Yakub sya Laban ndwara zḛ gwan mbo na suwal
1 Yakub za̰ wak orra ge Laban vya ma ne go: «Yakub abe nee bá kaŋ gan ma ya mwaɗak, ne nama ta saŋge ndu ge ɓol kaŋ no.» 2 Yakub kwa uwale go, Laban sḛ be gwan gá tuli na ta dimma ne ge dḛ zaŋgal go to. 3 Bage ɗiŋnedin jan na go: «Gwa̰ suwal ge mo bá ma ne ya, mo sele ma buwal zi ya. Mbi mbo kat poseya ne mo.»
4 Yakub e temel tol Rachel ma ne Lea ya na ta ful zi, na swaga koy gii ma go. 5 Jan nama go: «Mbi saare go, aŋ bá sḛ be gwan gá tuli mbi ta dimma ne ge dḛ zaŋgal go to. Go no puy ɗe, Dok ge mbi bá ne, a poseya ne mbi. 6 Aŋ sḛ ma kwa kwa go, mbi ke temel hon aŋ bá da ne dulwak ɗu. 7 Go no puy ɗe, aŋ bá ka boge mbi, er mbi vaswa ndwara wol, amma Dok be ya̰ na ke mbi sone to. 8 Swaga ge ne jan go, ge ndabcar ma, a mbi vaswa ma ne ɗe, kavaar ma gá tol ta ndabcar, swaga ge ne janna go, ge sḛ ba̰a̰l a mbi vaswa ne ɗe, kavaar ma gá tol ta sḛ ba̰a̰l njet. 9 A Dok sḛ maŋge aŋ bá kavaar ma hon mbi ne. 10 Za̰ me kiya̰r ge ne jya̰ mbi no: Swaga ge gii ma ne ɗage ndwar ta ɗe, ge pool ge ne ndwar ge gwale ma kat ndabcar, ko ba̰a̰l. 11 Maleka ge Dok ne tol mbi kiya̰r zi: ‹Yakub!› Mbi vin na: ‹mbi né!› 12 Na sḛ jan mbi go: ‹Ndi gii pool ma mwaɗak ge ne ndwar ge gwale ma, a ndabcar ko ba̰a̰l. Ago mbi kwa yál ge Laban ne ke mo. 13 Mbi Dok ge ne dya̰ tene mo ta Betel go ne, ge swaga ge mo ne dusi njal digi, mo ka̰ num na pal no, mo ke wak tuli ne mbi no me. Se no, ya̰ suwal mbe no, gwa̰ mbo mo suwal tolla ya›.» 14 Rachel ma ne Lea jan na go: «I joo a̰me be gwan gá ne i bá ta to. 15 Te be ndil i dimma ne naa ge pe ɗogle ma go to’a? Ne jo̰ yá i uzi, zá i bware ma no. 16 Kaŋ ma ge Dok ne maŋge nama ne i bá tok go, a i ne i vya ma ne ne, ke dimma ne Dok ne jya̰ mo go.»
17 Yakub nṵsi tene mborra, é na vya ma ne na gwale ma jambal ma pal. 18 Gwan ne kavaar ma ne kaŋ ma ge na ne ɓó ge suwal Paddan-Aram go ma mwaɗak, mbo na bá Isaku ta suwal Kanan ya. 19 Swaga mbe go, Laban mbo ya mbo kot na tame ma susu. Rachel sel na bá kaŋ sḭḭm cerra. 20 Yakub boge Laban, ndu ge Arameya, ɗage sèlè jyan, mbo be ge waage na pal. 21 Sel tene syaya, ne na kaŋ ma mwaɗak, har tene digi mbo har maŋgaɗam Efrat pul, her viya̰ mbo le njal ge Galaad ne ya.
22 Dam ataa go̰r go, a waage Laban go Yakub sya ya ya. 23 Laban abe na sele ma na pe go, a yan nama pe, a mbo ɓol nama dam ge ɓyalar go ge njal ge Galaad pe go. 24 Ago Dok dya̰ tene Laban, ndu ge suwal Aram ta kiya̰r zi, go: «Ke haŋgal, kaage mo jan Yakub fare a̰me to, ko kwaɗa, ko sone.»
