Gan ge Siriya ma ne ver suwal Samariya se
1 Ben-Hadad, gan ge Siriya ma ne, kote na asagar ma ya pet, poseya ne gan ma tapolɗu para azi na pe go, ne tisi ma, ne pus pore ma. A mbo ver Suwal Samariya se ndwara det na pore mballa. 2 Teme naa ya suwal diŋ ne fare mbo jan Achab. 3 A jan Achab go: «Ben-Hadad jan go, mo bware ma, mo dinar ma, mo gwale ma ne mo vya ge siŋli ma, a ge mbi ne ma ne.» 4 Gan ge Israyela ma ne gwan ne na janna go: «O gan, mbi bageyal, mo fare janna pal, i ne mbi kaŋ ma, i ge mo ne ma ne.» 5 Naa ge temel ma gwan’a jan na go: «Ben-Hadad jan go: ‹Mbi teme naa ya jan mo go, mo ho̰ mbi mo bware ma, mo dinar ma, mo gwale ma, ne mo vya ma. 6 Kwap, swaga ge swaga mbe ma̰ mbyatɗa go tem ɗe, mbi ma̰ teme naa ya ɓyare aŋ zok ma pul, a ma̰ twat kaŋ ge siŋli ma ge ne detɗa nama ndwara zi ma›.» 7 Gan ge Israyela ne tol naa ga̰l ge suwal ne ma ya se pet, jan nama go: «Aŋ kwa go ndu mbe ɓyare fare ndwara ke nee yál. Ago, teme naa ya jan mbi go, mbi ho̰ na mbi gwale ma, mbi vya ma, mbi bware ma, ne mbi dinar ma, mbi be kuri na fare to.» 8 Naa ga̰l ma mwaɗak poseya ne ɓase ma pet, a jan Achab go: «Za̰ na to, vḭ na fare mbe to.» 9 Achab jan temeya ma ge Ben-Hadad ne ma go: «Aŋ mbo jan mbi bageyal gan go, na fare ge ne jya̰ mbi ge ndwara zaŋgal mbi vin na ya go, amma ge hṵsi ge no, mbi vin na to.» Temeya ma gwan mbo jan Ben-Hadad fare mbe ma. 10 Ben-Hadad gwan teme naa mbo jan Achab go: «Dok ma na ke ne mbi kaŋ ge na ne ɓyare kerra, kadɗa mbi ya̰ kuci a̰me ya suwal Samariya go ge mbyat mbi naa ge ne mbi pe go ma tok pul go gul.» 11 Gan ge Israyela ne gwan ne nama janna go: «Aŋ mbo jan na go: ‹Ndu ge mo gale ne há na to, kaage mo tol wak tew na pal to!›» 12 Swaga ge Ben-Hadad ne za̰ fare mbe no, jan na asagar ma go: «Nṵsi me ta mbal pore.» A nṵsi ta se ndwara mbal suwal Samariya. A jya̰ na fare mbe swaga njot jiya̰l go, ka njot jiya̰l poseya ne gan ge ne na pe go ma gur zi.
