1 Jeso gwan mbo njal olive pala digi ya . 2 Cya̰wak vḛ, gwan’a zok ge mbegeya zi, naa pet a ka mbo ya na ta, kat na pe se, ka hate nama. 3 Naa ge njaŋgeya ma ne Farisi ma gene gwale a̰me ge a ne ɓo na ne swaga fi tene go ya, a é na naa ndwara zḛ, 4 a jan Jeso go: «Bage hateya, i ɓo gwale mbe no ne swaga fi tene go. 5 Ne eya zi, Musa ho̰ i wak go i mbá gwale hir ge go mbe no uzi ne njal. Mo ɗe, mo jan i gyana ɗaa ?» 6 A jya̰ na fare mbe no ndwara he na pe, ne da pe bama ba e fare na pal. Jeso cwage na pala se, ka njaŋge kaŋ ne na tok suwar zi. 7 Ne jo̰ a ka gwan dwage na fare eleya, Jeso her na pala digi, jan nama go: «Bage ne ke sone ɗu to ne aŋ buwal zi na e pe mbal na ne njal.» 8 Gwan cwage na pala se, ka njaŋge kaŋ suwar zi. 9 Swaga ge a ne za̰ fare mbe no, a pwat ɗu ne ɗu, e pe da ne naa ge ga̰l ma ta, a ya̰ Jeso hini poseya ne gwale ge a ne e na zḛ mbe. 10 Jeso her na pala digi, jan na go: «Gwale, naa mbe ma te ya da ɗaa? Ndu a̰me be wan mo ne fare to’a?» 11 Gwale mbe jan na go: «Bageyal, ndu a̰me to!» Jeso jan na go: «Mbi me, mbi wan mo ne fare to, mbo, ne gá ne zḛ no gwan ke sone to.»
Jeso, kwaya̰l ge dunya ne
12 Jeso gwan jan nama go: «Mbi kwaya̰l ge dunya ne , bage ne kare mbi pe na sḛ mbo mbo tṵ zi to bat, amma mbo ɓol kwaya̰l ge ndwara». 13 Farisi ma jan na go: «A mo sḛ mo ke tene sayda ne, sayda ge mo ne a fareba to!» 14 Jeso gwan ne nama janna go: «Ko mbi ke tene sayda ne puy, sayda ge mbi ne a fareba, ago mbi kwa swaga ge mbi ne mbo ne ya kwa, mbi kwa swaga ge mbi ne mbo go kwa me. Amma aŋ ɗe, aŋ kwa swaga ge mbi ne mbo ne ya, ko swaga ge mbi ne mbo go to. 15 Aŋ ɗe, aŋ kun sarya duur pal, mbi ɗe, mbi kun ndu a̰me sarya to bat. 16 Te go mbi kun sarya, sarya kunna ge mbi ne a fareba pal, ne da pe a be mbi hini ɗu to, mbi Bá ge ne teme mbi ya a poseya ne mbi. 17 Ge eya ge aŋ ne zi, a njaŋge go sayda ge naa azi ne a fareba . 18 Mbi, mbi ke tene sayda ne, mbi Bá ge ne teme mbi ya ke mbi sayda ne me.» 19 A jan na go: «Mo Bá ya da ɗaa?» Jeso gwan ne nama janna go: «Aŋ kwa mbi, ko mbi Bá to. Aŋ te kwa mbi ɗe, aŋ te ya kwa mbi Bá me.» 20 Jeso jya̰ fare mbe ma no ge zok ge mbegeya zi, swaga ge naa ne mbo dol bware go ziyar go. Ndu a̰me ge wan na kat to, ne da pe na swaga gale be mbyat to.
Jeso waage mborra ge na ne na bá ta ya
21 Jeso gwan jan nama uwale go: «Mbi mbo mbo, aŋ mbo ɓyare mbi pe, amma aŋ mbo su sone ge aŋ ne ma zi. Swaga ge mbi ne mbo go, aŋ ne pool ge mbo na ya to bat.» 22 Yuda ma jan ta go: «Ɓyare hun tene ɗaa? Ne jo̰ jan go: ‹Swaga ge mbi ne mbo go, aŋ ne pool ge mbo na ya to.›» 23 Jan nama go: «Aŋ ɗe, aŋ ge seɗe ge ne, mbi ɗe, mbi ge digi ge ne, aŋ ɗe, aŋ ge dunya mbe no ne, mbi ɗe, mbi be ge dunya mbe no ne ne to. 24 Da ne pe no, mbi jya̰ aŋ no go, aŋ mbo su sone ge aŋ ne ma zi. Ago kadɗa aŋ hon fareba go Mbi, MBI NE to, aŋ mbo su sone ge aŋ ne ma zi.» 25 A ele na go: «Mo wuɗi ne ɗaa?» Jeso gwan ne nama janna go: «Mbi ndu mbe ge mbi ne e pe jan aŋ na fare ne pe eya ya day ne . 26 Mbi da ne fare ma gḛ ge janna aŋ pal, ne fare ma gḛ ge mbi kun sarya nama pal me, amma bage ne teme mbi ya a fareba, mbi jan dunya kaŋ ge mbi ne za̰ ne na ta.»
