NE BURMIYA GE MULUK GE ISRAYELA GO MBO BURMIYA GE MULUK GE YUDA NE
Ezekiyas, gan ge Yuda ne
(2Maa 29:1-2, 2Maa 31:1)1 Swaga ge Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne, ne ke del ataa na gan zi go ɗe, Ezekiyas ge Ahaz vya zam gan Yuda pal. 2 Swaga ge ne ame gan, ka da ne del wara azi para anuwa̰y, ke na gan zi del wara azi para lamaɗo Ursalima go. Na ná Zakariya vya ne, a tol na dḭl Abi. 3 Ke kaŋ ge dosol Bage ɗiŋnedin ndwara se dimma ne na báŋ Dawda ne ke go. 4 A na gu swaga sḭḭm ma uzi ne, ɓá kaŋ sḭḭm ma uzi no, sya uwara ge sḭḭm Achera ne ma uzi no, ɓá bom ge Musa ne ɗeere na ne fool ŋgirma uzi no yeyege, ne da pe, dam mbe ma go, Israyela vya ma ka til dukan na ndwara se, a ka tol na Nehuchetan . 5 É na saareya ma mwaɗak Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne pal. Ne gan ge ne ka suwal Yuda pal na ndwara zḛ ma, ko ge ne gá na go̰r go ma buwal zi, a be ɓol gan a̰me dimma ne na go to. 6 Na sḛ ka mbargeya ne Bage ɗiŋnedin, be abe tene ne na ta uzi to, ka ke mborra wak honna ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ Musa ma pal. 7 Bage ɗiŋnedin ka da ne na. ka zam zḛ na kaŋ kerra ma zi pet. Ɗage kuri gan ge Asiriya ne wak, gá be ge gwan ne na pala na pe se to bat. 8 A na sḛ ya̰ Filistiya ma ne ɗiŋ mbo Gaza, ame nama suwal ga̰l ma ne nama swaga njole naa ge ho̰l ma no.
Pala votɗa ne ameya ge Samariya ne pe
9 Swaga ge Ezekiyas ne ke del anda na gan zi go, Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne ke ya na gan zi del ɓyalar me. A del ge Salmanasar gan ge Asiriya ne, ne mbo ya ver suwal Samariya se go. 10 A del ge ataa go, ɗage ame na no. Ame na swaga ge Ezekiyas ne ke del myanaŋgal na gan zi go, Hosiya gan ge Israyela ne, ke ya del lamaɗo na gan zi. 11 Gan ge Asiriya ne abe Israyela vya ma mbo kan nama suwal Asiriya ya, ge babur pul ge Halas ne ya, maŋgaɗam Habor ge ne suwal Gozan go wak go, ne suwal ma ge Mede ma ne go me. 12 Kaŋ mbe ma no a dé ya nama pal ne da pe, nama sḛ ma be za̰ Bage ɗiŋnedin Dok ge bama ne wak to, a be koy na wak tuli to, eya ma pet ge Musa dore ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ nama, a be koy nama, ko a ke mborra nama pal to.
Senakerib, gan ge Asiriya ne, mbo ya det Yuda
(Isa 36:1-22, 2Maa 32:12Maa 9-16)13 Swaga ge Ezekiyas ne ke del wol para anda na gan zi go ɗe, Senakerib gan ge Asiriya ne, ɗage ya det suwal ma ge ne ve ne gulum ga̰l ge Yuda ne ma pore, ame nama. 14 Ezekiyas gan ge Yuda ne dol temel mbo jan gan ge Asiriya ne suwal Lakis ya go: «Mbi ke sone! Abe tene uzi ya ne mbi ta. Dṵṵl ge mo ne mbo e ya mbi pal, mbi mbo pot na.» Gan ge Asiriya ne e Ezekiyas gan ge Yuda ne pot na fool kaal kilo dudubu lamaɗo ne dinar kilo kikis lamaɗo me. 15 Ezekiyas abe bware ge ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi, ne bware ge ne gan yadiŋ ma, hon na. 16 Swaga mbe go, Ezekiyas gan ge Yuda ne só zok wak ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne ma da ne dinar, hál zok wak mbe ma se, abe nama hon gan ge Asiriya ne.
