Jonatan mi tchi azigar suma Filistê-na
1 Bur tu Jonatan Saul goroma mi de mazong mam ma mi zim ahle mam suma dur ayînina ala: Ang mbei ï ata adesâ hi azigarâ hi Filistê ma sä abo hina. Wani mi de nga abum mbi.
2 Saul mi nga kaka ir haga d’a Gibeya-d’a ad’u agu ma a yum ala grenat ma nga Migron-na. Azigar suma ki sed’ema a ni go ki kikis karagaya. 3 Ma ngat buzu ma nga ata yi mámina ni Ahiya Ahitup goroma, mi nga ki baru d’a efod’a atamu. Mam mi Fines gorom ngolona. Ni Eli ma ngat buzu ma nga avo Silo adjeuna gorom ngolo ma mbàna. Ikabot ni Ahiya abum wiyema. Wani aduk azigarâ sa we nga ala Jonatan mi iya d’i.
4 Avun lovot ta kal yam ahina d’a Jonatan mi i ata ades azigarâ hi Filistê-nid’a, ahuniyô suma dingâ mbà nga kua; d’a hid’a a yat ala Bozes, d’a mbàd’a a yat ala Sene. 5 D’a avoka nabo ma norâ ir Mikmas, d’a mbad’a nabo ma sutna ir Geba.
6 Jonatan mi de mazong mama ala: Ang mbei i ata ades azigar suma bei ngat bayâd’ina. Dam Ma didina mba mi ndjuniya. Le ei ablaud’a d’oze akid’eid’a pî, vama d’el Ma didina á kus ayînina nga d’i.
7 Azong máma mi hulong dum ala: Ang lahlena pet suma ang hurung minizina. Ang iya, an tit ad’ung d’igi ang hurung min na.
8 Jonatan mi dum ala: Djiviya! Ei ï ata sum ndazina, ei tageizi teya. 9 Le azi dei ala: Agi tchologi sä abogina gak ami imiza atagiya ni, ei tcholei ata yi máma; ei i atazi d’i. 10 Wani le azi dei ala: Agi mbeyegï atamiya ni, ei ïya, kayam ni vama taka woi ala Ma didina heizi wa aboya.
11 Azi djak a i tak tazi mi Filistê-na. Sum ndazina a de tazi ala: Gola! Hebre suma a ngei kä kur zulina a buzugï woi wana! 12 A de mi Jonatan azi kazong mama ki delezi akulo ala: Agi mbeyegi atamiya; ami mba tagagi va tu!
Ata yi máma Jonatan mi de mazong mama ala: Ang mbei blogonu. Ma didina mi hazi wa abo Israel-lâ. 13 Jonatan mi djak akulo yam ahinad’a ki dramba, azong mama nga mi i blogomu. Filistê-na a nga puk kä abo durâ hi Jonatan-na, azong mama nga blogom nga mi dogoziya. 14 Nde d’a Jonatan azi kazong mam ma ndazi ayîna avoka, a tchi Filistê-na d’igi dok mbà na. Yima a tchazi kuana ndak ir palumba tu. 15 Suma kur kangîna pet ki suma nga woi abuna kablaud’a hi suma pet a nga zlaga. Azigar suma a nga ngom yinina ki azigar suma a i á b’lak yinina a zlak mi. Andagad’a yira; azi le mandarâ ngola.
Israel-lâ a kus yam Filistê-na
16 Suma ndjola hi Saul suma a nga avo Gibeya d’a Benjamin-ndina, a we ablaud’a hi Filistê-nid’a ti b’rau woi vivreng, nge nge pî mi i iram vamu. 17 Ata yi máma Saul mi de mi azigar mama ala a ndum suma, a we ni nge ba, mi nga adigazi d’uo ge? Azi ndumuziya; Jonatan azi kazong mama a nga d’i.
18 Saul mi de mi ma ngat buzuna Ahiya ala mi hleï zandu’â hAlonina ka hî. Mi de na ni kayam me kur bur máma zandu’â hAlonina mi nga tinda kur kangâ hi Israel-lîna. 19 Kid’a Saul nga mi de zlad’a mi ma ngat buzuna tua d’a, siwel la kur kangâ hi Filistê-nid’a nga d’i i avogovogo. Kayam ndata, Saul mi de mi Ahiya ala mi djop Alona deï d’i.
20 Saul mi tok azigar mama, a i dur ayîna. Azi fe suma Filistê-na a nga durï tazi tata, a tchi tazi ngola heî. 21 Hebre suma a nga aduk Filistê-na adjeuna, ni suma a nga aduk azigar mazinina, a zlap ki Israel suma a nga ad’u Saul azi ki Jonatan-na. 22 Israel-lâ pet suma a ngei yam ahina d’a Efraim-mbina, a hum ala Filistê-na a wet wa ringâ, azi i ad’uzi á durâ mi. 23 Kur bur máma Ma didina mi had’enga mi Israel-lâ á kus ayîna; ayî máma mi i gak mi kal lei yam Bet-Aven.