27 A wan pe go na jan bama fare ge na Bá ne to. 28 Jeso gwan jan nama go: «Swaga ge aŋ ne mbo her Vya ge ndu ne ya digi, aŋ mbo kwa mbi, Mbi ne, aŋ mbo kwa go mbi ke kaŋ ma da ne mbi pala to, mbi jan fare ge mbi Bá ne hate mbi ma. 29 Bage ne teme mbi ya a poseya ne mbi. Be ya̰ mbi hini to, ne da pe mbi ke kaŋ ge ne ke na sḛ tuli ma ɗaɗak.» 30 Swaga jan fare mbe no go, naa gḛ a hon fareba na ta.
Pehir ge Abraham ne ge fareba ma
31 Jeso jan Yuda ge ne ho̰ fareba na ta ma go: «Kadɗa aŋ wan ta ya katɗa mbi fare zi, aŋ mbi naa ge ame hateya ge fareba ma ne, 32 aŋ mbo kwa fareba, fareba mbo e aŋ gá suli.» 33 A gwan ne na janna go: «I pehir ge Abraham ne ne , i be kat mo̰r ge ndu a̰me ne to. Mo te jan gyana go, i mbo gá suli ɗaa?» 34 Jeso gwan ne nama janna go: «Fareba, fareba mbi jan aŋ, ndu ge ne ke sone a mo̰r ge sone ne. 35 Mo̰r kat yadiŋ ne ndwara dedet to, amma vya twala kat ne ndwara ne. 36 Kadɗa a Vya há aŋ suli ne, aŋ mbo gá suli ge fareba. 37 Mbi kwa kwa, aŋ pehir ge Abraham ne ma ne. Ne jo̰ mbi fare wat aŋ zi to, da ne pe aŋ ɓyare hun mbi no. 38 Mbi, mbi jan aŋ kaŋ ge mbi ne kwa na ne mbi Bá ta ya, amma aŋ, aŋ ke kaŋ ge aŋ ne za̰ na ne aŋ bá ta me.» 39 A gwan ne na janna go: «I ba Abraham.» Jeso jan nama go: «Te go aŋ Abraham vya ma ne ɗe, aŋ te ya ke kaŋ ge Abraham ne ma. 40 Ne se no, aŋ ɓyare hun mbi, mbi ge mbi ne jan aŋ fare ge fareba, ge mbi ne za̰ na ne Dok ta ya. Abraham be ke kaŋ ge go to. 41 Aŋ ɗe, aŋ ke fare ge aŋ bá ne.» A jan na go: «I be vya buwal pe ma ne to, i bá ɗu kikit, a Dok.» 42 Jeso jan nama go: «Te go Dok a aŋ Bá ne ɗe, aŋ laar te ya wan mbi, ago mbi ɗage da ne Dok ta ya mbi mbo ya no, mbi be mbo ya da ne mbi pala to, a na sḛ teme mbi ya ne. 43 Aŋ te za̰ mbi to kyaɗa ɗaa? Ne jo̰ aŋ day ge za̰ fare ge mbi ne jan to. 44 Aŋ bá Saytan, aŋ ɓyare ke laar ɓyareya ge aŋ bá ne. Na sḛ bage hun siya ne ne pe dolla ya day, ne fareba zi to, ne da pe fareba ne na zi to. Swaga ge ne kun hale, her fare mbe ma da ne na pala zi, ne da pe, na sḛ bage hale ne, a hale ma bá ne me. 45 Ne jo̰ mbi, mbi jan fare ge fareba, aŋ hon fareba mbi ta to. 46 A wuɗi ne aŋ buwal zi ge ne mbya ŋgay go mbi ke sone ne ɗaa? Kadɗa mbi jan fare ge fareba, aŋ hon fareba mbi ta to gyana ɗaa? 47 Ndu ge Dok ne, za̰ fare janna ge Dok ne. Ne jo̰ aŋ be ge Dok ne ne to, ne pe no aŋ za̰ to no.» 48 Yuda ma gwan na janna go: «Da ne na viya̰ go, i jan no go, mo Samariya ne, mo da ne o̰yom ge seŋgre ne mo zi.» 49 Jeso jan nama go: «Mbi ne o̰yom ge seŋgre ne mbi zi to, mbi hon mbi Bá hormo, aŋ sḛ ma aŋ ɓyare hon mbi hormo to. 50 Mbi ɓyare go naa uware mbi to, ndu a̰me ya go ge ne ɓyare go a uware mbi, na sḛ bage kun sarya ne me. 51 Fareba, fareba mbi jan aŋ, bage ne koy mbi fare, na sḛ mbo su to bat.»
