DAVID MI TIN GOROMA SALOMON AMULA; BUGOLA, MI MID’A
David mi mbut mamara kikra
1 Amulâ David mi mbut mamara kikra, bizam kal ngola. Azungeî mama a zlubum baruna kam pî, nga mi d’ugum tam mbi. 2 Kayam ndata, a dum ala: Ar ami i halangî gor weid’a tu á lang sunda. Ti ngomongû, ti bur huyogong á vang tang akud’a. 3 A sun á hal gor wei d’a djifâ kur ambas sa Israel-la pet. Kur azì ma Sunam-ma azi fe gor wei d’a djif heîd’a, simiyêt ala Abisak. Azi mbad’ï mamulâ. 4 Gor wei ndata ti djif heî, nga d’i ngomom mi. Wani amulâ mi zlap nga ki sed’et ti.
Adoniya mi min kak amula
5 Kur biza ndata Adoniya David gorom ma asum Hagit-na, mi hle yam akulo, mi dala: An mba ni kak amula! Mi min pus ma dur ayîna ki azigar suma djang akulumeina, mi yo azigarâ dok vahl á ring avoromu. 6 Mam mi ma vut yam Apsalom-ma; mam tamba pî mi djif heî mi. Wani abum mi ngobom nga yam ahle suma mi lazina yam tu d’ala: Ang le na ni me na ge d’a d’i.
7 Adoniya mi nde ndjak vunam ki Jowap ma asum Seruya-na ki Abiyatar ma ngat buzuna mi. Azi ni suma a mbut b’rang mambina. 8 Wani ma ngat buzuna Sadok ki Benaya Jehojada goroma ki ma djok vun Alona Natan ki Simei ki Rei ki azigar suma a nga ngom David tambina pet a nga zlapa ki Adoniya d’i.
9 Bur tu Adoniya mi tin lü ma ngolâ yam ahina d’a Zohelet-ta go ki mbiyo ma lau ma En-Rogel-lâ, mi ngat tumiyôna, amuzleina ki gro amuzlei suma d’orâ, mi yi b’oziyom suma amulâ gromina pet ki suma nglo suma kur azì ma Juda suma a nga le sunda avo hamulina pet mi. 10 Wani mi yi nga ma djok vun Alona Natan ki Benaya ki azigar suma gangrangâ ki wiyema Salomon nduo mi.
Natan azi ki Batseba ni b’ranga hi Salomon-nda
11 Ata yi máma Natan mi mba mi fe Batseba Salomon asumu, mi dat ala: Ndak hum nga ala Adoniya Hagit gorotna mi mbut wa amulâ d’uo zu? Wani saleina amulâ David mi we nga d’uo mi. 12 Wani ki tchetchemba, an nga ni dak d’alâ: Ndak le vumu ni, ndak mba sut tak ki goro’â Salomon mi. 13 Ndak i gen amulâ David, ndak dum ala: Salana amulâ, ni ang ba, hlan vunang ala gorona Salomon mba mi vrak blangâng mi kak yam zlam mang nga amula d’uo zu? Ni nana ba, Adoniya mi mbut wa amulâ ge?
14 Natan mi dat kua ala: Le ndak dap wa zla mak ka ded’a mamulâ ni, an tanda mba ni kal gevemu, mba ni dugud’om zla d’a ndak dumzid’a mi.
15 Batseba ti kal gen amulâ. Mam nga ni klavi abo mamara, Abisak ka Sunam-mba ti nga gevem á lum sunda. 16 Batseba ti tchok yat kä, ti grif kä avok amulâ. Amulâ mi djobot ala: Ndak min ni me ge?
17 Batseba ti hulong dum ala: Salana, ni ang ba, gun tang mi an wei manga avok Ma didina Alo mangâ ala ni gorona Salomon ba, mba mi vrak blangâng mi kak yam zlam mang nga amula d’uo zu? 18 Wani an hum ala Adoniya mi mbut wa amulâ bei ang we ba! 19 Mi tin nga lü ma ngolâ, mi ngat amuzleina, gro amuzlei suma d’orâ kaho’â ablaud’a mi, mi yi grongâ ki zlazi pet, ma ngat buzuna Abiyatar ki Jowap ma ngolâ hi azigar mangîna mi. Wani mi yi nga gorongâ Salomon ndi. 20 Ki tchetchemba, salana amulâ, Israel-lâ pet nga b’at tazi ala ang dazi woi yam sama mba mi vrak blangâng amula na. 21 Le hina d’uo ni, fata ang salana amul mana, ang mit ang i azulei kä ad’u abuyong ngolod’a, ami ki gorona Salomon mba mbud’umi ni d’igi suma tchona na.
