Gedeyon
Yál njotɗa ge Israyela vya ma ne Madiyan ma tok go
1 Israyela vya ma ke kaŋ ge sone Bage ɗiŋnedin ndwara se, Bage ɗiŋnedin ɓyan nama Madiyan ma tok go del ɓyalar. 2 Madiyan ma ke Israyela vya ma yál ge be to. Ne woy ta Madiyan ma ndwara zḛ pe, Israyela vya ma nṵsi swaga ma njal pṵṵl ma zi no. 3 Swaga ge Israyela vya ma ne dol kaŋ ya suwar se, Madiyan ma ne Amalek ma, ne naa ge ne le ham ma, a ka mbo ya det nama. 4 A ka mbo kat nama suwal ma go, a ka vḛne nama kaŋ kyarga ma ɗiŋ mbo det suwal Gaza wak zi ya. A be ka yá̰ nama a̰me zam to, ko nama gii ma, ne nday ma, ne kwara ma a ka hun nama uzi. 5 Ago a ka mbo ya da ne bama kavaar ma, ne bama gúr ma. A ka ɓase gḛ ge be to dimma ne tere baktar ma go. A ne bama jambal ma ka ɓase gḛ ge be ge ndu day isi nama to. A mbo ya suwal diŋ ndwara vḛne na. 6 Israyela vya hat a̰se Madiyan ma tok go. A ɗage fyalla Bage ɗiŋnedin pal.
7 Swaga ge Israyela vya ma ne fya Bage ɗiŋnedin pal ne Madiyan ma pe ɗe, 8 Bage ɗiŋnedin teme Israyela vya ma anabi a̰me ya, jan nama go: «Bage ɗiŋnedin, Dok ge Israyela ne jan go: Mbi abe aŋ ne suwal Masar diŋ ya ne, ne swaga mo̰r zi ya zum ne. 9 Mbi zu aŋ ne masar ma tok zi ya ne, ne naa ge a ne ka ke aŋ yál ma tok zi ya ne. Mbi ya̰ aŋ naa ge ho̰l ma aŋ ndwara zḛ, mbi ho̰ aŋ nama suwal ma no. 10 Mbi jya̰ aŋ go: ‹Mbi Bage ɗiŋnedin, Dok ge aŋ ne, aŋ mbo sya dok ge Amoriya ma, nama ge aŋ ne ka ne nama suwal go vo to bat›. Amma aŋ be za̰ mbi wak to bat.»
Tolla ge Gedeyon ne ne zur Israyela vya ma pe
11 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne mbo ya kat baŋre ge suwal Ofra ne pe zi. Baŋre mbe a Yowas ge ne vuwal pe ge Abiyezer ne zi ne ne. Yowas vya Gedeyon ka pot gḛme tuul ɓerse oyo̰r se ndwara woy na Madiyan ma ndwara zḛ.Gḛme 12 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne dyan tene na ta, jan na go: «Ndu ge pateya, Bage ɗiŋnedin a dagre ne mo!» 13 Gedeyon jan na go: «Mbi bageyal, ne mbi ya! Te go Bage ɗiŋnedin da ne i ɗe, kyaɗa kaŋ mbe ma no pet a ba det i pal ɗaa? Na kaŋ ajab ma ge ne ke, ge i bá ma ne ka wan i nama pe go, na abe bama ne suwal Masar diŋ ya zum ne, ma ya da ɗaa? Se no Bage ɗiŋnedin saŋge i na go̰r, sot i ya Madiyan ma tok go.»