52 Yuda ma jan na go: «Se no i kwa ya go go mo da ne o̰yom ge seŋgre ne mo zi. Abraham su ga ya tetek, anabi ma me, mo, mo jan go: ‹Bage ne koy mbi fare, na sḛ mbo su to bat.› 53 Mo waɗe i bá Abraham ge ne su waɗe ɗaa? Anabi ma su ya swaga me. Mo ndil tene go mo wuɗi ne ɗaa?» 54 Jeso gwan ne nama janna go: «Kadɗa mbi uware tene, uwareya ge mbi ne mbe na hamba to. A mbi Bá uware mbi ne, na ge aŋ ne tol na go na aŋ Dok ne. 55 Aŋ kwa na to, amma mbi, mbi kwa na kwa. Te go mbi jan go mbi kwa na to, mbi te ya kat ndu ge hale dimma ne aŋ go. Amma mbi kwa na kwa, mbi koy na fare no me. 56 Aŋ bá Abraham sḛ ke tuli go na kwa dam ge mbi ne, kwa na, na sḛ ke laar saal.» 57 Yuda ma jan na go: «Mo gale be ke del wara anuwa̰y to, mo kwa Abraham’a?» 58 Jeso jan nama go: «Fareba, fareba mbi jan aŋ, Abraham gale ne be tolla to, Mbi ne go.» 59 Ne fare mbe no pe, a abe njal ma go bama mbal na, amma Jeso bigi tene, wat ne zok ge mbegeya zi ya zum.
Al-mara al-zanat
1 Wa laakin Isa macha fi jabal al-Zaytuun. 2 Wa be fajur, hu macha fi fadaayit beet Allah wa kulla l-naas jo leyah wa hu gaʼad tihit wa bada yiʼallimhum. 3 Wa l-ulama wa l-Fariiziyiin jo leyah wa jaabo mara waahide al-karabooha gaaʼide tazna. Wa waggafooha giddaamhum.
4 Wa hajjo le Isa wa gaalo : «Ya l-muʼallim, al-mara di karabooha gaaʼide tazna. 5 Wa fi l-Tawraat, Muusa amar wa gaal ayyi mara kan zanat waajib yarjumuuha. Wa inta, tuguul chunu ?» 6 Humman gaalo al-kalaam da achaan yijarrubuuh. Dawwaro yalgo sabab achaan yathamooh beyah. Laakin Isa dangar wa bada yaktib be usbaʼah fi l-turaab. 7 Wa saʼalooh suʼaal katiir wa baʼadeen hu rafaʼ raasah wa radda leehum wa gaal : «Ayyi naadum minku al-abadan ma aznab, khalli yazgul al-hajar al-awwalaani.»
8 Wa dangar battaan wa katab be usbaʼah fi l-turaab. 9 Wa wakit simʼo kalaamah da, khalaas kulluhum chatto minnah. Awwal al-kubaar wa waraahum al-sukhaar lahaddi faddal Isa wiheedah wa l-mara waagfe giddaamah. 10 Wa Isa rafaʼ raasah wa saʼal al-mara wa gaal : «Mara zeene, ween humman ? Ma fi naadum yidoor yiʼaakhibki walla ?» 11 Wa hi gaalat : «La, ya l-sayyid. Naadum ma fiih.» Wa Isa gaal leeha : «Ana kula ma niʼaakhibki. Khalaas, amchi. Wa min al-yoom ma taznibi battaan.»
