1 Ke yil ne naa ge sone ma pe to,
mo laar na wa̰ kat swaga ne nama to.
2 Nama dulwak dwat yál kerra,
nama wak sigɗi fare ge sone ma.
3 Ne zwama ta, ndu da ne pool sin zok,
ne fare kwarra ta, ndu da ne pool sirsi na.
4 Da ne kwarra ta ndu ba wi na zok ma ne kaŋ kwaɗa hir ge daage.
5 Ndu ge zwama a pool,
kadɗa na da ne kwarra, na pool gwan kat waɗeya.
6 Dó tene naa ndwara zḛ mbo ke pore be ge mo kwar tene to to,
naa ge yuwaleya ma gḛ hon halla ne.
7 Dwatɗa ge zwama naa ge dale ma wan na pe to,
swaga koteya go, a hage bama wak jan fare to.
8 Ndu ge ne dwat sone kerra,
a tol na bage fare sone.
9 Dwatɗa ge ndu ge dale ne a sone kerra,
naa ndil naa ge cot naa ma kaŋ senna.
10 Dam ge yál ma zi, kadɗa mo kan tene ya se,
mo pool gá a̰me pe to.
11 Má naa ge a ne mbo ne nama mbo hunna ma,
zu nama ge a ne mbo ne nama mbo hunna hale pal ma.
12 Kadɗa mo jan ya go: «Mbi be kwa to!»
Bage ne hale dulwak, kwa kaŋ ma kwa,
ndil mo ya go, kwa fare ma pet,
mbo pot ndu ge daage na kaŋ kerra pal .
13 Mbi vya, za daaram, a tuli,
daaram fegem tuli wak zi.
14 Kwa go, zwama kwaɗa go no me.
Kadɗa mo da ne na, ndwara ge mo ne ge zḛ ge mbo kat kwaɗa,
jobreya ge mo ne mbo ban uzi to me.
15 Ndu ge sone, huli swaga katɗa ge ndu ge dosol ne to,
pá na yàl to.
16 Ndwara wowol, ndu ge dosol da ne pool ka detɗa, amma ɗage digi ɗage,
naa ge sone ma gá bulmiya sone zi.
17 Ke tuli ne detɗa ge mo kon ge ho̰l ne to,
kadɗa na koo syalla, mo sḛ na ke tuli to.
18 Na kaage Bage ɗiŋnedin kwa ɗo, na dé na ta sone,
na vate na pore ne na pal uzi to.
19 Iigi tene ne naa ge sone ma pe to,
ke ene ne nama pe to.
20 Dam ge kwap ge a be nama ne ne to,
katɗa ge nama ne a dimma ne ɗuli ge ne piri go.
21 Mbi vya, sya Bage ɗiŋnedin ma ne gan vo,
ɓa̰ tene ne naa ge syal jalaw ma to.
22 Ago baŋ tukcuk, a da ne pool burmi uzi,
a wuɗi kwa yál ge Bage ɗiŋnedin, ko gan ne e nama pal ne ɗaa?
Yuwaleya ge ɗogle ma ge ndu ge zwama ne
23 No uwale, a yuwaleya ge naa ge zwama ma ne ne:
Be ke kwaɗa ndu kun sarya ne vareya to.
24 Ndu ge ne jan ndu ge sone go: «Mo dosol!»
Ɓase ma tol kaŋ na pal, suwal vḛne na wak na pal.
25 Amma naa ge ne mḛre nama, a ke kwaɗa,
wak busu ge kwaɗa mbo kan nama pal.
26 Ndu ge ne gwan ne fare janna ne na viya̰ go
ŋgay laar wanna ge na ne.
27 Ke mo temel ge zum ge,
nṵsi mo gaaso pul,
mo ba ɗage dol mo yàl pe gale.
28 E fare mo kon pal baŋ ɗar to,
Mo ɓyare kun hale ɗaa?
29 Jya̰ go to: «Ne jo̰ ke mbi go, mbi mbo ke na go no me,
mbi mbo gwan ne ndu ge daage potɗa na kaŋ kerra pal.»
Dir ge ndu ge uwal ne
30 Ndi, mbi kale ndu ge uwal gaaso wak go, ge ndu ge be ndaco to gaaso oyo̰r wak go. 31 mbi kwa kabubu ma ne sugur ge sone ma pyarra go baŋneya bindik, gulum ge a ne sḭ na ne njal verra zi gulla se. 32 Mbi saare kaŋ ge mbi ne kwa na mbe ma pal, mbi ɓo fare ne zi ɗu: 33 Fí dam ta ŋgeɗo, só̰ dam ta ŋgeɗo, kage mo tok fiya ta ŋgeɗo , 34 a̰se mbo tan mo dimma ne ndu ge syala go, kyamal mbo det mo dimma ne ndu ge ne harge naa kaŋ ma go.