14 Bage ɗiŋnedin saŋge tene na ta, jan na go: «Mbo ne pool mbe ge mo ne na no, mo ba zur Israyela vya ma ne Madiyan ma tok go, te be mbi teme mo ne to’a?» 15 Na sḛ jan na: «Mbi Bageyal, ne mbi sḛ ya! Mbi zur Israyela da ne da ɗaa? Ne pehir ge Manasa ne zi, i vuwal pe woɗege ne, ne mbi bá pe go, mbi gá jyale ne.» 16 Bage ɗiŋnedin jan na go: «Mbi mbo kat dagre ne mo, mo mbo hál Madiyan ma dimma ne ndu ɗu baŋ go.» 17 Gedeyon jan na go: «Kadɗa mbi dé mo ndwara zi, mbi kaɗe mo, ŋgay mbi kaŋ ge ne ŋgay go, a mo Bage ɗiŋnedin mo jan mbi fare ne. 18 Mbi kaɗe mo, mbo to, da̰re mbi ɗiŋ mbi gwan’a ɓol mo, mbi gene mo mbi bobo ma ya mo ndwara se ɓya.» Na sḛ jan na go: «Mbi kat go go ɗiŋ mo gwan’a.»
19 Gedeyon mbo, vyan ɓiya̰ vya, abe swama kilo tapolɗu, ke katugum ge be jiya̰l hore, kan duur ge gum go, oyo̰r jiya̰l ge tool zi me, mbo ne nama ya hon na ge baŋre pe zi. 20 Maleka ge Dok ne jan na go: «He duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore, é nama njal mbe no pal, ka̰ oyo̰r-jiya̰l nama pal.» Na sḛ ke mbe go. 21 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne tyare calaŋ ge ne na tok go wak, tat duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore. Ol fot digi ne njal zi ya, til duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore uzi. Maleka ge Bage ɗiŋnedin fat swaga ne na ndwara zi. 22 Gedeyon kwar tyatyat go, na maleka ge Bage ɗiŋnedin ne ne. Gedeyon jan go: «Woo ge mbi ne! Bageyal, Bage ɗiŋnedin, ago mbi kwa maleka ge Bage ɗiŋnedin ne ne mbi ndwara.» 23 Bage ɗiŋnedin jan na go: «E mo haŋgal se, sya vo to, mo su to.» 24 Swaga mbe go, Gedeyon sin twal tuwaleya ne Bage ɗiŋnedin pe, hon na dḭl «Bage ɗiŋnedin hon halas ne». Twal tuwaleya mbe ya go ɗiŋ ma̰ no ge suwal Ofra ge Abiyezer vuwal pe ne go.
Gedeyon gul twal tuwaleya ge dok Baal ne
25 Na ɗaal mbe zi, Bage ɗiŋnedin jan na go: «Wa̰ nday pool digli ge mo bá ne, mo gwan wan nday ge del ɓyalar. Gu mo bá twal tuwaleya ge Baal ne uzi, mo syal uwara ɗurra ge sḭḭm Achera ne uzi me. 26 Mo sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge mo ne ge haal pala mbe digi, ge eya pal, mo wan nday digli ge azi mbe, mo tyare na tuwaleya ge tilla uzi ne uwara ge sḭḭm Achera ne, na ge mo ne syá na se mbe.» 27 Gedeyon abe naa sonmo ma wol ne na dore ma buwal zi, ke kaŋ ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ na. Ne jo̰, ka sya na bá hir ma vo, ne naa ge ne suwal diŋ ma vo ɗe, be ke na gyala to, ke na ɗaal. 28 Swaga ge naa ge ne suwal diŋ ma ne kore ne se digi cya̰wak vḛ ɗe, a kwa twal tuwaleya ge Baal ne gulla se, uwara ge sḭḭm Achera ne ge ne ka na ziyar go syalla se me, nday digli ge azi mbe, a tyare na ya tuwaleya ge tilla uzi ge twal tuwaleya ge a ne sḭ na giya̰l pal. 29 A ka ele ta go: «A wuɗi ke kaŋ hir ge go mbe ne ɗaa?» Swaga ge a ne hale fare pe, a ɓol go, na Gedeyon ge Yowas vya ke kaŋ mbe ne. 30 Naa ge suwal diŋ ma jan Yowas go: «Wa̰ mo vya ya zum, a hṵ na, ago gu twal tuwaleya ge dok Baal ne, sya uwara ge sḭḭm ne ge ne na ziyar go uzi no me.» 31 Yowas jan nama ge ne mḛ na ziyar go ma go: «Aŋ ɗaŋge dok Baal pe ne ɗaa? Aŋ má na ne ɗaa? Ndu ge daage pet ge ne ɗaŋge Baal pe, a hṵ na be ge swaga ko̰yya. Kadɗa Baal dok ne ɗe, na ɗaŋge tene pe, ne jo̰ a gu na twal tuwaleya.» 32 Dam mbe go, a syal Gedeyon dḭl Yerub-Baal, ndwara janna go: «Baal ɗaŋge tene pe», ne jo̰ gu na twal tuwaleya.
