1 Kadɗa a ɓol syala ya ne hal zok wak ɗaal zi, a iyal na, su ɗe, a mbo e fare ndu ge ne hṵ siya mbe no pal to. 2 Amma kadɗa na iya na gyala, hṵ na no ɗe, mbo kat ne fare na pal, ago hṵ siya.
Bage ge ne mbo sel kaŋ ya, mbo pot fare ne kaŋ ge na ne sé na pe, amma kadɗa na pool ge potɗa to, a mbo yat na uzi. 3 Kadɗa a ɓol kaŋ ge na sḛ ne sé mbe ya na tok go ne ndwara ɗe, ko a nday, ko kwara, ko gii, na sḛ mbo gwan ne kavaar mbe, gwan pot ge ɗogle pal ta ɗu.
Eya ma ne fare kerra ge sone ma pe
4 Kadɗa ndu a̰me kan kavaar ma ya na kon gaaso zi, ko na oyo̰r zi, mbo pot na kon mbe na gaaso, ko na oyo̰r ge ne dó̰ siŋli.
5 Kadɗa ol detɗa ne ndu a̰me tok go, til gḛme ge ne tabe pil, ko ge ne zo̰, ko ge gale ne zam, ndu ge ol ne dé ne na tok go mbe mbo pot bage gaaso na kaŋ.
6 Kadɗa ndu a̰me hon na kon bware ya, ko kaŋ a̰me ya koyya, a sel na ne na diŋ, kadɗa a wan syala mbe ya, mbo hon kaŋ mbe digi, gwan pot ge ɗogle pal ta azi. 7 Amma kadɗa a be wan syala mbe to, bage a ne ho̰ na kaŋ koyya mbo mbo ya Dok ndwara se, guni tene go na be he na ne to.
8 Kadɗa naa a̰me ma gage ta ya ne fare a̰me pe, ko na ka nday, ko kwara, ko gii, ko ba̰r, ko kaŋ a̰me ge ne ba̰ ban, a mbo gene fare mbe ya Dok ndwara se. Ndu ge Dok ne mbo wan na ya ne fare, mbo gwan ne na kon kaŋ mbe digi, gwan pot na pal ta azi.
9 Kadɗa ndu a̰me hon na kon kwara, ko nday, ko gii, ko kavaar a̰me koyya ya, kavaar mbe su, ko na koo hál, ko a sel na be ge ndu kwar na pe to, 10 ndu mbe mbo guni tene Bage ɗiŋnedin ndwara se go na be é na tok na kon kaŋ ta ne to. Bage kavaar mbo vin na fare mbe, na sḛ mbo pot a̰me to bat. 11 Amma kadɗa a sé kavaar mbe sel ne na diŋ, mbo pot bage kavaar na kavaar. 12 Kadɗa kaŋ wa̰ kavaar mbe wan, ndu mbe mbo gene na swaga a̰me ya ŋgay sayda, go no mbo pot kaŋ a̰me to bat.
13 Kadɗa ndu gobe na kon kavaar ya, kavaar mbe koo hál, ko su, be ge bage kavaar kat ne na kwarra to, bage ne gobe na mbo pot na byalam go. 14 Amma kadɗa bage kavaar ya go poseya ne na, mbo pot a̰me to. Kadɗa na pó na pot ɗe, bware ge potɗa ne mbyat ne gwa.
15 Kadɗa ndu a̰me lase vya kale ge a gale ne sare na to ya, fí ne na, mbo pot na bware sanna, ame na kat yàl. 16 Kadɗa na bá kuri ya go na hon na na sanna to, mbo pot mesew ge vya kale ne.