Achab hál gan ge Siriya ma ne
13 Swaga mbe go, anabi a̰me mbo ya ɓol Achab, gan ge Israyela ne, jan na go: «Bage ɗiŋnedin jan go: ‹Mo kwa naa ge ne tabe mbe ma no ya go’a? Ma̰ no, mbi ma ɓyan nama mo tok go, ne da pe, mo kwa go, mbi Bage ɗiŋnedin ne›.» 14 Achab jan na go: «Bage ɗiŋnedin ɓyan nama wuɗi tok go ɗaa?» Anabi gwan ne na janna go: «Bage ɗiŋnedin jan go, na ɓyan nama ge asagar ge bool ge giya̰l ma ge mo lew ma ne ma tok go.» Achab gwan ele na go: «A wuɗi e pore pe mballa ne ɗaa?» Anabi gwan jan na go: «A mo!» 15 Achab dol na ndwara ndil asagar ge bool ge giya̰l ma ge na lew ma ne, ɓol naa kikis azi para tapolɗu para azi. Uwale dol na ndwara ndil asagar ge Israyela ne ma, ɓol naa dudubu ɓyalar. 16 Gyala pala tat a wat zum mbal pore. Ben-Hadad poseya ne gan ge tapolɗu para azi ge a ne na pe go ma a ya swaga fere ta ne jiya̰l go gale. 17 Asagar ge giya̰l ge bool ma a ɗage ya zḛ det pore mballa. Ben-Hadad teme naa ya mbo njole swaga, a gwan’a jan na go: «Naa zut ja zum ne Samariya diŋ ya.» 18 Jan nama go: «Ko a zú ya zum da ne ɓyare halas, ko ne pore mballa pe, aŋ wa̰ nama ya ne ndwara.» 19 Asagar ge bool ge giya̰l ma zut ne suwal diŋ ya zum zḛ, asagar ge may ma ka bí nama. 20 Ndu ge daage gyabe ndu na ndwara zḛ ɗu hunna, Siriya ma kusi so Israyela ma ndwara zḛ. Ben-Hadad, gan ge Siriya ma ne, ndwar na tisi pal má tene, poseya ne naa ge ne tisi ge may ma. 21 Gan ge Israyela ne zut ya zum, hun tisi ma, vḛne pus pore ma, hal Siriya ma digi. 22 Swaga mbe go, anabi mbo ya gan ge Israyela ne ta, jan na go: «Mbo zḛ, wa̰ mo dulwak, do mo ndwara kwaɗa, ndi kaŋ ge mo ba kerra, ago demle, gan ge Siriya ma ne mbo gwan’a det mo.»
Halla ge ndwara azi ge Achab ne Siriya ma pal
23 Gan ge Siriya ma ne dore ma jan na go: «Nama Dok a Dok ge njal ma ne ne, da ne pe no, a há nee no. Ne gá ne zḛ no ɗe, dé me nee nama pore babur pul go, a fareba nee mbo hal nama. 24 Ke fare ge i ne jan mo mbe no: Yá̰ gan ma uzi, é nama ne naa ge lobre suwal ma, 25 abe asagar ge giya̰l ɓase dimma ne asagar ge mo dḛ ne ba̰ nama go, mo ɓyare tisi ma ne pus pore ma mbe go ca me. Go no, mbo me nee mbo det nama ge babur pul go, a fareba, nee mbo hal nama.» Ben-Hadad vin nama wak, ke mbe go tem. 26 Del ge azi pul zi, swaga ge a ne mbá pore mbe pul zi tem, Ben-Hadad dol na ndwara ndil asagar ge Siriya ne ma, a mbo ya ndwara det Israyela vya ma pore mballa suwal Afek go. 27 Israyela vya ma dol ndwara ta pal ndilla, mbyatɗa ne bama kaŋzam ma, a mbo nama ndwara zi ya. Israyela vya ma kat nama ndwara go ŋga, ɓase ge nama ne ka dimma ne gii vog azi go baŋ, amma Siriya ma kat suwar zi tabeya gḛ ge be to.
28 Ndu ge Dok ne mbo ya gan ge Israyela ne ta, jan na go: «Bage ɗiŋnedin jan go: ‹Ne jo̰ Siriya ma jan go Bage ɗiŋnedin a Dok ge njal ma ne ne, a be Dok ge babur ne ne to, ɓase ge ɓaŋlaŋ mbe no, mbi ɓyan nama ya aŋ tok go, aŋ mbo kwa go mbi Bage ɗiŋnedin ne›.» 29 A goɗe se katɗa ta ta ndwara zi ɗiŋ dam ɓyalar. Dam mbe ge ɓyalar go, a det ta pore mballa, Israyela vya ma hun Siriya ma asagar ge ne koo ma naa dudubu kis dam ge ɗu ge go. 30 Naa ge ne ga ma a syat so mbo suwal Afek ya. Gulum ga̰l ge suwal Afek ne gul naa dudubu wara azi para ɓyalar pal. Ben-Hadad sya mbo suwal diŋ ya, wat yàl a̰me diŋ, ka woy tene soya na zok pul ma zi.
