1 Yusuf mbo waage Faraon go na bá ma ne na bá vya ma yan ja ne suwal Kanan ya, ne bama gii ma ne bama nday ma, ne bama kaŋ ma mwaɗak, a ka ya suwal Gochen ya go. 2 Abe na bá vya ma naa anuwa̰y mbo ŋgay Faraon. 3 Faraon ele Yusuf bá vya ma go: «Aŋ ke ma temel pe ɗaa?» Nama sḛ ma gwan ne Faraon janna go: «Mo dore ma naa ge koy gii ma ne, dimma ne i bá ma go.» 4 A gwan jan Faraon go: «I mbo ya mbay mo suwal go, ne da pe, baktar ne suwal Kanan pal gḛ ge be to, zám ne kavaar ma pe to. Ya̰ i mbo kat suwal Gochen ya nde.» 5 Faraon jan Yusuf go: «Mo bá ma ne mo ná vya ma mbo ya mo ta.» 6 Suwal Masar mwaɗak ya mo tok go, é mo bá ma ne mo ná vya ma suwal swaga ge kwaɗa go. Nama ka suwal Gochen go. Kadɗa ne mo bá vya ma buwal zi, ndu ge ndwara ndaar ya go ɗe, e na mbi naa ge koy mbi kavaar ma pal.
7 Yusuf gene na bá Yakub ya Faraon ta, Yakub é Faraon wak busu. 8 Faraon ele Yakub go: «Mo ke ya ne del gyana ga?» 9 Yakub jan Faraon go: «Mbi del ge mbi ne ke anna suwar pal da ne del kis para tapolɗu. Mbi del ge mbi ne ke ma woɗege ŋgeɗo, yál zi baŋ, be mbyat ne ge mbi bá ma ne to.» 10 Swaga ge Yakub ne é Faraon na wak busu, mbo ya̰ na. 11 Yusuf é na bá ma ne na bá vya ma ge suwal Masar swaga ge kwaɗa go, suwal ge Ramses ne go, dimma ne Faraon ne ho̰ na wak go. 12 Yusuf hon na bá ma ne na bá vya ma, ne naa ge ne nama yadiŋ ma pet kaŋzam mbyatɗa.
Temel kerra ge Yusuf ne swaga ge baktar ne dé go
13 Baktar mbe ka haŋle ge be to, ago kaŋzam be kat suwal a̰me go to bat. Ge suwal Masar ma ne suwal Kanan go, naa ka ɓyare fitɗa. 14 Yusuf abe bware ge ne suwal Masar ma ne suwal Kanan go ma mwaɗak, erra ne gḛme ge naa ne ka mbo ya yatɗa ma. Kan bware mbe ge Faraon yadiŋ. 15 Swaga ge bware ne á ne suwal Masar ma ne suwal Kanan go ɗe, Masar ma mwaɗak a mbo ya jan Yusuf go: «Ho̰ i kaŋzam nde! Ne bware ne i tok go to pe, mo da ne pool ya̰ i suya ɗaa?» 16 Yusuf jan nama go: «Kadɗa aŋ bware ma to, ho̰ me aŋ kavaar ma, mbi ba hon aŋ kaŋzam.» 17 A gene bama kavaar ma ya hon Yusuf, na sḛ hon nama kaŋzam: tisi ma, ne gii ma, ne kwara ma yé pal. Hon nama kaŋzam del mbe no zi, nama kavaar ma yé pal.
18 Swaga ge del mbe ne kale ɗe, nama sḛ ma a gwan’a na ta del ge azi go, a jan na go: «I bageyal, i woy mo fare a̰me to. I bware ma á go, i kavaar ma gá ge mo ne ma, gá ne zḛ i hon mo i sḛ duur ma ne i swaga ma. 19 Mo te ya̰ i suya gyana, i suwar ma ba gá se baŋ ɗaa? Yá i ne i suwar ma ne kaŋzam. I ba gá mo̰r ge Faraon ne poseya ne i suwar ma. Ho̰ i kaŋ hir, go no i ba kat ne ndwara, i ba su to, i suwar ma ba gá se suli to.» 20 Yusuf yat suwar ma ne Masar ma tok go mwaɗak hon Faraon. Ago Masar ma yá bama swaga gaaso ma uzi, ne da pe baktar mbe ka haŋle gḛ ge be to. A go no suwal Masar mwaɗak gá Faraon ne no. 21 Yusuf é ɓase ma gá Faraon mo̰r ge suwal Masar go mwaɗak. 22 Go no puy ɗe, be yat naa ge tuwaleya ma suwar ma to, ne da pe Faraon njaŋge eya ne nama pe. A ka zam kaŋ bo njaŋgeya ge Faraon ne pal, da ne pe no, a yá bama swaga ma uzi to no.
