigi-mbigi gə mbəa el ləm tɔ. Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm né gə́ maji ndá ar məəi olé dɔ kura’g ləi gə́ dené ya.
32 Dabid ula Abigayil pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje gə́ ulai ari ree iŋgam ɓogənè lé ai səgərə ya. 33 Maji kar dɔ gosɔkəmkàr ləi ai səgərə ləm, i kara maji kar dɔi ai səgərə ya ləm tɔ mbata i ɓa ɓogənè wa jim ɔgm ne loo kila məs ya. 34 Tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje gə́ ɔgm ra səi majel lé si kəmba ya! Ɓó lé i ɔs rɔi ɓad ree nɔm’g el ndá dəw lə Nabal kára kara a nai kar loo àr dəa’g el ŋga.
35 Yen ɓa Dabid taa néje gə́ Abigayil ree ne lé jia’g ɓəi, ndá yeḛ ulá pana: Tel aw kəi ləi gə meekulɔm. Aa oo ma m’oo ndui ya ləm, m’wai gə́ rɔm’d gə́ majee ya ləm tɔ.
Kwəi lə Nabal
36 Abigayil tel ree rɔ Nabal’g. Nɛ aa oo, yeḛ ra naḭ gə́ boo mee kəi’g ləa asəna gə naḭ gə́ ka̰ mbai bèe. Mee Nabal lelee ləm, kido rəa yaa̰ ləm tɔ. Abigayil ulá ta né gə́ lam əsé gə́ boi kára kara el saar ar loo àr. 37 Nɛ loo gə́ loo àr gə ndɔ ndá kido lé ḛ kəm Nabal’g ɓa dené ləa ɔr sor néje gə́ dəs lé aree ɓəi. Né ra ɓəŋgərə Nabal as yoo aree si dḭdiri tel to asəna gə kɔr mbal bèe. 38 As ndɔ dɔg gogo ndá Njesigənea̰ unda Nabal aree wəi.
39 Dabid oo to gə́ Nabal wəi ndá yeḛ pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰ ai səgərə mbata yeḛ ɔr kəm ta ləm dan boo-rɔkul gə́ Nabal ila dɔm’g, ɔgm ne ma kura ləa dɔ ra majel’g lé! Njesigənea̰ ar némajel lə Nabal tel oso dəa-yeḛ’g ya.
Yen ŋga Dabid ula njékulaje rɔ Abigayil’g dəjee mba karee tel to dené ləa. 40 Kuraje lə Dabid teḛ rɔ Abigayil’g mee ɓee gə́ Karmel ndá d’ulá pana: Dabid ula sí rɔi’g mba taai gə dené ləa.
41 Yeḛ ḭ unda barmba dəb kəmee naŋg ndá yeḛ pana: Aa ooje, ma kura ləi gə́ dené m’a to ɓər mba togo gɔl kuraje lə mbai ləm ya.
42 Léegəneeya Abigayil ḭ uba mulayḛ̀je aw ar ŋgama̰dje mi danee. Yeḛ orè goo njékulaje lə Dabid, aw tel to dené ləa tɔ.
43 Dabid taa Akinoam, dəw gə́ Jisreel lé gə́ déné ləa mba̰ ar deḛ joo bɔr to denéje ləa. 44 Mbata Sawul wa ŋgonee Mikal gə́ to dené lə Dabid lé ar Palti, dəw gə́ Galim gə́ to ŋgolə Layis lé tɔ .
