Senakerib, gan ge Asiriya ma ne mbo ya ver Yuda
(2Gan 18:13, Isa 36:1)1 Go̰r kaŋ kerra ge Ezekiyas ne ma ge ne ŋgay honna ge ne ho̰ tene Dok ne dulwak ɗu ɗe, Senakerib gan ge Asiriya ma ne mbo ya ndwara det suwal Yuda pore mballa, ver na suwal ma ge ne vé ne gulum ga̰l ma se, hon wak go a ame suwal mbe ma. 2 Swaga ge Ezekiyas ne kwa go Senakerib mbo ya da ne dwatɗa ge det Ursalima ɗe, 3 tol naa ga̰l ge temel ma ne asagar ma ga̰l ma, a kote, jan nama go, bama dibi mam so̰o̰l ma ge ne suwal go̰r zum ma digi. A vin na dwatɗa mbe. 4 Naa kote ya gḛ ge be to, a dibi mam so̰o̰l ma digi mwaɗak, a dibi mam so̰o̰l ge ne ɓul ne ndwala ge suwar pe se digi me. Ago a ka jan ta go, na kaage Asiriya ma gan, swaga det ya go go nama ɓó mam nama ta baŋneya bindik to.
5 Uwale, Ezekiyas gwan hon tene ne dulwak ɗu, sin gulum ga̰l swaga ma ge ne gú se ma digi, sin zok njole swaga ma gulum pala digi. Gwan sin gulum ga̰l ge azi go̰r zum, nṵsi Millo ge ne suwal ge Dawda ne go torra digi, sol deŋso ma ne ɓiyaar ma gḛ ge be to me. 6 E asagar ma ga̰l ma ge asagar ge ɓase ma pal, kote nama ya pet na ta, ge tandal viya̰ wak pala ge suwal ne go, sal nama laar ne fare janna go:
7 «Wa̰ me aŋ laar,
mḛ me diŋ,
sya me vo to,
ndá me gan ge Asiriya ma ne,
ma ne ne asagar ma ge ɓase gḛ
ge ne na pe go mbe ma ndwara zḛ to,
ago bage ne nee pe go a pool waɗe na.
8 Ne na pe go, a naa dasana ma ne bàŋ,
amma bage ne nee,
a Bage ɗiŋnedin Dok ge nee ne ne,
na sḛ mbo sya ne ko̰r,
mbo mbal pore ne byalam go.»
Fare ge gan Ezekiyas ne mbe wat ɓase ma zi, a ya̰ bama saareya fare mbe pal.
Senakerib dol temel Ezekiyas pal sal Dok
(2Gan 18:17-37, Isa 36:2-22)9 Go̰r fare mbe no go, Senakerib gan ge Asiriya ma ne, a ne na asagar ma pet, a ne swaga ver suwal Lakis go gale, kan na dore ma mbo Ursalima, mbo jan Ezekiyas ma ne Yuda ma ge ne Ursalima diŋ ma fare go: 10 «Senakerib gan ge Asiriya ne jan go: Aŋ e aŋ saareya ma ya ma kaŋ pal, ge aŋ dḛ ba ga katɗa bàŋ Ursalima diŋ, aŋ swaga verra mbe no zi ɗaa? 11 Ezekiyas jan aŋ go, Bage ɗiŋnedin ge nee ne mbo zur nee ne gan ge Asiriya ne tok go. Aŋ dwat go Ezekiyas lase aŋ lase ndwara go kyamal ma ne mam njuwal hṵ aŋ uzi to’a? 12 Te be Ezekiyas sḛ gú swaga sḭḭm ma ne twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne ma ne to’a? Jya̰ naa ge Yuda ma, ne ge Ursalima ne ma no go nama ke tuwaleya twal ɗu kikit pal, nama tí nama dukan ma na pal me. 13 Aŋ be kwa kaŋ ge i ne mbi báŋ ma ne ke ne suwal ge ɗogle ma to’a? Dok ge naa mbe ma ne a ɓó pool ge zur bama suwal ma ne mbi tok go ɗaa? 14 Ne dok ge naa ge mbi bá ma ne burmi nama uzi ma buwal zi, a ma dok ɓó pool ge zur na naa ne, ge aŋ Dok ba ɓol pool ge zur aŋ ne mbi tok zi ɗaa? 15 Se no Ezekiyas lase aŋ lase, kun aŋ hale, aŋ vḭ me na to! Ago dok a̰me ge naa a̰me ma ne, ko ge suwal a̰me ne be ɓol pool ge zur na naa ne mbi bá ma tok go to, ko ne mbi sḛ tok go to me. Go no me, ago aŋ dok ma mbo ɓol pool ge zur aŋ ne mbi tok go to!» 16 Naa ge Asiriya ma gan ne teme nama ya ma gwan jan Bage ɗiŋnedin ma ne na dore Ezekiyas fare ge sone ma.
