Iliya mbo ɓol gan Achab
1 Dam ma kale bergetek, del ge ataa go, Bage ɗiŋnedin jan Iliya go: «Mbo ɓol Achab, ago mbi ɓyare swar mam suwar pal.» 2 Iliya dol tene mbo ɓol Achab.
Kyamal waɗe ya pool suwal Samariya go. 3 Achab tol Obadiya, ndu ge ne dó na ndwara ne gan yàl pal. Obadiya ka ndu ge ne sya Bage ɗiŋnedin vo gḛ ge be to. 4 Ago, swaga ge Yezabel ne ka hun anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma, Obadiya abe anabi ma kis, woy nama ge njal pṵṵl ma zi no pe azi, naa wara anunuwa̰y, ka hon nama kaŋzam ne mam njotɗa no. 5 Achab jan Obadiya go: «Mbo anna suwal go mwaɗak, baal pul ma se, ne maŋgaɗam ma wak go. Tamekyala mo ba ɓol zám ya nde ne tisi ma ne kwara ma pe de, ne da pe, nee má nee tisi ma ne kwara ma nde, na kaage nee á nama hunna uzi to.» 6 A var ta suwal se, Achab he viya̰ le ɗu, Obadiya he na viya̰ le ɗu me.
7 Obadiya ya swaga mborra go, mbo tan tene ne Iliya. Obadiya kwar na tyatyat, gur na koo na ndwara se, ele na go: «A mo, mbi bageyal Iliya ne ɓaa?» 8 Iliya jan na go: «A mbi ne! Mbo jan mo bageyal Achab go, mbi mbo ya go.» 9 Obadiya jan na go: «Mbi te ke ma sone ge mo ba ɓyan mbi Achab tok go, na hṵ mbi uzi ɗaa? 10 Ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge mo ne, Bage ne ndwara ne zi, suwal a̰me ɗu, ko swaga a̰me ge mbi bageyal ne teme naa mbo ɓyare mo pe go to, be ga to. Swaga ge a ne gwan’a jan na go, mo ne go to, ka e naa mbe ma, ne suwal mbe ma guni ta go nama be ɓol mo to. 11 Se no, mo jan go, mbi mbo jan mbi bageyal go mo mbo ya go! 12 Ndi swaga ge mbi ma ya̰ mo ya, O̰yom ge Bage ɗiŋnedin ne ma her mo mbo swaga ge mbi ne kwa na to, mbi me, mbi ma̰ mbo jan Achab, ma̰ ɓyare mo, ɓol mo to, ma̰ ga na ndwara mbi ta hunna. Amma mbi mo dore, ne bool ge mbi ne ya day, mbi sya Bage ɗiŋnedin vo. 13 O mbi bageyal, a te be jan mo kaŋ ge mbi ne ke swaga ge Yezabel ne ka hun anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma go to’a? Mbi woy anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma kis, na wara anunuwa̰y ge njal pṵṵl zi pe azi, mbi ka hon nama kaŋzam ne mam njotɗa me. 14 Se no, mo jan go mbi mbo jan mbi bageyal go: ‹Iliya mbo ya go!› Ma̰ hun mbi!» 15 Iliya jan na go: «Ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Bage naa ge mbal pore ma ne, na ge mbi ne ke na temel mo̰r ne zi, ago ma̰ no mbi ma ɓol Achab.»
16 Obadiya mbo, mbo ɓol Achab, jan na fare mbe ma. Achab mbo ɓol Iliya. 17 Swaga ge Achab ne ɓó Iliya, jan na go: «Te mo ge ne iigi Israyela ne ɓaa?» 18 Iliya jan na go: «A be mbi, mbi iigi Israyela ne to, a aŋ ne aŋ vuwal pe go, aŋ saŋge eya ge Bage ɗiŋnedin ne ma aŋ go̰r ne, aŋ mbo uware dok Baal no. 19 Se no, kote Israyela vya ma ya mbi ta mwaɗak njal Karmel pe go, mo kote anabi kikis anda para wara anuwa̰y ge Baal ne ma ya poseya ne anabi kikis anda ge dok Achera ne ma ya me, nama ge a ne zam kaŋzam ne Yezabel tok go ma.»