17 Gan ge Asiriya ne dol na ga̰l ge ne na yàl pal, ne ga̰l ge na asagar ma ne, ne na garlaŋ pore, poseya ne asagar ma gḛ bama pe go, a mbo ya Ezekiyas ta Ursalima go. Swaga ge a ne ya̰ ya, a mḛ baal ga̰l ge ne viya̰ gaaso ge ndu ge usi ba̰r ne wak ya. 18 A e temel tol gan. Amma Eliyakim ge Hilkiya vya bage ne koy gan kaŋ ma mbo ya nama ta poseya ne Chebna bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya bage koy gan maktub ma. 19 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne jan nama go: «Mbi kaɗe aŋ kaɗe, aŋ mbo jan Ezekiyas go, gan ga̰l ge Asiriya ma ne jan go: Mo é mo jobreya ya da pal ɗaa! 20 Mo dwat go fare janna baŋ da ne pool ge hon mo zwama, ko ne pool ge ke pore ɗaa? Se no ɗe, mo é mo saareya ya wuɗi pal ge mo ba ɗage kuri mbi wak ɗaa? 21 Ndi, ne se no, mo e mo jobreya ya suwal Masar pal, teer ge ne há hal se mbe no pal. Ago ndu ge daage pet ge ne deŋge tene na ta syaɗe na syaɗe na tok zi. Faraon, gan ge suwal Masar ne go mbe no ca, ne ndu ge daage pet ge ne e na jobreya na pal. 22 Tamekyala aŋ da ne pool jan mbi go: ‹I e i jobreya ya Bage ɗiŋnedin Dok ge i ne pal›. Te be Ezekiyas sḛ gu na swaga ke tuwaleya ma, ne na twal tuwaleya ma uzi ne, jya̰ Yuda ma, ne naa ge ne Ursalima diŋ ma no go nama gá ke tuwaleya twal ge ne Ursalima diŋ mbe no pal ɗeŋgo to’a? 23 Se no, há mbi bageyal, gan ge Asiriya ne goŋle, mbi ma̰ hon mo tisi ma dudubu azi. Mo ma̰ ɓol naa ge ndwar tisi mbe ma ko’a? 24 Mo ma mbyat hal mbi bageyal asagar ma ga̰l a̰me ɗu, ko ge ne mbya a̰me pe to ne nama buwal zi ɗaa? Mo e mo jobreya ya Masar pal ndwara go mo da ne pool ɓol pus pore ma ne tisi ma. 25 Mo dwat go, na be laar ɓyare ge Bage ɗiŋnedin ne zi ɗo, mbi mbo ya swaga mbe no go, ndwara burmi na uzi no to’a? A Bage ɗiŋnedin jya̰ mbi ne go, mbi mbo burmi suwal mbe uzi.»
26 Eliyakim ge Hilkiya vya, ma ne Chebna ma ne Yowa ma jan garlaŋ pore ge Asiriya ma ne go: «Jya̰ mo mo̰r ma fare wak arameya, ne da pe, i zá̰ na zá̰, jya̰ i fare ne Yahud ma wak to, ne nama ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no za̰ na pe.» 27 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne gwan ne nama janna go: «Aŋ dwat go, mbi bageyal teme mbi ya jan fare aŋ, ne aŋ bageyal ɗeŋgo ɗaa? Te be teme mbi ya aŋ ta da ne naa ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no pe me to’a? Ne gá ne zḛ no, aŋ ne nama pet, aŋ mbo ga zam aŋ njoo ma ne njot aŋ suwam ma.»
