Ned’a nga d’i yi yi d’a dinga kua
1 Ned’a nga d’i yi akulo d’uo zu?
Wad’ud’a nga d’i de ki delet akulo mi d’uo zu?
2 Ti nga tchola avun lovota ata yima ndingâ,
avun grak lovota mi.
3 Ti nga d’i er ad’ut akulo avun agre’â
ata yima suma a nga kal ki hur azì ma ngolîna,
ti nga d’i er ad’ut akulo avun azina ala:
4 An yagi ni agi andjofâ,
an de ni mi suma wurana.
5 Agi suma bei wäd’u zlad’a ba na, agi had’agi ned’a,
agi suma lilid’a, agi had’agi wad’ud’a.
6 Agi humugiya, kayam an nga ki zla d’a ndaka á dagiya,
an nga ni mal vunan á hat zla d’a d’ingêra.
7 An nga ni de zla d’a gagazid’a woi ki vunanu,
zla d’a kad’a ni vama ndjendjed’a avunan mi.
8 An de ni zla d’a gagazid’a,
zla d’a kad’a d’oze zla d’a ata yat tuo d’a
nga d’i ndavunan nduo mi.
9 Sama wad’ud’a mi ndak á wahle ndazina woi tetet,
suma a had’azi wed’ina a wazi woi yed’et mi.
10 Ar agi vagi hat manda kal beged’a,
ar agi vagi wed’a kal lor ra bei zozota ba d’a.
11 Kayam ned’a ti kal ahina d’a guzut kal teglesa,
vama guzum kal tegles ma ngam ki sed’etna nga d’uo mi.
Ned’a nga d’i tak tat teyo
12 An ned’a, wad’ud’a ti nga kaka ki sed’enu,
an we lovota á lahlena ata lovod’oziya.
13 Le mandara Ma didina ni lovot ta noî tchod’a.
Yam mba ad’enga, subur tad’a, tit ta tchod’a
ki zla d’a de d’a ata yat tuo d’a nahle suma an minizi d’uo na.
14 D’alâ ki zla d’a irata a ni mana,
an ni wad’ud’a, ad’enga ni manda.
15 Ni kayam an ba, amuleina a nga te leud’a,
suma nglona a nga ka sariya d’a d’ingêra mi.
16 Ni kayam an ba, amuleina ki suma nglo suma hurazinina
ki suma ka sariya suma yam andagad’ina pet a nga te yamba.
17 An nga ni le yam suma a le kana,
suma a nga halana a mba fan mi.
18 Ndjondjoîd’a ki subura a fazi nata anu,
ahle suma a te tatâ na ki bege d’a i avogovoka a fazi nata an mi.
19 Ahle suma an hazina a djivid’a kal lora,
kal lor ra bei zozota ba d’a,
Mbiyozi mi djivid’a kal bege d’a hap pa a manata.
20 An nga ni tit kur lovot ta d’ingêra,
kur lovot ta gurei d’a d’ingêra d’ad’ar,
21 á hahle suma djivina mi suma a nga le kana,
á oyôzi yazi ma ngom ndjondjoîd’a mi.
22 Ma didina mi gan ni avok sun mam mba mi lata,
avok sun mam mba dedeid’a.
23 Mi tinin an navok dedei,
avok bei ad’u tinda handagad’id’a.
24 A vud’un navok bei le mbiyo ma d’id’ilima,
bei le ir mbiyo ma laud’a mi.
25 A vud’un navok bei lahina d’a nglod’a,
bei le yima ndingâ,
26 bei landagad’a kabageid’a,
bei landaga d’a gugud’upa hina fel ba.
27 Ata yima mi tin akulod’a,
mi ngui yina mi mbiyo ma d’id’ilimina, an nga.
28 Ata yima mi tin d’ugula akulo,
mi he vuna mi mbiyo ma d’id’ilima á djang kad’engêma, an nga.
29 Ata yima mi nga hagad’a malum ma ngolâ
tala mbina mi tchila woi yam yima ngamzina d’uo d’a, an nga.
Ata yima mi nga ad’u andagad’ina, an nga mi.
30 An ni sama d’al ma nga zlapa ki sed’ema,
an nga ni lum tam djivid’a burâ ki burâ,
an nga ni lü avorom ata yima lara ge pet mi.
31 An nga ni lü yam andaga mamba,
tan nga d’i lan djivid’a aduk suma yam andagad’ina mi.
Sama nga mi hum ned’ina mi le furîd’a
32 Grona, ki tchetchemba, agi humunu.
Suma a nga ngom gat mandina a le furîd’a.
33 Agi humugi hata.
Hina wani, agi mba mbud’ugi suma ned’a.
Ar agi golot is si.
34 Sama nga mi humuna
ma nga tchola avun agrek mana burâ ki burâ
ma nga tchola ndjola avun aziyana, mi le furîd’a.