23 Yusuf jan ɓase ma go: «Ne ma̰ no mbi yat aŋ yá go ne aŋ suwar ma hon Faraon, kaŋ hir ma no, aŋ da ne pool gar aŋ gaaso ma. 24 Ne gá ne zḛ no, aŋ swaga siyal ma go, aŋ mbo ka hon Faraon ɗu ne anuwa̰y zi, ge anda ma ba gá ge aŋ ne ndwara, ne aŋ kaŋ hir ma pe, ne kaŋzam ge aŋ yàl ma ne ma pe me.» 25 A jan na go: «Mo má i má! I bageyal, ne jo̰ mo kwa i a̰se, i gá mo̰r ge Faraon ne.» 26 Go no, Yusuf njaŋge eya ne suwar ge Masar ne ma pe no go, ne kaŋ siyal ma zi, ɗu ne anuwa̰y zi na ge Faraon ne. A na gá ne ɗiŋ ma̰ no. A suwar ge naa ge tuwaleya ma ne gá bo ne ɗeŋgo be ge kat ge Faraon ne.
Wak siya ge Yakub ne Yusuf ta
27 Israyela mbo ya kat suwal Masar go, Gochen go. Suwal Gochen gá nama joo. A tol ta se, a zuli se lala̰y. 28 Yakub ke suwal Masar go del wol para ɓyalar. Del ge Yakub ne ke dunya zi ma mwaɗak da ne del kis para wara anda para ɓyalar. 29 Swaga ge dam siya ge Israyela ne ne gá gwa ɗe, tol na vya Yusuf, jan na go: «Kadɗa mo tó mbi go mbi mo bá ne ɗe, pá mo tok mbi koo-wul pe zi, guni tene ŋgay laar wanna ne fareba go, mo mbo mbul mbi suwal Masar go to. 30 Swaga ge mbi ne mbo jyatɗa mbi bá ma pe ya, ḭ mbi ne suwal Masar go, mbo mbulla nama taal siya se ya.» Yusuf jan na go: «Mbi mbo ke dimma ne mo ne jya̰ go.» 31 Yakub jan na go: «Guni tene mbi ndwara se.» Yusuf guni tene na ndwara se. Go̰r go, Israyela gur na koo na saŋgal pala zḛ.
1 Jisəb aw rɔ Parao̰’g ulá pana: Bɔm gə ŋgakɔmje d’ḭ ɓee gə́ Kana̰ ree rɔm’g gə badje lə dee, gə maŋgje lə dee, gə néje lai gə́ to ka̰ dee lé mba̰. Aa oo, deḛ d’isi ɓee gə́ Gosen ŋga.
2 Yeḛ ɔr dəwje mi mbuna ŋgakea̰je’g aw sə dee aw ar dee d’aw d’aar no̰ Parao̰’g. 3 Ndá Parao̰ dəji dee pana: See kula ɗi ɓa seḭ aw raje wa.
Deḛ d’ila Parao̰ keneŋ pana: Kuraje ləi to njénékulje to gə́ ka síje bèe tɔ. 4 Deḛ d’ula Parao̰ ya tɔɓəi pana: Jeḛ n’reeje gə mba kisi dɔ naŋg nee mbata mu sɔ badje lə sí godo ləm, ɓoo-boo kara o̰ dɔ naŋg ɓee gə́ Kana̰ yaa̰ ləm tɔ. Togə́bè ɓa kuraje ləi ra ndòo rɔi’g mba kari ya̰ loo ar dee d’isi dɔ naŋg gə́ Gosen ya.