Ɓol ta ge Iliya ma ne anabi ge Baal ne ma njal Karmel go
20 Achab dol temel tol Israyela vya ma ya pet, kote anabi ma ya njal Karmel go me. 21 Iliya ɗage digi ɓase ma ndwara go pet, jan nama go: «A ma del dḛ aŋ ba ga be ge yalla le may, ne le may me ɗaa? Kadɗa go Bage ɗiŋnedin a Dok ge fareba ne, mbo me na pe go, amma kadɗa Baal no a dok ge fareba ne, mbo me na pe go me.» Ɓase ma gwan ne na fare janna pal to. 22 Iliya gwan jan nama go: «Mbi ga ne hini ɗu anabi ge Bage ɗiŋnedin ne, amma anabi ge Baal ne ma ya go naa kikis anda para wara anuwa̰y. 23 Nama wa̰ i nday pool digli ma ya azi, anabi ge Baal ne ma tá ɗu, nama vya̰ na, nama pò na se, nama ka̰ na duur ma uwara pal be ge e ol to. Mbi me, mbi ma wan nday ge ɗu, mbi vyan na, mbi nṵsi na duur ma uwara pal be ge e ol to me. 24 Aŋ tó aŋ dok, mbi tol Bage ɗiŋnedin me. Dok ge ma̰ za̰ kaɗeya ya, teme ol ya se, a na sḛ Dok ge fareba ne.» Ɓase ma pet a vin, a jan go, fare mbe kwaɗa.
25 Iliya jan anabi ge Baal ne ma go: «Tá me nday digli ɗu, ke me na temel. Aŋ gale e pe ne ɓya, ne da pe, aŋ ɓase, tó me aŋ dok, amma aŋ e ol to.» 26 A wan nday pool ge a ne ho̰ bama na, a ke tuwaleya, a ka tol Baal. Ne cya̰wak tek ɗiŋ mbo gyala pala, a ka janna go: «O! Baal gwa̰ ne i vinna!» A ka yal kaŋ ndalla goŋle twal tuwaleya ge bama ne ke na se, amma a za̰ ka̰l a̰me to. 27 Swaga yan gyala pala, Iliya ɗage cot nama, janna go: «Aŋ oy digi ndaar, ne jo̰ a dok ne, tamekyala dwat ne go dwat, ko ke ne go temel a̰me, tamekyala mbo ya gwasal, ko fí ne go dam, ma̰ kore.» 28 Anabi mbe ma ka á ta se oyya, ne hada ge nama ne go, a ka vyan ta se ne wa̰le ma, ne kaŋ walam ma me, ɗiŋ swama ga so nama ta. 29 Swaga ge gyala pala ne kale, a gwan á ta oyya waɗeya swaga tol Baal go ɗiŋ mbo gyala tok. Amma a za̰ ka̰l a̰me to, ko vinna, ko kaŋ ŋgayya a̰me to bat. 30 Iliya jan ɓase ma go: «Mbo me ya mbi ta zi gwa!» Ɓase ma pet a ndar ta ya na ta zi. Gwan sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne ge ne gu se digi. 31 Iliya abe njal ma ya wol para azi, isiya pehir ge Yakub vya ma ne pal. A Yakub ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ na go, mo dḭl mbo gá Israyela . 32 Ne njal mbe ma, sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne. Al twal tuwaleya pe goŋleya se, ndwara ame mam litre tapolɗu go. 33 Nṵsi uwara twal tuwaleya pala digi, por nday pool digli se, nṵsi na duur ma kanna uwara mbe pal digi. 34 Jan nama go: «Wi me tool ma anda ne mam, ka̰ me nama ge tuwaleya ge tilla uzi ma ne uwara ma pal.» A ke mbe go tem. jan nama ge ndwara azi, a gwan ke mbe go, jan nama ge ndwara ataa, a gwan ke mbe go uwale. 35 Mam so twal tuwaleya ziyar ma se, wi tuul mbe.
36 Le gyala tok, swaga ge a ne ke tuwaleya ge gasamal go, anabi Iliya ndar tene ya̰ jan go: «O! Bage ɗiŋnedin, Dok ge Abraham ne, ge Isaku ne, ge Israyela ne, ya̰ a kwa ma̰ no, suwal Israyela go tyatyat go, mo Dok ne, mbi me, mbi mo dore ne, mbi ke kaŋ mbe ma no mo wak honna pal. 37 Gwa̰ ne mbi vinna. O! Bage ɗiŋnedin gwa̰ ne mbi vinna, ne da pe, ɓase mbe ma no, nama kwa tyatyat go, a mo Bage ɗiŋnedin, Dok ge fareba ne, mo Bage ne saŋge nama dulwak ma ya se ne.» 38 Ol ge Bage ɗiŋnedin ne det ne digi zi ya, til tuwaleya ge tilla uzi ma ne uwara ma, zon njal ma ne suwar, fya̰ mam ge ne tuul se. 39 Swaga ge ɓase ma ne kwa kaŋ mbe ma no, a gur bama koo ma se, a jan go: «Bage ɗiŋnedin a Dok ne! Bage ɗiŋnedin a Dok ne!» 40 Iliya jan nama go: «Wa̰ me anabi ge Baal ne ma, na kaage ndu a̰me ɗu na má tene to!» A wan nama. Iliya gene nama mbo baal ge Kichon ne seɗe ya, vyan nama uzi mwaɗak.
