1 Amma Dariyus ndu ge Mede, ame gan ne del wara myanaŋgal para azi.
Dolla ge Danyel ne sonne wak zi
2 Dariyus ndil go na kwaɗa ge na e paca ma kis para wara azi na suwal pal mwaɗak. 3 E naa ataa ge nama pal, ne da pe nama ba ka mbo ya wan nama kaŋ ge ne ke ne suwal go ma pe, go no fare a̰me ge sone ba mbo ya gan pal to. Ago Danyel ka naa ge ataa mbe ma buwal zi. 4 Ne jo̰ Danyel ka da ne o̰yom ge ajab ne na zi ɗe, waɗe naa ga̰l mbe ma ne paca mbe ma pet waɗe. Gan ka ɓyare go na e na ga̰l suwal pal pet. 5 Swaga mbe go, naa ga̰l mbe ma ɓanna ne paca ma ɓyare viya̰ go bama ɓo fare a̰me ge sone ge Danyel ne ke ne suwal pe, amma a ɓol fare a̰me ge sone, ko solom na ta to, ne da pe ka ɗeŋger. 6 Naa mbe ma jan ta go: «Nee ɓol fare a̰me ge syal Danyel koo to, nee ta ɓol fare a̰me eya ge na Dok ne pal tamekyala.»
7 Swaga mbe go, naa ga̰l mbe ma ne paca ma har ta mbo ɓol gan, a jan na go: «O gan Dariyus, ka ne ndwara ɗiŋnedin! 8 Naa ga̰l ge ne suwal pal ma mwaɗak, ɓanna ne paca ma, ne naa ge koy kaŋ ma, ne naa ge yuwaleya ma, ne naa ge ndil suwal ma pet, a za̰ ta go gan ho̰ na wak njaŋgeya go: ‹Ɗiŋ dam tapolɗu, ndu ge daage pet ge ne ke kaɗeya ya hon dok ge ɗogle, ko ndu a̰me ge ɗogle be ge mo gan to, a do na tuul se sonne wak zi›. 9 Se no, o gan, njaŋge eya mbe no, mo e mo logom na ta, na kaage ndu a̰me na è na to eya ge Mede ma ne Perse ma ne pal, na ge ndu ne mbyat er na to bat.» 10 Nama fare janna pal, gan Dariyus e na logom eya mbe ta.
11 Swaga ge Danyel ne kwa go, gan e na logom ya eya mbe ta ɗe, mbo na diŋ ya, ndé na burgu digi, na ge na fenetre ne hage le Ursalima pal ya zi. Ndwara ataa dam ge ɗu go, ka gur na koo se kaɗeya, ne uware na Dok me, dimma ne na ne ha̰le kerra go. 12 Naa mbe ma har ta mbo ɓol Danyel ne á tene kaɗe na Dok. 13 Swaga mbe go, a mbo ɓol gan, a jan na go: «Mo te be njaŋge eya ne go, dam ge tapolɗu mbe ma no zi, kadɗa ndu a̰me kaɗe dok a̰me ge ɗogle ya, ko ndu a̰me ge ɗogle be ge mo gan to, a dó na tuul se sonne wak zi to’a?» Gan gwan ne nama janna go: «A mbe go, eya ge Mede ma ne Perse ma ne pal, na ge ndu ne mbyat er na to ɗaŋ.» 14 A gwan her fare, a jan gan go: «Danyel, na ge a ne pá na ne suwal Yuda ya mbe, ndi mo kaŋ senna, ndi eya ge mo ne kaŋ senna me, ke na kaɗeya ndwara ataa dam ge ɗu go.»
15 Swaga ge gan ne za̰ fare mbe ɗe, fare mbe ke na yál ge be to, ka ɓyare go na zur Danyel. Ɗiŋ gyala mbo dimma, ka ke viya̰ go na má na mbḛ. 16 Amma naa mbe ma har ta gwan’a gan ta, a jan na go: «O gan, kwa go ne eya ge Mede ma ne Perse ma ne zi, kadɗa gan njaŋge eya ya, ndu a̰me ne pool er na to bat» 17 Swaga mbe go, gan hon wak go, a wa̰ Danyel ya, a do na tuul se sonne wak zi. Gan jan Danyel go: «Mo Dok ge mo ne á tene ke na temel mo̰r, na má mo.» 18 A mbeɗe njal a̰me ya, a dibi na tuul wak go. Gan e na logom na ta, e logom ge na naa ga̰l ge temel ma ne na ta me, ne da pe, na kaage a ke Danyel fare a̰me ge ɗogle to. 19 Gan gwan na diŋ ya, dwam be ge zam kaŋzam, be gwale. Dam fí na to bat.