22 Kid’a Batseba ti dap zla mat ta ded’a mamulîd’a, ma djok vun Alona Natan mi mba hur atranga hamulid’a. 23 Azongâ mi de mamulâ ala: Gola! Natan mi nga abua. Natan mi kal gen amulâ, mi grif kä avorom andaga, 24 mi dum ala: Salana amulâ, ni ang ba, he vuna mi Adoniya ala mi vrak blangâng amula, mi kak yam zlam mang nga amula ko zu? 25 Kayam mi i ini yam ahina d’a Zohelet-ta, mi tin lü ma ngolâ sä kua, mi ngat amuzleina, gro amuzlei suma d’orâ kaho’â ablaud’a mi, mi yi grongâ ki zlazi pet, suma nglona hi azigarîna ki Abiyatar ma ngat buzuna mi. Azi pet a nga te, a nga tche ki sed’emu, a nga er ad’uzi akulo ala: Amulâ Adoniya, ar va mi lang ngi! 26 Wani mi yi nga ma ngat buzuna Sadok koze Benaya Jehojada goroma d’oze gorongâ Salomon ndoze an tanda d’uo mi. 27 Natan mi hulong dum kua ala: Salana amulâ, na ni ang ndak á nga hurung á man sama vrak blangângâ bei dami ami azungeî mang suma d’engzengâ zu?
David mi man Salomon á vrak tamula blangâmu
28 Ata yi máma amulâ David mi dala: Agi yandï Batseba! Kid’a Batseba ti mba avorom kuad’a, 29 mi dat ala: Gola! An nga ni gunuk tan avok Ma didin ma bei matna ma nga mi ngomon teteu ata yima an nga kur ndakina. 30 An nga ni le ini vama an gunuk tan kam avok Ma didina Alona hi Israel-lâ ala: Ni goro’â Salomon ba, mba mi vrak tamula blangân á kak yam zlam man nda amula na.
31 Ata yi máma Batseba ti grif kä andaga avok amulâ, ti dala: Salana amulâ David, ar va mi lang ngi burâ ki burâ!
32 Bugola, David mi sun mi yï Sadok ma ngat buzuna ki Natan ma djok vun Alona ki Benaya Jehojada goroma. Ata yi máma azi mba avoromu. 33 Mi dazi ala: Agi togogi azungeî man suma d’engzengâ, agi hlagi gorona Salomon, agi tinim yam koro ma nda amula, agi igi ki sed’em avun mbiyo ma lau ma Gihon-na. 34 Ata yi máma Sadok ma ngat buzuna ki Natan ma djok vun Alona a vom mbulâ kamu, a tinim iram vam á kak amula yam Israel-lâ. Ata yi máma agi bugi adifa, agi eregi ad’ugi akulo ala: Amulâ Salomon, ar va mi lang ngi! 35 Bugola, agi igi ki sed’em hur azina, agi tid’igi blogomu. Ni mam ba, mba mi vrak blangân yam zlam man nda amula, kayam ni mam ba, an pad’am á kak amula yam Israel-lâ ki suma Juda-na mi.
36 Benaya mi hulong mi de mamulâ ala: Salana, ang de djiviya! Ni Ma didina Alo mangâ ba, mi dang zla ndata avunangû. 37 Ar mi kak ki Salomon d’igi mi kak ki ang na mi; ar amul mam mba ted’a ti kal manga.
Salomon a tinim iram vam á tamula
38 Sadok ma ngat buzuna ki Natan ma djok vun Alona ki Benaya Jehojada goroma zlapa ki suma a nga ngom azì ma amula suma Keret-na ki suma Pelet-na, a i gen Salomon, a hlum a tinim yam koro d’a amula hi David-ta, a i ki sed’em Gihon. 39 Ma ngat buzuna Sadok mi hle mbul ma a tinim iram vam kur zlub’ud’a hi Ma didinid’ina oîd’a kur gugura, mi vom yam Salomon á tinim iram vam á kak amula. Ata yi máma sana mi bu adifa, suma a nga ata yi mámina pet a nde er ad’uzi akulo ala: Amulâ Salomon, ar va mi lang ngi! 40 Suma pet suma a i ki sed’em hur azinina, a nga tit blogomu, a nga lü ki taulâd’a, a nga le furîd’a ngola. Andagad’a nga d’i yir abo siwel mazid’a.