Achab ke wak tuli ne gan ge Siriya ma ne
31 Ben-Hadad dore ma jan na go: «I za̰ go, gan ge Israyela ma ne ma, a naa ge ne kwar naa a̰se gḛ ma ne. Ya̰ i ka̰ kasigir ma i ta, i vwa i swaga pe ma, i ka̰ táál ma i ka̰l ma zi, i mbo ɓol na, tamekyala ma̰ ya̰ mo katɗa ne ndwara.» 32 A kan kasigir ma bama ta, a kan táál ma bama ka̰l ma zi, a mbo ya ɓol gan ge Israyela ma ne, a jan na go: «Mo mo̰r Ben-Hadad jan go mo ya̰ na katɗa ne ndwara nde!» Achab ele nama go: «Gale ya go ne ndwara’a? A mbi ná vya ne!» 33 Naa mbe ma he fare mbe, a har ta ndwara he gan ka̰l na fare janna pal, a jan na go: «Ben-Hadad, a mo ná vya ne.» Jan nama go: «Aŋ mbo me ne na ya.» Ben-Hadad wat ne na swaga woy tene zi ya mbo ya ɓol Achab, é na nde na pus pore digi. 34 Ben-Hadad jan na go: «Mbi mbo gwan ne suwal ma ge mbi bá ne ame nama ne mo bá tok go ma digi, mo mbo é mo swaga suk ma suwal Damas go dimma ne mbi bá ne é suwal Samariya go go.» Achab gwan ne na jan na go: «Mbi ya̰ mo digi suli.» A ke wak tuli ta buwal zi, ya̰ na mborra.
Dok mḛre Achab ne na taŋgay pe
35 Fare janna ge Bage ɗiŋnedin ne pal, anabi a̰me ɗu jan na kon go: «Hṵ mbi.» Amma na kon mbe kuri be hun na. 36 Anabi mbe jan na go: «Ne jo̰ mo kuri fare ge Bage ɗiŋnedin ne, swaga ge mo má̰ ɗage ya ne mbi ta mborra, sonne ma wan mo.» Swaga ge ne ɗage ne na ta mborra sonne wan na, hun na. 37 Na sḛ mbo ɓol ndu ge ɗogle jan na go, hṵ mbi. Ndu mbe iyal na, hon na jwaŋ. 38 Anabi mbe twar na pala ne kadmul, mbo mḛ́ viya̰ go, gan koo-pul go. 39 Swaga ge gan ne ɗage kaleya, oy na, jan na go: «Ndi mo dore ka swaga pore zi, ndu a̰me ɗu wa̰ ndu ya hon mbi no, jya̰ mbi no go: ‹Koy ndu mbe no kwaɗa, kadɗa mo ma̰ ya̰ na ya ban tene, mo ma er na byalam, ko mo pot bware sile dudubu ataa!› 40 Swaga ge mbi ne e mbi haŋgal temel ge ɗogle ma pe go kerra, ndu mbe fa swaga no.» Gan ge Israyela ne, jan na go: «Mo kun sarya ya kun tene pal zoo.» 41 Sese no, anabi fage kadmul ne na pal uzi, gan ge Israyela ne kwar na yaɗat go na anabi a̰me ne. 42 Jan gan go: «Bage ɗiŋnedin jan go: ‹Ne jo̰ mo ya̰ ndu ge mbi ne ɓya̰ na mo tok go, mo burmi na uzi, mo yá̰ na no, mo mbo er na byalam, mo naa mbo er na naa ma byalam me›.» 43 Gan ge Israyela ne gwan di, suwal Samariya ɗiŋ ya sḛ suya leɗet.