Mam gwan e pe swara
41 Iliya jan Achab go: «Mbo ya, za kaŋzam mo njot, ago mam tun’a go.» 42 Achab mbo zam kaŋzam ne njotɗa. Amma Iliya nde mbo njal Karmel pala digi ya, gur na koo se, cwage na pala na koo ma buwal zi , 43 jan na dore go: «Ndé digi, ndi swaga le ge maŋgaɗam ga̰l yuwam pal ya.» Na sḛ ndé digi, ndil swaga jan go: «A̰me to.» Iliya dwage na janna mbe go ɗiŋ ndwara ɓyalar: «Gwa̰!» 44 Ge ndwara ɓyalar go ɗe, na sḛ jan na go: «Ndi pḭr vya no zwalal her ja digi ne le ge maŋgaɗam ga̰l yuwam ya, na sḛ a dimma ca ne tok pul ge ndu ne go ga.» Iliya jan na go: «Mbo jan Achab go, na ha tene vwal na pus na tisi ma pe go, mbo diŋ, na kaage mam swarra na tele na to.» 45 Ne swaga ma go pet pḭr sebe se pisil ɗeɗel, saam ɗage kwalla ya, mam swar ga̰l nog. Achab ndé na pus go, mbo suwal Jizreel ya. 46 Bage ɗiŋnedin hon Iliya pool, Iliya vwal bit na pul go, sya Achab ndwara zḛ ya ɗiŋ mbo Jizreel ya.
Iliyaas macha yigaabil al-malik Akhaab
1 Wa baʼad muddit ayyaam katiiriin, Allah hajja le Iliyaas fi l-sana al-taalta hana jafaaf wa gaal : «Amchi gaddim nafsak le l-malik Akhaab wa ana ninazzil matara fi wijh al-ard.» 2 Wa khalaas, Iliyaas gamma macha le yigaabil Akhaab. Wa fi l-wakit da, al-juuʼ bigi chadiid marra waahid fi madiinat al-Saamira.
3 Wa Akhaab naada khaddaamah Ubadya hu al-masʼuul fi gasrah. Wa Ubadya da khaayif ziyaada min Allah. 4 Wa wakit Izabiil marit al-malik Akhaab dammarat anbiya Allah, Ubadya chaal minhum 100 wa labbadaahum fi karaakiir. Wa gassamaahum khamsiin khamsiin wa ayyachaahum be khubza wa almi. 5 Wa Akhaab gaal le khaddaamah Ubadya : «Amchi ruukh wa chiif kulla l-uyuun al-almi wa kulla l-wudyaan al-fi l-balad. Akuun talga gechch al-niʼayyuchu beyah al-kheel wa l-bikhaal. Wa be da, maalna ma yumuut.» 6 Wa humman gassamooha le l-balad di achaan yuruukhuuha kullaha ke. Wa Akhaab macha wiheedah be derib waahid wa Ubadya kula macha wiheedah be derib aakhar.
7 Wa wakit Ubadya maachi, lamma maʼa Iliyaas fi l-derib. Wa Ubadya irifah wa wagaʼ be wijhah fi l-ard wa gaal : «Akiid inta bas sayyidi Iliyaas walla ?» 8 Wa Iliyaas radda leyah wa gaal : «Aywa, da ana. Amchi guul le siidak Akhaab : ‹Daahu Iliyaas jaayi.›» 9 Wa Ubadya gaal : «Chunu al-zanib al-ana sawweetah achaan tisallimni fi iid Akhaab le yaktulni ? 10 Nahlif be Allah al-Hayy Ilaahak wa niʼakkid leek kadar ma fi umma wa la mamlaka al-siidi ma rassal naas le yifattuchuuk foogha. Wa kan naas al-umma di wa l-mamlaka gaalo ma chaafook, yihallufuuhum lahaddi yuguulu ma ligook. 11 Wa hassaʼ, inta tuguul leyi : ‹Amchi guul le siidak : “Daahu Iliyaas jaayi.”› 12 Wa wakit ana nufuut minnak, Ruuh Allah yiwaddiik fi bakaan al-ana ma naʼarfah. Wa kan ana macheet wa khabbartah le Akhaab beek wa ma ligaak, khalaas yaktulni. Wa laakin ana abdak khaayif min Allah min ana sabi. 13 Ya sayyidi, inta ma khabbarook be l-cheyy al-ana sawweetah wakit Izabiil gaaʼide taktul fi anbiya Allah da walla ? Ana labbadt 100 min al-anbiya dool wa gassamtuhum khamsiin khamsiin fi l-karaakiir wa ayyachtuhum be khubza wa almi. 14 Wa hassaʼ, inta tuguul leyi ‹Amchi guul le siidak : “Daahu Iliyaas jaayi.”› Kan ke da, hu ma yaktulni walla ?» 15 Wa khalaas, Iliyaas radda leyah wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy al-Gaadir al-ana gaaʼid naʼabudah wa niʼakkid leek kadar al-yoom bas namchi nigaabil Akhaab.»