Máya ge Danyel ne ne sonne wak zi
20 Gan ɗage cya̰wak vḛ har tene mbo tuul ge sonne ma ne wak ya. 21 Swaga ge ne ya̰ ya tuul wak go, oy Danyel ne ka̰l a̰se go: «Danyel, mo̰r ge Dok ge ndwara ne, mo Dok ge mo ne á tene ke na temel mo̰r, má mo ya ne sonne ma wak zi ko’a?» 22 Danyel gwan ne gan janna ya go: «O gan, ka ne ndwara ɗiŋnedin! 23 Mbi Dok teme na maleka ya dibi sonne ma wak, nama sḛ ma be ke mbi a̰me to. Ago mbi be ke fare a̰me ge sone Dok ndwara se to, mbi be ke mo ya̰l a̰me to me» 24 Swaga mbe go, ne laar saal, gan hon wak go, a wa̰ Danyel ne tuul se ya digi. Swaga ge a ne wa̰ na ya digi, a ɓol go jwaŋ a̰me ne na ta to, ne da pe, e na saareya na Dok pal. 25 Gan hon wak go, a wa̰ naa ge a ne kaŋge Danyel ma ya, a ka̰ nama ne nama vya ma, ne nama gwale ma sonne ma wak zi. A gale ne be det tuul pul se ya, sonne ma fan nama digi, a kacage nama.
26 Go̰r go, gan Dariyus njaŋge maktub hon pehir ma, ne suwal ma, ne naa ge ne far wak ge daage pet ge ne suwar pal ma go:
«Ka me halas zi! 27 Mbi hon wak go, ge mbi suwal go mwaɗak, a ho̰ Dok ge Danyel ne hormo, a sya na vo me.
ago, na sḛ Dok ge ndwara ne,
ya go katɗa ɗiŋnedin,
na muluk pe aya to,
ya na hool gan pal ɗiŋnedin.
28 Na sḛ bage zurra, ne bage máya ne,
ke kaŋ ŋgayya ma ne kaŋ ajab ma
digi zi ya ne suwar pal ne,
a na sḛ má Danyel ne sonne ma wak zi ya ne.»
29 Danyel ka zam zḛ zḛ temel zi ge muluk ge Dariyus ne go, ne muluk ge Sirus ndu ge Perse ne go me.
1 Darius, dəw gə́ Medə gə́ ləb kojee aḭ rɔ-misa̰-giree-joo lé ɓa taa ɓeeko̰ lé o̰.
D’ila Daniel mee bwa’g dan toboḭje’g
2 Darius oo to gə́ kɔr njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je as tɔl dɔ dee rɔ-joo (120) kunda dee dɔ ɓeeko̰’g lai lé ɓa gə́ né gə́ maji kəm ra ya. 3 Tɔɓəi yeḛ ɔr mbaije munda gə́ njekaa dɔ dee-deje ar Daniel to yeḛ gə́ kára mbuna dee’g mba kar njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je neelé tura goo kula ra dee kar dee ləm, mba kar né lə mbai kára kara tuji el ləm tɔ. 4 Daniel lé ur dɔ dee-deḛ mbaije’g neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé to mbata takə̰ji kəmkàr gə́ doŋgɔ to mée’g. Bèe ɓa mbai wɔji mba kɔree ne kundá gə́ dəw dɔ ɓeeko̰ bura. 5 Togə́bè ɓa mbaije neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé saŋg loo mba kun ta néje gə́ wɔji dɔ ɓeeko̰ gə mba kila taree dɔ Daniel’g. Nɛ d’iŋga lé kára kara el ləm, d’iŋga né kára kara mba ndaŋgee ne el ləm tɔ, mbata yeḛ to majikoji ndá d’oo ta kára kara gə́ wa dəa el ləm, d’oo né gə́ majel kára kara rəa’g el ləm tɔ. 6 Dəwje neelé pana: J’a kiŋga ta kára kara mba kila dɔ Daniel’g neelé el nɛ banelə ta gə́ wɔji dɔ godndu magə ləa ɓa.