Salomon mi vat hurum mbei yam Adoniya
41 Adoniya ki suma mi yazina pet, ata yima abozi dap tenina, a hum siwela hi sumid’a. Jowap tamba mi hum tchina hadifina, nga mi djop ala: Suma a siwel hur azina nana na ge? 42 Ata yima mi djop hina djopma, gol wani, Jonatan, ma ngat buzuna Abiyatar goroma mi mba. Adoniya mi dum ala: Angî sama hlang ngolina, ang hud’ïya, ang mba ni ki zla d’a djivid’a d’uo zu? 43 Jonatan mi dum ala: Hawa! An mba ni dagi nala, amulâ David mi pat wa Salomon á vrak amula blangâmu. 44 Wani David mi he vuna mi Sadok ma ngat buzuna ki Natan ma djok vun Alona ki Benaya Jehojada goroma ki suma Keret-na ki suma Pelet-na ala a i ki Salomon, a hlum a tinim yam koro ma amula. 45 Ata yi máma Sadok azi ki Natan a vom mbulâ kam a tinim amula avun mbiyo ma lau ma Gihon-na. Bugola, suma pet suma a tcholï ata yi mámina a nga le furîd’a kamu. Suma kur azinina pet a tum akulo. Ni ndata ba, agi nga humugi siwela wana. 46 Vama kalâ, a tinï wa Salomon yam zlam mba amula da’. 47 Ata yi máma suma sunda hamulâ David-na a mba a nga vum abom akulo ala: Ami min ala Alo mangâ mi nde simiyê Salomon ngola kal mangâ; ar amul mam mba ted’a ti kal manga! Wani amulâ David mbut tam yam azang mama, mi grif kä. 48 Amulâ mi dala: An hulong mersi mi Ma didina Alona hi Israel-lâ ma mi han sama vrak blangân ini á tamulina. Kal pet, mi aran lovota á wahle ndazina ki iranu.
49 Suma Adoniya mi yazina pet a le mandarâ abo ahle ndazina, a tum akulo, nge nge pî mi i yi mama. 50 Adoniya tamba nga mi le mandarâ abo Salomon, mi i mi ve abom ata yima ngal ahle suma ngat buzuna kengêm ma djedjed’engâ.
51 Sana mba mi de mi Salomon ala: Adoniya nga mi le mandarâ abongû, mi ve nga abom ata yima ngal ahle suma ngat buzuna kengêm ma djedjed’engâ, nga mi dala: Le an mba ka hî ni, ar amulâ Salomon mi gun tam ala mam tchan nduo tua!
52 Salomon mi dum ala: Le Adoniya nga mi tit djivid’a kukud’ogo ni, an mba ni lum va d’i! Wani le nga mi tit ata yat tuo ni, an mba ni tchumu! 53 Amulâ Salomon mi sun sana á halamï ata yima ngal ahle suma ngat buzuna. A vumï kä, mi mba mi grif kä avok amulâ Salomon. Salomon mi dum ala: Ang hulong avo hatangû.
Dawuud bigi chaayib marra waahid
1 Wa l-malik Dawuud bigi chaayib marra waahid wa kan yikhattuuh be khattaay kula hu ma yihiss be l-dafu. 2 Wa khaddaamiinah gaalo leyah : «Khalli nifattuchu le siidna al-malik bineeye udriiye tirayyisah wa tabga leyah mara targud jambah. Wa be misil da, siidna al-malik yiddaffa.»
3 Wa khalaas, gammo yifattuchu bitt jamiile fi kulla balad Israaʼiil. Wa ligo Abichaag al-min hillit Chuunam wa jaabooha le l-malik. 4 Wa l-bitt di jamiile marra waahid. Wa gaaʼide tirayyis al-malik wa takhdim leyah. Wa laakin al-malik ma limisha.
Aduniiya dawwar yichiil al-muluk
5 Wa fi nafs al-wakit da, Aduniiya wileed Dawuud wileedha le Haggiit gamma yuguul : «Ana bas namluk.» Wa hu ligi araba hint harib wa siyaad kheel wa 50 rujaal al-yamchu giddaam arabatah. 6 Wa Aduniiya hu jamiil marra waahid wa wildooh baʼad Abchaluum. Wa abadan abuuh fi kulla hayaatah ma kachchar leyah wa gaal : «Maala tisawwi cheyy misil da ?» 7 Wa Aduniiya hajja maʼa Yuwaab wileedha le Saruuya wa maʼa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman andammo leyah. 8 Wa laakin wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la l-nabi Naataan wa la Chimʼi wa la Riiʼi wa la furraas Dawuud humman dool ma andammo maʼa Aduniiya.
