Wak tuli ge Yozias ne ke Bage ɗiŋnedin ndwara se
(2Maa 34:29-32)1 Gan teme a tó na naa ga̰l ge Yuda ne ma ne ge Ursalima ne ma ya na ta. 2 Gan poseya ne naa ge ne Yuda go ma, ne naa ge ne Ursalima diŋ ma pet, naa ge ke tuwaleya ma, ne anabi ma, ɓase ma pet, ne naa jabso go ɗiŋ mbo naa ga̰l, a mbo zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi ya. A isi nama maktub ge wak tuli ne ge a ne ɓó na ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi mbe. 3 Gan mḛ tandal digi, ke wak tuli Bage ɗiŋnedin ndwara se ndwara hon tene bole Bage ɗiŋnedin koo pul, ne koy na eya ma, ne na wak honna ma, ne na njaŋgeya ma, ne dulwak ɗu, ne na sḛ mwaɗak me, ne koy fare ge ne njaŋge ne maktub wak tuli mbe no zi ma. Ɓase ma pet, a vin wak tuli mbe me.
Yozias gwan ne temel ge Bage ɗiŋnedin ne kerra ya na byalam go Yuda go
(2Maa 34:3-5)4 Gan jan kep tuwaleya Hilkiya, ne na goopol, ne naa ge koy zok ge Bage ɗiŋnedin ne wak ma go: «Abe me kaŋ temel ma ge a ne ke nama ne sḭḭm Baal pe, ne Achera pe, ne kaŋ ma ge ne pḭr digi ma pe ma uzi.» A mbo til nama ge baal pul ge Sedron ne ya, a abe nama sḭḭm ma mbo kan na Betel ya. 5 A tele naa ge tuwaleya ma ge gan ma ge Yuda ne ne é nama til dukan ma swaga sḭḭm ge suwal ge Yuda ne ma, ne suwal ge ne Ursalima ta gwa ma go, nama ge a ne ka til dukan hon sḭḭm Baal ma ne gyala ma, ne saba ma, ne guwa̰r ma, ne kaŋ ge ne pḭr digi ma pet ma, ne temel ta kerra uzi. 6 A he uwara ge sḭḭm Achera ne ne zok ge Bage ɗiŋnedin zi ya zum, a mbo ne na Ursalima go̰r zum ya, baal pul ge Sedron ne ya, a til na swaga mbe go, a kan na sḭḭm ma ge sḭḭm pala ma go. 7 A gul zok ge naa ge kaya ma ne, ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi uzi, na ge naa zaab ne ka tit ba̰r ne sḭḭm Achera pe swaga mbe go. 8 Gan teme, a tol naa ge tuwaleya ma ge ne suwal Yuda go ma ya pet. Vḛne swaga sḭḭm ma ne suwal Geba go ɗiŋ mbo suwal Bercheba ya uzi, swaga sḭḭm ma ge naa ge tuwaleya ma ne ka til dukan nama pal go ma. Gul twal tuwaleya ma ge a ne sḭ nama gwa ne viya̰ wak ga̰l ge suwal ne ma uzi me. Gul twal tuwaleya ge ne ka viya̰ wak ga̰l ge Juswa, ga̰l ge suwal ne uzi, na ge ne viya̰ wak ga̰l ge ne tok magul pal. 9 Go no puy ɗe, naa ge tuwaleya ma ge a ne ke tuwaleya hon kaŋ sḭḭm ma a be ka ya̰ nama viya̰ ke tuwaleya ge twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne pal Ursalima diŋ to. Amma a ka zam katugum ge be jiya̰l hore ɗeŋgo poseya ne bama na vya ma. 10 Yozias vḛne swaga sḭḭm Tofet ge ne ka baal pul ge Hinnom vya ma ne se uzi, ne da pe na kaage ndu gwan mbo til na vya hon dok Molok to. 11 Yozias hun tisi ma ge gan ge Yuda ne ma ne tyare hon dok gyala uzi, ne viya̰ wak pala ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne go, na ge ne ka gwa ne zok ge ajibaŋ Netan-Melek ne, ndwara go zok ma ge ne ziyar go ma. Yozias til pus pore ma ge ne dok gyala pe ma uzi me. 12 Gan Yozias gul twal tuwaleya ge gan ge Yuda ne ma ne sḭ na Ahaz zok pala digi uzi, gul twal tuwaleya ma ge Manasa ne sḭ nama ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne yapul ma go jwak uzi. Swaga ge ne tí nama, abe nama siim ma mbo kan nama ge baal pul ge Sedron ne se ya. 13 Gan vḛne swaga sḭḭm ma ge gan Salomon ne sḭ nama ge njal ge uwara olive ne pala digi, na ge ne Ursalima ndwara go ŋga tok le ge sya go uzi, Salomon, gan ge Israyela ne sḭ nama hon sḭḭm Achera, sḭḭm ge sone kakatak ge Sidon ma ne, ne sḭḭm Kemos, sḭḭm ge sone kakatak ge Mowab ma ne, ne sḭḭm Milkom ge seŋgre kakatak ge Ammon ma ne ma. 14 Yozias ɓá kaŋ sḭḭm ma uzi, syal uwara ge sḭḭm Achera ne uzi, abe naa dasana ma kal, kan nama swaga sḭḭm mbe ma go.
Yozias gwan ne temel ge Bage ɗiŋnedin ne kerra ya na byalam go Israyela go
(2Maa 34:6-7)15 Uwale, Yozias gul twal tuwaleya ge ne ka Betel go uzi, ndwara go, swaga sḭḭm ge Yerobowam ge Nebat vya ne sḭ na, na ge ne é Israyela vya ma wat sone zi. Til swaga sḭḭm mbe uzi, saŋge uzi sḭḭm, til uwara ge sḭḭm Achera ne uzi me. 16 Swaga ge ne saŋge tene se, kwa sḭḭm pala ma ge njal pala digi, teme a abe na kal ma ne sḭḭm mbe pala ya, til nama twal tuwaleya mbe pal ndwara vḛne na uzi, dimma ne fare ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ na ndu ge Dok ne wak zi go. Jya̰ fare mbe ma no pal. 17 Yozias ele swaga go: «A sḭ́ ma kaŋ ne ya go no ɗaa?» Naa ge suwal ma jan na go: «A sḭḭm pala ge ndu ge Dok ne ge ne mbo ne Yuda ya, ge ne jya̰ fare ge mo ne wi nama wak mbe ma no, ge twal tuwaleya ge Betel ne pal go ne.» 18 Jan nama go: «Ya̰ me na! Ndu a̰me na é na tok ge na kal ma ta to.» A ya̰ na kal ma, a ya̰ anabi ge ne mbo ne Samariya ya kal ma me.
19 Uwale, Yozias gul zok ge swaga sḭḭm ma ne ge gan ge Israyela ne ma ne sḭ nama ge suwal ge Samariya ne ma go ndwara e Bage ɗiŋnedin laar hotɗa uzi pet. Ker nama dimma ca ne na ne ke swaga sḭḭm ge Betel ne go. 20 Vyan naa ge tuwaleya ma ge swaga sḭḭm mbe ma ne ge a ne swaga mbe ma go, ge bama twal tuwaleya ma pal, til naa dasana ma kal nama pal. Gwan mbo Ursalima ya.
Vḛso ge Paska ne kerra
(2Maa 35:12Maa 18-19)21 Swaga mbe go, Yozias hon ɓase ma pet na wak go: «Ke me vḛso Paska ne Bage ɗiŋnedin Dok ge aŋ ne pe dimma ne njaŋge ne maktub wak tuli mbe zi go.» 22 Ago ne zaman ge naa ge kun sarya ma ne ka Israyela pal ya day, ɗiŋ mbo ya zaman ge gan ge Israyela ma, ne gan ge Yuda ne ma go, vḛso Paska ge go mbe hir be ke ɗu to. 23 A ke vḛso Paska mbe ne Bage ɗiŋnedin pe, Ursalima go, swaga ge Yozias gale ne ke del wol para tiimal na gan zi go.