1 Ma tahsid al-fasliin
wa ma tihibb tamchi maʼaahum
2 achaan lisaanhum yikallim be l-kharaab
wa guluubhum malaaniin be l-zulum.
3 Be l-hikma, al-beet yinbani
wa be l-fihim, yabga gawi.
4 Wa be l-maʼrafa, yinmali
be khumaam khaali wa jamiil.
5 Al-raajil al-hakiim
daayman indah khuwwa
wa l-indah maʼrafa kamaan
malaan be l-gudra.
6 Achaan be l-raay tagdar tihaarib
wa l-nasur yaji be katarat al-mustachaariin.
7 Al-hikma marfuuʼa foog
min al-munaafikh
wa fi l-chariiʼa,
ma yagdar yufukk khachmah.
8 Al-yichiil niiye le yisawwi al-fasaala,
al-naas yinaaduuh siid al-muʼaamara.
9 Niiyit al-munaafikh,
hi zanib
wa amal al-chammaati,
al-naas yichiifuuh haraam.
10 Kan ma tiwassif fahaaliiytak fi yoom al-diige,
da yiwassif kadar inta ma indak gudra kaamil.
11 Afda al-yiwadduuhum le l-moot
wa najji al-yusuuguuhum le l-katil.
12 Kan tuguul :
«Aniina ma irifna cheyy foogah.»
Hal al-yawzin al-guluub
ma yichiif walla ?
Al-yahfad hayaatak yaʼarfah
wa yikaafi ayyi naadum hasab fiʼilah.
13 Ya wileedi, aakul al-asal achaan hu halu.
Usbaʼ waahid min al-asal halu fi lisaanak.
14 Aʼarif kadar al-hikma kula
tabga leek misil da.
Wa kan ligiitha, talga al-mustakhbal
wa achamak abadan ma yingatiʼ.
15 Ma tabga aasi
wa tukhutt charak jamb beet al-saalih
wa ma tikharrib bakaanah
al-yinjamma foogah.
16 Achaan al-saalih yagdar yagaʼ
sabʼa marraat wa yugumm.
Laakin al-aasi kan wagaʼ fi l-masiibe,
battaan ma yugumm.
17 Ma tafrah wakit aduuk yagaʼ
wa ma tinattit wakit rijileenah yittartaʼo.
18 Wa da, achaan Allah yichiif farhitak di ma adiile
wa yikhalli al-khadab al-awwal yinazzilah foog aduuk.
19 Ma tazʼal be sabab al-fasliin
wa ma tahsid al-aasiyiin.
20 Achaan al-fasliin ma induhum mustakhbal
wa l-aasiyiin nuurhum yumuut.
21 Ya wileedi, akhaaf min Allah wa l-malik
wa angariʼ, ma tamchi maʼa l-muʼaaridiin.
22 Achaan kharaabhum yaji be khafla
wa yaatu yaʼarif nafar al-ikhaab
al-yaji min Allah wa min al-malik ?
Amsaal aakhariin hana l-hikma
23 Dool amsaal aakhariin hana l-hakiimiin.
Kan al-gaadi yidangis al-chariiʼa,
da ma adiil.
24 Wa kan yuguul le l-aasi : «Inta bari»,
al-chaʼab yiʼayyuruuh
wa l-umam yalʼanooh.
25 Wa laakin kan yikhallit al-aasi,
yanjah
wa yalga al-baraka wa l-kheer.
26 Kan turudd le rafiigak be kalaam sahiih
tiwassif leyah chiddit mahabbitak.
27 Tammim khidimtak wa jahhiz ziraaʼtak
wa baʼad da, abni beetak.
28 Ma tachhad be kidib fi ayyi naadum
wa ma tukhuchch be kalaamak.
29 Wa ma tuguul :
«Al-cheyy al-sawwaah foogi,
nisawwiih foogah.
Nigabbil le ayyi naadum hasab fiʼilah !»
Natiijat al-kasal
30 Yoom waahid,
ana jamb zereʼ al-kaslaan macheet
wa jamb jineenit al-matmuus addeet
31 wa daahu chift al-chook fi kulla bakaan
wa l-gechch mukhatti al-ard, ma tinchaaf battaan
wa l-zariibe daraadirha alkassaran wa daffagan.
32 Wa khalaas, chift al-cheyy da
wa fi galbi karabtah
wa ligiit adab
min kulla cheyy al-chiftah.
33 Inta tuguul tunuum chiyya
wa tinjamm chiyya
wa titabbig iideenak
wa targud chiyya.
34 Wa be da, al-fagur yajiik misil al-sarraag
wa l-taʼab yakurbak misil rabbaat al-duruub.