25 Swaga ge Laban ne dé ya Yakub ta, Yakub ɗur na gur ya njal ge Galaad ne pala digi, Laban ma ne na naa ma ɗur bama gur njal ge Galaad ne pal me. 26 Laban jan Yakub go: «Mo te ke da go! Kyaɗa mo ba boge mbi, mo ba abe mbi vya ge gwale ma ya mo pe go dimma ne mo ne pá nama ya pál go ɗaa? 27 Kyaɗa mo ba woy tene syaya, mo ba boge mbi go ɗaa? Mo te jya̰ mbi jan pal ɗe, mbi te ya ɗame mo ne laar saal ne kaŋ mballa ma, ne gaŋga ma ne biliŋ ma. 28 Mo be ya̰ mbi viya̰ ge komre mbi vya ma ne mbi báŋ ma to! Kerra go mbe no, a dimma ne naa ge daal ma kaŋ kerra go. 29 Se no, mbi da ne pool ge ke mo sone, amma Dok ge aŋ bá ma ne, jya̰ mbi dana go: ‹Kaage mo jan Yakub a̰me to, ko kwaɗa, ko sone›. 30 Se no, mo há tene mborra ndwara go mo da ne ene ge mbo mo bá suwal ne. Kyaɗa mo ba sel mbi dok ma ya ɗaa?» 31 Yakub jan Laban go: «Mbi sya vo go, mo ma̰ hat maŋge mo vya ge gwale ma ne mbi tok go. 32 Se no, kadɗa mo ma̰ ɓol mo dok ma ya ne mbi ndu a̰me tok go, ago na su dedet. Ge nee naa ma ndwara go, ɓyare mo kaŋ ma ge mbi kaŋ ma buwal zi, mo abe nama.» Amma Yakub be kwar go Rachel sé nama ya go to.
33 Laban wat gur ge Yakub ne zi, gur ge Lea ne zi, ne gur ge na kale ma ne zi jwak me, ɓol a̰me to. Wat ne gur ge Lea ne zi ya, mbo wat gur ge Rachel ne zi. 34 Dasene no ɗe, Rachel sé dok mbe ma ya go, mbo par nama hool ge jambal ne pe se, kat na pe na pal. Laban ɓyare gur pul lelet, ɓol a̰me to. 35 Rachel jan na bá go: «Báá, kaage mo hot mo laar mbi pal to! Mbi ne day ɗage mo ndwara digi to no ɗe, ago mbi da ne swama ne mbi ta.»
Laban ɓyare swaga ma lelet, ɓol na dok ma to.
36 Yakub saŋge pore, gace Laban fare janna go: «Mbi ya̰l mbe ya le da ɗaa? Mbi ke mo ma sone pe ɗo, mo ba ka á tene yan mbi pe go ɗaa? 37 Swaga ge mo ne ɓyare mbi kaŋ ma pet ɗe, mo ɓó mo kaŋ a̰me ne mbi kaŋ ma buwal zi ɗaa? Ŋgay nama mbi naa ma ne ge mo ne ma ndwara go, nama kṵ nee ne mo fare buwal. 38 Ndi, mbi ke mo ta del wara azi, mo tame ma, ko mo ɓiya̰ be tware ɗu to bat, mbi be hun mo gamla ne gii ma buwal zi ɗu zamma to bat me. 39 Mbi be gene gii ge kavaar ne wa̰ na ya hon mo to, mbi gá in na dṵṵl ne. Mo ka é mbi pot kavaar ge a ne sel nama gyala, ko ɗaal ma. 40 Gyala, mbi ka njot yál ne gyala tilla, ɗaal me, mbi ka za̰ yál ne iyalam, mbi kwar dam mbi ndwara go to. 41 Ndi, mbi ke del wara azi mo yadiŋ, mbi ke mo temel del wol para anda ne mo vya ge gwale ge azi ma pe sanna, del myanaŋgal swaga koy mo gii ma go, amma mo è mbi vaswa ma ndwara wol. 42 Te go Dok ge mbi bá ne, Dok ge Abraham ne, na ge Isaku ne sya na vo, te ka ne mbi to, mo te ya ya̰ mbi mborra tok baŋ kakala. Dok kwa njoyya ge mbi ne, ne temel yál ge mbi ne ka kerra, da ne pe no, mḛre mo dana ɗaal zi no.»
