1 Mbi, Nebukadnezar, mbi ka halas, ne a̰yya mbi yadiŋ. 2 Dam a̰me ɗu, mbi swaga fiya se ɗaal zi, kiya̰r jya̰ mbi, kiya̰r mbe ho̰ mbi vo ge be to. Iigi mbi gḛ ge be to. 3 Mbi ho̰ wak no go, a kote naa ge zwama ge ne suwal Babilon go ma ya pet mbi ndwara se, ne da pe, nama hare mbi kiya̰r mbe pe. 4 Swaga ge mbole ma, ne naa ge e waɗal ma, ne naa ge jam ma ne mbo ya mbi ta, mbi wa̰ nama mbi kiya̰r mbe pe, amma ndu a̰me ge hare mbi na pe be kat to bat. 5 Go̰r go dab, a Danyel na ge a ne sya na dḭl Beltazar, dok ge mbi ne dḭl ta, na ge o̰yom ge Dok ge mbegeya ne na zi, mbo ya ne, mbi wa̰ na mbi kiya̰r mbe pe no go: 6 Beltazar, ga̰l ge mbole ma ne, mbi kwa kwa go o̰yom ge Dok ge mbegeya ne ya mo zi, ago fare ɗimil a̰me ge mbidgil waɗe mo to, hare mbi kiya̰r ge ne ke mbi mbe no pe zum. 7 Kiya̰r ge ne ke mbi, mbi swaga fiya se mbe no:
Mbi kwa uwara ga̰l girmim mḛya suwar pal.
8 Uwara mbe ka ga̰l girmim,
na pala mbo tat ne pḭr,
naa ka kwa na ne swaga ma ya pet.
9 Na gaar ma ka siŋli ge be to,
na tolla ma zuliya bindik,
kaŋ ma pet a ka ɓol zamma ne na zi,
kavaar ge ful zi ge ma ka mbo ya na pe zi,
njoole ma ka mbo ya e vum na pala digi,
kaŋ dolla ma pet a ka ɓol kaŋzam ne na ta.
10 Mbi swaga fiya se, mbi kiya̰r mbe zi uwale, mbi kwa na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya kan na koo ne digi ya se. 11 Oy ne ka̰l ndaar, janna go:
«Sya me uwara mbe se, fete me na tok ma uzi,
karge me na gaar ma uzi, ɓarse me na tolla ma se,
kavaar ma sya ne na pe zi uzi,
njoole ma ɗage ne na pala digi uzi.
12 Amma ya̰ me na pe ma ne na too ma suwar zi,
ge sugur buwal zi,
ve me na zi ne zul ge walam ma ne ge fool ŋgirma ma,
mbyar ka̰ na pal,
na wa tene ne sugur dimma ne kavaar ma go.
13 Dwatɗa ge naa dasana ma ne mbo ban ne na zi uzi,
na gá dimma ne kavaar go.
Na gá mbe go no ɗiŋ del ɓyalar.»
14 Fare mbe no ndage da ne na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya wak zi, ne da pe, a ke naa dasana ma kwarra go, na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, hon na ndu ge na laar ne ɓyare, da ne pool her ndu ge be a̰me pe to pala digi.
15 No a kiya̰r ge ne jya̰ mbi, gan Nebukadnezar ne. Mo Beltazar, hare mbi kiya̰r mbe pe, ago naa ge zwama ge ne mbi muluk zi ma pet, a be day hare mbi na pe to. Amma mo da ne pool hare mbi na pe, ne da pe, mo da ne o̰yom ge Dok ge mbegeya ne mo zi.