Sáso ge Senakerib ne sá Dok
(2Gan 19:14-19, Isa 37:14-20)17 Senakerib njaŋge maktub sal Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne, jya̰ go: «Ne jo̰ dok ge pehir ge ɗogle ma ne ma be mbyat zur bama naa ma ne mbi tok zi to, go no me Dok ge Ezekiyas ne ne pool ge zur na naa ma ne mbi tok zi to me.» 18 Naa ge a ne teme nama ya ne maktub ma, a oy ne ka̰l ndaar ne wak ibriniya ndwara hon naa ge ne Ursalima diŋ ge ne gulum ga̰l pal ma vo, ne ŋgwabe nama, ndwara ame nama suwal. 19 A ka jan fare Dok ge Ursalima ne pal dimma ca ne a ne ka jan fare ne dok ge pehir ge ɗogle ma ne, na ge naa dasana ma ne ke nama ne bama tok zi ma go.
So syaya ge Asiriya ma ne, ne siya ge Senakerib ne
(2Gan 19:152Gan 35-37, Isa 37:15Isa 36-38)20 Ezekiyas gan ge Yuda ne ma ne anabi Isaya ge Amoz vya, a ka ke kaɗeya fare no pal, a ka tol Bage ne digi zi ya. 21 Bage ɗiŋnedin teme maleka ya ɗu hun gan ge Asiriya ma ne asagar ge pateya ma ne asagar ma ga̰l ma uzi mwaɗak. Amma gan gwan na suwal diŋ ya ne saaso. Dam a̰me ɗu, swaga ge ne wá na dok zok zi, na vya ma sḛ ne bama pala a hun na uzi. 22 A go mbe no, ge Bage ɗiŋnedin ne ma̰ Ezekiyas ma ne naa ge Ursalima ne ma ne Senakerib gan ge Asiriya ma ne tok go. Dok e nama ne bama naa ge warbe ma katɗa halas no. 23 Naa gḛ a gene bobo ma ya Ursalima go hon Bage ɗiŋnedin ne hon Ezekiyas gan ge Yuda ne. Ne swaga mbe go day, pehir ma pet, a ga hon Ezekiyas hormo.
Ezekiyas kaɗe Dok na dó na dam zḛ
(2Gan 20:1-21, Isa 38:1-8, Isa 39)24 Swaga mbe no go, Ezekiyas ɓol moy daŋ pul, kaɗe Bage ɗiŋnedin, Bage ɗiŋnedin za̰ na, ŋgay na sayda a̰me ge ne e na kwarra go na mbo zon. 25 Amma Ezekiyas be gwan kwa kwaɗa ge Dok ne ke ne na to, ga gwan jegre jegre zo. Ne pe no, Bage ɗiŋnedin na laar hó Ezekiyas, ne suwal Yuda ma ne Ursalima pal no.
26 Ne jo̰ Ezekiyas ka da ne jegreya na zi puy ɗe, gwan pore tene Dok ta, dagre ne naa ge Ursalima diŋ ma. Ne pe no, laar ol ge Bage ɗiŋnedin be det nama pal swaga ge Ezekiyas gale ne ndwara go to.
27 Ezekiyas ka da ne kaŋ kwaɗa ma ne hormo gḛ ge be to. Sin swaga ge koy na fool kaal ma ne dinar ma, ne njal sergeleŋ ma, ne dukan ma, ne ɓiyaar ma ne kaŋ ge kwaɗa ge daage ma me. 28 Na sḛ sin zok ne kaŋ siyal ma pe, gḛme, ne oyo̰r jiya̰l ge giya̰l ne num, ne nṵsi swaga zam zàm ne kavaar ge daage ma pe, ne ɗyagarta ge kavaar ma ne me. 29 Uwale sin suwal ma, kat ne vog ge gii ma, ne ge nday ma ne, ne da pe, a Dok sḛ ge ne ho̰ na kaŋ ɓolla mbe ma ne zuliya ceɗed. 30 A na sḛ gisi ndwala pul ge mam so̰o̰l Gihon ne digi ne, e na syaya ya le ge se ge go no, ge suwal ge Dawda ne le ge sya ge go. Ezekiyas ka zam zḛ na kaŋ kerra ma zi mwaɗak. 31 Swaga ge naa ga̰l ge Babilon ne ma a ne teme naa ya ndwara kwar kaŋ ajab ma ge ne suwal diŋ ma, Dok saŋge na na go̰r ndwara kugi na, ndwara kwar na dulwak.