43 Laban jan Yakub go: «Naa zaab mbe ma no, a mbi vya ma ne, nama vya ma, a mbi vya ma ne, gii mbe ma no, a mbi gii ma ne, kaŋ ge ne mo ndwara go mbe ma no pet, a mbi ne ma ne. Ne ma̰ no mbo zḛ, mbi gwan ke ma kaŋ ne mbi vya ma, ne bama vya ma ɗaa? 44 Mbo ya, nee ke wak tuli ta buwal zi, kaŋ a̰me na ka kaŋ ŋgayya nee buwal zi.»
45 Yakub her njal, dusi na digi. 46 Yakub jan na naa ma go, nama abe njal ma ya. Nama sḛ ma abe njal ma ya, a toge nama digi jom, a zam kaŋ na pal. 47 Laban hon na dḭl Yegar-sahaduta , Yakub hon na dḭl Galed me. 48 Laban jan go: «Njal ge ne kote jom mbe no na ka kaŋ ŋgayya nee ne mo buwal zi.» Da ne pe no, tó na dḭl no Galed «Kaŋ ŋgayya.» 49 A hon na dḭl Mispa me, ne da pe Laban jya̰ go: «Bage ɗiŋnedin na dó na ndwara nee ne mo pal, swaga ge nee ne mbo varse ta ya go. 50 Kadɗa mo ke mbi vya ma sone ya, mo gwan mbo san gwale ge ɗogle ma ya nama pala diŋ, ke haŋgal, a be ndu dasana kaŋ ŋgayya ne nee buwal zi ne to, amma a Dok sḛ ne nee buwal zi ne.»
51 Laban jan Yakub go: «Ndi njal ge ne kote jom mbe no, ne ge ne dusi mbe no, na ka kaŋ ŋgayya nee ne mo buwal zi. 52 Njal ge jom mbe no, na ka kaŋ ŋgayya, njal ge ne dusi mbe no na kaŋ ŋgayya me. Na kaage mbi yele njal ge jom mbe no pala mbo ke mo yál to, mo me na kaage mo yele njal ge ne dusi mbe no pala mbo ke mbi yál to me. 53 Dok ge Abraham ne, ma ne dok ge Nahor ne, dok ge nama bá ne, na ka bage kun nee fare buwal ne.»
Yakub guni tene ne dḭl ge Bage ne hon naa vo ge Isaku ne me 54 Yakub tyare tuwaleya ge njal pal, tol na naa ma ya, a zam kaŋzam dagre ne ta, a dwam njal mbe pal.
1 Jakob oo ta lə ŋgalə Laba̰ gə́ diŋgam gə́ pa pana: Jakob lé odo néje lai gə́ to ka̰ bɔ síje. Mbɔl dɔ némajije lə bɔ síje ɓa yeḛ iŋga ne nébaoje yaa̰ togə́bè. 2 Jakob oo kəm Laba̰ ndá aa oo, kəmee to ɓəd dəa’g ɓó to to gə́ kédé lé el. 3 Yen ŋga Njesigənea̰ ula Jakob pana: Tel aw dɔ naŋg ɓee’g lə kaijeje, loo gə́ d’ojii keneŋ ndá m’a nai səi keneŋ ya.