Banhadaad haasar al-Saamira
1 Wa Banhadaad malik Araam lamma kulla askarah wa maʼaayah 32 muluuk wa siyaad kheel wa arabaat harib. Wa humman macho haasaro madiinat al-Saamira le yihaarubuuha. 2 Wa Banhadaad rassal naas fi l-madiina le Akhaab malik mamlakat Israaʼiil 3 wa gaalo leyah : «Daahu kalaam Banhadaad, hu buguul : ‹Fudditak wa dahabak humman hineeyi wa awiinak wa iyaalak al-samhiin kula hineeyi.›» 4 Wa malik mamlakat Israaʼiil radda leyah wa gaal : «Misil inta gultah, ya siidi al-malik, ana wa kulla cheyy al-indi hanaak inta.»
5 Wa l-naas dool gabbalo taani marra le Akhaab wa gaalo leyah : «Daahu kalaam Banhadaad, hu buguul : ‹Ana rassalt leek wa gult kadar fudditak wa dahabak hineeyi wa awiinak wa iyaalak kula tantiihum leyi. 6 Wa ziyaada min da, aʼarif kadar le ambaakir fajur fi nafs al-wakit, nirassil leek masaaʼiili wa humman yifattuchu beetak wa buyuut masaaʼiilak. Wa kulla cheyy al-tichiifah khaali leek, humman yichiiluuh.›»
7 Wa malik mamlakat Israaʼiil lamma kulla chuyuukh al-balad wa gaal leehum : «Chiifu al-raajil da yidoor yisawwi leyi cheyy fasil. Wakit dawwar minni awiini wa iyaali wa fudditi wa dahabi, ana ma abeet leyah.» 8 Wa kulla l-chuyuukh wa kulla l-chaʼab gaalo leyah : «Ma tasmaʼ kalaamah wa la tarda beyah.» 9 Wa be da, Akhaab gaal le naas Banhadaad : «Amchu guulu le siidi al-malik : ‹Kulla cheyy al-talabah minni fi l-marra al-awwal, ana khassadt beyah nisawwiih. Laakin talabah al-taani da, ana ma nagdar nitabbigah.›» Wa khalaas, al-naas dool gabbalo wa waddo al-radd da le siidhum.
10 Wa Banhadaad rassal le taalit marra wa gaal : «Khalli al-ilaahaat yiʼaakhubuuni ikhaab chadiid kan ard al-Saamira tammat malyit iid le kulla askari al-maachiin maʼaayi.» 11 Wa laakin malik mamlakat Israaʼiil radda leyah wa gaal : «Amchu guulu leyah al-masal da : ‹Ma tachkur nafsak gabul al-harib !›» 12 Wa wakit Banhadaad simiʼ al-kalaam da, hu gaaʼid yachrab maʼa muluuk aakhariin fi lubb al-kheema wa gaal le askarah : «Yalla jahhuzu !» Wa khalaas, humman jahhazo le yihaarubu al-madiina.
Bani Israaʼiil annasaro fi malik Araam
13 Wa laakin nabi waahid ja le Akhaab malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Daahu Allah gaal : ‹Hal chift al-deech al-kabiir da walla ? Daahu ana nisallimhum leek fi iidak. Wa fi l-yoom da, inta taʼarif kadar ana bas Allah.›» 14 Wa Akhaab saʼal al-nabi wa gaal : «Be musaaʼadat yaatu inta tisallimhum leyi ?» Wa l-nabi gaal : «Daahu Allah gaal : ‹Be musaaʼadat askar masaaʼiil al-wulaayaat.›» Wa Akhaab gaal : «Yaatu al-yamchi yigawwim al-harib ?» Wa l-nabi radda leyah wa gaal : «Inta bas.»
