NE BURMIYA GE MULUK GE ISRAYELA GO MBO BURMIYA GE MULUK GE YUDA NE
Ezekiyas, gan ge Yuda ne
(2Maa 29:1-2, 2Maa 31:1)1 Swaga ge Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne, ne ke del ataa na gan zi go ɗe, Ezekiyas ge Ahaz vya zam gan Yuda pal. 2 Swaga ge ne ame gan, ka da ne del wara azi para anuwa̰y, ke na gan zi del wara azi para lamaɗo Ursalima go. Na ná Zakariya vya ne, a tol na dḭl Abi. 3 Ke kaŋ ge dosol Bage ɗiŋnedin ndwara se dimma ne na báŋ Dawda ne ke go. 4 A na gu swaga sḭḭm ma uzi ne, ɓá kaŋ sḭḭm ma uzi no, sya uwara ge sḭḭm Achera ne ma uzi no, ɓá bom ge Musa ne ɗeere na ne fool ŋgirma uzi no yeyege, ne da pe, dam mbe ma go, Israyela vya ma ka til dukan na ndwara se, a ka tol na Nehuchetan . 5 É na saareya ma mwaɗak Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne pal. Ne gan ge ne ka suwal Yuda pal na ndwara zḛ ma, ko ge ne gá na go̰r go ma buwal zi, a be ɓol gan a̰me dimma ne na go to. 6 Na sḛ ka mbargeya ne Bage ɗiŋnedin, be abe tene ne na ta uzi to, ka ke mborra wak honna ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ Musa ma pal. 7 Bage ɗiŋnedin ka da ne na. ka zam zḛ na kaŋ kerra ma zi pet. Ɗage kuri gan ge Asiriya ne wak, gá be ge gwan ne na pala na pe se to bat. 8 A na sḛ ya̰ Filistiya ma ne ɗiŋ mbo Gaza, ame nama suwal ga̰l ma ne nama swaga njole naa ge ho̰l ma no.
Pala votɗa ne ameya ge Samariya ne pe
9 Swaga ge Ezekiyas ne ke del anda na gan zi go, Hosiya ge Ela vya, gan ge Israyela ne ke ya na gan zi del ɓyalar me. A del ge Salmanasar gan ge Asiriya ne, ne mbo ya ver suwal Samariya se go. 10 A del ge ataa go, ɗage ame na no. Ame na swaga ge Ezekiyas ne ke del myanaŋgal na gan zi go, Hosiya gan ge Israyela ne, ke ya del lamaɗo na gan zi. 11 Gan ge Asiriya ne abe Israyela vya ma mbo kan nama suwal Asiriya ya, ge babur pul ge Halas ne ya, maŋgaɗam Habor ge ne suwal Gozan go wak go, ne suwal ma ge Mede ma ne go me. 12 Kaŋ mbe ma no a dé ya nama pal ne da pe, nama sḛ ma be za̰ Bage ɗiŋnedin Dok ge bama ne wak to, a be koy na wak tuli to, eya ma pet ge Musa dore ge Bage ɗiŋnedin ne ho̰ nama, a be koy nama, ko a ke mborra nama pal to.
Senakerib, gan ge Asiriya ne, mbo ya det Yuda
(Isa 36:1-22, 2Maa 32:12Maa 9-16)13 Swaga ge Ezekiyas ne ke del wol para anda na gan zi go ɗe, Senakerib gan ge Asiriya ne, ɗage ya det suwal ma ge ne ve ne gulum ga̰l ge Yuda ne ma pore, ame nama. 14 Ezekiyas gan ge Yuda ne dol temel mbo jan gan ge Asiriya ne suwal Lakis ya go: «Mbi ke sone! Abe tene uzi ya ne mbi ta. Dṵṵl ge mo ne mbo e ya mbi pal, mbi mbo pot na.» Gan ge Asiriya ne e Ezekiyas gan ge Yuda ne pot na fool kaal kilo dudubu lamaɗo ne dinar kilo kikis lamaɗo me. 15 Ezekiyas abe bware ge ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi, ne bware ge ne gan yadiŋ ma, hon na. 16 Swaga mbe go, Ezekiyas gan ge Yuda ne só zok wak ge zok ge Bage ɗiŋnedin ne ma da ne dinar, hál zok wak mbe ma se, abe nama hon gan ge Asiriya ne.