4 Jakob ula kula ɓar Rasel gə Lea gə mba kar dee ree d’iŋgá loo-ndɔ’g mbɔr koso-nékulje’g ləa. 5 Yeḛ ula dee pana: Ma m’oo to gə́ kəm bɔ síje tel to ɓəd dɔm’g ɓó yeḛ oom to gə́ kédé lé el. Nɛ Ala lə bɔmje ɓa nai səm ya. 6 Seḭje kara seḭ gərje maji, ma lé m’ra kula m’ar bɔ síje gə siŋgarɔm bura ya. 7 Ndá bɔ síje lé ərm ləm, yeḛ tel nékoga-dɔ-jim ɓəd-ɓəd as gɔl dɔg ləm tɔ. Nɛ Ala ya̰ loo gə mba karee ra səm némajel el. 8 Loo gə́ yeḛ pa pana: Nékulje lai gə́ rɔ dee tila ɓal neelé d’a to nékoga-dɔ-jimje ndá badje lai d’oji ŋgan deeje gə́ rɔ dee tila ɓal ya tɔ. Loo gə́ yeḛ pa pana: Nékulje gə́ rɔ dee tḭja yao-yao d’a to gə́ nékoga-dɔ-jimje ndá badje lai d’oji ŋgan deeje gə́ rɔ dee tḭja yao-yao ya tɔ. 9 Yee gə́ bèe ɓa Ala taa ne koso-nékulje lə bɔ síje jia’g am dee ya. 10 Loo gə́ badje d’aw tal na̰ ndá m’un kəm gə́ tar m’oo némḭdi ndá bàl bya̰je gə́ d’uba ko̰ bya̰je lé to deḛ lai gə́ rɔ dee tḭja yao-yao ləm, gə tila ɓal ləma, ndaŋg rɔg-rɔg ləm tɔ. 11 Yen ŋga kura lə Ala gə́ dara uru dɔm’g gə ni ɓarm pana: Jakob! Ma m’ndigi təa’g m’pana: Yḛ̀ m’aar nee. 12 Ndá yeḛ pana: Maji kari un kəmi gə́ tar aa loo oo: Bàl badje lai gə́ d’uba ko̰ badje lé to dee gə́ rɔ dee tḭja yao-yao ləm, gə tila ɓal ləma, gə ndaŋg rɔg-rɔg ləm tɔ. Mbata ma lé m’oo néje lai gə́ Laba̰ ra səi ya. 13 Ma m’to Ala gə́ Betel, loo gə́ i tər ubu dɔ nékolé-mee’g keneŋ ləm, gə loo gə́ i un ndui am keneŋ lé ləm tɔ. Ɓasinè maji kari ḭta, teḛ mee ɓee’g neelé gə́ raga tel aw ɓee-kojii’g ŋga .
14 Rasel gə Lea tel d’ilá keneŋ pana: See né gə́ wɔji dɔ síjeḛ əsé nénduba lə síjeḛ lé nai mee kəi’g lə bɔ síje ɓəi wa. 15 See jeḛ kara yeḛ oo sí gə́ mbáje bèe el wa. Mbata yeḛ wa sí ndogo sí ndá sɔ lar sí mbad tɔ. 16 Nébaoje lai gə́ Ala ɔr ji bɔ síje’g lé to ka̰ síjeḛ gə ka̰ ŋgan síje tɔ. Bèe ndá ɓasinè ra néje lai gə́ Ala ulai ya.
17 Jakob ḭta ndá yeḛ ar ŋganeeje gə denéje ləa d’uba jambalje. 18 Yeḛ aw gə koso-nékulje ləa gə némajije ləa lai gə́ yeḛ iŋga dee lé, to koso-nékulje ləa gə́ yeḛ iŋga dee Padan-Aram. Ndá yeḛ ɔd aw ne par gə́ rɔ bɔbeeje Isaak’g mee ɓee gə́ Kana̰ tɔ. 19 Loo gə́ Laba̰ aw mba kinja bḭ badje ləa ndá Rasel ɓogo magəje lə bɔbeeje, 20 Jakob kara ər Laba̰ gə́ to dəw gə́ Aram lé ulá ne ndɔ kḭ kaḭ ləa lé el tɔ. 21 Yeḛ aw gə néje lai gə́ to kea̰-yeḛ nja. Yeḛ ḭ gaŋg baa ndá aw par gə́ dɔ mbal gə́ ria lə Galaad.
Laba̰ tuba goo Jakob
22 Ndɔ aḭ munda mba̰ ɓa d’ula Laba̰ ta kaḭ lə Jakob ɓəi. 23 Yeḛ wa ŋgakea̰je ɔm dee gée’g ar dee d’un dɔ gɔl Jakob ndɔ dee siri ɓa teḛ dəa’g dɔ mbal gə́ Galaad ɓəi. 24 Nɛ Ala teḛ dɔ Laba̰ gə́ to dəw gə́ Aram lé loondul’g gə ni ulá pana: Məəi dɔ rɔi’g gə mba kari pata gə́ maji əsé ta gə́ majel gə Jakob el!