9 Wa yoom waahid, Aduniiya gaddam dahaaya hana khanam wa bagar wa tiiraan sumaan gariib le l-hajar al-amlas al-fi hillit Een Ruugil. Wa hu azam kulla akhwaanah iyaal al-malik wa kulla Bani Yahuuza masaaʼiil al-malik. 10 Wa laakin ma azam al-nabi Naataan wa la Banaaya wa la l-furraas wa la Suleymaan akhuuh.
11 Wa khalaas, Naataan macha le Batchaabaʼ amm Suleymaan wa gaal leeha : «Inti ma simiʼti kadar Aduniiya wileedha le Haggiit sawwa nafsah malik ? Wa siidna al-malik Dawuud kula ma indah khabar. 12 Wa hassaʼ da, taʼaali nantiiki wasiiye wa beeha tagdare tinajji hayaatki wa hayaat wileedki Suleymaan. 13 Amchi tawwaali algeeh le l-malik Dawuud. Wa guuli leyah : ‹Ya siidi al-malik, ma inta bas halaft leyi ana khaadmak wa gult : “Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.” Wa hassaʼ, maala Aduniiya bigi malik ?› 14 Wa wakit inti gaaʼide tihajji maʼa l-malik, ana zaati nadkhul waraaki wa nitammim fi kalaamki.»
15 Khalaas, Batchaabaʼ machat le l-malik fi khurfitah. Wa fi l-wakit da, hu bigi chaayib marra waahid wa Abichaag al-min hillit Chuunam gaaʼide tirayyisah. 16 Wa Batchaabaʼ barakat wa sajadat giddaam al-malik. Wa l-malik saʼalha wa gaal : «Tidoori chunu ?» 17 Wa hi raddat leyah wa gaalat : «Ya siidi, inta halaft leyi ana khaadmak be usum Allah Ilaahak wa gult : ‹Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.› 18 Wa hassaʼ, ana simiʼt kadar Aduniiya bigi malik. Wa laakin, ya siidi, inta ma simiʼt cheyy. 19 Wa Aduniiya gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa azam kulla iyaalak inta al-malik wa Abiyaatar raajil al-diin wa Yuwaab khaayid al-deech. Wa laakin ma azam abdak Suleymaan. 20 Wa kan leek inta, ya siidi al-malik, kulla Bani Israaʼiil gaaʼidiin yarjook be sabur le yasmaʼo kharaarak wa yaʼarfu yaatu al-yagood fi kursi al-muluk baʼadak. 21 Wa wakit inta siidi al-malik tumuut wa talhag abbahaatak, ana wa wileedi Suleymaan al-naas yajʼaloona muznibiin.»
22 Wa wakit Batchaabaʼ lissaaʼha tihajji maʼa l-malik ke bas, al-nabi Naataan wassal. 23 Wa jo khabbaro al-malik wa gaalo leyah : «Daahu al-nabi Naataan ja.» Wa l-nabi Naataan dakhal le l-malik wa wagaʼ fi l-ard wa sajad giddaamah. 24 Wa gaal le l-malik : «Ya siidi al-malik, hal inta bas kharrart wa gult Aduniiya yahkim baʼadak wa hu bas yagood fi kursi al-muluk walla ? 25 Achaan al-yoom hu macha Een Ruugil wa gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa hu azam kulla iyaal al-malik wa khuyyaad al-askar wa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman gaaʼidiin yaakulu wa yacharbo giddaamah wa yuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Aduniiya !› 26 Wa laakin hu ma azamaani ana abdak wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la abdak Suleymaan. 27 Ya siidi al-malik, al-amur da jaayi minnak inta walla ? Ya siidi al-malik, ma khabbartini ana abdak be l-naadum al-yagood fi kursi al-muluk min baʼadak.»
Suleymaan bigi malik fi Israaʼiil
28 Wa be sabab kalaam Naataan, al-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Batchaabaʼ.» Wa hi jaat dakhalat bakaan al-malik wa wagafat giddaamah. 29 Wa l-malik halaf wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy al-najjaani min kulla diige 30 misil awwal kula ana halaft leeki be Allah Ilaah Bani Israaʼiil, wileedki Suleymaan bas yahkim baʼadi wa yagood fi l-kursi fi gaddi. Wa l-yoom bas, nihaggig al-kalaam da.» 31 Wa Batchaabaʼ wagaʼat fi l-ard wa sajadat giddaam al-malik wa gaalat : «Allah yansur siidi al-malik Dawuud ila l-abad.»
