1 Yusuf mbo waage Faraon go na bá ma ne na bá vya ma yan ja ne suwal Kanan ya, ne bama gii ma ne bama nday ma, ne bama kaŋ ma mwaɗak, a ka ya suwal Gochen ya go. 2 Abe na bá vya ma naa anuwa̰y mbo ŋgay Faraon. 3 Faraon ele Yusuf bá vya ma go: «Aŋ ke ma temel pe ɗaa?» Nama sḛ ma gwan ne Faraon janna go: «Mo dore ma naa ge koy gii ma ne, dimma ne i bá ma go.» 4 A gwan jan Faraon go: «I mbo ya mbay mo suwal go, ne da pe, baktar ne suwal Kanan pal gḛ ge be to, zám ne kavaar ma pe to. Ya̰ i mbo kat suwal Gochen ya nde.» 5 Faraon jan Yusuf go: «Mo bá ma ne mo ná vya ma mbo ya mo ta.» 6 Suwal Masar mwaɗak ya mo tok go, é mo bá ma ne mo ná vya ma suwal swaga ge kwaɗa go. Nama ka suwal Gochen go. Kadɗa ne mo bá vya ma buwal zi, ndu ge ndwara ndaar ya go ɗe, e na mbi naa ge koy mbi kavaar ma pal.
7 Yusuf gene na bá Yakub ya Faraon ta, Yakub é Faraon wak busu. 8 Faraon ele Yakub go: «Mo ke ya ne del gyana ga?» 9 Yakub jan Faraon go: «Mbi del ge mbi ne ke anna suwar pal da ne del kis para tapolɗu. Mbi del ge mbi ne ke ma woɗege ŋgeɗo, yál zi baŋ, be mbyat ne ge mbi bá ma ne to.» 10 Swaga ge Yakub ne é Faraon na wak busu, mbo ya̰ na. 11 Yusuf é na bá ma ne na bá vya ma ge suwal Masar swaga ge kwaɗa go, suwal ge Ramses ne go, dimma ne Faraon ne ho̰ na wak go. 12 Yusuf hon na bá ma ne na bá vya ma, ne naa ge ne nama yadiŋ ma pet kaŋzam mbyatɗa.
Temel kerra ge Yusuf ne swaga ge baktar ne dé go
13 Baktar mbe ka haŋle ge be to, ago kaŋzam be kat suwal a̰me go to bat. Ge suwal Masar ma ne suwal Kanan go, naa ka ɓyare fitɗa. 14 Yusuf abe bware ge ne suwal Masar ma ne suwal Kanan go ma mwaɗak, erra ne gḛme ge naa ne ka mbo ya yatɗa ma. Kan bware mbe ge Faraon yadiŋ. 15 Swaga ge bware ne á ne suwal Masar ma ne suwal Kanan go ɗe, Masar ma mwaɗak a mbo ya jan Yusuf go: «Ho̰ i kaŋzam nde! Ne bware ne i tok go to pe, mo da ne pool ya̰ i suya ɗaa?» 16 Yusuf jan nama go: «Kadɗa aŋ bware ma to, ho̰ me aŋ kavaar ma, mbi ba hon aŋ kaŋzam.» 17 A gene bama kavaar ma ya hon Yusuf, na sḛ hon nama kaŋzam: tisi ma, ne gii ma, ne kwara ma yé pal. Hon nama kaŋzam del mbe no zi, nama kavaar ma yé pal.
18 Swaga ge del mbe ne kale ɗe, nama sḛ ma a gwan’a na ta del ge azi go, a jan na go: «I bageyal, i woy mo fare a̰me to. I bware ma á go, i kavaar ma gá ge mo ne ma, gá ne zḛ i hon mo i sḛ duur ma ne i swaga ma. 19 Mo te ya̰ i suya gyana, i suwar ma ba gá se baŋ ɗaa? Yá i ne i suwar ma ne kaŋzam. I ba gá mo̰r ge Faraon ne poseya ne i suwar ma. Ho̰ i kaŋ hir, go no i ba kat ne ndwara, i ba su to, i suwar ma ba gá se suli to.» 20 Yusuf yat suwar ma ne Masar ma tok go mwaɗak hon Faraon. Ago Masar ma yá bama swaga gaaso ma uzi, ne da pe baktar mbe ka haŋle gḛ ge be to. A go no suwal Masar mwaɗak gá Faraon ne no. 21 Yusuf é ɓase ma gá Faraon mo̰r ge suwal Masar go mwaɗak. 22 Go no puy ɗe, be yat naa ge tuwaleya ma suwar ma to, ne da pe Faraon njaŋge eya ne nama pe. A ka zam kaŋ bo njaŋgeya ge Faraon ne pal, da ne pe no, a yá bama swaga ma uzi to no.