Danyel hare gan Nebukadnezar kiya̰r pe
16 Danyel na ge na dḭl syalla Beltazar, cubi katɗa ɓorom, ɓol iigiya na sḛ zi. Gan jan go: «Beltazar, ya̰ kiya̰r mbe ma ne na pe wanna iigi mo to!» Beltazar gwan ne na janna go: «Mbi Bageyal! Kiya̰r mbe na ka da ne mo naa ge ho̰l ma pe, na pe hareya ne mo naa ge huur ma pe me!» 17 Uwara ge mo ne kwa na, ge ne ha ga̰l girmim, ge na pala ne mbo tat ne pḭr, ge naa ne kwar na ne swaga ma ya pet, 18 na ge na gaar ma ne ka siŋli, na tolla ma zuliya bindik, ge naa ne ka ɓol kaŋzam ne na ta pet, ge kavaar ma ne ka kat na pe zi, njoole ma ne ka e vum na pala digi me mbe, 19 a mo, o gan! Mo saŋge ɓaŋlaŋ ne pool ge be to, ga̰l ge mo ne dé ɗiŋ mbo dok pul kuɗi digi, mo muluk dé ɗiŋ mbo suwar pe ndegɗe. 20 Gan, go̰r go, mo kwa na ge ne ka kat jejew, na ge mbegeya, kan na koo ne digi zi ya, oyya go: «Sya me uwara mbe uzi, burmi me na uzi! Amma ya̰ me na pe ma ne na too ma se, ge sugur zi, mbyar ka̰ na pal, na gá zam sugur dimma ne kavaar ma go, ɗiŋ del ɓyalar.» 21 O gan, na pe hareya no, no a fare ge Bage ne digi zi ya ne he ne mo pe ne: 22 A mbo yan mo ne naa dasana ma buwal zi uzi, mo mbo gá kat dagre ne kavaar ma, mo mbo gá sul zám dimma ne nday go, mbyar mbo gá kan mo ta ɗiŋ del ɓyalar, mbo kat go no ɗiŋ mo kwa go na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, da ne pool hon ndu ge na laar ne ɓyare. 23 Wak honna ge go, uwara pe ma ne na too ma gá suwar zi pe wanna no: Swaga ge mo ne mbo kwa ya go Bage ne digi digi ma zi wa̰ kaŋ ma pet ne na tok go ne, a mbo gwan ne mo muluk hon mo. 24 Ne pe no ɗe, o gan, za̰ mbi yuwaleya no: Ya̰ mo sone ma ne mo ya̰l ma be kerra, ke dosol, kwa naa ge woɗegeya ma a̰se! Tamekyala, mo dam ge katɗa halas ma mbo don zḛ ya nde.
Wak wiya ge kiya̰r ge Danyel ne hare na pe
25 Fare mbe ma pet, nama wak wi gan ga̰l Nebukadnezar pal. 26 Saba wol para azi go̰r go, gan ne anna na zok gan ge ne Babilon go pala digi, 27 ndage na ka̰l oyya go: «No te be Babilon, suwal ga̰l ge mbi ne sḭ na ne gan pe ne to’a? Ŋgay pool ge mbi ne ge ne waɗe waɗe, ne pateya ge mbi ne ge gḛ waɗeya me.» 28 Gan ya swaga jan fare go gale, ka̰l jan ne digi zi ya go: «A jan fare mo, gan Nebukadnezar, mo gan fage ya ne mo tok go. 29 A mbo yan mo ne naa dasana ma buwal zi uzi, mo mbo gá kat dagre ne kavaar ma, a mbo gá hon mo zám sulla dimma ne nday ma go, ɗiŋ del ɓyalar, ɗiŋ mo kwa go na Bage ne digi zi ya wa̰ muluk ge naa dasana ma ne ne na tok go ne, hon na ndu ge na laar ne ɓyare» 30 Swaga mbe go juju, fare mbe wak wi Nebukadnezar pal. A yan na ne naa dasana ma buwal zi uzi, gá zam zám dimma ne kavaar ma go, mbyar lwaɗe na sḛ duur se njagab, na pala susu saŋge dimma ne njoole ma saam go, na koo guwa̰r ma pate twala gigḭḭd dimma ne njoole ma ne go.Suwal Babilon
Zonna ge Nebukadnezar ne
31 Swaga ge dam ma ne mbya, mbi Nebukadnezar, mbi he mbi ndwara digi, mbi haŋgal tyan. Mbi uware Bage ne digi zi ya, mbi ka siya̰le na ne komre na, na ge ne ndwara ɗiŋnedin, na sḛ gan ne doŋ pe ma ne doŋ pe ma. 32 Ne jo̰ naa ge ne suwar pal ma gḛ go ceɗed puy ɗe, nama isiya a kaŋ baŋ. Ke ne naa ge mbal pore ge ne digi digi zi ma ne naa ge ne suwar pal ma kaŋ ge na laar ne ɓyare. Ndu a̰me ge pili tene ne na to, ndu a̰me ge ɗaŋgre na go, mo te ke ma fare ge go de, to me. 33 Swaga mbe go, mbi haŋgal tyan, mbi gwan ɓol mbi hormo ne mbi pateya ge mbi muluk ne. Mbi naa ga̰l ge temel ma gwan ɓyare mbi pe, a gwan ne mbi ya mbi hool gan pal. A gwan ne mbi, mbi muluk zi, mbi gwan ɓol hormo gḛ waɗe ge dḛ zaŋgal. 34 Da ne pe no, mbi Nebukadnezar, mbi uware, ne doreya, ne komre gan ge ne digi zi ya no! Ago na kaŋ kerra ma pet, a dosol, na kaŋ ge ne ke ma pet da ne na viya̰ go. Na sḛ da ne pool gwan ne ndu ge pala ga̰l pala se.