15 Wa khalaas, Akhaab lamma kulla askar masaaʼiil al-wulaayaat wa adadhum 232. Wa lamma battaan kulla naas mamlakat Israaʼiil wa ligi adadhum 7 000 askari. 16 Wa humman macho hajamo be gaayle. Wa Banhadaad wa l-muluuk al-talaatiin wa tineen al-jo leyah fazaʼ gaaʼidiin yaskaro fi lubb al-kheema. 17 Wa awwalan ke, askar masaaʼiil al-wulaayaat marago. Wa Banhadaad rassal wa akkad wa gaalo leyah : «Rujaal marago min al-Saamira.» 18 Wa hu gaal leehum : «Kan humman jaayiin yidooru al-salaama, karrubuuhum hayyiin. Wa kan jaayiin le l-harib kula, karrubuuhum hayyiin.»
19 Wa askar masaaʼiil al-wulaayaat wa l-askar al-aakhariin al-maachiin waraahum marago min al-madiina. 20 Wa ayyi waahid darab gabiilah. Wa l-Araamiyiin arrado wa askar mamlakat Israaʼiil taaradoohum. Wa Banhadaad malik Araam rikib fi juwaad wa arrad maʼa siyaad kheel waahidiin. 21 Wa malik mamlakat Israaʼiil macha maʼa askarah al-maʼaayah wa katal al-kheel wa dammar arabaat al-harib. Wa be misil da, hu annasar fi l-Araamiyiin nasur kabiir. 22 Wa fi l-bakaan da, al-nabi ja le malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Chidd heelak wa fakkir fi l-cheyy al-waajib tisawwiih. Achaan fi l-sana al-jadiide, malik Araam yaji yahjimak battaan.»
Mamlakat Israaʼiil annasarat battaan
23 Wa masaaʼiil malik Araam gaalo leyah : «Ilaah Bani Israaʼiil hu ilaah hana jibaal wa fi chaan da bas, humman bigo gawiyiin minnina. Laakin khalli nihaarubuuhum fi l-sahale wa akiid aniina nabgo gawiyiin minhum. 24 Wa hassaʼ, daahu al-cheyy al-tisawwiih. Nazzil kulla l-muluuk dool wa baddilhum be hukkaam. 25 Wa inta zaatak chiil leek askar gawiyiin misil al-askar al-awwal inta waddartuhum wa chiil nafs al-adad hana l-kheel wa arabaat al-harib. Wa baʼad da, aniina nihaarubu askar Bani Israaʼiil fi l-sahale. Wa akiid aniina nabgo gawiyiin minhum.» Wa l-malik simiʼ kalaamhum wa sawwa al-cheyy al-gaalooh leyah.
26 Wa fi l-sana al-jadiide, Banhadaad wa kulla askar al-Araamiyiin macho wa lammo fi hillit Afiikh le yihaarubu mamlakat Israaʼiil. 27 Wa naas mamlakat Israaʼiil kula lammo askarhum wa antoohum maʼaach wa macho le yiwaajuhu al-Araamiyiin. Wa askar mamlakat Israaʼiil khatto muʼaskarhum mugaabil al-Araamiyiin. Wa laakin humman chiyya, bichchaabaho misil door itneen hana khanam jamb al-Araamiyiin al-malo kulla l-balad.
28 Wa fi l-bakaan da, al-nabi ja le malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Daahu Allah gaal : ‹Al-Araamiyiin gaalo : “Allah hu ilaah hana jibaal wa ma ilaah hana wudyaan.” Wa fi chaan da, ana nisallim leek kulla l-deech al-kabiir da fi iidak. Wa be da, taʼarfu kadar ana bas Allah.›»
29 Wa l-duyuuch al-itneen dool gaʼado mulgaabiliin muddit sabʼa yoom. Wa fi l-yoom al-saabiʼ, al-duwaas bada. Wa fi yoom waahid, askar mamlakat Israaʼiil katalo min al-Araamiyiin 100 000 askar al-maachiin be rijleehum. 30 Wa 27 000 askar al-faddalo arrado wa dakhalo fi hillit Afiikh wa laakin al-durdur wagaʼ fooghum kulluhum. Wa Banhadaad kula arrad wa macha dakhal fi l-hille wa gaaʼid yillabbad min khurfa le khurfa.