28 Uwale, garlaŋ pore ge Asiriya ma ne nṵsi tene se, oy ne ka̰l ndaar ne Yahud ma wak, janna go: «Zá̰ me fare janna ge gan ga̰l ne, gan Asiriya ma ne. 29 Gan ga̰l jan go: Ya̰ me Ezekiyas na vyale aŋ to. Ago na sḛ ne pool ge zur aŋ to. 30 Ya̰ me ta Ezekiyas tok go laseya go, aŋ e aŋ jobreya ma Bage ɗiŋnedin pal to. Jan aŋ go: ‹A fareba, Bage ɗiŋnedin mbo zur nee! Mbo ya̰ gan ge Asiriya ma ne ame suwal mbe to.› 31 Za̰ me Ezekiyas to. Ago gan ge Asiriya ne jan go: Ka me halas ne mbi, ho̰ me ta mbi, go no aŋ mbo zam aŋ oyo̰r ma ne aŋ fere ma, ne njot aŋ tub ma mam. 32 Ɗiŋ mbi gwan’a abe mbo suwal ge ne di aŋ suwal ya, suwal ge ne don gḛme ma ne oyo̰r, suwal ge kaŋzam ma ne oyo̰r jiya̰l ne go ya, suwal ge uwara olive ma ne daaram ne go. Go no aŋ mbo kat ne ndwara, aŋ mbo su to. Za̰ me Ezekiyas to, vyale aŋ baŋ janna go: ‹Bage ɗiŋnedin mbo zur nee.› 33 Dok ma ge pehir ge ɗogle ma ne, a day zur bama suwal ma ne gan ge Asiriya ne tok go ɗaa? 34 Dok ge Hamat ma ne, ne ge Arpad ma ne ma ya da ɗaa? Dok ge Sefarvayim ma ne, ne ge Hena ma ne, ne ge Ivva ma ne ya da ɗaa? A day zur Samariya ne mbi tok go ɗaa? 35 Ne dok ge suwal mbe ma no ne ma buwal zi pet, a ge daage day zur na suwal ne mbi tok go ne, ge Bage ɗiŋnedin ba day zur Ursalima ne mbi tok ɗaa?» 36 Ɓase ma zane wak ɗamal, a gwan ne na fare janna pal to. Ago gan ho̰ nama na wak go, nama gwa̰ ne na fare janna pal to. 37 Eliyakim ge Hilkiya vya, bage koy gan kaŋ ma, poseya ne Chebna, bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya, bage koy gan maktub ma, a gwan’a Ezekiyas ta ne ba̰r ma taabeya, a wan na fare ge garlaŋ pore ge Asiriya ma ne ne jya̰ bama.
Ejekias to mbai gə́ Juda
2SgI 29.1-2, 2SgI 31.11 Mee ləb ko̰ɓee’g lə Ojee, ŋgolə Ela, mbai gə́ Israɛl gə́ njekɔm’g munda lé ɓa Ejekias, ŋgolə Akas, mbai gə́ Juda un kudu ko̰ɓee keneŋ. 2 Yeḛ lé ləbee as rɔ-joo-giree-mi ɓa yeḛ tel to mbai ɓəi ndá yeḛ si Jerusalem o̰ ne ɓee as ləb rɔ-joo-giree-jinaikara. Kea̰je ria lə Abi, ŋgolə Jakari. 