Nuur al-aalam
12 Wa battaan Isa hajja le l-naas wa gaal : «Ana nuur al-aalam. Ayyi naadum al-yitaabiʼni abadan ma yagood fi l-dalaam. Hu yiʼiich fi l-nuur al-yantiih al-haya.»
13 Wa l-Fariiziyiin hajjo leyah wa gaalo : «Inta gaaʼid tachhad le nafsak wa misil da, chahaadtak di ma indaha faayde.» 14 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Kan nachhad le nafsi kula, chahaadti indaha faayde achaan ana naʼarif al-bakaan al-ana jiit minnah wa l-namchi leyah. Laakin intu ma taʼarfu al-bakaan al-ana jiit minnah wa la l-bakaan al-namchi leyah. 15 Intu tihaasubu al-naas be fikir insaani. Ana ma gaaʼid nihaasib ayyi naadum. 16 Wa laakin kan ana nihaasib al-naas kula, nihaasib be adaala achaan ana ma nihaasib wiheedi. Abuuyi Allah al-rassalaani, hu maʼaayi. 17 Wa kitaabku al-Tawraat buguul chahaadat naaseen indaha sabaat. 18 Ana gaaʼid nachhad le nafsi wa l-chaahid al-taani al-gaaʼid yachhad leyi, hu abuuyi al-rassalaani.»
19 Wa gammo saʼalooh wa gaalo : «Abuuk ween ?» Wa Isa radda leehum wa gaal : «Ma taʼarfuuni wa ma taʼarfu abuuyi. Kan awwal iriftuuni, taʼarfu abuuyi kula.»
20 Wa Isa gaal al-kalaam da wakit hu gaaʼid yiʼallim al-naas fi fadaayit beet Allah jamb sanduug al-maal. Wa ma karabooh achaan al-wakit al-Allah gataʼah leyah lissaaʼ ma ja.
Al-Masiih hajja be mootah
21 Wa Isa hajja leehum battaan wa gaal : «Ana namchi wa intu tifattuchuuni wa laakin tumuutu be zunuubku. Al-bakaan al-namchi leyah, intu ma tagdaro tamchu leyah.» 22 Wa l-Yahuud gammo yihajju ambeenaathum wa gaalo : «Hu gaal ma nagdaro namchu fi l-bakaan al-hu yamchi foogah. Hu yidoor yaktul nafsah walla ?»
23 Wa Isa gaal leehum : «Intu min naas al-ard wa ana min al-sama. Intu naas al-dunya di wa ana ma minha. 24 Wa gult leeku tumuutu be zunuubku. Akiid, tumuutu be zunuubku kan ma tiʼaamunu kadar ana bas hu.» 25 Wa achaan da, saʼalooh wa gaalo : «Inta yaatu ?» Wa Isa gaal : «Ana misil ooreetku beyah min al-bidaaya. 26 Indi kalaam katiir al-nagdar nuguulah foogku wa beyah nahkim foogku. Wa laakin al-rassalaani saadikh wa l-kalaam al-antaani, da bas al-kalaam al-nuguulah le naas al-dunya.»
27 Wa ma fihmo kadar hu gaaʼid yihajji leehum be Allah abuuh. 28 Wa Isa hajja leehum wa gaal : «Wakit tarfaʼo Ibn al-Insaan foog, taʼarfu kadar ana bas hu. Wa taʼarfu ana ma nisawwi cheyy wiheedi laakin al-kalaam al-abuuyi ooraani, da bas al-kalaam al-nuguulah leeku. 29 Wa l-rassalaani gaaʼid maʼaayi. Hu ma khallaani wiheedi achaan nisawwi daayman kulla cheyy al-hu yarda beyah.» 30 Wa wakit Isa gaaʼid yuguul al-kalaam da, naas katiiriin aamano beyah.
Al-Masiih wa Ibraahiim
31 Wa Isa hajja le l-Yahuud al-aamano beyah wa gaal : «Kan tagoodu saabtiin fi kalaami, intu tabgo talaamiizi be l-sahiih. 32 Wa misil da, taʼarfu al-hagg wa l-hagg yiharrirku min al-ubuudiiye.» 33 Wa l-Fariiziyiin raddo leyah wa gaalo : «Haay ! Aniina min zurriiyit Ibraahiim wa abadan ma fi naadum abbadaana. Kikkeef tuguul nabgo hurriin ?»