Gedeyon ɓyare kwar pe ne Dok ta
33 Madiyan ma pet, ne Amalek ma, ne naa ge ham ge ma, a kote ta ya, a har maŋgaɗam Urdun ya, a mbo ya goɗe katɗa baal pul ge Jizreel ne go. 34 O̰yom ge Bage ɗiŋnedin ne wi Gedeyon, sun tṵ digi tol vuwal pe ge Abiyezer ne, na pe go. 35 Teme naa mbo suwal ge Manasa ne go pet, hál nama goŋle, gwan teme naa mbo suwal ge Aser ne go, ne suwal ge Zabulon ne go, ne suwal ge Neftali ne go, a mbo ya na pe mwaɗak.
36 Gedeyon jan Dok go: «Kadɗa mo ɓyare é mbi zur Israyela vya ma, dimma ne mo ne jya̰ mbi go ɗe, 37 ndi, mbi zen ba̰r tame susu ge twal pal, kadɗa mbyar ma̰ lwaɗe ba̰r ya ɗeŋgo, suwar gá fiya̰l ɗe, mbi ma̰ kwar go, mo mbo é mbi zur Israyela vya ma, dimma ne mo ne jya̰ go.» 38 Ke mbe go tem. Kwap cya̰wak, ɗage digi cya̰wak vḛ, ɓerse ba̰r tame susu mbe, mam sore se wi seɗe vya ɗu. 39 Gedeyon jan Dok go: «Kaage mo laar na ho mbi pal to, mbi gwan kugi mo ta ɗu: Ya̰ ba̰r ɗeŋgo na ka fiya̰l, mbyar lwaɗe suwar na ziyar ma go pet.» 40 Dok ke mbe go tem, ɗaal mbe zi. Ba̰r ɗeŋgo gá fiya̰l, mbyar lwaɗe suwar ne na ziyar ma go mwaɗak.
Madianje d’ula kəm Israɛlje ndòo
1 Israɛlje ra né gə́ taa kəm Njesigənea̰ el ndá Njesigənea̰ uba dee ya̰ dee ji Madianje’g as ləb siri. 2 Ji Madianje wɔi dɔ Israɛlje’g ndiŋ-ndiŋ. Gə mba kunda rɔ dee ji Madianje’g gaŋg ndá Israɛlje d’aḭ d’aw d’iya rɔ dee loo gə́ mbalje ta̰ keneŋ ləm, mee bolè mbalje’g ləma, gə mbuna kɔr mbalje gə́ ka̰ ŋgəm loo ləm tɔ. 3 Loo gə́ Israɛlje dubu né mba̰ ndá Madianje, gə Amalekje, gə njé gə́ Bər d’ḭ d’ɔm na̰’d d’aw rɔ sə dee. 4 Deḛ d’wa loo-si dee gaŋg ne no̰ dee béréré ndá deḛ tuji kandə néje gə́ mee ɓee’g neelé saar teḛ ne mbɔr Gaja’g dəb, mee ɓee gə́ Israɛl lé deḛ d’ya̰ nésɔje əsé badje əsé maŋgje əsé mulayḛ̀je-je el. 5 Mbata deḛ d’aw gə koso-nékulje lə dee gə kəi-kubuje lə dee ləm, deḛ d’aw dèm-dèm to gə́ beedéje gə́ dum tura bèe ləm tɔ, deḛ gə jambalje lə dee lé bula digi-digi ndá ree mee ɓee’g neelé mba tujee tɔ. 6 Israɛlje d’isi dan boo-nékəmndoo’g mbata lə Madianje ndá Israɛlje no̰ wəl gə́ rɔ Njesigənea̰’g.
