Kugiya ge Yusuf ne kugi na bá vya ma
1 Yusuf hon bage ne na yàl pal wak go: «Wi naa mbe ma galam ma ne swara mbyatɗa pool inna ge nama ne pal, pá bware ge ndu ge daage ne na galam wak digi. 2 Mo par mbi kop ge ne ɗeere ne fool kaal ge vya ge tok dab galam wak digi, poseya ne na bware ge yat swara.» Bage ne Yusuf yàl pal mbe ke dimma ne Yusuf ne jya̰ na go.
3 Swaga ge swaga ne ko̰y ɗe, a ya̰ nama mborra ne bama kwara ma. 4 A wat ne suwal diŋ ya zum, a gale ne be mbo kaal to pet ɗe, Yusuf jan bage ne na yál pal go: «Kare naa mbe ma pe, wa̰ nama se, jya̰ nama go: ‹Kyaɗa aŋ ba gwan ne mbi sone ge mbi kwaɗa kerra pal ɗaa? 5 Kyaɗa aŋ ba sel kop ge mbi bageyal ne njot kaŋ ne na, ge ne kwa ɗimil ma pe na me ɗaa? Kaŋ ge aŋ ne mbe no, aŋ ke sone.›» 6 Bage ne Yusuf yàl pal mbo wan nama viya̰ zi, jan nama fare mbe ma. 7 A jan na go: «Bageyal, mo te jan i ma fare go ɗaa? I mo dore ma, i ke kaŋ hir ge go mbe no to. 8 Ndi, i te va gwa̰ ne mo bware ge ne gá i galam ma zi ne suwal Kanan ya to’a? I ke ma̰ gyana ge i ba gwan kat sel bware ko dinar ne mo bageyal diŋ ya ɗaa? 9 Ne mo dore ma buwal zi, ndu ge a ne ɓol kaŋ mbe ya ne na tok go, na su dedet, i sḛ ma me, i gá mo̰r ge i bageyal ne.» 10 Ndu mbe jan nama go: «A kwaɗa, na ka dimma ne aŋ ne jya̰ mbe go. Ndu ge a ne ɓol kaŋ mbe ya ne na tok go, na gá mbi mo̰r, aŋ ge may ma aŋ ben uzi.» 11 Ndu ge daage har tene saa na galam eya suwar se, ne hage na wak me. 12 Ndu mbe é pe ɓyare nama galam ma pul, ne ga̰l pe go mbo á ge jyale ta. A mbo ya set kop mbe galam ge Bayami ne zi. 13 A taabe bama ba̰r ma ne bama ta uzi ndwara ke kḭḭmi, ndu ge daage yage na kaŋ ma na kwara pal, a gwan mbo suwal diŋ ya.
Kaɗeya ge Yuda ne Yusuf ta ne Bayami pe
14 Yuda ma ne na bá vya ma a det ya Yusuf go, na sḛ gale ne diŋ, a det kubiya suwar pal na ndwara se. 15 Yusuf jan nama go: «Aŋ te ke ma kaŋ go ɗaa? Aŋ be kwa go, ndu dimma ne mbi go, da ne pool ge ben kaŋ ge ɗimil ma pe zum to’a?» 16 Yuda jan na go: «I gwan jan i bageyal ma̰ gyana ɗaa? I da ne ma fare ge gwan janna iya ɗaa? I ɓol ma̰ ma fare ge ben ta ɗaa? A Dok bḛ ya̰l ge mo mo̰r ma pe zum ne. Ne se no, i gá mo̰r ge i bageyal ne, i sḛ ma, ɓanna ne ndu ge a ne ɓó kop ne na tok go.» 17 Yusuf jan nama go: «Mbi mbya ke no mbe to. Ndu ge a ne ɓó kop na tok go ɗeŋgo, gá mbi mo̰r ne. Aŋ ge may ma, gwa̰ me aŋ bá ta ya be fare.» 18 Yuda ndar tene ya na ta, jan na go: «Mbi bageyal, mo mo̰r kaɗe mo, ya̰ mbi jya̰ mo fare nde! Kaage mo saŋge pore mbi pal to, ago mo dimma ne Faraon go. 19 Mbi bageyal ele na dore ma go: ‹Aŋ bá, ko aŋ ná vya ge ɗogle ya go ɗaa?› 20 I jya̰ i bageyal no go: ‹I bá sabar ya go ɗu, i bá vya ge jyale ge i bá ne tó na sabar ge na ne zi ya go ɗu me, na ná vya su go. A na sḛ gá ne ɗu ne na ná pe go, na bá laar wa̰ na gḛ ge be to›. 21 Mo jya̰ mo dore ma go: ‹Gene me na ya, mbi kwa na ne mbi ndwara›. 