5 Parao̰ ula Jisəb pana: Bɔbije gə ŋgakɔḭje lé ree rɔi’g mba̰. 6 Dɔ naŋg ɓee gə́ Ejiptə to jii’g. Maji kari ar bɔbije gə ŋgakɔḭje d’isi dɔ naŋg gə́ maji ur dɔ mareeje’g ya. Maji kar dee d’isi Gosen. Tɔɓəi ɓó lé i iŋga njé gə́ na̰je mbuna dee’g gə́ gər goso kul nékulje ndá maji kari ɔm nékulje ləm-ma ji dee’g tɔ.
7 Jisəb ree gə bɔbeeje gə́ Jakob aree aar no̰ Parao̰’g ndá Jakob tɔr ndia dɔ Parao̰’g tɔ. 8 Parao̰ dəji Jakob pana: See ləbje gə́ i si ne kəmba lé aḭ ka̰da wa.
9 Jakob ila Parao̰ keneŋ pana: Ləbje gə́ m’isi ne kəmba asəna̰ gə mbá bèe lé aḭ tɔl-dəa-rɔ-munda (130). Ndɔje lə ləbje gə́ m’isi ne kəmba lé aḭ bula el ləm, majel yaa̰ ləm tɔ ɓó bula as gə ndɔje lə bɔmje-je gə́ d’isi ne kəmba asəna gə mbáje bèe lé el tɔ.
10 Jakob tɔr ndia dɔ Parao̰’g ndá yeḛ ḭ no̰ Parao̰’g teḛ raga.
11 Jisəb ar bɔbeeje gə ŋgakea̰je loo-si dee gə́ to dɔ naŋg gə́ maji ur dɔ maree’g mee ɓeeko̰ gə́ Ejiptə, to dɔ naŋg gə́ Ramsɛs, to gə́ Parao̰ un ne ndia aree kédé lé. 12 Jisəb ŋgəm bɔbeeje gə ŋgakea̰je gə njémeekəije lə bɔbeeje lai gə nésɔ gə goo bula lə ŋgan deeje ya.
Rəw gə́ Jisəb aa ne dɔ ɓee gə́ Ejiptə
13 Nésɔ godo dɔ naŋg’d neelé lai mbata ɓoo-boo to yaa̰. Dɔ naŋg ɓee gə́ Ejiptə, gə dɔ naŋg ɓee gə́ Kana̰ kul kwɔji-kwɔji mbata lə ɓoo-boo gə́ o̰ lé. 14 Jisəb mbo̰ larje lai gə́ to mee ɓee gə́ Ejiptə gə mee ɓee gə́ Kana̰ gə́ deḛ ndogo ne səa kó lé. Yeḛ aw gə lar neelé kəi lə Parao̰. 15 Loo gə́ lar gə́ Ejiptə gə Kana̰ godo ndá Ejiptəje ree rɔ Jisəb’g d’ulá pana: Ar sí nésɔ j’usɔ! See a kar sí j’wəi nɔḭ’g bèe ya gə mbata lar gə́ godo ji sí’g wa.
16 Jisəb ula dee pana: Ɓó lé lar godo ndá a reeje gə nékulje lə sí ndá m’a kar sí kó tor nékulje’g lə sí lé.
17 Deḛ ree gə nékulje lə dee rɔ Jisəb’g ndá Jisəb ar dee nésɔje tor kundaje’g ləm, gə koso-badje gə koso-maŋgje’g ləma, gə tor mulayḛ̀je-je’g ləm tɔ. Mee ləbee gə́ neelé yeḛ aji dee gə nésɔ tor nékulje’g lə dee ya. 18 Loo gə́ ləb neelé godo mba̰ ndá deḛ ree rɔ Jisəb’g mee ləb gə́ njekɔm’g joo d’ulá pana: J’a kiyaje dɔ né gə mbai lə sí el mbata larje lə sí godo lai ləm, koso-nékulje lə sí kara to ka̰ mbai lə sí ləm tɔ. Né gə́ nai no̰ mbai’g lə sí lé to darɔ sí ləm, gə dɔ naŋg lə sí ləm tɔ. 19 Mbata ɗi ɓa j’a kwəije ne nɔḭ’g, jeḛ ləm, gə dɔ naŋg lə sí ləm tɔ bèe wa. Maji kari ndogo síje gə dɔ naŋg lə sí na̰’d tor nésɔ’g ndá j’a to ka̰ Parao̰ ya, jeḛ ləm, gə ndɔje lə sí ləm tɔ. Ar sí kandə né gə́ ka̰ dubu mba kar sí j’isije ne kəmba ɓó j’wəije ne el ləm, ar dɔ naŋg lə sí tuji ne el ləm tɔ.