16 Wa Ubadya macha lihigah le Akhaab wa khabbarah. Wa Akhaab macha achaan yigaabil Iliyaas. 17 Wa wakit Akhaab chaafah le Iliyaas, gaal leyah : «Da bas inta, inta al-jibt al-barjaal le Bani Israaʼiil walla ?» 18 Wa Iliyaas radda leyah wa gaal : «Ana ma jibt barjaal le Bani Israaʼiil. Laakin inta wa aayilat abuuk bas jibtuuh achaan khalleetu wasaaya Allah wa taabaʼtu ilaahaat Baʼal. 19 Wa hassaʼ da, rassil le kulla Bani Israaʼiil yaju yilimmu leyi fi jabal al-Karmal. Wa limm al-urbuʼmiya wa khamsiin anbiya hana l-ilaah Baʼal wa l-urbuʼmiya anbiya hana l-ilaaha Achiira al-gaaʼidiin yaakulu min tarabeezit Izabiil marit al-malik.»
Iliyaas wa anbiya Baʼal fi jabal Karmal
20 Wa khalaas, Akhaab rassal naadaahum le kulla Bani Israaʼiil wa lamma al-anbiya fi raas jabal al-Karmal. 21 Wa fi l-bakaan da, Iliyaas garrab le kulla l-chaʼab wa gaal : «Le mata tamchu jaay wa jaay misil jaʼabaat al-rahhaak ? Kan Allah bas al-Ilaah, taabuʼuuh ! Kan Baʼal bas al-ilaah, taabuʼuuh !» Wa laakin humman ma gidro raddo leyah kilme waahide kula.
22 Wa Iliyaas gaal leehum : «Ana wiheedi bas faddalt min anbiya Allah laakin anbiya Baʼal humman 450. 23 Khalli yijiibu leena tiiraan itneen. Wa anbiya Baʼal yiʼazzulu leehum toor waahid yadbahooh wa yigattuʼuuh wa yukhuttuuh fi raas al-hatab laakin ma yiʼoogudu foogah naar. Wa ana kula nisawwi nafs al-cheyy be l-toor al-aakhar da. Nukhuttah fi l-madbah fi raas al-hatab wa laakin ma niʼoogid foogah naar. 24 Wa intu asʼalo ilaahku wa ana kula nasʼal be usum Allah. Wa l-ilaah al-yurudd fi l-suʼaal da wa yiʼoogid al-naar, hu da bas al-Ilaah al-sahiih.» Wa kulla l-chaʼab gaalo : «Kalaamak adiil.»
25 Wa khalaas, Iliyaas gaal le anbiya Baʼal : «Aʼazulu leeku waahid min al-tiiraan dool wa jahhuzuuh intu bas al-awwal achaan intu katiiriin. Wa asʼalo ilaahku laakin ma tiʼoogudu foogah naar.» 26 Wa humman chaalo al-toor al-antooh leehum wa jahhazooh wa gammo yasʼalo be usum Baʼal min fajur lahaddi gaayle wa yuguulu : «Ya Baʼal, rudd leena !» Laakin ma fi hiss wa la radd. Wa humman gaaʼidiin yinattutu giddaam al-madbah al-addalooh.