32 Kaŋ ma ge Ezekiyas ne ke ge may ma, ne na kaŋ kerra ge dosol ma, a njaŋge nama ya maktub daalam ge anabi Isiya ge Amoz vya ne zi, ne maktub ge gan ge Yuda ma ne ge Israyela ma ne zi me.
33 Ezekiyas su, jyat na bá ma pe ya, a mbul na ge swaga mbul ta ge hir ge Dawda ne go, haal pala digi. Suwal Yuda mwaɗak poseya ne naa ge ne Ursalima go ma a uware na siya. Na vya Manasa zam gan na byalam go.
Sa̰kɛrib gə́ to mbai gə́ Asiri lé rɔ gə Juda
1 Goo néje’g neelé gə goo néra gə́ gə gonkoji lé ndá Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ur mee ɓee’d gə́ Juda, yeḛ aḭ dɔ ɓee-booje gə́ d’ila ndògo-bɔrɔ gugu ne dɔ dee lé ndá, yeḛ wɔji kwɔji gə mba taa dee. 2 Loo gə́ Ejekias oo to gə́ Sa̰kɛrib ree gə mba rɔ gə Jerusalem ndá 3 yeḛ mbo̰ ŋgan-mbaije ləa gə bao-rɔje ləa gə́ to njésiŋgamoŋje dɔ na̰’d wɔji sə dee ta mba kar dee d’udu kəm-rəw-manje gə́ to gir ɓee-boo’g raga lé jigi-jigi, deḛ ndigi səa dɔ takə̰jije’g ləa ya tɔ. 4 Koso-dəwje gə́ mbo̰ dɔ na̰ lé d’udu kəm-rəw-manje lai ləm, gə kəm-rəw-ŋgo̰-ma̰ gə́ ḭ naŋg aḭ teḛ mee ɓee’g lé ləm tɔ. Deḛ pana: See gə mba ɗi ɓa loo gə́ mbaije gə́ Asiri ree ndá d’a kiŋga mán gə́ aḭ kuji-kuji wa.
5 Ejekias wa rəa kɔgərɔ, yeḛ tel gɔl ndògo-bɔrɔ gə́ təd lé aree ḭta aw njal teḛ kaar kəije gə́ duu dɔ loo ləm, yeḛ tel unda ndògo-bɔrɔ gə́ raŋg gir loo gə́ raga, ar Milo gə́ to dan mee ɓee-boo’g lə Dabid lé ŋgəŋ ləma, tɔɓəi yeḛ wa dɔ gɔl nérɔje bula yaa̰ gə dərje ləm tɔ. 6 Yeḛ unda ɓé-njérɔje dɔ koso-dəwje’g ləm, gə yeḛ mbo̰ dee rəa’g tarəwkɔg’d lə ɓee-boo ləm tɔ. Yeḛ ula ta meḛ dee’g pana:
7 Maji kar sí waje rɔ sí kɔgərɔ ləm, waje diŋgam meḛ sí’g ləm tɔ. Ɓəlje el ləm, ndəbje no̰ mbai’d gə́ Asiri lé el əsé no̰ njérɔje gə́ bula digi-digi’d gə́ d’aw səa lé el ləm tɔ mbata yeḛ gə́ aw sə síjeḛ lé ur dɔ deḛ gə́ d’aw səa-yeḛ’g ya. 8 Kea̰-yeḛ to kag ji dəw ba, ka̰ síjeḛ lé to Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ gə́ a la sə sí ləm, a rɔ mbata lə sí ləm tɔ.
Koso-dəwje lé d’ɔm meḛ dee dɔ taje gə́ Ejekias, mbai gə́ Juda pa lé ya.