17 Gan ge Asiriya ne dol na ga̰l ge ne na yàl pal, ne ga̰l ge na asagar ma ne, ne na garlaŋ pore, poseya ne asagar ma gḛ bama pe go, a mbo ya Ezekiyas ta Ursalima go. Swaga ge a ne ya̰ ya, a mḛ baal ga̰l ge ne viya̰ gaaso ge ndu ge usi ba̰r ne wak ya. 18 A e temel tol gan. Amma Eliyakim ge Hilkiya vya bage ne koy gan kaŋ ma mbo ya nama ta poseya ne Chebna bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya bage koy gan maktub ma. 19 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne jan nama go: «Mbi kaɗe aŋ kaɗe, aŋ mbo jan Ezekiyas go, gan ga̰l ge Asiriya ma ne jan go: Mo é mo jobreya ya da pal ɗaa! 20 Mo dwat go fare janna baŋ da ne pool ge hon mo zwama, ko ne pool ge ke pore ɗaa? Se no ɗe, mo é mo saareya ya wuɗi pal ge mo ba ɗage kuri mbi wak ɗaa? 21 Ndi, ne se no, mo e mo jobreya ya suwal Masar pal, teer ge ne há hal se mbe no pal. Ago ndu ge daage pet ge ne deŋge tene na ta syaɗe na syaɗe na tok zi. Faraon, gan ge suwal Masar ne go mbe no ca, ne ndu ge daage pet ge ne e na jobreya na pal. 22 Tamekyala aŋ da ne pool jan mbi go: ‹I e i jobreya ya Bage ɗiŋnedin Dok ge i ne pal›. Te be Ezekiyas sḛ gu na swaga ke tuwaleya ma, ne na twal tuwaleya ma uzi ne, jya̰ Yuda ma, ne naa ge ne Ursalima diŋ ma no go nama gá ke tuwaleya twal ge ne Ursalima diŋ mbe no pal ɗeŋgo to’a? 23 Se no, há mbi bageyal, gan ge Asiriya ne goŋle, mbi ma̰ hon mo tisi ma dudubu azi. Mo ma̰ ɓol naa ge ndwar tisi mbe ma ko’a? 24 Mo ma mbyat hal mbi bageyal asagar ma ga̰l a̰me ɗu, ko ge ne mbya a̰me pe to ne nama buwal zi ɗaa? Mo e mo jobreya ya Masar pal ndwara go mo da ne pool ɓol pus pore ma ne tisi ma. 25 Mo dwat go, na be laar ɓyare ge Bage ɗiŋnedin ne zi ɗo, mbi mbo ya swaga mbe no go, ndwara burmi na uzi no to’a? A Bage ɗiŋnedin jya̰ mbi ne go, mbi mbo burmi suwal mbe uzi.»
26 Eliyakim ge Hilkiya vya, ma ne Chebna ma ne Yowa ma jan garlaŋ pore ge Asiriya ma ne go: «Jya̰ mo mo̰r ma fare wak arameya, ne da pe, i zá̰ na zá̰, jya̰ i fare ne Yahud ma wak to, ne nama ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no za̰ na pe.» 27 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne gwan ne nama janna go: «Aŋ dwat go, mbi bageyal teme mbi ya jan fare aŋ, ne aŋ bageyal ɗeŋgo ɗaa? Te be teme mbi ya aŋ ta da ne naa ge ne ka ne gulum pal digi mbe ma no pe me to’a? Ne gá ne zḛ no, aŋ ne nama pet, aŋ mbo ga zam aŋ njoo ma ne njot aŋ suwam ma.»