27 Wa fi wakit al-gaayle, Iliyaas bada yichchammat fooghum wa gaal : «Kooruku be hiss foog, hu ilaah ! Akuun anchakhal walla khaayib walla saafar. Akuun hu naayim, khalli yugumm !» 28 Wa humman gammo yikooruku ziyaada. Wa misil fi aadithum, bado yijarruhu jilidhum be suyuuf wa be huraab lahaddi damm yidaffig minhum. 29 Wa wakit al-gaayle faatat, humman gammo yitnabbaʼo be usum Baʼal lahaddi l-wakit al-yigaddumu foogah hadaaya hana achiiye. Laakin humman ma ligo wa la radd wa la kilme wa la alaama.
30 Wa fi l-bakaan da, Iliyaas gaal le kulla l-chaʼab : «Garrubu leyi.» Wa kulla l-chaʼab garrabo leyah. Wa hu addal madbah Allah al-awwal haddamooh. 31 Wa Iliyaas chaal 12 hajar ale hasab adad gabaayil iyaal Yaakhuub hu al-Allah hajja leyah wa gaal : «Min al-yoom, yinaaduuk Israaʼiil.» 32 Wa be l-hujaar dool, addal madbah le Allah. Wa hawwag al-madbah be nugra al-tagdar tichiil 12 kooro almi. 33 Wa khalaas, hu rassa al-hatab wa dabah al-toor wa gattaʼah wa khattaah fi raas al-hatab. Wa baʼad da, hu gaal : «Amlo arbaʼa jiraar hana almi wa subbuuh fi l-dahiiye al-muharraga wa fi l-hatab.» 34 Wa gaal battaan : «Subbuuh marra taaniye.» Wa humman sabbooh marra taaniye. Wa gaal battaan : «Subbuuh marra taalta.» Wa humman sabbooh marra taalta. 35 Wa l-almi jara wa mala al-nugra al-muhawwige al-madbah.
36 Wa fi l-wakit al-yigaddumu foogah hadaaya al-achiiye, al-nabi Iliyaas gaal : «Ya Allah, inta Allah Rabb juduudna Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub. Wa l-yoom, wassif le l-naas kadar inta bas Ilaah Bani Israaʼiil. Wa hasab kalaamak, ana abdak sawweet kulla l-cheyy da. 37 Ya Allah, rudd leyi. Rudd leyi achaan al-chaʼab da yaʼarif kadar inta bas al-Rabb Allah. Wa inta bas al-tigabbil al-chaʼab da aleek.»
38 Wa tawwaali, Allah nazzal naar min al-sama. Wa l-naar akalat al-dahiiye al-muharraga wa l-hatab wa l-hujaar wa l-ajaaj wa chirbat al-almi al-gaaʼid fi l-nugra. 39 Wa wakit kulla l-chaʼab chaafo al-cheyy da, wagaʼo kulluhum be wujuuhhum fi l-ard wa gaalo : «La Ilaah illa Allah ! La Ilaah illa Allah !»
40 Wa Iliyaas gaal leehum : «Karrubu kulla anbiya Baʼal wa khalli waahid minhum kula ma yinbalis.» Wa khalaas, karaboohum. Wa Iliyaas nazal beehum fi waadi Khiichuun wa dabahaahum.
Iliyaas khabbar al-malik be l-matara
41 Wa baʼad al-cheyy al-kaan da, Iliyaas gaal le Akhaab : «Amchi aakul wa achrab achaan ana gaaʼid nasmaʼ dagdaag hana matara.» 42 Wa Akhaab macha le yaakul wa yachrab. Wa laakin Iliyaas macha talaʼ fi raas jabal al-Karmal wa sajad wa dassa raasah ambeenaat rikabbah.
43 Wa baʼad da, Iliyaas gaal le khaddaamah : «Atlaʼ foog wa chiif ale l-bahar al-Abyad.» Wa khaddaamah talaʼ wa chaaf wa gaal leyah : «Ma chift cheyy.» Wa sabʼa marraat Iliyaas gaal leyah : «Amchi chiif battaan.» 44 Wa fi l-marra al-saabʼe al-khaddaam gaal : «Daahu chift sahaabaay sakhayre gadur al-kaff gaaʼide tatlaʼ min al-bahar.» Wa khalaas, Iliyaas gaal le khaddaamah : «Amchi guul le Akhaab : ‹Chidd kheelak wa amchi gubbaal al-matara ma tiwaggifak.›»
45 Wa tawwaali, al-sama bigi adlam be ziyaada min al-sahaab wa l-riih wa matara chadiide sabbat. Wa Akhaab rikib fi arabatah wa macha le hillit Yazraʼiil. 46 Wa iid Allah kaanat maʼa Iliyaas wa hu rabat sulbah wa gaaʼid yajri giddaam Akhaab lahaddi madkhal hillit Yazraʼiil.