Sa̰kɛrib ula kula ar dəwje gə́ Jerusalem d’oo ta ləa
9 Gée’g gogo ndá Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ula kuraje ləa Jerusalem, loo gə́ yeḛ nai no̰ ɓee gə́ Lakis gə bao-rɔje ləa ndá, yeḛ ula dee rɔ Ejekias, mbai gə́ Juda’g ləm, gə rɔ Judaje gə́ d’isi Jerusalem ləm tɔ, ar dee d’ula dee pana: 10 Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé pa togə́bè pana: See ɗi ɓa seḭ ɔmje meḛ sí dɔ’g ɓa naije ne Jerusalem dan néurti’g togə́bè wa. 11 See Ejekias su kəm sí gə mba kɔm sí ne ta yoo’g gə ta ɓoo-boo’g gə ta kṵdaman’g loo gə́ yeḛ pana: Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ a kɔr sí ji mbai gə́ Asiri’g lé el wa. 12 See to yeḛ Ejekias nee ya ɓa tuji dɔ loo gə́ ndəw gə nékinjanéməsje lə Njesigənea̰ lé el wa. See to yeḛ nja ɓa un ndia ar Judaje gə njé gə́ Jerusalem pana: Seḭ ɓa yḛ̀ loo-nékinjaməs gə́ kára ba ya ɓa a k’undaje barmba nea̰’g gə mba tuuje néje gə́ ə̰də sululu dɔ’g lé el wa. 13 See seḭ gərje né gə́ ma gə bɔmje-je n’raje gə dəwje lai gə́ mee ɓeeje gə́ raŋg lé el wa. See magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg gə́ mee ɓeeje’g neelé d’askəm taa ɓee lə dee jim’g wa. 14 Mbuna magəje’g lə ginkoji dəwje gə raŋg lai gə́ bɔmje d’ar dee d’udu guduru lé see yee gə́ ra ɓa taa dɔ dəwje ləa jim’g wa, ɓa Ala lə sí-seḭ ŋga ɓa a ree kɔr sí jim’g wa. 15 Maji kar sí arje Ejekias su kəm sí el ləm, maji karee ndɔr sí gée’g togə́bè el ləm tɔ. Maji kar sí ɔmje meḛ sí dəa’g el. Mbata magə lə ginkoji gə́ rara əsé ɓeeko̰ gə́ rara gə́ askəm kɔr dəwje ləa jim’g əsé ji bɔmje’g lé godo ŋga, ɓəd ɓəi ɓa Ala lə sí ŋga ɓa see a kɔr sí jim’g wa.
16 Kuraje lə Sa̰kɛrib pata gə́ raŋg ya tɔɓəi d’ɔs ne ta lə Njesigənea̰ Ala lé rəw ləm, gə ta lə Ejekias, kura ləa kara rəw ləm tɔ.
Sa̰kɛrib ɔs ta lə Njesigənea̰ rəw
2Mb 19.14-19, Esa 37.14-2017 Yeḛ ra maktub kula sul kɔs ne ta lə Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje rəw pa ne togə́bè pana: To gə́ magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg gə́ raŋg d’askəm kɔr dəwje lə dee jim’g el lé Ala lə Ejekias kara a kaskəm kɔr dəwje ləa jim’g el tɔ.
18 Kuraje lə Sa̰kɛrib ra né gə ndu dee gə́ boi wəl gə ta koji Judaje gə mba kɔm ne ɓəl gə ta kunda bala tigi-tigi dɔ koso-dəwje gə́ Jerusalem gə́ d’isi dɔ ndògo-bɔrɔ’g ləm, gə mba taa ne ɓee-boo lé ləm tɔ. 19 Deḛ pata d’wɔji ne dɔ Ala lə njé gə́ Jerusalem asəna gə magəje lə koso-dəwje gə́ dɔ naŋg nee gə́ to néje gə́ ra dee bèe.
Sa̰kɛrib iŋga yoo ar Asirije d’aḭ sanéna̰ kad-kad
2Mb 19.152Mb 35-37, Esa 37.15Esa 36-3820 Mbai Ejekias ləm, gə Esai njetegginta gə́ to ŋgolə Amots ləm tɔ, ra tamaji d’wɔji ne dɔ né gə́ neelé d’ar ndu dee ɓar wəl gə́ dara tɔ. 21 Yen ŋga Njesigənea̰ ula kura ləa gə́ dara aree tuji bao-rɔje lai, gə ɓé-njérɔje, gə ŋgan-mbaije lai gə́ d’isi loo-si mbai gə́ Asiri’g. Togə́bè ɓa mbai lé tel gə rɔkul aw ne mee ɓee’g ləa. Yeḛ aw mee kəi-magə’d ləa ndá lé neelé ŋganeeje gə́ d’ḭ mée’g ya tɔlee gə kiambas tɔ.