34 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, ayyi naadum al-gaaʼid yaznib, hu bigi be sababah abid. 35 Wa l-abid ma yagood daayman fi beet siidah. Illa wileed siid al-beet yagood daayman. 36 Wa kan Ibn Allah yiharrirku min al-ubuudiiye, intu tabgo hurriin marra waahid. 37 Irift kadar intu min zurriiyit Ibraahiim laakin tidooru taktuluuni achaan fi guluubku ma tidooru kalaami. 38 Ana nihajji leeku fi l-cheyy al-chiftah wakit ana gaaʼid maʼa abuuyi wa laakin intu gaaʼidiin tisawwu al-cheyy al-abuuku ooraaku beyah.»
39 Wa raddo leyah wa gaalo : «Ibraahiim hu abuuna.» Wa Isa gaal : «Kan sahiih intu iyaal Ibraahiim, intu tisawwu al-cheyy al-Ibraahiim sawwaah. 40 Wa laakin intu tidooru taktuluuni wa ana jiit leeku achaan niʼooriiku al-hagg al-Allah antaani. Da ma al-cheyy al-Ibraahiim sawwaah. 41 Intu gaaʼidiin tisawwu al-cheyy al-abuuku yisawwiih !»
Wa gaalo : «La. Aniina ma furuukh. Indina abu waahid bas wa hu Allah.» 42 Wa Isa gaal : «Kan sahiih Allah abuuku, intu tihibbuuni achaan ana jiit minnah leeku. Ana ma jiit be niiyti ana bas, laakin Allah rassalaani. 43 Maala ma fihimtu kalaami ? Intu ma fihimtuuh achaan intu ma tagdaro tasmaʼo taʼliimi. 44 Abuuku hu Ibliis wa intu iyaalah wa tidooru tisawwu al-cheyy al-hu yidoorah. Hu kattaal dimam min al-bidaaya wa abadan ma dawwar al-hagg achaan fi galbah, al-hagg ma fiih. Kalaam al-kidib bigi leyah lukhkhitah achaan hu kaddaab wa kulla l-kalaam al-kidib, hu abuuh. 45 Wa ana gaaʼid niʼooriiku al-hagg wa achaan da bas intu ma tiʼaamunu beyi. 46 Tuguulu ana muznib laakin abadan ma tisabbutu tuhmitku. Kan ana nuguul leeku al-hagg, maalku ma tiʼaamunu beyi ? 47 Kan naadum min Allah, hu yidoor yasmaʼ kalaam Allah. Laakin intu ma tasmaʼo kalaam Allah achaan intu ma minnah.»
48 Wa l-Yahuud raddo leyah wa gaalo : «Kalaamna foogak sahiih ! Inta min daar al-Saamira wa inta muchootin !» 49 Wa Isa radda leehum wa gaal : «La, ana ma muchootin. Ana gaaʼid nikarrim abuuyi wa laakin intu gaaʼidiin tiʼayyubuuni. 50 Ana ma nidoor al-naas yicharrufuuni. Al-yicharrifni, gaaʼid wa hu al-yihaakim. 51 Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, ayyi naadum al-yitaabiʼ kalaami adiil, ma yumuut abadan.»
52 Wa l-Yahuud raddo leyah wa gaalo : «Khalaas ! Hassaʼ irifna inta muchootin ! Ibraahiim wa l-anbiya maato wa laakin inta tuguul ayyi naadum al-yitaabiʼ kalaamak ma yumuut abadan. 53 Tuguul inta akbar min abuuna Ibraahiim walla ? Hu maat. Wa l-anbiya maato. Tuguul inta yaatu ?» 54 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Kan nicharrif nafsi, da ma yanfaʼ. Abuuyi hu al-yicharrifni wa intu tuguulu hu ilaahku. 55 Wa laakin intu abadan ma iriftuuh. Ana naʼarfah. Kan nuguul ana ma naʼarfah, ana nabga kaddaab misilku. Wa laakin ana naʼarfah wa nitaabiʼ kalaamah. 56 Abuuku Ibraahiim farhaan achaan irif hu yichiif jayti. Wa chaafaaha wa firih.»
57 Wa l-Yahuud gaalo leyah : «Haay ! Lissaaʼ ma indak 50 sana wa tuguul chift Ibraahiim ?» 58 Wa Isa gaal leehum : «Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, gubbaal ma wildo Ibraahiim, ana hu al-Hayy !» 59 Wa battaan chaalo hujaar wa dawwaro yarjumuuh wa laakin hu allabbad minhum wa marag min beet Allah.