1 Ma Nebukadnesar m’isi lɔm mee kəi-sim’g ləm, m’isi gə rɔlel mee kəi-mbai’g ləm ləm tɔ. 2 Ma m’ni ndá ni gə́ m’ni lé ar məəm to kəgəgə. Takə̰jije gə́ jɔgm dɔ tira-tom’g ləm, gə némḭdije gə́ m’oo ləm tɔ lé d’am m’ndəb ne pəd-pəd ya. 3 M’un ndum mba kar dee d’ar njékəmkàrje gə́ Babilɔn lai ree nɔm’g mba kar dee d’ɔr gin ni lé d’am. 4 Bèe ɓa njéra némɔrije ləm, gə njétən kéréméje ləm, gə Kaldeje ləma, gə njénékooje ləm tɔ lé ree ya. Ma m’ula dee ni ləm gə́ m’ni lé nɛ deḛ d’askəm kɔr ginee kam el. 5 Yeḛ gə́ ree nɔm’g gogo lé to Daniel gə́ d’unda ria lə Belsasar gə goo ri magə ləm. Yeḛ neelé ɓa ndil magəje gə́ to gə kəmee sí mée’g. Ma m’ulá ni ləm gə́ m’ni lé m’pana: 6 Belsasar, i mbai dɔ njéra némɔrije lé ma m’gər gao, ndil magəje gə́ to gə kəmee si məəi’g ləm, né gə́ rara gə́ to loo-kiya’g dumi el ləm tɔ. Ndá maji kari ɔr gin némḭdije gə́ m’ni ne lé am m’oo. 7 Aa oo, némḭdije gə́ m’oo
Loo gə́ m’to dɔ tira-tom’g lé ɓa nee:
Ma m’aa loo ndá aa oo,
Kag gə́ ŋgal yaa̰ aar dɔ naŋg’d
Loo gə́ dana bab.
8 Kag neelé tel teḛ boo ləm,
Siŋgá to keneŋ ləma,
Semee aw njal mee dara’g ləm tɔ
Ar deḛ gə́ d’isi rudu naŋg’d kara d’ée.
9 Kamee maji yaa̰ ləm,
Ka̰dee kara andə njim-njim ləm tɔ,
Dəwje lai d’iŋga nésɔ dee keneŋ,
Daje gə́ wala d’wa rɔ dee ndilee’g ləm,
Yelje gə́ dara kara ra kəi dee
Mbuna barkəmeeje’g ləm tɔ,
Néje lai gə́ d’aw kəmba lé
D’iŋga nésɔ dee rəa’g ya.
10 Némḭdije gə́ m’oo dɔ tira-tom’g lé ɓa ma m’aa loo ndá aa oo, kura gə́ dara ḭ mee dara’g ur naŋg. 11 Yeḛ ɔr ndia gə́ tar wəl pana:
Tugaje kag lé ləm, gaŋgje barkəmeeje ləm,
Yəgje kameje yəg-yəg ləma,
Saneje ka̰dee kad-kad ləm tɔ.
Maji kar daje gə́ gelee’g d’aḭ sanéna̰ ləm,
Kar yelje gə́ mbuna barkəmeeje’g kara
D’ḭ sanéna̰ ya ləm tɔ!
12 Nɛ ya̰je jigee dɔ ŋgirá’g
Ndá tɔje mbuna muje gə́ wala
Gə kúla larje gə́ ra gə larndul gə larkas.