25 Loo gə́ Laba̰ teḛ dɔ Jakob’g lé, Jakob lé la kəi-kubu ləa dɔ mbal’g. Laba̰ gə ŋgakea̰je la ka̰ dee-deḛ dɔ mbal gə́ Galaad’g tɔ. 26 Yen ŋga Laba̰ dəji Jakob pana: See ɗi ɓa i ra bèe wa. See gelee ban ɓa i ərm ləm ɔr ŋganəmje aḭ sə dee asəna gə ɓərje gə́ d’wa dee ta rɔ gə́ bèe wa. 27 See gelee ban ɓa i aḭ gə goo ŋgəḭ ləm, ərm ləma, lal kulam taree ləm tɔ wa. Ɓó lé m’oo ndá m’a kari aw dan rɔlel’g gə dan pa’g gə ndu dalè gə ndu kṵdu tɔ. 28 I ɔgm loo kil ɓɔl ŋganəmje gə́ diŋgam gə njé gə́ dené tɔ. Né gə́ i ra səm lé to kula mbə ya. 29 Jim moŋg as gə mba kam m’ra səi némajel ya. Nɛ Ala lə bɔ síje lé ulam tagə́nè pana: Meem dɔ rɔm’g gə mba kam pata gə́ maji əsé ta gə́ majel gə Jakob el. 30 Ɓasinè lé i aw gə́ kaw ŋga mbata mal tel kaw kəi lə bɔbije rai nɛ see gelee ban ɓa i ɓogo magəje ləm tɔɓəi wa.
31 Jakob tel ila Laba̰ keneŋ pana: Ma m’ɓəl mbata m’ə̰ji məəm’g m’pana: Banelə i a kɔr ŋganije gə́ dené jim’g gə siŋgamoŋ. 32 Nɛ maji kar yeḛ gə́ i a kiŋga magəje ləi rəa’g lé udu ya! Aw saŋg néje ləi mee kəi’g ləm kəm ŋgako̰ síje’g ndá odo dee aw ne ya.
Ɓogo gə́ Rasel ɓogo magəje neelé Jakob gər el.
33 Laba̰ andə mee kəi-kubu’g lə Jakob ləm, gə ka̰ Lea ləma, gə ka̰ ŋganjélookisije gə́ dené gə́ joo ləm tɔ ndá yeḛ iŋga né kára kara keneŋ el. Yeḛ unda loo mee kəi-kubu’g lə Lea teḛ ndá andə mee kəi-kubu’g lə Rasel tɔ. 34 Rasel lé odo magəje lé ɔm dee gel né gə́ d’ɔm gir jambal’g ndá rəm si dɔ’g tɔ. Laba̰ woḭ mee néje lai gə́ mee kəi-kubu’g neelé nɛ iŋga né kára kara keneŋ el. 35 Rasel ula bɔbeeje pana: Maji kar mee mbai ləm ḭ səa pu dɔm’g el gə mba kḭ gə́ m’ḭta nea̰’g el lé mbata m’isi gə rɔko̰ lə denéje ya.
Laba̰ saŋg ya nɛ iŋga magəje lé el. 36 Oŋg ḭ gə Jakob pu ndá yeḛ kɔl gə Laba̰. Yeḛ un ta pa pana: See né gə́ majel gə́ m’ra lé to ɗi wa əsé ɗi ɓa to kaiya rám ɓa i ndolè ne goom ta pir-pir bèe wa. 37 Loo gə́ i woḭ mee néje ləm lai lé see ɗi ɓa i iŋga keneŋ gə́ to né gə́ mee kəi’g ləi wa. Maji kari teḛ ne gə́ raga ndəgəsə unda kəm ŋgakɔmje’g ləm, gə kəm ŋgakɔḭje’g ləm tɔ ɓó gə mba kar dee-deḛ nja gaŋg ne ta gə́ to mbuna síjeḛ səi’g joo bɔr. 38 Aa oo, as ləbm rɔ-joo gə́ m’isi səi lé ko̰ badje gə ko̰ bya̰je ləi tɔr ŋganje el ləm, ma m’usɔ bàl nékulje ləi el ləm tɔ. 39 Deḛ gə́ daje gə́ wala d’wa dee lé ma m’tel gə yoo dee m’ari el nɛ ma nja ɓa m’ɔm mar deeje tor dee’g ya. Deḛ gə́ ɓogo dee jim’g dan kàrá gə dee gə́ ɓogo dee jim’g loondul’g kara i dəjim goo dee tɔ. 40 Kàr nṵgam dan kàrá ləm, kul o̰m loondul’g ləma, ɓi kara oso kəm’g el ləm tɔ. 41 Aa oo, as ləbm rɔ-joo lé ma m’nai səi mee kəi’g ləi. Ma m’ra səi kula ləbm dɔg-giree-sɔ mbata lə ŋganije gə́ dené gə́ joo ləm, gə ləbm misa̰ mbata lə nékulje ləi ləm tɔ nɛ nékoga-dɔ-jim lé i telee ɓəd-ɓəd as gɔl dɔg ya. 42 Ɓó lé Ala lə bɔmje, Ala lə Abrakam, yeḛ gə́ Isaak ɓəlee lé nai səm el ndá ɓasinè kara i a tubam gə jim kari kari-kari ya. Ala oo kəm lootondoo’g ləm, gə kula gə́ m’ra gə jim ləm tɔ ndá tagə́nè til’g lé yeḛ nja gaŋg rəbee.