7 Loo gə́ Israɛlje no̰ gə́ rɔ Njesigənea̰’g mbata lə Madianje lé 8 ndá Njesigənea̰ ula njetegginta kára rɔ Israɛlje’g. Yeḛ ula dee pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje lé pa togə́bè pana: Neḛ n’ar sí undaje loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛje ləm, neḛ n’ar sí undaje loo mee kəi kula ɓər’g teḛje ləm tɔ. 9 Neḛ n’ɔr sí ji njé gə́ Ejiptə’g ləm, gə ji dee-deḛ lai gə́ to njékula kəm sí ndooje ləm tɔ, n’ɔm sí tar ya, neḛ n’tuba dee no̰ sí’g ndá n’ar sí ɓee lə dee gə́ ka̰ sí. 10 Neḛ n’ula sí m’pana: Neḛ n’to Njesigənea̰, Ala lə sí, ndá seḭ a ɓəlje magəje lə Amɔrje gə́ seḭ síje mee ɓee’g lə dee lé el. Nɛ seḭ ooje ta lə neḛ el tɔ.
Ala ɓar Gedeo̰ mba karee aji Israɛlje
11 Kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ree si gel kag-terebḭtə gə́ Opra gə́ to ka̰ Joas, gə́ to gel bɔ lə Abiejer. Gedeo̰ gə́ to ŋgonee lé aar unda kó loo-kundá’g mba kodo kaḭ ne Madianje. 12 Kura lə Njesigənea̰ gə́ dara teḛ dəa’g wai ndá ulá pana: Njesigənea̰ nai səi, i gə́ to bao-rɔ lé.
13 Gedeo̰ ulá pana: Ǝi mbai ləm, ɓó lé Njesigənea̰ nai sə sí ndá see gelee ban ɓa néje lai neelé teḛ dɔ sí’g bèe ɓəi wa. Esé see némɔrije lai gə́ bɔ síje-je d’ɔr soree d’ar sí lé see d’əd ra ɓəi wa. See d’ula sí pana: Njesigənea̰ ya ɓa ar sí j’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə n’teḛje lé see deḛ pa bèe el wa. Nɛ ɓasinè Njesigənea̰ uba sí ya̰ sí ləm, yeḛ ɔm sí ji Madianje’g ləm tɔ.
14 Njesigənea̰ tel kəmee eaa gərərə ndá ulá pana: Maji kari aw gə siŋgai gə́ i aar ne nee, aw ɔr ne Israɛlje ji Madianje’g. See to ma nja ɓa m’ulai nee el wa.
15 Ǝi mbai ləm see m’a kila Israɛlje tar to gə́ ban wa. Aa oo, njénojije ləm tɔ gə́ njéndooje gə́ kul kwɔji-kwɔji unda mar deeje gə́ mbuna ginkoji Manasə’g tɔɓəi ma kara m’to ŋgon gə́ na̰ mee kəi’g lə bɔmje ləm tɔ.
16 Njesigənea̰ ulá pana: Nɛ m’a nai səi ndá i a dum dɔ Madianje gə́ bula neelé to gə́ dəw gə́ kára ba bèe.
17 Gedeo̰ tel ilá keneŋ pana: Ɓó lé m’taa kəmi ndá maji kari ra né kára mba tɔjim ne to gə́ i ɓa ulam ta nee ya. 18 M’ra ndòo rɔi’g mba kari ɔd loo gə́ nee’g aw raŋg el saar kam m’tel m’ree rɔi’g m’un nékar ləm m’unda nɔḭ’g ɓa.