3 Yeḛ ra né gə́ danasur kəm Njesigənea̰’g aree aw na̰’d béréré gə keaje Dabid ya. 4 Yeḛ tuji dɔ looje gə́ ndəw ləm, yeḛ təd mbalje gə́ tɔl gə́ néndajije ləma, yeḛ tuga ɗira magəje gaŋg ləm tɔ: tɔɓəi néndaji li gə́ Moyis léḛ gə́ larkas lé kara yeḛ təd njigi-njigi to mbata mee ndəaje’g neelé Israɛlje tuu néje gə́ ə̰də sululu d’aree ləm, d’unda ria lə Nehustan ləm tɔ . 5 Yeḛ ɔm mée jəb-jəb dɔ Njesigənea̰, Ala’g lé lə Israɛlje ndá mbuna mbaije gə́ Juda lé deḛ gə́ d’orè gée əsé deḛ gə́ nea̰’g kédé lé dəw kára kara gə́ njetana səa lé godo. 6 Yeḛ ɔm na̰’d sad gə Njesigənea̰ ɓó yeḛ ubá yá̰ el, tɔɓəi yeḛ aa dɔ godnduje gə́ Njesigənea̰ ar Moyis lé. 7 Yee gə́ bèe ɓa Njesigənea̰ nai ne gə Ejekias, aree teḛ ne kɔr dɔ néje’d lai gə́ yeḛ ra lé. Tɔɓəi yeḛ ḭ gə mbai gə́ Asiri ɔsee rəw ɓó yeḛ ula dəa gelee’g ra né aree el ŋga. 8 Yeḛ rɔ gə Pilistije dum dɔ dee saar teḛ Gaja ndá yeḛ tuji dɔ naŋgje lə dee, un kudee kəije gə́ ŋgal gə́ duu dɔ loo lə njéŋgəmlooje lé saar teḛ ne ɓee-booje gə́ ndògo-bɔrɔ gugu dɔ dee sub.
Asirije taa ɓee gə́ Samari
9 Ləb ko̰ɓee lə Ejekias, mbai gə́ njekɔm’g sɔ lé gə́ to ləb gə́ njekɔm’g siri gə́ Ojee, ŋgolə Ela to ne mbai gə́ Israɛl lé Salmanasar, mbai gə́ Asiri ɔr rɔ aw aḭ dɔ njé gə́ Samari sub rɔ sə dee. 10 Loo gə́ rudu ləb gə́ njekɔm’g munda as ndá deḛ taa ɓee lé to mee ləb ko̰ɓee’g lə Ejekias gə́ njekɔm’g misa̰ gə́ to ləb ko̰ɓee lə Ojee, mbai gə́ Israɛl gə́ njekɔm’g jinaikara, ɓa yeḛ taa ne ɓee gə́ Samari lé. 11 Mbai gə́ Asiri wa Israɛlje gə́ ɓər aw sə dee Asiri ndá yeḛ unda dee mee ɓee-boo gə́ Halah ləm, gə mbɔr Habor, baa gə́ Gosan ləma, gə mee ɓee-booje’g lə Medəje ləm tɔ, 12 mbata deḛ d’oo ndu Njesigənea̰, Ala lə dee el ləm, deḛ d’uba ta manrɔ ləa d’ya̰ ləm, mbata deḛ d’oo ta ləa el ləma, néje lai gə́ Njesigənea̰ un ndia dɔ’g gə ndu Moyis, kura ləa lé kara deḛ ra née el ləm tɔ.
Sa̰kɛrib lé to mbai gə́ Asiri gə́ taa ɓeeko̰ gə́ Juda
Esa 36.1, 2SgI 32.113 Mee ləb ko̰ɓee’g lə Ejekias, mbai gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ lé Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ɔr rɔ aw rɔ gə ɓee-booje gə́ Juda lai gə́ ndògo-bɔrɔ gugu dɔ dee sub lé taa dee.
14 Ejekias, mbai gə́ Juda ula kula Lakis rɔ mbai gə́ Asiri’g pana: Ma m’ra né kára gə́ to lée’g el. Ɔr rɔi rɔm’g gə́ raŋg. Néje lai gə́ i a kwɔji dɔm’g lé m’a ra née ya.