17 Aŋ mbo ya̰ naa ge mbole ma kat ne ndwara aŋ buwal zi to bat.
18 Ndu ge ne fí ya ne kavaar, a mbo hun na uzi.
19 Ndu ge ne tyare tuwaleya ya hon dok ge ɗogle ma, be Bage ɗiŋnedin to, a mbo hun na uzi.
20 Aŋ mbo ke vya gwasal yál, ko e na ke aŋ temel ma baŋ to bat, ago aŋ ka dḛ mbay suwal Masar ya.
21 Aŋ mbo ke kumur ma ne kya̰le ma yál to bat. 22 Kadɗa aŋ ke nama yál ya, a fyal mbi pal, mbi mbo za̰ nama fyaso. 23 Mbi saŋge pore aŋ pal, mbi mbo hun aŋ pore zi. Aŋ gwale ma mbo gá kumur, aŋ vya ma gá kya̰le me.
24 Kadɗa aŋ hon aŋ sele a̰me ge a̰se bware gobeya ya, aŋ mbo ke ne na dimma ne ndu ge ne ame gobso go to. Aŋ mbo ame kaŋ mam ne na tok go to bat. 25 Kadɗa mo wan mo kon ba̰r ga̰l dwagal ya, mo mbo gwan ne na honna be gyala dim mo pal to. 26 Ago a na ne ɗu ŋgat ne na pe lar tene. Kadɗa na ba̰r mbe to ɗe, ma̰ lar tene da ne da ɗaa? Kadɗa na fyalla mbi pal, mbi mbo za̰ na, ago mbi Dok ge kwa naa a̰se ne.
27 Aŋ mbo sal Dok, ko vḛne aŋ wak aŋ ga̰l ma pal to bat .
28 Aŋ mbo hon mbi aŋ kaŋ siyal ma wak ne aŋ uwara ma wak ma me.
Aŋ mbo hon mbi aŋ vya pul soy ma me. 29 Aŋ mbo ke go no me, ne aŋ nday ma ne aŋ gii ge ne tol pul kale ma. Mbo kat na ná pe go dam ɓyalar, dam ge tiimal go, aŋ mbo tyare na hon mbi. 30 Aŋ mbo kat naa ge mbegeya ma ne mbi pe. Aŋ mbo zam kavaar ge kaŋ ne wa̰ na ful zi duur to, aŋ dol na hon gú ma.
Hagg al-milkiiye
1 «Wa kan naadum sarag toor aw kharuuf wa dabahah aw baaʼah, hu yikaffi al-toor khamsa tiiraan wa l-kharuuf arbaʼa khurfaan. 2 Wa kan be leel sarraag ja yasrig wa naadum darabah wa katalah, da ma yinhasib jariimit katil. 3 Illa kan al-sirge wa l-katil kaano baʼad taluuʼ al-harraay, da yinhasib jariimit katil. Wa ayyi sarraag kan karabooh, yikaffi hukum le l-naadum al-hu sarag minnah. Wa kan ma indah cheyy yikaffi beyah, yibiiʼuuh.
4 «Wa kan ligo fi bakaan al-sarraag bahiime hayye al-hu sirigaaha, misil toor aw humaar aw khanamaay, hu yikaffiiha marrateen.
5 «Wa kan naadum sarrah bahaaymah fi zereʼ aw jineenit inab hana jaarah wa khalla bahaaymah akaloohum, hu waajib yikaffi siidhum min ahsan intaaj hana zerʼah aw jineentah.
6 «Wa kan naadum harrag hariige wa l-naar di lihgat al-zariibe wa akalat kiimaan al-gameh aw ganaadiil al-lissaaʼ ma gataʼoohum min al-zereʼ, al-naadum da yikaffi kulla l-khasaara di le siid al-zereʼ.
7 «Wa kan naadum khatta amaana hint fudda aw achya aakhariin bakaan jaarah wa l-amaana di sirgooha, al-sarraag da kan ligooh yikaffiiha marrateen. 8 Wa kan al-sarraag ma ligooh, al-naadum al-dammo fi bakaanah al-amaana yiwadduuh giddaam al-Rabb le yichiifu kan hu bas akal al-amaana di. 9 Wa kan naaseen alkhaalato fi cheyy misil toor aw humaar aw khanamaay aw khalag aw ayyi cheyy aakhar al-humman alkhaalato foogah, al-naaseen dool waajib yamchu giddaam al-Rabb. Wa l-naadum al-ramatah al-chariiʼa da yikaffi marrateen le l-aakhar.