23 Yusuf jan ɓase ma go: «Ne ma̰ no mbi yat aŋ yá go ne aŋ suwar ma hon Faraon, kaŋ hir ma no, aŋ da ne pool gar aŋ gaaso ma. 24 Ne gá ne zḛ no, aŋ swaga siyal ma go, aŋ mbo ka hon Faraon ɗu ne anuwa̰y zi, ge anda ma ba gá ge aŋ ne ndwara, ne aŋ kaŋ hir ma pe, ne kaŋzam ge aŋ yàl ma ne ma pe me.» 25 A jan na go: «Mo má i má! I bageyal, ne jo̰ mo kwa i a̰se, i gá mo̰r ge Faraon ne.» 26 Go no, Yusuf njaŋge eya ne suwar ge Masar ne ma pe no go, ne kaŋ siyal ma zi, ɗu ne anuwa̰y zi na ge Faraon ne. A na gá ne ɗiŋ ma̰ no. A suwar ge naa ge tuwaleya ma ne gá bo ne ɗeŋgo be ge kat ge Faraon ne.
Wak siya ge Yakub ne Yusuf ta
27 Israyela mbo ya kat suwal Masar go, Gochen go. Suwal Gochen gá nama joo. A tol ta se, a zuli se lala̰y. 28 Yakub ke suwal Masar go del wol para ɓyalar. Del ge Yakub ne ke dunya zi ma mwaɗak da ne del kis para wara anda para ɓyalar. 29 Swaga ge dam siya ge Israyela ne ne gá gwa ɗe, tol na vya Yusuf, jan na go: «Kadɗa mo tó mbi go mbi mo bá ne ɗe, pá mo tok mbi koo-wul pe zi, guni tene ŋgay laar wanna ne fareba go, mo mbo mbul mbi suwal Masar go to. 30 Swaga ge mbi ne mbo jyatɗa mbi bá ma pe ya, ḭ mbi ne suwal Masar go, mbo mbulla nama taal siya se ya.» Yusuf jan na go: «Mbi mbo ke dimma ne mo ne jya̰ go.» 31 Yakub jan na go: «Guni tene mbi ndwara se.» Yusuf guni tene na ndwara se. Go̰r go, Israyela gur na koo na saŋgal pala zḛ.
Malik Masir anta bakaan le Yaakhuub
1 Wa khalaas, Yuusuf macha khabbar al-malik Firʼoon wa gaal : «Akhwaani wa abuuyi jo khalaas min balad Kanʼaan maʼa bagarhum wa khanamhum wa kulla khumaamhum. Wa hassaʼ gaaʼidiin fi turaab Goochan.»
2 Wa Yuusuf chaal khamsa min akhwaanah wa gaddamaahum le l-malik. 3 Wa l-malik saʼalaahum wa gaal : «Awwal khidmitku chunu ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Ya sayyidna, aniina siyaad al-khanam, misil juduudna.» 4 Wa gaalo battaan : «Al-juuʼ bigi chadiid fi balad Kanʼaan. Ma fi marʼa le khanamna wa aniina jiina hini misil awraata. Achaan da, ya sayyidna, antiina bakaan al-nagoodu foogah fi turaab Goochan.»
5 Wa l-malik gaal le Yuusuf : «Abuuk wa akhwaanak jo lihgook hini. 6 Kulla balad Masir fi iideenak. Khutt abuuk wa akhwaanak fi l-bakaan al-sameh al-fi l-balad di. Khalliihum yaskunu fi turaab Goochan. Wa kan chift ambeenhum naas waahidiin gaadriin, antiihum masʼuuliiye hana bahaaymi.»
7 Wa Yuusuf gaddam abuuh Yaakhuub le l-malik wa Yaakhuub gaal leyah : «Allah yibaarikak.» 8 Wa l-malik saʼal Yaakhuub wa gaal : «Indak kam sana ?» 9 Wa Yaakhuub radda leyah : «Indi 130 sana. Wa ayyaami faato ajala wa icht fi taʼab hana hayaat al-ruhhal. Wa siniini ma lihgo adad siniin juduudi al-humman kula aacho misil ruhhal.» 10 Wa battaan Yaakhuub gaal le Firʼoon : «Allah yibaarikak.» Wa marag.
11 Wa Yuusuf anta le abuuh wa le akhwaanah al-bakaan al-sameh bilheen fi balad Masir, fi nuss hana turaab Raʼamsiis al-binaaduuh Goochan, misil al-malik Firʼoon amarah beyah. 12 Wa Yuusuf anta maʼaach le abuuh wa le akhwaanah wa le kulla aayilat abuuh ale hasab adadhum.