Doreya ge Yozias ne, ne na temel ge ne ke pe
(2Maa 35:20-27, 2Maa 36:1)24 Yozias ban naa ge ne jan fare ne siya ma, ne naa ge ne é waɗal ma, ne naa ge ne ke sḭḭm mo̰r ma ne suwal Yuda ma ne Ursalima go uzi, ndwara wi fare ma ge maktub eya ne wak, na ge bage tuwaleya Hilkiya ne ɓo na ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi.
25 Ge Yozias ndwara zḛ, gan a̰me ge ne gwa̰ ya Bage ɗiŋnedin ta ne dulwak ɗu, ne na sḛ mwaɗak, ne na pool mwaɗak, eya ge Musa ne pal to, ko na go̰r go, gan a̰me ge ne ke ne na go, a to.
26 Go no puy ɗe, Bage ɗiŋnedin be gwan’a se ne na pore juliliya ge na ne ke Yuda pal to, ne kaŋ kerra ge Manasa ne ke ndwara é na tiiɗiya ma pe. 27 Ne pe no, Bage ɗiŋnedin jan no go: «Mbi mbo yan Yuda ne mbi ndwara se uzi, dimma ne mbi ne ya̰ Israyela uzi ne mbi ndwara se go. Mbi mbo saŋge suwal Ursalima ge mbi ne tá na mbi go̰r, zok ge mbi ne jya̰ go mbi dḭl mbo tol na zi, mbi mbo ke ne na go no me.»
Siya ge Yozias ne
(2Maa 36:2-4)28 Kaŋ ge Yozias ne ke ge may ma mwaɗak, a njaŋge nama ya maktub maana ma ge gan ge Yuda ma ne zi. 29 Swaga ge Yozias gale ne na gan zi go ɗe, Faraon Neko gan ge suwal Masar ne, ɗage ya det Asiriya ma gan pore ge maŋgaɗam Efrat wak go. Yozias ɗage na ndwara zi tele na viya̰. Swaga ge Faraon ne kwa na, hun na Megido go. 30 Na asagar ma gwan ne na siya ne Megido ya, mbo ya Ursalima diŋ ne pus pore, a mbul na na taal siya zi. Swaga mbe go, naa ge ne suwal Yuda go ma, a tal Yoyahaz ge Yozias vya, a e na gan na bá byalam go, Ursalima diŋ.
Yoyahaz, gan ge Yuda ne
(2Maa 36:2-4)31 Yoyahaz ame gan da ne del wara azi para ataa, za gan Ursalima diŋ saba ataa. Na ná dḭl Hamutal, a Irmiya, ndu ge suwal Libna ne vya ne. 32 Ka ke kaŋ ge sone ma Bage ɗiŋnedin ndwara se dimma ne na báŋ ma ne ke go. 33 Faraon Neko wan na, fet na se ne zul ge Ribla ge suwal Hamat ne go, ndwara go na ka gan suwal Ursalima go to. E suwal na tyare na fool kaal kilo dudubu ataa ne dinar kilo tapolɗu me. 34 Faraon Neko wan Eliyakim ge Yozias vya, é na gan na bá byalam go, er na dḭl Yoyakim. Wan Yoyahaz mbo suwal Masar. Yoyahaz su suwal Masar ya . 35 Yoyakim hon Faraon bware ge ne é na tyareya. Yoyakim é ndu ge daage syal bware ne dinar pool mbyatɗa ge na ne pal ndwara hon Faraon Neko.
Yoyakim, gan ge Yuda ne
(2Maa 36:5-8)36 Yoyakim ame gan da ne del wara azi para anuwa̰y. Za gan Ursalima go del wol para ɗu. Na ná dḭl Zebuda, a Pedaya, ndu ge suwal Ruma ne vya ne. 37 Ka ke kaŋ ge sone ma Bage ɗiŋnedin ndwara se dimma ne na bá ma ne ke go.