22 I jya̰ mo go: ‹Vya mbe varse ne na bá to, kadɗa a ne na bá varse ya, na bá sú sù›. 23 Mo jya̰ i no go: ‹Kadɗa aŋ bá vya ge tok dab mbe mbo ja ne aŋ dagre to, aŋ ne pool ge kwa mbi ndwara to bat›. 24 Swaga ge i ne gwa̰ mo dore ge i bá ta ya, i wa̰ na fare ge mo ne jya̰ i ma pe. 25 Swaga ge i bá ne jya̰ i go, i gwa̰ mbo yat kaŋzam ya nde ɗe, 26 i gwa̰ ne na janna no go: ‹I ne pool ge gwanna be ge i bá vya ge jyale to. I da ne pool gwanna, amma i ne pool ge kwar ndu mbe ndwara to, kadɗa i bá vya ge jyale mborra dagre ne i to›. 27 Mo dore ge i bá jya̰ i no go: ‹Aŋ kwa kwa go, mbi gwale tó mbi vya sonmo ma azi, 28 ge ɗu ɗage ne mbi ta, mbi dwat go kavaar ga̰l wa̰ na ne, ɗiŋ ma̰ no, mbi be gwan kwar na to. 29 Kadɗa go aŋ gwan wan ge no mbe iya ɗe, tamekyala, kadɗa swagal a̰me ɓol na ya aŋ swaga mborra go, aŋ mbo é mbi wat taal zi ne kḭḭmi›. 30 Ne se no ɗe, kadɗa mbi gwanna mbo i bá ta ya be ge vya mbe kat dagre ne i to! Na laar wa̰ na gḛ ge be ɗo to, 31 ma̰ su, kadɗa na kwa na ya dagre ne i to. Ago i ma̰ e i bá wat taal zi ne kḭḭmi. 32 Ago mbi ge mo dore mbi ho̰ tene ne vya mbe no pe mbi bá ta, mbi jya̰ mbi bá go: ‹Kadɗa mbi gwan ne vya mbe ja hon mo to, mbi gá ndu ge ya̰l mo ndwara se ne ndwara dedet›. 33 Se no ɗe, mbi kaɗe mo, ya̰ mbi gá mo mo̰r vya mbe byalam go, amma ya̰ vya mbe gwanna ne na bá vya ma. 34 Mbi ne pool gwan mbi bá ta ya be ge vya mbe to to. Ya̰ mbi kwa yál ge mbi bá ne mbo njotɗa ne mbi ndwara to.»
Yuusuf jarrab akhwaanah be kaasah
1 Wa baʼadeen, Yuusuf anta amur le masʼuul hana beetah wa gaal leyah : «Amla chuwaalaat hana l-naas dool be maʼaach katiir al-yagdaro yiwadduuh wa diss gurus hana ayyi waahid fi chuwaalah. 2 Wa laakin khutt fi khachum chuwaal hana l-sakhayyar da, gursah wa kaasi hana l-fudda kula.» Wa l-masʼuul sawwa misil Yuusuf gaalah leyah.
3 Be fajur badri, khalloohum le iyaal Yaakhuub faato be hamiirhum. 4 Wa khalaas, marago min al-hille wa laakin ma macho baʼiid ke bas, Yuusuf gaal le masʼuul hana beetah : «Gumm, alhaghum le l-naas dool ! Wa kan wassaltuhum, guul leehum : ‹Maala al-kheer baddaltuuh be l-charr ? 5 Maala sirigtu al-kaas hana sayyidi al-yachrab wa yichawwif beyah ? Al-cheyy al-sawweetuuh da, fasil !›»
6 Wa khalaas, masʼuul hana l-beet macha, lihighum wa gaal leehum al-kalaam da. 7 Wa humman gaalo leyah : «Kikkeef tathamna misil da, ya l-sayyid al-masʼuul ? Abadan cheyy haraam misil da ma nisawwuuh. 8 Ya l-sayyid al-masʼuul, aniina gabbalna min balad Kanʼaan al-gurus al-ligiinaah fi khachum chuwaalaatna kula. Wa kikkeef nagdaro nasurgu fudda walla dahab hana sayyidak ? 9 Kan waahid min abiidak ligo fi bakaanah al-kaas, khalli yumuut ! Wa aniina al-aakhariin kamaan nabgo abiid le siidak !» 10 Wa l-masʼuul gaal : «Tamaam. Laakin hu al-ligiina al-kaas fi khumaamah da, hu bas yabga abdi wa intu al-aakhariin kamaan tabgo bariyiin.»