Manrɔ gə́ to mbuna Jakob gə Laba̰’g
43 Laba̰ tel ila Jakob keneŋ pana: Ŋganje gə́ dené neelé to ŋganəmje ləm, ŋgan deeje neelé to ŋgan meemje ləm, koso-nékulje neelé to koso-nékulje ləm ləma, néje lai gə́ i oo neelé kara to kama-je ya ləm tɔ. Bèe ndá see ɗi ɓa m’a ra ɓogənè mbata lə ŋganəmje gə́ dené əsé mbata lə ŋgan meḛ deeje gə́ d’oji dee lé ɓəi wa. 44 Gə́ ree, ar sí jeḛ səi manje rɔ sí j’ar na̰, mba karee to nékɔrkəmta mbuna síjeḛ səi’g tɔ.
45 Jakob un kɔr mbal uree tar gə́ nékolé-mee. 46 Jakob ula ŋgakea̰je pana: Odoje kɔr mbalje tɔs deeje dɔ na̰’d. Deḛ d’odo kɔr mbalje d’wa kugu dɔ na̰’d ndá deḛ d’usɔ né dɔ’g tɔ. 47 Laba̰ unda ri loo neelé lə Jegar-Sahaduta nɛ Jakob unda ria lə Galed. 48 Laba̰ pana: Maji kar kugu mbal neelé to nékɔrkəmta mbuna síjeḛ səi’g ɓogənè!
Gelee gə́ nee ɓa deḛ d’unda ne ria lə Galed. 49 Deḛ d’unda ria lə Mispa to mbata Laba̰ pana: Maji kar Njesigənea̰ aa dɔi-i ləm, gə aa dɔm-ma ləm tɔ, loo gə́ j’as kila kəm sí dɔ na̰’d el lé. 50 Ɓó lé i ula kəm ŋganəmje gə́ dené ndòo əsé i taa denéje gə́ raŋg ɔm dɔ dee’g ndá to dəw ɓa si oo goo sí el. Məəi dɔ rɔi’g mbata to Ala nja gə́ njekɔrkəmta mbuna síjeḛ səi’g ya.
51 Laba̰ ula Jakob pana: Aa oo, kugu mbal neelé ləm, aa oo nékolé-mee neelé gə́ ma m’undá mbuna síjeḛ səi’g ləm tɔ. 52 Maji kar kugu mbal neelé to nékɔrkəmta ləm, maji kar nékolé-mee neelé to nékɔrkəmta ləm tɔ, gə mba kam ma lé m’a dəs kugu mbal neelé kaw rɔi’g el ləm, i kara a dəs kugu mbal neelé əsé nékolé-mee neelé mba ree rɔm’g el ləm tɔ kar sí n’raje gə na̰ né gə́ majel lé el. 53 Maji kar Ala lə Abrakam gə Naɔr ləm, gə Ala lə bɔ deeje ləm tɔ lé to njegaŋ-rəwta mbuna sí’g ya.
Jakob un ndia aree gə ri yee gə́ Isaak ɓəlee lé. 54 Jakob inja nékinjaməs dɔ mbal’g nee ndá yeḛ ɓar njénojije ləa loo nésɔ’g. Bèe ɓa deḛ d’usɔ né ləm, deḛ to dɔ mbal’g neelé loondul’g ləm tɔ.