Alaakhit Akhaab maʼa malik Araam
31 Wa masaaʼiil Banhadaad jo wa gaalo leyah : «Aniina simiʼna kadar muluuk Bani Israaʼiil induhum rahma. Hassaʼ da, khalli narbutu chuwaalaat fi salabaana wa hubaal fi ruuseena wa namchu le malik mamlakat Israaʼiil. Wa be da, akuun yikhalliik ma yaktulak.»
32 Wa khalaas, humman rabato chuwaalaat fi salabaahum wa hubaal fi ruuseehum wa macho le malik mamlakat Israaʼiil wa gaalo leyah : «Abdak Banhadaad buguul : ‹Min fadlak, khalliini niʼiich !›» Wa Akhaab gaal : «Hu gaaʼid hayy walla ? Hu akhuuyi !» 33 Wa l-kalaam da bigi leehum halu le l-naas dool wa tawwaali gaalo leyah : «Banhadaad da akhuuk !» Wa Akhaab gaal leehum : «Aywa, jiibuuh leyi !» Wa khalaas, Banhadaad marag ja le Akhaab wa hu rakkabah fi arabatah hu zaatah.
34 Wa Banhadaad gaal le Akhaab : «Ana nigabbil leek al-mudun al-abuuyi chaalaahum min abuuk. Wa inta tagdar tamchi tisaawig khumaamak fi madiinat Dimachkh misil awwal abuuyi saawag fi l-Saamira.» Wa Akhaab gaal le Banhadaad : «Ana nisawwi alaakha maʼaak wa nikhalliik tamchi.» Wa khalaas, hu sawwa maʼaayah alaakha wa khallaah macha.
Allah aakhab Akhaab
35 Wa nabi waahid min majmuuʼat al-anbiya gaal le rafiigah be amur Allah : «Min fadlak, adrubni !» Wa laakin rafiigah da aba. 36 Wa l-nabi gaal leyah : «Inta abeet ma tabbagt amur Allah. Wa fi chaan da, wakit tugumm min hini wa tamchi, duud yadurbak.» Wa khalaas, wakit rafiigah gamma minnah wa maachi, duud waahid ligaah wa darabah wa katalah. 37 Wa l-nabi da ligi naadum aakhar wa gaal leyah : «Min fadlak, adrubni !» Wa khalaas, al-naadum da darabah wa jarahah.
38 Wa khalaas, al-nabi macha gaʼad fi derib al-yufuut beyah al-malik wa khatta wijhah be khita achaan ma yaʼarfuuh. 39 Wa wakit al-malik ja faayit be l-derib da, al-nabi gamma naadaah wa gaal : «Ya l-malik, wakit ana abdak gaaʼid fi l-duwaas, naadum waahid jaab leyi masjuun waahid wa gaal : ‹Ahfad al-naadum da. Kan khalleetah arrad kamaan, hayaatak inta tukuun fi badalah aw tikaffi 34 kiilo fudda.› 40 Wa wakit ana abdak anchakhalt be cheyy aakhar, al-masjuun da arrad.» Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal leyah : «Wa da inta be nafsak bas gataʼt al-chariiʼa.»
41 Wa tawwaali, al-nabi fatah al-khita min wijhah wa malik mamlakat Israaʼiil irifah kadar hu waahid min al-anbiya. 42 Wa hu gaal le l-malik : «Daahu Allah gaal : ‹Achaan inta khalleet al-raajil al-waajib tidammirah arrad min iideenak, hassaʼ hayaatak inta tukuun fi badal hayaatah wa hayaat chaʼabak fi badal hayaat chaʼabah.›»
43 Wa malik mamlakat Israaʼiil gabbal beetah fi l-Saamira zaʼlaan wa indah hamm.