20 Bèe ɓa Jisəb ndogo dɔ naŋg gə́ Ejiptə lai ar Parao̰. Mbata Ejiptəje lé nana kara ndogo dɔ naŋg ləa mbata ɓoo-boo lé dum dɔ dee ya. Bèe ɓa dɔ naŋg ɓee lai tel to ka̰ Parao̰. 21 Yeḛ ar dəwje lai d’ḭ ŋgaŋ loo gə́ Ejiptə gə́ kára njal teḛ kelee gə́ kára’g ar dee d’aw d’isi mee ɓee-booje’g. 22 Nɛ yeḛ ndogo dɔ naŋg lə njékinjanéməsje el mbata dee d’isi d’usɔ nésɔ gə́ wɔji dɔ dee gə́ Parao̰ ar dee lé. Yee ɓa deḛ ndogo ne dɔ naŋg lə dee el gə mbəa.
23 Yen ŋga Jisəb ula dəwje neelé pana: Aa ooje, ɓogənè ma m’ndogo darɔ sí gə naŋg lə sí bura m’ar Parao̰. Tɔɓəi kandə né gə́ ka̰ dubu ɓa to nee gə mba kar sí dubuje ya. 24 Togə́bè ɓa loo gə́ injaje dɔ kó lé ndá a kaieje loo mi ɓa a kunje təa kára mba kar Parao̰ tɔ. Gesee a nai as loo sɔ gə mba kar sí dubuje loo-ndɔje’g lə sí ləm, mba kaareeje to nésɔ sí-seḭ gə ka̰ ŋgan síje gə ka̰ dee-deḛ gə́ d’isi sə sí mee kəije’g lə sí ləm tɔ. 25 Deḛ pa
na̰: I aji sí ŋga! Maji kar sí n’taaje kəm mbai lə sí ndá j’a to ɓərje lə Parao̰ ya.
26 Jisəb ar né neelé to gə́ godndu mee ɓee gə́ Ejiptə saar teḛ mee ndɔ gə́ ɓogənè mba kar Parao̰ iŋga kugu kó kára mbuna njé gə́ mi-mi’g. Nɛ dɔ naŋg lə njékinjanéməsje ɓa Parao̰ iŋga kea̰ keneŋ el.
Rudu torndu Jakob lé
27 Israɛl si ɓee gə́ Ejiptə dɔ naŋg gə́ Gosen. Deḛ d’iŋga néje lə dee keneŋ ləm, deḛ d’oji ŋganje bula d’ɔs goo na̰ goo na̰ ləm tɔ. 28 Jakob si mee ɓee gə́ Ejiptə as ləbee dɔg-giree-siri ar ləb si kəmba lə Jakob aḭ tɔl dəa rɔ-sɔ giree-siri (147).
29 Loo gə́ ndɔ kwəi lə Israɛl nai dəb ndá yeḛ ɓar ŋgonee gə́ Jisəb ulá pana: Ɓó lé ma m’taa kəmi rəgm ndá ma m’ra ndòo rɔi’g mba kari ula jii gel biŋgim’g un ne ndui mba ra səm némeemaji ləm, gə ŋgonkoji ləm tɔ. Ma m’ra ndòo rɔi’g mba kari dubum mee ɓee gə́ Ejiptə neelé el ! 30 Loo gə́ m’a toɓi mbuna kamje-je’g ndá i a kunm ɓee gə́ Ejiptə nee teḛ səm raga ndá i a kaw dubum mee dɔɓar’g lə kamje-je ɓa.
Jisəb ndigi təa’g pana: M’a ra səi gə goo tapai ya.
31 Jakob pana: Bèe ndá un ndui am.
Ndá Jisəb un ndia aree tɔ. Yen ŋga Israɛl tuga kəmee naŋg sib dɔ tira-tée’g.