Maji kar tàl tən keneŋ ləm,
Kar mu gə́ təb to gə́ nésəa
To gə́ daje bèe ləm tɔ.
13 Maji kar takə̰ji gə́ mée’d
Gə́ to ka̰ dəw lé tel to ɓəd
Ɓa ar takə̰ji gə́ ka̰ da ɓa taa toree
Saar kar ləbje siri dəs dəa’g ɓa.
14 Rəwta-gaŋg neelé to godndu kuraje gə́ dara. Né gə́ d’wɔji-kwɔji ra neelé to ndukun lə deḛ gə́ to gə kəmee mba kar dəwje gə́ d’isi kəmba lé gər ne to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree ɓeeko̰ ləma, dəw gə́ oso kul unda mareeje lai kara lé yeḛ ɔree undá keneŋ ləm tɔ.
15 Yee ɓa gə́ ni gə́ ma mbai Nebukadnesar m’ni lé. I Belsasar, maji kari ɔr ginee am, mbata njékəmkàrje lai gə́ mee ɓeeko̰’g ləm d’askəm kɔr ginee kam el. Nɛ i lé as ya mbata ndil magəje gə́ to gə kəmee to məəi’g.
Daniel ɔr gin ni lə mbai lé
16 Yen ŋga Daniel gə́ d’unda ria lə Belsasar lé aar jim gə kuree waga ləm, takə̰jije ləa ar mée aar kərm ləm tɔ.
Mbai lé un ta tɔɓəi pana: Belsasar, maji kar ni gə́ m’ni gə ginee gə́ kɔr lé ar məəi aar ne kərm dɔ’g el!
Belsasar ilá keneŋ pana: Mbai ləm, maji kar ni lé to mbata lə njéba̰je ləi ləm, ginee gə́ kɔr kara to mbata lə njékaw koma̰ seḭje ləm tɔ! 17 Kag gə́ i oo gə́ tel teḛ boo ləm, siŋgá to keneŋ ləma, sémee aw njal teḛ mee dara’g ar deḛ gə́ d’isi rudu naŋg’d kara d’ée ləm tɔ lé 18 kag neelé kamee maji yaa̰ ləm, ka̰dee andə njim-njim ləm, dəwje lai d’iŋga nésɔ dee keneŋ ləm, daje gə́ wala d’wa rɔ dee ndilee’g ləma, yelje gə́ dara kara ra kəi lə dee mbuna barkəmeeje’g ləm tɔ. 19 Ǝi mbai, kag neelé to i nja gə́ teḛ boo ləm, siŋgai to keneŋ ləm tɔ, dɔmoŋ ləi ḭ dɔ maree’g aw njal teḛ mee dara’g ləm, dumdɔloo ləi kara aw njal ɔr rudu naŋg nee ləm tɔ. 20 I mbai lé oo kura gə́ dara kára gə́ ḭ mee dara’g uru naŋg pana: Tugaje kag neelé tujeeje. Nɛ ya̰je jigee dɔ ŋgira’g ləm, teaje mbuna muje gə́ wala gə kúla larje gə́ ra gə larndul gə larkas ləm tɔ. Maji kar tàl tən keneŋ ləm, kar mu gə́ təb to gə́ nésəa to gə́ ka̰ daje bèe ləm tɔ saar kar ləbje gə́ siri lé dəs dəa’g ɓa. 21 Ǝi mbai, aa oo, ginee ɓa nee, aa oo, godndu Njekurdɔloo gə́ a gə kaw lée’g dɔi-i mbai’g lé ɓa nee to: 22 D’a gə kɔsi mbuna dəwje’g tubai ləm, loo-sii a to mbuna daje gə́ wala ləma, i a sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləm tɔ. Man tàl a teḛ rɔi’g ləm, ləbje siri d’a dəs dɔi’g ləm tɔ saar i a gər gao to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree o̰ ɓee ləm tɔ. 23 Ndukun gə́ wɔji dɔ kar dee d’ya̰ jigi kag dɔ ŋgira’g lé ginee wɔji dɔ ɓeeko̰ ləi gə́ a nai jii’g loo gə́ kəmi a kinja kari gər to gə́ yeḛ gə́ to Njedum dɔ loo lé sí dara. 24 Gelee gə́ nee ɓa, əi mbai, ta gə́ m’a gə kwɔjii lé maji karee leli ya! Maji kari unda ŋgaŋ kaiyaje ləi mba ra né gə́ to gə dɔ najee ləm, unda ŋgaŋ néra kori-korije ləi gə mba koo kəmtondoo lə njéndooje ləm tɔ. Bèe ɓa banelə ndɔ rɔlelje ləi d’a kḭ ne dɔ maree’d gə́ kédé-kédé.