Yuuchiiya jaddad al-muʼaahada
1 Wa tawwaali, malik Yuuchiiya naada kulla chuyuukh Bani Yahuuza wa chuyuukh Madiinat al-Khudus le yilimmu. 2 Wa baʼad da, al-malik macha beet Allah maʼa kulla naas mamlakat Yahuuza wa kulla sukkaan Madiinat al-Khudus wa rujaal al-diin wa l-anbiya wa kulla l-chaʼab min al-kubaar lahaddi l-dugaag. Wa hu gara leehum kulla l-kalaam al-fi kitaab al-muʼaahada al-ligooh fi beet Allah. 3 Wa l-malik wagaf jamb amuud beet Allah wa jaddad al-muʼaahada maʼa Allah. Waajib ayyi waahid yitaabiʼ Allah wa yahfad wasiiyaatah wa taʼliimah wa churuutah be kulla galbah wa be kulla fikrah wa yitabbig kalaam al-muʼaahada al-maktuub fi l-kitaab da. Wa kulla l-chaʼab khassado be l-muʼaahada di.
Yuuchiiya haddam bakaan al-asnaam
4 Wa l-malik amar Hilkhiiya kabiir rujaal al-diin wa rujaal al-diin al-aakhariin wa hurraas madkhal beet Allah wa gaal khalli yamurgu min beet Allah kulla l-muʼiddaat al-sanaʼoohum le ibaadat asnaam Baʼal wa Achiira wa le kulla khuwwaat al-sama. Wa khalaas, humman maragoohum barra min Madiinat al-Khudus wa harragoohum fi waadi Khidruun wa waddo al-rumaad fi Beet Iil. 5 Wa hu tarad rujaal al-diin al-khattoohum muluuk mamlakat Yahuuza le yiharrugu bakhuur fi l-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada al-fi hillaal balad Yahuuza wa hawaaleeha le Madiinat al-Khudus. Wa tarad al-naas al-yiharrugu al-bakhuur le Baʼal wa le l-harraay wa l-gamar wa l-nujuum wa le kulla khuwwaat al-sama. 6 Wa marag min beet Allah al-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira wa waddaah barra min Madiinat al-Khudus fi waadi Khidruun wa hinaak harragah wa rihkah wa l-rumaad kamaan chattatah fi khubuur al-chaʼab. 7 Wa l-malik dammar buyuut al-naas al-bisawwu al-charmata al-gaaʼidiin fi fadaayit beet Allah. Wa fi l-bakaan da, awiin gaaʼidaat yitirran gabag le ibaadat al-ilaaha Achiira.
8 Wa baʼad da, Yuuchiiya jaab kulla rujaal al-diin al-gaaʼidiin fi hillaal balad Yahuuza. Wa hu najjas kulla l-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada al-rujaal al-diin gaaʼidiin yiharrugu fooghum al-bakhuur min Gabaʼ lahaddi Biir Sabʼa. Wa hu dammar al-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada al-fi khachum baab al-madiina wa khaassatan al-baab hana haakim al-madiina Yachuuʼ al-gaaʼid be nuss al-isra le madkhal al-madiina. 9 Wa rujaal al-diin hana l-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada ma induhum izin yigaddumu dahaaya fi madbah Allah al-fi Madiinat al-Khudus laakin induhum izin yaakulu khubza bala tawwaara maʼa rujaal al-diin akhwaanhum.