10 «Wa kan naadum wadda toor aw khanamaay aw humaar aw bahiime aakhara misil amaana le jaarah wa l-bahiime di maatat aw anʼadarat aw sirgooha wa naadum ma chaafha, 11 khalaas al-naadum al-khatto fi bakaanah al-bahiime yahlif be usum Allah kadar hu ma sabbab al-khasaara al-bigat fi l-bahiime di. Fi l-haala di, hu ma yikaffi cheyy le siid al-bahiime. Wa siid al-bahiime waajib yikhassid be l-haliife di. 12 Wa kan al-bahiime di sirgooha be sabab hu ma fakkar leeha, fi l-haala di hu yikaffi siidha. 13 Wa kan al-bahiime akalaaha haywaan, hu waajib yijiib danabha aw adaanha. Fi l-haala di, hu ma yikaffi cheyy.
14 «Wa kan naadum attal bahiime min jaarah wa baʼadeen al-bahiime di anʼadarat aw maatat wa siidha ma fiih, al-naadum al-attalaaha da yikaffiiha. 15 Wa laakin kan siidha haadir, al-naadum al-attalaaha ma yikaffi cheyy. Wa kan al-bahiime di muʼajjara, al-ujra tikhatti al-khasaara di.
Gawaaniin machaakil al-mujtamaʼ
16 «Wa kan raajil garrab le bineeye udriiye al-lissaaʼ ma karabo raasha wa hu lamma maʼaaha wa tallafha, hu waajib yikaffi jeebha wa yaakhudha. 17 Wa kan abu al-bitt aba kula, al-raajil waajib yikaffi jeeb al-banaat al-udriiyaat.
18 «Ma tikhallu al-saahira tiʼiich.
19 «Wa ayyi naadum al-yargud maʼa bahiime, waajib yaktuluuh.
20 «Wa kan naadum khalla Allah wa gaddam dahiiye le ilaah aakhar, waajib yidammuruuh.
21 «Ma tazulmu al-khariib wa la tidaayuguuh achaan awwal intu kula khariibiin fi Masir. 22 Ma tazulmu al-araamil aw al-ataama. 23 Wa kan intu zalamtuuhum, ana nasmaʼ siraakhhum wakit humman yasrakho leyi. 24 Wa nakhdab leeku chadiid wa naktulku be l-seef. Wa awiinku kula yabgo araamil wa iyaalku kula yabgo ataama.
25 «Kan naadum waahid min chaʼabi miskiin wa gaaʼid maʼaak wa dayyantah maal, ma tarbah foogah yaʼni ma tidayyinah be riba. 26 Wa kan chilt khalag hana naadum fi deen, waajib tigabbilah leyah gubbaal al-harraay ma tagaʼ. 27 Achaan da bas al-khalag al-waahid al-hu yilkhatta beyah. Wa kan ma gabbaltah leyah, hu yunuum be chunu ? Wa kan sarakh leyi, ana nasmaʼah achaan ana hanuun.
28 «Ma tiʼayyirni ana al-Rabb wa ma talʼan kabiir chaʼabak.
29 «Ma tiʼakhkhir leyi gaddimiin awwal asiir al-inab wa dihin al-zaytuun. Wa gaddim leyi wileedak al-bikir kula. 30 Wa battaan kula, gaddim leyi wald al-bikir min bagarak wa khanamak. Khalli ayyi wald bikir yagood sabʼa yoom maʼa ammah wa fi l-yoom al-taamin, gaddimah leyi.
31 «Waajib intu tabgo naas mukhassasiin leyi. Wa be da, ma taakulu fadle hana bahiime al-katalaaha haywaan. Laakin antuuha le l-kulaab.