28 Uwale, garlaŋ pore ge Asiriya ma ne nṵsi tene se, oy ne ka̰l ndaar ne Yahud ma wak, janna go: «Zá̰ me fare janna ge gan ga̰l ne, gan Asiriya ma ne. 29 Gan ga̰l jan go: Ya̰ me Ezekiyas na vyale aŋ to. Ago na sḛ ne pool ge zur aŋ to. 30 Ya̰ me ta Ezekiyas tok go laseya go, aŋ e aŋ jobreya ma Bage ɗiŋnedin pal to. Jan aŋ go: ‹A fareba, Bage ɗiŋnedin mbo zur nee! Mbo ya̰ gan ge Asiriya ma ne ame suwal mbe to.› 31 Za̰ me Ezekiyas to. Ago gan ge Asiriya ne jan go: Ka me halas ne mbi, ho̰ me ta mbi, go no aŋ mbo zam aŋ oyo̰r ma ne aŋ fere ma, ne njot aŋ tub ma mam. 32 Ɗiŋ mbi gwan’a abe mbo suwal ge ne di aŋ suwal ya, suwal ge ne don gḛme ma ne oyo̰r, suwal ge kaŋzam ma ne oyo̰r jiya̰l ne go ya, suwal ge uwara olive ma ne daaram ne go. Go no aŋ mbo kat ne ndwara, aŋ mbo su to. Za̰ me Ezekiyas to, vyale aŋ baŋ janna go: ‹Bage ɗiŋnedin mbo zur nee.› 33 Dok ma ge pehir ge ɗogle ma ne, a day zur bama suwal ma ne gan ge Asiriya ne tok go ɗaa? 34 Dok ge Hamat ma ne, ne ge Arpad ma ne ma ya da ɗaa? Dok ge Sefarvayim ma ne, ne ge Hena ma ne, ne ge Ivva ma ne ya da ɗaa? A day zur Samariya ne mbi tok go ɗaa? 35 Ne dok ge suwal mbe ma no ne ma buwal zi pet, a ge daage day zur na suwal ne mbi tok go ne, ge Bage ɗiŋnedin ba day zur Ursalima ne mbi tok ɗaa?» 36 Ɓase ma zane wak ɗamal, a gwan ne na fare janna pal to. Ago gan ho̰ nama na wak go, nama gwa̰ ne na fare janna pal to. 37 Eliyakim ge Hilkiya vya, bage koy gan kaŋ ma, poseya ne Chebna, bage njaŋgeya, ne Yowa ge Asaf vya, bage koy gan maktub ma, a gwan’a Ezekiyas ta ne ba̰r ma taabeya, a wan na fare ge garlaŋ pore ge Asiriya ma ne ne jya̰ bama.
Hizkhiiya bigi malik fi Yahuuza
1 Wa fi l-sana al-taalta hana hukum Huuchaʼ wileed Iila malik mamlakat Israaʼiil, Hizkhiiya wileed Ahaaz bigi malik fi mamlakat Yahuuza. 2 Wa Hizkhiiya indah 25 sana wakit bigi malik wa hakam 29 sana fi Madiinat al-Khudus. Wa ammah usumha Abi bineeyit Zakariiya.
3 Wa Hizkhiiya sawwa al-adiil giddaam Allah misil jiddah Dawuud sawwaah. 4 Hu haddam al-bakaanaat al-aaliyiin wa rama al-hujaar al-khazzoohum le l-ibaada wa kassar al-iidaan al-khazzoohum le ibaadat Achiira. Wa kassar al-daabi hana l-nahaas al-Muusa sanaʼah achaan lahaddi l-wakit daak, Bani Israaʼiil gaaʼidiin yiharrugu bakhuur le l-daabi al-sammooh Nahuuchtaan. 5 Wa Hizkhiiya atwakkal ale Allah Ilaah Bani Israaʼiil. Wa min kulla muluuk mamlakat Yahuuza al-hakamo gablah aw al-hakamo baʼadah, ma fi malik mislah hu. 6 Wa hu mutamassik be Allah wa abadan ma tarraf minnah. Wa hu hafad al-wasaaya al-Allah amar beehum Muusa.
7 Wa Allah kaan maʼaayah wa Hizkhiiya gaaʼid yanjah fi kulla cheyy al-yisawwiih. Wa hu atmarrad didd malik balad Achuur wa aba ma yagood tihit hukmah. 8 Wa Hizkhiiya annasar fi l-Filistiyiin wa chaal arduhum lahaddi hillit Khazza, min hillaal dugaag al-ma ziyaada min beet tawiil hana muraakhaba lahaddi l-mudun al-gawiyiin.