Yen ɓa mbai gə́ Asiri wɔji larnda as nékwɔji kwɔi-lə-né tɔl-dɔg-loo-jinaikara (9.000) ləm, gə larlɔr as nékwɔji kwɔi-lə-né tɔl-jinaikara (900) ləm tɔ dɔ Ejekias, mbai gə́ Juda’g. 15 Ejekias odo lar lai gə́ to mee kəi’g lə Njesigənea̰ ləm, gə yee gə́ to mee kəi nébao’g lə mbai ləm tɔ aree. 16 Tɔɓəi Ejekias, mbai gə́ Juda lé tɔr ne mbɔrje gə́ ra gə larlɔr gə́ yeḛ ɔr ne gir tabidi rəw-kəije lə Njesigənea̰ ləm, gə kag dɔ tarəbeeje ləm tɔ ar mbai gə́ Asiri.
Mbai gə́ Asiri aḭ dɔ Jerusalem sub gə rɔ
Esa 36.2-22, 2SgI 32.9-1617 Mbai gə́ Asiri ula Tarta̰, gə Rab-Saris, gə Rabsake, ar dee d’ḭ Lakis gə bao-rɔje bula gə mba kaw rɔ ne gə mbai Ejekias lé ndá deḛ teḛ Jerusalem. Loo gə́ deḛ teḛ keneŋ mba̰ ndá d’aar naŋg mbɔr bwa kəm-rəw-mán gə́ to loo ŋgəm mán gə́ to dɔ maree’g, bwa kəm-rəw-mán neelé to rəw ndɔ’g lə njetogo kubu karee ndá kələw-kələw. 18 Deḛ ɓar mbai ndá Eliakim, ŋgolə Hilkija, mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə Joa, ŋgolə Asap gə́ to njeŋgəm maktubje ləm tɔ ɓa d’aw rɔ dee’g. 19 Rabsake ula dee pana: Maji kar sí ulaje Ejekias pajena: Mbai gə́ boi gə́ to mbai gə́ Asiri lé dəjii togə́bè pana: See ɗi ɓa gə́ siŋga gə́ i ɔm məəi dɔ’g wa. 20 Ta gə́ i pa ne pana: To ta gə́ i pa dɔ tai’g ba. Takwɔji-kəmkàr gə siŋgamoŋ ɓa gə́ kuma̰ kaw rɔ. See na̰ ɓa i ɔm məəi dəa’g gə mba kḭ rɔ ne sə neḛ wa. 21 Aa oo, i ɔm məəi dɔ Ejiptə’g, i gəd rɔi dɔ twatɔg nee gə́ təd gə́ ɔs ji nana ɓa gə́ njegəd rəa dɔ’g mbudu lé. Parao̰, mbai gə́ Ejiptə lé to togə́bè mbata dəwje lai gə́ d’ɔm meḛ dee dəa’g lé.
22 Banelə seḭ a kulamje pajena: Njesigənea̰, Ala lə sí ɓa seḭ ɔmje meḛ sí dəa’g. Nɛ see to yeḛ el ɓa gə́ Ejekias tuji dɔ looje ləa gə́ ndəw gə loo-nékinjanéməsje ləa ula ne Juda gə Jerusalem pana: Loo-nékinjaməs gə́ to Jerusalem neelé ɓa seḭ a kundaje barmba nea̰’g lé see yeḛ ula sí bèe el wa.
23 Ɓasinè, maji kari un ndui ar ɓémje gə́ to mbai gə́ Asiri ndá m’a kari kundaje tɔl-dɔg-loo-joo (2.000), ɓó lé i as kiŋga njékal deeje gə mba kar dee d’uba dee ya. 24 See i a ra to gə́ ban ɓa i a kɔs ne ɓé-njérɔje gə́ kára mbuna kuraje’g lə ɓémje gə́ lam ba nee ŋgərəŋ wa. I ɔm məəi dɔ Ejiptə’g gə mba kiŋga ne pusu-rɔje gə njérɔ gə kundaje ɓa. 25 Nɛ ma lé see m’ree loo gə́ nee’g gə mba rɔ səa tujee lal torndu Njesigənea̰ lé wa. Njesigənea̰ lé ɓa ulam pana: Maji kam m’aw m’rɔ gə ɓee neelé m’tujee.