Ni lé aw lée’g béréré
25 Néje neelé lai d’aw lée’g béréré dɔ mbai’g Nebukadnesar lé. 26 Loo gə́ naḭ dɔg-giree-joo dəs mba̰ ndá yeḛ njaa mee kəi-mbai’g ləa gə́ to Babilɔn, 27 ndá mbai lé un ta pa pana: Babilɔn gə́ boo gə́ to neelé see to ma nja gə́ m’unda gelee mba karee to ɓee-si mbai gə goo boo-siŋgamoŋ ləm-ma ləm, gə goo boo-ronduba lə dɔmoŋ ləm-ma ləm tɔ el wa.
28 Loo gə́ ta nai ta mbai’g ya ɓəi ndá ndu ḭ dara ɓar pana: I mbai Nebukadnesar lé oo maji, d’a gə kɔr ɓeeko̰ lé jii’g. 29 D’a gə kɔsi mbuna dəwje’g tubai ləm, loo-sii a to mbuna daje gə́ wala ləma, i a sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləm tɔ. Ləbje siri d’a dəs dɔi’g saar i a gər gao to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree o̰ ɓee ləm tɔ.
30 Léegəneeya, ta gə́ pa dɔ Nebukadnesar’g lé aw lée’g béréré. Deḛ d’ɔsee mbuna dəwje’g tubá ləm, yeḛ sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləma, mán tàl tən rəa’g ləm tɔ saar ar yiŋga dəa ḭ ŋgal to gə́ bèl niŋgatə̰də ləm, yel jiaje gə yel gɔleeje d’uba ŋgal to gə́ ka̰ yelje bèe ləm tɔ.
Tel si maji lə Nebukadnesar
31 Loo gə́ ləbje gə́ d’wɔji lé as lée’g mba̰ ndá ma Nebukadnesar m’un kəm par gə́ dara ndá kəm tel inja dɔ rɔm’g gogo. Ma m’unda no̰ dɔkaisəgərə lə Njekurdɔloo ləm, ma m’pidee m’ula ne rɔnduba dɔ yeḛ gə́ sí gə ləbee-ləbee gə no̰ ləma, dum dɔ loo ləa kara to gə́ ləbee-ləbee saar gə no̰ ləm tɔ. 32 Dəwje lai gə́ d’isi dɔ naŋg nee d’əḭ kəmee’g el. Boo-kuraje gə́ dara gə dəwje gə́ d’isi dɔ naŋg nee kara yeḛ ra sə dee to gə́ mée ndigi, tɔɓəi dəw kára kara askəm kwa jia kɔgee dɔ né gə́ yeḛ wɔji-kwɔji ra lé el ləm, əsé a dəjee pana: See ɗi ɓa i ra bèe wa, a dəjee bèe el ləm tɔ.
33 Mee ndəa’g neelé kəm tel inja dɔ rɔm’g gogo ya. Rɔnduba lə ɓeeko̰ ləm ləm, gə riɓar ləm ləma, gə néje ləm gə́ bə̰dərə bə̰ ləm tɔ lé m’tel m’iŋga dee gogo. Njémṵjitaje ləm, gə dəwje gə́ boo-boo ləm tɔ lé tel ɓarm gogo, deḛ tel d’undam dɔ ɓeeko̰’g ləm ləm, siŋgamoŋ ləm ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé ləm tɔ. 34 Ɓasinè, ma Nebukadnesar, m’pidii, m’ɔs gajii, m’ula rɔnduba dɔ mbai dɔ dara’g. Kula reaje lai to gə goo rəbee ya ləm, rəwje ləa to danasur ləma, deḛ gə́ njaa ti ne rɔ dee lé kara yeḛ askəm ɓugu dee naŋg ləm tɔ.