11 Wa tawwaali, ayyi waahid dalla chuwaalah tihit wa fatahah. 12 Wa l-masʼuul gamma yifattich chuwaalaathum, bada be chuwaal hana l-bikir wa kammal be chuwaal hana l-sakhayyar. Wa ligi al-kaas fi chuwaal hana Banyaamiin. 13 Fi l-bakaan da, gammo charrato khulgaanhum min al-hizin. Wa ayyi waahid gamma chadda humaarah wa gabbalo fi l-hille.
Yahuuza yidaafiʼ le Banyaamiin
14 Khalaas, Yahuuza maʼa akhwaanah wassalo bakaan Yuusuf. Wa hu kula lissaaʼ gaaʼid fi beetah wa humman wagaʼo saajidiin giddaamah. 15 Wa Yuusuf gaal leehum : «Maala sawweetu al-cheyy da ? Ma taʼarfu kadar naadum misli ana da, yagdar yichawwif walla ?»
16 Yahuuza gaal : «Hu da, nuguulu chunu, ya l-sayyid al-haakim ? Wa be da, kikkeef nuguulu aniina bariyiin ? Al-Rabb bayyan khata abiidak. Khalaas, aniina nabgo leeku abiid maʼa l-ligiitu al-kaas fi bakaanah.» 17 Wa Yuusuf gaal : «La, haraam leyi nisawwi misil ke ! Illa l-naadum al-ligiina fi bakaanah al-kaas bas, yabga abdi. Wa kan leeku intu al-aakhariin kamaan, amchu be l-aafe le abuuku.»
18 Wa tawwaali, Yahuuza ja gariib le Yuusuf wa gaal : «Ya l-sayyid al-haakim. Min fadlak, khalli nihajji leek wa ma tazʼal foogi ana abdak achaan inta misil al-malik. 19 Fi wakit awwal aniina jiina, inta saʼaltina gult leena : ‹Abuuku gaaʼid hayy walla ? Wa induku akhu aakhar walla ?› 20 Wa aniina raddeena leek : ‹Abuuna chaayib wa gaaʼid. Wa indina akhu sakhayyar al-wildaah wakit hu chaayib. Wa hu wiheedah bas faddal leyah min martah al-biriidha bilheen achaan akhuuh al-aakhar da maat. Wa abuuna biriidah ziyaada.› 21 Wa inta gult leena khalli namchu nijiibuuh leek achaan tichiifah be eenak. 22 Wa aniina gulna leek al-wileed ma yagdar yaji yikhalli abuuh. Kan marag khallaah, abuuh yumuut. 23 Wa inta gult leena aniina abiidak, kan akhuuna al-sakhayyar ma ja maʼaana da, inta ma tigaabilna.
24 «Wa aniina gabbalna fi bakaan abdak abuuna wa hajjeena leyah be kulla cheyy al-inta gultah leena. 25 Wa wakit abuuna gaal leena battaan naju nachru maʼaach chiyya, 26 aniina gulna leyah : ‹Ma nagdaro namchu bala akhuuna al-sakhayyar achaan al-haakim gaal leena ma yigaabilna kan ma jibna akhuuna al-sakhayyar.› 27 Wa abdak abuuna gaal leena : ‹Intu taʼarfu adiil kadar marti Raahiil jaabat leyi awlaad itneen bas. 28 Al-waahid waddar. Akuun haywaan waahid akalah achaan battaan ma chiftah. 29 Wa battaan tidooru tichiilu al-aakhar da kula ? Kan cheyy waahid yisawwiih, intu tisabbubu leyi moot be cheebi da, min al-hizin.›
30 «Hassaʼ da, chiif, ya l-sayyid al-haakim. Kikkeef nagdar nigabbil bakaan abuuyi bala l-wileed ? Achaan hu ma yagdar yiʼiich bala l-wileed da. 31 Kan ma chaafah gabbal maʼaana, yugumm yumuut wa aniina bas masʼuuliin min mootah be cheebah min al-hizin. 32 Wa ana abdak bas chilt masʼuuliiyit al-wileed giddaam abuuyi wa gult leyah : ‹Kan ma gabbaltah leek, ana nabga khaati giddaamak fi muddit hayaati.›
33 «Min fadlak ya l-sayyid al-haakim, ana nachhadak khalliini nabga abdak fi baddal al-wileed wa hu yamchi maʼa akhwaanah. 34 Ana ma nagdar nigabbil bakaan abuuyi bala l-wileed da. Ma nagdar nichiif abuuyi fi hiznah.»