26 Eliakim, ŋgolə Hilkija, gə Sebna, gə Joa, d’ula Rabsake pana: Maji kari ula kuraje ləi ta gə ta lə Aramje ɓa mbata jeḛ n’gərje ya ɓó ula sí ta gə takɔji Judaje mba karee oso mbi koso-dəwje gə́ d’aar dɔ ndògo-bɔrɔ’g lé el.
27 Rabsake tel ila dee keneŋ pana: See ɓémje ulam rɔ ɓée síje’g gə rɔ sí-seḭ’g ɓa gə mba kam m’pa taje neelé wa. See to rɔ dəwje’g nee gə́ d’isi dɔ ndògo-bɔrɔ’g nee gə mba sɔ siḭ dee gə kai ər dee sə sí-seḭ na̰’d lé el wa.
28 Togə́bè ɓa Rabsake aw gə́ kédé ɔr ndia gə́ tar wəl gə takɔji Judaje pa ne pana: Maji kar sí ooje ta gə́ mbai gə́ boi gə́ to mbai gə́ Asiri pa lé. 29 Mbai lé pa togə́bè pana: Arje Ejekias su kəm sí el mbata yeḛ a kaskəm kɔr sí ji neḛ’g kɔm sí tar el. 30 Maji kar Ejekias ndɔr sí ar sí ɔmje meḛ sí dɔ Njesigənea̰’g paje ne pana: Njesigənea̰ a kɔr sí kar ɓee-boo neelé oso ji mbai gə́ Asiri’g el bèe el. 31 Ɔmje meḛ sí dɔ ta’g lə Ejekias el mbata mbai gə́ Asiri pa togə́bè pana: Maji kar sí ɔmje sə neḛ na̰’d sad osoje ne gel neḛ’g. Bèe ɓa nana kara a sɔ kandə nduú ləa-ləa ləm, gə kandə kodé ləa ləm tɔ, nana kara a kai mán mee bwa-mán’g ləa to 32 saar kar neḛ n’ree n’odo sí n’aw ne sə sí mee ɓee gə́ to asəna gə ka̰ sí, to ɓee gə́ kó gə mán-nduú to keneŋ ləm, to ɓee gə́ muru gə ndɔ-nduúje to keneŋ ləma, kag-koiyoje gə ubu tə̰ji to keneŋ ləm tɔ, bèe ɓa seḭ a síje ne kəmba ɓó a kwəije ne el. Maji kar sí taaje ta lə Ejekias el mbata yeḛ a gə su kəm sí pana: Njesigənea̰ ɓa a kɔm sí tar. 33 See magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg lé taa ɓee lə dee lə dee ji mbai gə́ Asiri’g mba̰ wa. 34 See magəje lə Amat gə Arpad d’əd ra wa. See magəje lə Separbayim gə Hena gə Iba d’əd ra wa. See deḛ lé taa Samari ji neḛ’g wa. 35 Mbuna magəje lai gə́ wɔji dɔ ɓeeje neelé see yee gə́ ra ɓa taa ɓee lə dee ji neḛ’g ŋga ɓa Njesigənea̰ ɓa a taa Jerusalem ji neḛ’g ɓəi wa.
36 Koso-dəwje lé d’isi ta dee mundu ɓó d’ilá ta’g el, mbata mbai Ejekias lé un ndia ar dee pana: Seḭ a kiláje ta’g el. 37 Yen ɓa Eliakim, ŋgolə Hilkija gə́ to mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə Joa, ŋgolə Asap gə́ to njeŋgəm maktub ləm tɔ lé tel ree rɔ Ejekias’g gə kubuje lə dee gə́ til hao̰-hao̰ ndá deḛ ndaji taje gə́ Rabsake pa lé d’aree oo tɔ.