Malik Achuur chaal al-Saamira
9 Wa l-sana al-raabʼe hana hukum Hizkhiiya, di hi al-sana al-saabʼe hana hukum Huuchaʼ wileed Iila malik mamlakat Israaʼiil. Wa fi l-sana di, Chalmanaasar malik balad Achuur ja le madiinat al-Saamira wa haasarha. 10 Wa baʼad muddit talaata sana, hu chaal al-madiina di. Wa da fi l-sana al-saadse hana hukum Hizkhiiya wa l-sana al-taasʼe hana hukum Huuchaʼ malik mamlakat Israaʼiil. 11 Wa malik Achuur wadda naas mamlakat Israaʼiil fi l-khurba fi balad Achuur. Wa hu sakkanaahum fi hillit Halah wa fi khachum bahar Haabur fi mantagat Guzaan wa fi hillaal al-Maadiyiin. 12 Wa da achaan naas mamlakat Israaʼiil ma simʼo kalaam Allah Ilaahhum wa ma karramo al-muʼaahada. Wa ma simʼo kalaamah wa la tabbago awaamirah al-antaahum leehum be waasitat abdah Muusa.
Sanhariib galaʼ manaatig Bani Yahuuza
13 Wa fi sanit 14 hana hukum Hizkhiiya, Sanhariib malik balad Achuur hajam al-mudun al-gawiyiin hana mamlakat Yahuuza wa galaʼaahum. 14 Wa Hizkhiiya malik mamlakat Yahuuza rassal le malik Achuur fi hillit Lakiich wa gaal leyah : «Ana muznib ! Hassaʼ da, kiss minni. Wa kulla cheyy al-tukhuttah foogi da nahmalah.» Wa khalaas, malik Achuur dawwar min Hizkhiiya malik Yahuuza 10 000 kiilo hana fudda wa 1 000 kiilo hana dahab. 15 Wa Hizkhiiya antaah kulla l-fudda al-gaaʼide fi beet Allah wa fi l-makhaazin hana gasir al-malik. 16 Wa fi l-wakit da bas, Hizkhiiya mallat al-dahab min al-biibaan wa iidaanhum hana beet Allah al-mumassahiin be dahab wa antaah le malik Achuur.
Sanhariib yihaddid Madiinat al-Khudus
17 Wa min hillit Lakiich, malik balad Achuur rassal waziirah hana l-difaaʼ wa kabiir al-masaaʼiil wa khaayid al-deech wa maʼaahum deech kabiir le l-malik Hizkhiiya fi Madiinat al-Khudus. Wa wakit wassalo fi Madiinat al-Khudus, gaʼado jamb majra al-birke al-aali fi l-derib al-maachi ale zereʼ al-khassaaliin. 18 Wa humman talabo achaan yihajju le l-malik. Wa laakin Aliyaakhim wileed Hilkhiiya masʼuul fi gasir al-malik marag min al-madiina le yilaagiihum wa macho maʼaayah Chabna al-kaatib wa Yuwaakh wileed Asaaf al-kaatib al-yizakkir al-malik.