22 Togə́bè ɓa Njesigənea̰ aji ne Ejekias gə njé gə́ Jerusalem ɔr dee ne ji Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri’g gə ji dee gə́ raŋg’d lai ləm, yeḛ aḭ ne bada dɔ dee’g ɔr dee ne ji njéba̰je’g lə deḛ lai gə́ gugu gir dee sub lé ləm tɔ. 23 Dəwje bula ree Jerusalem gə nékarnojije lə dee d’ar Njesigənea̰ ləm, gə nébaoje gə́ gad dee to yaa̰ d’ar Ejekias mbai gə́ Juda ləm tɔ, bèe ɓa un kudee mee ndəa’g neelé yeḛ iŋga ne riɓar yaa̰ kəm ginkoji dəwje gə raŋg’g lai ya.
Rudu ko̰ɓee lə Ejekias lé
2Mb 20.1-21, Esa 38.1-8, Esa 3924 Mee ndəa’g neelé Ejekias oso gə rɔko̰ gə́ as yoo ya. Yeḛ ra tamaji ta Njesigənea̰’g ndá Njesigənea̰ ulá ta ləm, yeḛ ra səa né gə́ dum kḛji ləm tɔ. 25 Nɛ Ejekias oo némaji gə́ yeḛ iŋga lé gə́ né el mbata yeḛ beelé dɔ’g ar oŋg lə Njesigənea̰ ḭ səa dəa’g ləm, gə dɔ Judaje’g gə dɔ Jerusalem’g ləm tɔ. 26 Yen ŋga goo beelé’g lə Ejekias lé yeḛ gə njé gə́ Jerusalem lai tel d’oso ne kul, gelee gə́ nee ɓa oŋg lə Njesigənea̰ oso ne dɔ dee’g mee ndəa gə́ Ejekias si ne kəmba lé el tɔ.
27 Ejekias iŋga nébaoje gə rɔnduba yaa̰. Yeḛ ra kəi-nébaoje gə́ wɔji dɔ larnda, gə larlɔr, gə jərje gə́ gad dee to yaa̰, gə néje gə́ ə̰də sululu, gə dərje, gə néje lai gə́ gad dee to yaa̰. 28 Yeḛ ra kəi-ŋgəm koje gə mán-nduúje gə́ sigi gə ubuje. Tɔɓəi yeḛ ra bəgərəjə mbata lə nékulje gə gel dee gel dee ləm, yeḛ ra loo-kaar badje ləm tɔ. 29 Yeḛ ra ɓee-booje ləm, yeḛ iŋga koso-nékulje gə́ d’aw dèm-dèm, deḛ gə́ lam-lam əsé deḛ gə́ boi-boi tɔ, mbata Ala aree nébaoje yaa̰ ya.
30 Ejekias nee ya to yeḛ gə́ udu kəm-rəw-mán gə́ tar gə́ ria lə Giho̰ ndá ar mán lé tel ula par gə́ dɔ-gó lə ɓee-boo lə Dabid.
Ejekias teḛkɔr dɔ néje lai gə́ yeḛ ra’g. 31 Gelee gə́ nee ɓa loo gə́ ŋgan-mbaije gə́ Babilɔn d’ula njékaḭkulaje rəa’g gə mba koo né gə́ dum kḛji gə́ teḛ mee ɓee’g lé Ala ubá yá̰ aḭ ne mée gə mba gər ne néje lai gə́ to dɔɓəŋgəree’g tɔ.
Kwəi lə Ejekias lé
32 Ges sorta néraje lə Ejekias, gə kula reaje gə́ yeḛ təd ne kag Ala ndaŋg taree mee maktub némḭdi gə́ njetegginta Esai, ŋgolə Amots oo ləm, gə mee maktub’g lə mbaije gə́ Juda gə Israɛl ləm tɔ. 33 Ejekias wəi ndá deḛ dubee loo-dubu ŋgalə Dabid’d gə́ ḭ tar unda dɔɓar mareeje lai, Judaje lai gə dəwje gə́ Jerusalem d’ula rɔnduba dɔ yée’g. Ndá ŋgonee Manasə ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ.