Siyaasit Yuusuf fi wakit al-juuʼ
13 Wa l-juuʼ bigi chadiid bilheen wa ma fi maʼaach fi kulla l-buldaan. Wa naas al-fi balad Masir wa fi balad Kanʼaan taʼbaaniin min al-juuʼ. 14 Wa Yuusuf lamma kulla l-gurus hana naas Masir wa Kanʼaan al-charo beyah gameh. Wa khatta al-gurus da fi gasir al-malik Firʼoon. 15 Wa wakit kulla l-gurus hana balad naas Masir wa balad Kanʼaan kammal, kulla l-Masriyiin jo wa gaalo le Yuusuf : «Antiina maʼaach ! Aniina ma indina gurus ! Walla tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak ?»
16 Wa Yuusuf gaal leehum : «Kan ma induku gurus da, antuuni bahaayimku wa nantiiku maʼaach.» 17 Wa khalaas, humman jaabo bahaayimhum le Yuusuf wa Yuusuf antaahum maʼaach fi badal kheelhum wa bagarhum wa hamiirhum wa khanamhum. Wa fi kulla l-sana di hu gaaʼid yantiihum maʼaach fi badal bahaayimhum.
18 Wa khalaas, al-sana di faatat wa fi l-sana al-taaniye al-Masriyiin gabbalo jo wa gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, aniina ma nagdaro nilabbudu minnak cheyy, ma indina gurus. Wa bahaayimna kulla bigo hineeyak inta. Wa khalaas, ma indina cheyy illa faddalna aniina wa turaabna bas. 19 Tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak wa nikhallu turaabna walla ? Achriina aniina wa turaabna, be maʼaach. Wa aniina wa kulla turaabna nabgo hana l-malik. Wa antiina teeraab le nahartu achaan ma numuutu wa turaabna ma yabga sahara.»
20 Wa Yuusuf chara kulla turaab Masir le l-malik achaan al-juuʼ bigi chadiid wa ayyi Masri baaʼ zerʼah. Wa be misil da bas, al-balad kullaha bigat hana l-malik Firʼoon. 21 Wa Yuusuf nagalaahum le kulla l-chaʼab fi l-mudun hana Masir. 22 Illa rujaal al-diin bas ma baaʼo turaabhum achaan humman gaaʼidiin yiʼiichu be huguughum al-gaaʼid yantiihum leehum al-malik. Achaan da, Yuusuf ma chara turaabhum.
23 Wa Yuusuf gaal le l-chaʼab : «Hassaʼ da, ana chareetku intu wa turaabku fi hisaab hana l-malik. Daahu nantiiku teeraab le tahartu al-ziraaʼa. 24 Laakin fi wakt al-gatiʼ, antu al-khumus min al-intaaj le l-malik. Wa l-baagi kamaan, hanaaku intu achaan titeerubu ziraaʼitku wa tiʼiichu maʼa iyaalku wa kulla naas beetku.» 25 Wa kulla l-chaʼab gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, inta najjeetna wa wassaft leena ridaak. Be da, aniina khassadna nabgo abiid le l-malik Firʼoon.»
26 Wa be misil da, Yuusuf marag gaanuun jadiid al-gaaʼid lahaddi al-yoom fi Masir. Wa l-gaanuun buguul fi kulla turaab Masir, khumus al-intaaj le l-malik. Illa turaab hana rujaal al-diin bas ma yabga hana l-malik.
Wasiiyat Yaakhuub le Yuusuf
27 Wa Bani Israaʼiil sakano fi Masir fi turaab Goochan. Wa charo bakaan wa wildo wa bigo katiiriin. 28 Wa Yaakhuub aach 17 sana fi Masir. Wa umrah 147 sana.
29 Wa wakit Yaakhuub irif kadar gariib yumuut khalaas, naada wileedah Yuusuf wa gaal leyah : «Kan inta radyaan be kalaami, wassif leyi kheerak wa amaanak. Ma tadfinni fi Masir. Khutt iidak fi wirki wa ahlif leyi. 30 Kan ana mutt wa lihigt abbahaati, amrug janaazti min Masir wa amchi adfinha fi khubuur juduudi.» Wa Yuusuf radda leyah : «Tamaam, ya abuuyi, nisawwi misil inta gultah leyi.» 31 Wa Yaakhuub gaal leyah : «Ahlif leyi !» Wa khalaas, Yuusuf halaf. Wa fi l-bakaan da, Yaakhuub antaka fi sariirah.