35 Kayam sama fana mi fe narid’a,
Ma didina mba mi wum hohowom mi.
36 Wani sama mi lan tchod’ina, mi le ni tam tchod’a;
suma pet suma a noyôna, a min ni matna.
Al-hikma tinaadi
1 Asmaʼo, al-hikma tinaadi
wa l-fihim yarfaʼ hissah.
2 Al-hikma waagfe fi machbak al-duruub
wa fi l-bakaanaat al-aaliyiin jamb al-turug.
3 Wa hi tinaadi fi baab al-madiina
wa tinaadi fi dakhuul al-hille wa tuguul :
4 «Ya naas, leeku intu ana ninaadi
wa le Bani Adam niwajjih kalaami.
5 Ya l-juhhaal,
sawwu leeku agul.
Wa ya l-mataamiis,
afhamo adiil fi guluubku.
6 Asmaʼo achaan nuguul kalaam muhimm
wa khachmi yuguul kalaam adiil.
7 Achaan al-hagg daayman gaaʼid fi khachmi
wa l-charr haraam le lisaani.
8 Wa kulla kalaam khachmi sahiih
wa la indah kidib
wa la indah khachch.
9 Wa kalaami sameh le l-naas al-induhum fihim
wa adiil le l-naas al-induhum maʼrafa.
10 Chiil wasiiyti,
hi akheer min al-fudda
wa akrub al-ilim,
hu akheer min al-dahab al-saafi.
11 Achaan al-hikma
hi ziyaada min al-marajaan
wa ayyi cheyy al-tihibbah
ma yigaadirha.»
Al-hikma wa natiijitha
12 «Ana al-hikma naskun maʼa l-agul
wa be da, nalga al-ilim wa l-raay.
13 Al-yakhaaf min Allah,
yakrah al-fasaala.
Wa ana kula nakrah
al-kuluufiiye wa l-istikbaar
wa derib al-fasaala wa l-khachum al-kaddaab.
14 Al-wasiiye wa l-agul hineeyi ana.
Wa l-ilim wa l-fahaaliiye kula leyi ana.
15 Wa beyi ana, al-muluuk yamulku
wa l-gudiya yaamuru be l-adaala.
16 Wa beyi ana, al-chuyuukh yahkumu
wa l-hukkaam wa kulla l-gudiya
yichaaruʼu be l-adaala.
17 Ana nihibb al-yihibbuuni
wa l-yifattuchuuni, yalgooni.
18 Wa nantiihum maal wa charaf
wa khuna daayim wa mukaafa.
19 Wa natiijti akheer
min al-dahab al-saafi
wa intaaji akheer
min al-fudda al-maʼzuula.
20 Ana nuruukh fi derib al-saalihiin
wa namchi adiil fi tariig al-aadiliin.
21 Wa nanti maal warasa le l-yihibbuuni
wa namla makhaazinhum.»
Be l-hikma tammat al-khaliige
22 «Ana al-hikma, Allah khalagaani awwal,
misil wald al-bikir fi kulla khaliigtah.
23 Wa ana makhluuga min zamaan
wa min al-bidaaya
wa min gabul al-ard.
24 Wa ana makhluuga
gabul al-bahar al-muhiit
wa gabul uyuun almi al-jaari.
25 Wa ana makhluuga
gabul al-hujaar
wa gabul al-jibaal ma yukhuttuhum.
26 Wa ana mawjuuda
gabul ma yisawwi al-ard wa l-kadaade
wa gabul khaliigit turaab al-dunya.
27 Wa ana mawjuuda
wakit bana al-samaawaat
wa khatta huduud beenhum wa been al-bahar al-muhiit
28 wa wakit khatta al-sahaab foog
wa gawwa majaari al-almi tihit fi lubb al-ard.
29 Wa ana mawjuuda
wakit khatta huduud le l-bahar
achaan al-almi ma yikhaalif amrah.
Wa wakit khatta asaas al-ard,
30 ana al-hikma kunt maʼaayah bannaaya.
Wa hu firih beyi fi kulla yoom
wa ana mabsuuta giddaamah fi kulla wakit.
31 Wa ana mabsuuta be ardah al-aamre
wa firiht be Bani Adam.»
Mabruuk le l-yakhbal al-hikma
32 «Wa hassaʼ, asmaʼo ya iyaali.
Mabruuk le l-yichiilu derbi.
33 Asmaʼo wasiiyti wa abgo hakiimiin
wa abadan ma tikhalluuha.
34 Mabruuk le l-naadum al-yasmaʼni
wa yagiif kulla yoom fi baabi
wa yahfad madkhal beeti.
35 Achaan al-yalgaani, yalga al-haya
wa yalga rida min Allah.
36 Wa laakin al-yaʼasaani, yajrah nafsah
wa l-yakrahni, yihibb al-moot.»