10 Wa battaan al-malik najjas al-mahrag hana Tuufa al-gaaʼid fi waadi Bani Hinnuum achaan battaan naadum ma yiharrig wileedah wa la bineeytah fi l-naar le ilaah Muulak. 11 Wa baʼʼad tamaasiil al-kheel al-khassasoohum muluuk mamlakat Yahuuza le ibaadat al-harraay. Wa tamaasiil al-kheel dool awwal khattoohum jamb madkhal beet Allah wa jamb beet al-masʼuul Natanmalik. Wa Yuuchiiya harrag al-arabaat hana ibaadat al-harraay kula. 12 Wa l-malik haddam al-madaabih al-banoohum muluuk mamlakat Yahuuza fi raas gasir malik Ahaaz wa l-madaabih al-Manassa banaahum fi l-fadaayaat al-itneen hana beet Allah. Wa baʼad haddamaahum, hu chaal al-turaab wa daffagah fi waadi Khidruun. 13 Wa hu najjas kulla l-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada al-mugaabiliin Madiinat al-Khudus be nuss al-zeene hana hajar al-Damaar. Wa l-bakaanaat dool, zamaan Suleymaan malik Bani Israaʼiil banaahum le Achtaruut al-ilaahat al-muharrama hint naas balad Seeda wa le Kamuuch al-ilaah al-muharram hana naas balad Muwaab wa le Milkuum al-sanam al-makruuh hana Bani Ammuun. 14 Wa hu rama al-hujaar al-khazzoohum wa kassar al-iidaan al-khazzoohum le ibaadat Achiira wa mala al-bakaan da be udaam al-naas.
15 Wa battaan al-malik haddam al-madbah al-fi Beet Iil wa da l-bakaan al-aali al-banaah Yarubaʼaam wileed Nabaat al-lazza naas mamlakat Israaʼiil fi l-zunuub. Wa Yuuchiiya haddam al-madbah da wa l-bakaan al-aali hana l-ibaada. Wa harrag al-bakaan al-aali wa rihikah bigi rumaad wa tachcha al-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira. 16 Wa baʼad da, Yuuchiiya chaglab wa chaaf al-khubuur al-gaaʼidiin fi raas al-hajar fi l-bakaan da. Wa rassal naas yijiibu al-udaam min al-khubuur wa hu gamma tachcha al-udaam fi l-madbah da achaan yinajjisah. Wa l-cheyy da bigi hasab kalaam nabi Allah al-awwal gaalah. 17 Wa l-malik saʼal wa gaal : «Al-hajar al-gaaʼid nichiifah, da chunu ?» Wa naas al-hille raddo leyah wa gaalo : «Da khabur hana nabi Allah al-ja min balad Yahuuza wa hajja be l-achya al-hassaʼ inta sawweethum fi l-madbah hana Beet Iil.» 18 Wa khalaas, al-malik gaal : «Khallu al-khabur da ! Naadum ma yilammis udaam al-nabi.» Wa be misil da, ma limso udaam al-nabi da walla udaam al-nabi al-chaayib al-ja min al-Saamira kula.
19 Wa l-malik Yuuchiiya haddam kulla l-buyuut al-gaaʼidiin fi l-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada al-fi hillaal al-Saamira al-banoohum muluuk mamlakat Israaʼiil achaan yikhaddubu Allah. Wa hu dammar kulla l-buyuut dool misil sawwaah fi Beet Iil. 20 Wa fi raas madaabih hana l-bakaanaat al-aaliyiin dool, hu dabah kulla rujaal al-diin al-gaaʼidiin fi l-bakaan da wa harrag udaam al-naas. Wa baʼad da, gabbal Madiinat al-Khudus.
Naas Yahuuza ayyado iid al-Fisha
21 Wa l-malik Yuuchiiya amar kulla l-chaʼab wa gaal leehum : «Ayyudu iid al-Fisha le Allah Ilaahku hasab al-kalaam al-maktuub fi kitaab al-muʼaahada.» 22 Wa l-chaʼab abadan ma ayyado iid misil da min al-wakit al-hakamo foogah al-hukkaam al-binaaduuhum al-gudiya lahaddi kulla l-wakit al-hakamo foogah muluuk mamlakat Israaʼiil wa muluuk mamlakat Yahuuza. 23 Wa laakin fi sanit 18 hana hukum al-malik Yuuchiiya, ayyado iid al-Fisha le Allah fi Madiinat al-Khudus.