7 Togə́bè ɓa mbaije neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé mbo̰ dɔ na̰ rɔ mbai’g d’ar ndu dee ɓar birim-birim, tɔɓəi d’ulá ta togə́bè pana: Mbai Darius, maji kari si gə ləbi-ləbi gə nɔḭ! 8 Mbai dɔ ɓeeko̰je lai ləm, gə njékaa dɔ néje ləm, gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je ləm, gə njékwɔjitakəmkàrje ləma, gə njéguburuɓeeje ləm tɔ lé d’ɔm ta lə dee na̰’d mba kar dee d’ila mber torndu gə́ ka̰ mbai gə́ ka̰ kɔg loo ra né rədədə, bèe ɓa as ndɔ rɔ-munda lé nana ɓa gə́ a ra tamaji ta magə gə́ rara’g əsé ta dəw gə́ rara’g ɓa ɓó a ra tai-i mbai’g lé el ndá d’a kila debee neelé mee bwa’g dan toboḭje’g ya. 9 Ǝi mbai, ɓasinè, maji kari ndigi sə sí dɔ né kɔg loo ra né’g lé ləm, ndaŋg godndu lə Medəje gə Persəje gə́ dəw askəm telee ɓəd nda̰ el lé ləm tɔ. 10 Yen ŋga mbai Darius lé ndaŋg godndu nee ləm gə né kɔg loo ra né rədədə ləm tɔ.
11 Loo gə́ Daniel oo to gə́ ndaŋg godndu lé mba̰ ndá yeḛ ɔd aw mee kəi’g ləa loo gə́ ŋgon kəi gə́ dɔ maree’g lé kəmbolèje to tag wɔji dɔ Jerusalem njoroŋ. Mee ndɔje kára-kára ya yeḛ ɔs kəjee naŋg gɔl munda-munda ra ne tamaji gə ndəa-ndəa pidi ne Ala ləa to gə́ yeḛ ra kédé lé ya. 12 Yen ŋga diŋgamje neelé d’andə keneŋ d’ar ndu dee ɓar birim-birim ndá d’iŋga Daniel gə́ si ra tamaji ləm, gə ra ndòo rɔ Ala’g lé ləa ləm tɔ. 13 Tɔɓəi d’ḭ d’aw no̰ mbai’g dəjee ta gə́ wɔji dɔ né kɔg loo ra né gə́ ka̰ mbai lé pana: See i ndaŋg né kɔg loo ra né rədədə mba kar mee ndɔje gə́ rɔ-munda lé nana ɓa gə́ a ra tamaji ta magə gə́ rara’g əsé ta dəw gə́ rara’g ɓó a ra tai-i mbai’g lé el ndá debee neelé d’a kilá mee bwa’g dan toboḭje’g ya, see i pa bèe el wa.
Mbai lé ila dee keneŋ pana: Ta neelé to tɔgərɔ ya gə goo godndu Medəje gə Persəje gə́ dəw askəm telee ɓəd nda̰ el lé.
14 Deḛ d’un ta tɔɓəi d’ula mbai lé pana: Daniel, yeḛ gə́ kára mbuna deḛ gə́ d’wa dee ɓee gə́ Juda ree sə dee lé əi mbai, yeḛ ooi gə́ né el ləm, né kɔg loo ra né gə́ i ndaŋg kara yeḛ oo gə́ né el ləm tɔ ndá yeḛ ra tamaji ləa as gɔl munda gə ndɔje kára-kára lai ya.
15 Loo gə́ mbai oo ta neelé ndá mée aw ɓiriri-ɓiriri. Yeḛ wa mée kɔgərɔ mba kɔr ta dɔ Daniel’g ləm, yeḛ ula rəa ndubu saar ar kàr andə gə mba kajee ləm tɔ. 16 Nɛ diŋgamje neelé d’ɔs mbai lé ɓɔḭ-ɓɔḭ d’ulá pana: Ǝi mbai, maji kari oo gao, godndu lə Medəje gə Persəje wɔji mba kar né kɔg loo ra né gə́ rara əsé godndu gə́ rara gə́ mbai unda jia keneŋ lé ndá to njaŋg ya ɓó loo telee raŋg godo.