19 Wa khaayid al-deech gaal leehum : «Guulu le Hizkhiiya al-kalaam da al-jaayi min al-malik al-kabiir hana balad Achuur : ‹Ween al-amaan al-inta mutawakkil aleyah ? 20 Inta tahsib al-kalaam al-faadi yanti raay wa gudra fi l-harib walla ? Wa hassaʼ da, ale yaatu inta atwakkalt le titmarrad diddi ? 21 Daahu inta atwakkalt ale balad Masir wa hi misil muʼaawana hana ageegaay al-mafjuukha al-tatʼan ayyi naadum al-yirrakkaz foogah. Wa Firʼoon malik Masir hu misil da le kulla l-naas al-yitwakkalo aleyah.›
22 «Wa tuguulu leyi : ‹Ale Allah Ilaahna bas atwakkalna.› Laakin da Hizkhiiya bas al-haddam al-bakaanaat al-aaliyiin wa l-madaabih hana ibaadat Allah ! Wa hu gaal le naas balad Yahuuza wa sukkaan Madiinat al-Khudus : ‹Amchu asjudu giddaam al-madbah al-hini fi Madiinat al-Khudus.›
23 «Wa hassaʼ da, taʼaal astafig maʼa siidi malik balad Achuur. Ana nantiik 2 000 kheel kan talga leehum rakkaabiin. 24 Wa kikkeef inta tagdar tinnasir fi masʼuul waahid sakhayyar min khaddaamiin siidi ? Inta titwakkal ale Masir le talga arabaat harib wa siyaad kheel walla ? 25 Wa hassaʼ be izin Allah, ana gammeet didd al-bakaan da le nidammirah. Aywa ! Allah bas gaal leyi : ‹Gumm didd al-balad di wa dammirha.›»
26 Wa khalaas, Aliyaakhim wileed Hilkhiiya wa Chabna wa Yuwaakh raddo le khaayid al-deech wa gaalo leyah : «Min fadlak, kallim leena aniina khaddaamiinak be l-araamiiye achaan aniina nafhamo al-lukhkha di. Laakin ma tikallim leena be l-ibraaniiye wa la tisammiʼ al-chaʼab al-gaaʼidiin fi raas al-durdur.» 27 Wa khaayid al-deech gaal leehum : «Hal kalaam siidi al-rassalaani da bukhussuku intu wa malikku bas walla ? La ! Al-kalaam da bukhuss kulla l-naas al-gaaʼidiin fi durdur al-madiina. Humman kula misilku yinjabru yaakulu huraarhum wa yacharbo boolhum.»
28 Wa baʼad da, khaayid al-deech gamma be tuulah wa aat be hiss aali be kalaam ibraani wa gaal : «Asmaʼo kalaam al-malik al-kabiir wa hu malik balad Achuur. 29 Daahu al-malik gaal : ‹Khalli Hizkhiiya ma yukhuchchuku achaan hu ma yagdar yinajjiiku minni. 30 Wa khalli Hizkhiiya ma yiwaddiiku lahaddi titwakkalo ale Allah wa yuguul leeku : “Akiid Allah yinajjiina wa l-madiina di kula ma tagaʼ fi iideen malik Achuur !”› 31 Ma tasmaʼo kalaam Hizkhiiya achaan daahu malik Achuur gaal : ‹Sawwu maʼaayi suluh wa sallumu nufuusku leyi. Wa khalaas, ayyi waahid minku yaakul min intaaj inabah wa tiinah wa yachrab min almi biirah. 32 Wa da lahaddi ana nigabbil wa niwaddiiku fi balad misil baladku. Wa l-balad di indaha gameh wa khamar jadiid wa maʼaach wa inab wa zaytuun le l-dihin wa asal wa be misil da, intu tiʼiichu wa ma tumuutu. Ma tasmaʼo kalaam Hizkhiiya al-gaaʼid yukhuchchuku wa yuguul : “Allah yinajjiina.” 33 Hal ilaahaat al-umam gidro najjo buldaanhum min iid malik Achuur walla ? 34 Ween ilaahaat Hamaat wa Arfad ? Wa ween ilaahaat Safarwaayim wa Hiinaʼ wa Awwa ? Hal humman gidro najjo madiinat al-Saamira min iidi walla ? 35 Wa min kulla ilaahaat al-buldaan dool, yaatu al-gidir najja baladah minni ? Wa be da, hal Allah yagdar yinajji Madiinat al-Khudus minni walla ?›»
36 Wa laakin al-chaʼab sakato ma raddo leyah be ayyi kilme achaan al-malik Hizkhiiya amaraahum wa gaal : «Ma turuddu leyah.» 37 Wa khalaas, Aliyaakhim wileed Hilkhiiya masʼuul fi gasir al-malik wa Chabna al-kaatib wa Yuwaakh wileed Asaaf al-kaatib al-yizakkir al-malik, kulluhum jo le Hizkhiiya wa khulgaanhum mucharratiin min al-hizin wa jaabo leyah kalaam khaayid al-deech.