24 Wa Yuuchiiya katal al-yikallumu maʼa l-maytiin wa l-jannaaniyiin wa dammar al-asnaam wa l-tamaasiil wa kulla l-muharramaat al-gaaʼidiin fi balad Yahuuza wa Madiinat al-Khudus. Wa da achaan yihaggig kalaam al-Tawraat al-maktuub fi l-kitaab al-ligaah Hilkhiiya kabiir rujaal al-diin fi beet Allah. 25 Wa ma fi malik misil Yuuchiiya al-taabaʼ le Allah be kulla galbah wa kulla fikrah wa kulla gudurtah hasab Tawraat Muusa. Wa baʼadah ma fi malik mislah.
26 Wa be da kula, Allah ma khalla minnah khadabah al-muhrig didd mamlakat Yahuuza be sabab kulla l-fasaala al-sawwaaha Manassa diddah. 27 Wa Allah gaal : «Nibaʼʼid min giddaami mamlakat Yahuuza misil baʼʼadt mamlakat Israaʼiil. Wa nikhalli minni Madiinat al-Khudus al-madiina al-ana azaltaha wa l-beet al-ana gult foogah : ‹Da bas al-bakaan al-nukhutt foogah usmi.›»
28 Wa l-baagi min amal Yuuchiiya wa kulla cheyy al-sawwaah maktuubiin fi kitaab taariikh muluuk Bani Yahuuza. 29 Wa fi wakit hukum Yuuchiiya, Firʼoon Naku malik balad Masir gamma le yahjim malik balad Achuur be jiihat bahar al-Furaat. Wa l-malik Yuuchiiya macha gaabalah fi l-derib wa laakin wakit malik Masir chaafah, katalah le Yuuchiiya fi hillit Magiddu. 30 Wa masaaʼiilah chaalooh fi araba wa waddooh min Magiddu lahaddi Madiinat al-Khudus wa dafanooh fi khaburah. Wa chaʼab al-balad chaalooh le Yahaaz wileed Yuuchiiya masahooh wa darrajooh malik fi badal abuuh.
Yahaaz bigi malik fi Yahuuza
31 Wa Yahaaz indah 23 sana wakit bigi malik wa hakam talaata chahar fi Madiinat al-Khudus. Wa ammah usumha Hamuutal bineeyit Irmiya min hillit Libna. 32 Wa Yahaaz sawwa al-fasaala giddaam Allah misil juduudah sawwooh.
33 Wa Firʼoon Naku malik balad Masir karabah wa sajanah fi Ribla balad Hamaat wa battaan ma hakam fi Madiinat al-Khudus. Wa ziyaada min da, al-malik Naku jabaraahum le naas mamlakat Yahuuza yikaffu miiri hana 3 400 kiilo hana fudda wa 34 kiilo hana dahab. 34 Wa Firʼoon Naku darraj Aliyaakhim wileed Yuuchiiya malik fi badal abuuh Yuuchiiya wa khayyar usmah wa sammaah Yahuuyakhim. Wa kan le Yahaaz al-masjuun kamaan, waddaah Masir wa maat hinaak.
35 Wa Yahuuyakhim chaal al-miiri min naas mamlakat Yahuuza achaan yanti le Firʼoon Naku al-fudda wa l-dahab al-hu talabaahum. Wa ayyi waahid kaffa al-miiri al-khattooh foogah hasab gudurtah wa Yahuuyakhim antaah le malik Masir.
Yahuuyakhim bigi malik fi Yahuuza
36 Wa Yahuuyakhim indah 25 sana wakit bigi malik wa hakam 11 sana fi Madiinat al-Khudus. Wa ammah usumha Zabuuda bineeyit Fadaaya min hillit al-Ruuma. 37 Wa Yahuuyakhim sawwa al-fasaala giddaam Allah misil juduudah sawwooh.