17 Yen ŋga, mbai lé un ndia mba kar dee d’aw ree gə Daniel ləm, gə mba kar dee d’ilá mee bwa’g dan toboḭje’g ləm tɔ. Mbai lé un ta ula Daniel pana: Maji kar Ala ləi gə́ i ra né aree gə meekai sam-sam lé ɔri ilai tar ya.
18 Deḛ d’un biri mbal d’udu ne ta bwa lé, tɔɓəi mbai lé ɔs nétorjia gə́ to ŋgama’g ləa ləm, gə ka̰ dəwje ləa gə́ boo-boo ləm tɔ lé keneŋ mba kar ta kára kara gə́ wɔji dɔ Daniel lé dəw a telee ɓəd nda̰ el. 19 Gée gə́ gogo ndá mbai lé tel aw mee kəi-gad’g ləa. Mee til’g neelé yeḛ ɔg mée ɓoo ləm, yeḛ ar dee ree gə négɔl mée rəa’g el ləma, ɓi kara oso kəmee’g el ləm tɔ.
D’ɔr Daniel mee bwa toboḭje’g lé
20 Ta lookàr gə́ loo to gḭdo-gḭdo ɓəi ndá mbai ḭ aw gə tɔgee ta bwa toboḭje’g lé. 21 Loo gə́ mbai lé ree pər gə́ ta bwa’g lé ndá yeḛ ɓar Daniel gə ndu gwɔb no̰ dəjee pana: Daniel, kura lə Ala gə́ Njesikəmba lé see Ala ləi gə́ i ra né aree gə meekai sam-sam lé taai ta toboḭje’g wa.
22 Daniel ila mbai’g lé pana: Ǝi mbai, maji kari si gə ləbi-ləbi gə nɔḭ ya! 23 Ala ləm ula kura ləa gə́ dara aree ndém ta toboḭje sud-sud mba kar dee ra səm némajel kára kara el mbata ta kára kara wa dɔm nea̰’g el. Ǝi mbai, nɔḭ-i’g ya kara m’ra né gə́ majel kára kara el tɔ.
24 Yen ŋga, rɔ mbai lé lelee yaa̰ aree un ndia mba kar dee d’ɔr Daniel mee bwa’d lé teḛ səa raga. Daniel lé d’ɔree mee bwa’g teḛ səa raga ya ndá d’iŋga doo kára kara rəa’g el mbata yeḛ ɔm mée dɔ Ala’g lé ləa jəb-jəb. 25 Mbai lé un ndia mba kar dee ree gə diŋgamje gə́ d’un dɔ Daniel lé ar dee d’ɔm dee mee bwa’g dan toboḭje’g, deḛ ləm, gə ŋgan deeje ləma, gə denéje lə dee ləm tɔ. Kédé ɓa mba kar dee d’oso gel bwa’g ɓəi lé ndá toboḭje lé lá dee sagm-sagm to̰ siŋga deḛ lai rɔb-rɔb tɔ.
26 Gée gə́ gogo ndá mbai Darius lé ndaŋg ta ar koso-dəwje lai ləm, gə ginkoji dəwje gə raŋg ləma, gə dəwje gə́ takɔji dee to gə ria-ria ləm tɔ gə́ d’isi dɔ naŋg nee pana:
Maji kar sí síje dan meelɔm’g bèdèg ya! 27 Ma m’un ndum mba kar goo ɓeeko̰ ləm lai lé dəwje ɓəl Ala lə Daniel ləm, ndəb pəd-pəd nea̰’g ləm tɔ.
Mbata yeḛ nja ɓa to Ala gə́ Njesikəmba ləm,
Gə Njesigənea̰ ləm tɔ,
Ɓeeko̰ ləa lé a tuji nda̰ el ləm,
Dum dɔ loo ləa kara
A to saar-saar gə no̰ ləm tɔ.
28 Yeḛ nja ɓa ɔr dəwje
Dan tuji’g aji dee ləm,
Yeḛ ar nétɔjije gə nédumkooje
To dan dara’g gə dɔ naŋg nee ləm tɔ.
Yeḛ nja ɓa taa Daniel
Ji siŋgamoŋ’d lə toboḭje lé tɔ.
29 Mee ləb ko̰ɓee gə́ lə Darius ləm, gə ka̰ Sirus gə́ to dəw gə́ Persə ləm tɔ lé Daniel iŋga mbai kula dɔ maree’g keneŋ ya.