Ndá Njesigənea̰ ilá keneŋ pana: M’a kaw raŋg el saar kari tel ree ya.
19 Gedeo̰ aw kəi ləa wa ŋgon bya̰ kára ar dee ndiri ləm, ɔr nduji as nékwɔji kwɔi-lə-né rɔ-munda ar dee ra muru gə́ əm-tiné godo keneŋ ləm tɔ. Yeḛ ɔm da mee karè’g ləm, ɔm mán naḭ mee ŋgoro’g ləm tɔ, aw ne aree gel kag-terebḭtə’g lé. 20 Kura lə Njesigənea̰ ulá pana: Un da gə muru gə́ əm-tiné godo keneŋ lé unda dee dɔ biri mbal gə́ nee’g, tɔɓəi ɔm manee dɔ’g tɔ.
Ndá yeḛ ra togə́bè ya tɔ. 21 Yen ŋga kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ɔrɔ rɔ da gə muru gə́ əm-tiné godo keneŋ gə dɔtel kag gə́ to jia’g. Léegəneeya pər ḭ dɔ biri mbal’g roo da gə muru gə́ lal əm-tiné lé rɔg-rɔg. Ndá kura lə Njesigənea̰ gə́ dara lé sané pá kəmee’g. 22 Gedeo̰ oo to gə́ to kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ya ndá yeḛ pana: Meeko̰ oso dɔm’g, Mbaidɔmbaije gə́ Njesigənea̰, mbata ma m’oo kura lə Njesigənea̰ gə́ dara.
23 Bèe ɓa Njesigənea̰ ulá pana: Ar məəi to lɔm ɓó ɓəl el, i a kwəi el.
24 Gedeo̰ ra loo-nékinjaməs lée’g neelé ar Njesigənea̰ ndá yeḛ unda ria lə Njesigənea̰ gə́ Njemeelom, loo-nékinjaməs neelé to Opra, mee ɓee-boo’g lə gel-bɔje lə Abiejer saar teḛ mee ndəa gən lé tɔ.
Gedeo̰ tuji loo-nékinjaməs lə magə-Baal
25 Mee tilee gə́ nee ya, Njesigənea̰ ula Gedeo̰ pana: Maji kari wa bɔ maŋg lə bɔbije ləm, wa yee gə́ njekɔm’g joo gə́ ra ləb siri ləm tɔ ndá jura loo-nékinjaməs gə́ wɔji dɔ magə-Baal gə́ to ka̰ bɔbije lé naŋg ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee doi gə́ to mbɔree’g dəb lé kara i a kunda təd ləm tɔ. 26 Gée gə́ gogo i a kunda loo-nékinjaməs kar Njesigənea̰, Ala ləi dɔ kɔr mbal’g neelé. I a kwa bɔ maŋg gə́ njekɔm’g joo lé ndá i a kḭjá gə́ nékinjaməs gə́ ka̰ roo gə kag-magə gə́ i kunda təd lé.
27 Gedeo̰ ar dəwje dɔg mbuna kuraje’g ləa d’aw səa d’aw ra né gə́ Njesigənea̰ ulá lé, nɛ to gə́ yeḛ ɓəl njémeekəije lə bɔbeeje ləm, gə dəw-mee-ɓeeje ləm tɔ ndá yeḛ ra dan kàrá el, nɛ loondul’g ɓa yeḛ ra keneŋ ya. 28 Loo gə́ dəwje gə́ mee ɓee-boo’g neelé d’ḭ tar gə ndɔ rad ndá aa oo, loo-nékinjaməs lə Baal lé jura naŋg ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee gə́ d’unda dɔ’g lé təd ləma, tɔɓəi bɔ maŋg gə́ njekɔm’g joo lé d’ḭjá gə́ nékinjaməs gə́ ka̰ roo dɔ loo-nékinjaməs gə́ ra lé ləm tɔ.