32 Wa l-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ.» Wa humman jo wa dakhalo le l-malik. 33 Wa l-malik gaal battaan : «Limmu kulla masaaʼiili wa rakkubu wileedi Suleymaan fi bakhali wa wadduuh fi rijil al-almi hana Gihuun. 34 Wa fi l-bakaan daak, Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan yamsahooh wa yidarrujuuh malik fi Israaʼiil. Wa khalaas, tadurbu al-buug wa tuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Suleymaan.› 35 Wa baʼad da, tusuuguuh giddaamku wa taju fi l-hille. Wa hu yaji yagood fi kursiiyi wa hu bas yahkim fi gaddi. Wa hu bas al-ana azaltah le yabga haakim fi Bani Israaʼiil wa Bani Yahuuza.»
36 Wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ gaal le l-malik : «Aamiin, khalli Allah Ilaah siidi al-malik yihaggig kalaamah. 37 Wa misil Allah kaan maʼa siidi al-malik, khalli yukuun maʼa Suleymaan kula. Wa yiʼalli darajat hukmah ziyaada min darajat siidi al-malik Dawuud.»
Suleymaan darrajooh malik
38 Wa khalaas, Saduukh raajil al-diin macha maʼa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik wa kulluhum rakkabooh le Suleymaan fi bakhal hana l-malik Dawuud wa waddooh Gihuun. 39 Wa Saduukh raajil al-diin chaal al-garin malaan dihin min lubb kheemat Allah wa masahah le Suleymaan wa darrajah malik. Wa darab al-buug wa kulla l-naas al-haadiriin gaalo : «Yiʼiich al-malik Suleymaan.»
40 Wa khalaas, kulla l-naas gabbalo al-hille wara Suleymaan. Wa humman gaaʼidiin yalʼabo fi hiss al-suffaara be farha chadiide lahaddi al-ard rajafat min harakathum.
Suleymaan samaahah le Aduniiya
41 Wa Aduniiya wa naasah simʼo al-haraka di fi wakit al-dahaabhum kammalo akilhum. Wa Yuwaab irif hiss al-buug wa gaal : «Chunu al-haraka al-chadiide di al-fi lubb al-hille ?» 42 Wa lissaaʼ ma kammal kalaamah ke bas, ja Yuunataan wileed Abiyaatar raajil al-diin. Wa Aduniiya gaal leyah : «Taʼaal, inta naadum indah charaf wa akiid indak khabar halu le tiʼooriina.»
43 Wa Yuunataan radda le Aduniiya wa gaal : «La abadan ! Siidna al-malik Dawuud darrajah le Suleymaan wa khattaah malik. 44 Wa l-malik Dawuud rassal maʼa Suleymaan Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik. Wa humman rakkabooh fi l-bakhal hana l-malik. 45 Wa Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan masahooh wa darrajooh malik fi Gihuun. Wa be da khalaas, humman gabbalo fi l-hille farhaaniin wa kulla l-naas gaaʼidiin yasrakho. Wa di bas al-haraka al-intu gaaʼidiin tasmaʼooha. 46 Wa Suleymaan zaatah gaʼad khalaas fi l-kursi hana l-muluk 47 wa ziyaada min da, masaaʼiil al-malik jo baarako le siidna al-malik Dawuud wa gaalo leyah : ‹Khalli al-Rabb yisawwi usum Suleymaan yabga machhuur min usmak inta wa mulkah kula yabga ziyaada min mulkak inta.› Wa l-malik sajad fi furaachah. 48 Wa gaal al-kalaam da : ‹Baarak Allah Ilaah Bani Israaʼiil hu al-khatta fi kursi al-muluk naadum fi badali. Wa ana gidirt chiftah be uyuuni.›»
49 Wa wakit simʼo al-kalaam da, kulla maʼzuumiin Aduniiya gaaʼidiin yarjufu min al-khoof wa ayyi waahid gamma wa macha. 50 Wa Aduniiya zaatah khaaf min Suleymaan wa gamma macha karab guruun al-madbah.
51 Wa jo khabbaro Suleymaan wa gaalo leyah : «Daahu Aduniiya khaaf minnak inta, ya l-malik Suleymaan. Wa karab guruun al-madbah wa gaal : ‹Khalli al-yoom al-malik Suleymaan yahlif leyi kadar ma yaktulni be l-seef.›» 52 Wa Suleymaan radda wa gaal : «Kan hu maachi adiil, suufaay waahide kula min raasah ma tagaʼ fi l-turaab. Laakin kan yisawwi al-fasaala kamaan, yumuut.»
53 Wa khalaas, Suleymaan rassal naas dallooh le Aduniiya min al-madbah. Wa hu ja wa sajad giddaam al-malik Suleymaan. Wa Suleymaan gaal leyah : «Amchi beetak.»