29 Deḛ d’ula na̰ ta yo gə́ nee pana: See na̰ ɓa ra né neelé wa.
Ndá deḛ dəji na̰ saŋg ne gelee. Ŋga d’ula dee pana: To Gedeo̰, ŋgolə Joas ɓa ra né neelé. 30 Togə́bè ɓa dəwje gə́ mee ɓee-boo’g lé d’ula Joas pana: Ar ŋgoni teḛ gə́ raga nee mba kar sí n’tɔleeje mbata yeḛ ɔs loo-nékinjaməs lə Baal ila ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee gə́ to dɔ’g lé kara yeḛ təd ləm tɔ.
31 Joas tel ila dee-deḛ lai gə́ d’aar nea̰’g lé pana: See seḭ ɓa toje njé’g lə Baal lé wa. See to ta lə sí-seḭ ɓa gə mba kar sí taaje dəa wa. Nana ɓa gə́ to ka̰ Baal ndá d’a tɔlee ɓad ɓa loo a kàr ɓəi. Ɓó lé Baal to magə gə́ tɔgərɔ ndá maji karee-yeḛ nja aḭ rɔ dɔ rəa’g mbata d’ɔs loo-nékinjaməs ləa d’ila.
32 Mee ndəa’g neelé deḛ d’unda ri Gedeo̰ lé lə Jerubaal pana: Maji kar Baal ya aḭ rɔ dɔ rəa’g oma̰ ne səa mbata yeḛ ɔs loo-nékinjaməs ləa ila.
Gedeo̰ dəji Ala nétɔji
33 Madianje lai ləm, gə́ Amalekje lai ləma, gə njé gə́ Bər lai ləm tɔ mbo̰ dɔ na̰ loo kára ba, deḛ gaŋg baa gə́ Jurdɛ̰ ndá d’wa loo-si dee mee wəl-loo gə́ Jisreel. 34 Nɛ Ndil Njesigənea̰ dəb dɔ Gedeo̰’g ndá yeḛ im to̰to̰ ɓar ne gel-bɔje lə Abiejer mba kar dee d’aw gée’g. 35 Yeḛ ula njékaḭkulaje rɔ Manasə’g lai mba ɓar dee kar dee d’aw gée’g. Yeḛ ula njékaḭkulaje rɔ Aserje’g ləm, gə rɔ Jabilo̰je’g ləma, gə rɔ Neptalije’g ləm tɔ ɓa deḛ d’aw d’iŋga dee tɔ.
36 Gedeo̰ ula Ala pana: Ɓó lé i ndigi kɔr Israɛlje kɔm dee tar gə jim-ma to gə́ i pa lé ndá 37 aa oo, m’a gə kila bḭ badə loo-kunda-kó’g, ɓó lé bḭ badə neelé ya tàl wa dɔ’g gə karee ba ar naŋg gə́ gugu dəa lai lé tudu kurum-kurum ndá m’a gər to gə́ i ndigi kɔr Israɛlje kɔm dee tar gə jim-ma to gə́ i pa lé ya.
38 Né neelé teḛ togə́bè ya tɔ. Loo gə́ loo àr ndá yeḛ ḭta gə ndɔ rad orè bḭ badə lé ar mán-tàl gə́ bḭ badə’g lé ndəi rusu ŋgo kára tub. 39 Gedeo̰ ula Ala pana: Maji kar oŋg ləi ḭ səi pu dɔm’g el ndá m’a pata gə́ raŋg kila dɔ yee gə́ m’a gə pa’g nee el ŋga. Ma m’ndigi ra nénaa gə bḭ badə lé gɔl kára ya tɔɓəi Maji kar bḭ badə lé gə́ karee ba ɓa tudu kurum-kurum nɛ naŋg gə́ gugu dəa ɓa tàl wa keneŋ lai.
40 Mee til’g neelé Ala ra togə́bè ya tɔ. Ndá ar bḭ badə ya karee ba to gə loo tudee nɛ naŋg lé ɓa tàl wa keneŋ mbəgə-mbəgə tɔ.