Azigar suma Israel-lâ a sut Jonatan
24 Kur bur máma Israel-lâ a fe ndaka, kayam Saul mi gunuzi ala: Sama te tena bei afata mbut fladege avok bei an sä atchugulun ki man suma djangûnina, sa máma gunda vumu. Sa tu pî, mi te nga va d’i. 25 Suma pet a i aduk agud’a. Ata yi máma a fe mbul ayuma nga mi sor kä andaga. 26 Kid’a azigarâ a tchuk aduk agud’id’a, mbul ayuma nga mi djang kä, wani sa tu adigazi ma djom á ted’ina nga d’i, kayam suma pet a nga le mandara gunda.
27 Wani Jonatan mi hum nga d’ala abum gun suma d’a d’i. Mi hle totogo d’a abomba, mi djo mbul ayuma, mi sobomu; ata yi máma iram d’igila. 28 Sana tu aduk azigarâ mi dum ala: Abung gun suma ala: Le sa te va ini ni, gunda vumu. Ni kayam ndata ba, suma pet a seî wana.
29 Jonatan mi hulong dum ala: Abun mi mba ni ndaka yam sum meina. Gola! An iran d’igil wana! Ni kayamba an te mbul ayumid’a. 30 Ladjï azigarâ pet a tahle suma azi yozi abo sum mazi suma djangûnina ini ni, a mba tchi ini Filistê-na kal luo zu?
31 Kur bur máma Israel-lâ a dur Filistê-na tinï ad’ud’a Mikmas dei gak a mba Ajalon. Azi seî heî, 32 a nde yo ahlena hi Filistê-nina, a yo aho’â, amuzleina ki grozina, a ngad’azi ata yi máma, a mud’uzi ki buzuwaziya. 33 Suma a de mi Saul ala: Suma a le wa tchod’a avok Ma didina, kayam a nga mut ahlena ki buzuwaziya.
Amulâ Saul mi er ad’um akulo ala: Agi ni suma mbut ira! Agi ligid’anï ahina d’a ngola ka hî atogo. 34 Bugola, mi dala: Agi igi aduk suma, agi dazi ala a mbei gevenu, nge nge pî kamuhl mama, d’oze timi mama, a mbei ngad’azi ka hî, a mud’uzi bei azi le tchod’a avok Ma didina tala azi mud’uzi ki buzuwazi tutumbu d’a. Kur andjege ndata nge nge pî mi mba ki va mama á ngad’am ata yi máma. 35 Saul mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna mi Ma didina; ni yima ngal ahle suma ngat buzu ma avok ma mam minim mi Ma didinina.
36 Saul mi dazi ala: Ei i ata Filistê-na andjege d’a wanda, ei i hurumuzi gak yina fo mbeî, ei arei sa karid’a d’i.
Azigar mama a hulong dum ala: Ang lahlena pet suma ang hurung minizina.
Wani ma ngat buzuna mi dazi ala: Ei djobei Alona tua.
37 Kayam ndata, Saul mi djop Alona ala: Djivid’a an i ata Filistê-na zu? Ang mba hazi abomi zu? Wani kur bur máma Alona mi hulongôm nga humba d’i.
38 Saul mi yi suma nglo suma avok sumina pet gevemu, mi dazi ala: Agi halagi ad’ud’a djiviya, wagi ad’u tcho d’a a lat ini ndata. 39 An gun tan ki Ma didin ma bei matna ma suta hi Israel-lîna ala sama le tcho ndatina, le ni gorona Jonatan pî, a tchumu. Aduk azigarâ pet, sa hulongôm nga zla d’a de d’i.
40 Saul mi dazi ala: Agi pet tchologi woi abo tu; ami ki gorona Jonatan tcholomi woi abo tu mi.
A hulong dum ala: Ang le d’igi ang min na.
41 Saul mi djop Alona hi Israel-lîna ala: Ni kayam me ba, ang han humba ini d’uo ge? Ma didina Alona hi Israel-lîna, ang han humba ki togina. Le tcho ndata tcholî ata Jonatan d’oze anu ni, ang han humba ata vama a yum ala Urima ; le d’i tcholî ata azigarâ ni, ang han humba ata vama a yum ala Tumima na. Zla ndata nde ni yam Jonatan azi ki Saul; azigarâ a buzuk kei hawa.
42 Saul mi dazi ala: Agi lagi togina yam ami ki Jonatan. Togina nde yam Jonatan.
43 Ata yi máma Saul mi djop Jonatan ala: Ang tagan vama ang luma.
Jonatan mi hulong dum ala: An djo mbul ayuma avun totogo d’a abonda, an tumu. Gola! An ndak á tchid’a.
44 Saul mi dum ala: Le ang Jonatan a tchang nga d’uo ni, Alona mi kan sariya d’a ngola kanu.
45 Wani azigarâ a de mi Saul ala: Jonatan ma kus ayî ma ngolâ á sut Israel-lâ wa na, mi ndak á tchid’a zu? Nga na d’i! Ki simiyê Ma didin ma bei matna, ami min tumus sa kamba tu pî ti nde kä d’i, kayam mam dur ayîna kur bur máma ni kad’enga hAlonid’a. Ni hina ba, azigarâ a prut Jonatan ndei avun matna.
46 Saul mi ar bei i ata Filistê-na; suma Filistê-na a hulong avo hataziya.
Saul kus yam mam suma djangûna
47 Bugol la Saul mi kak amula yam Israel-lîd’a, mi dur ki mam suma djangû suma a nguyuma, nala, ki suma Mowap-ma, ki suma Amon-na, ki suma Edom-ma, kamulei suma Soba-na, ki suma Filistê-na. Ata yima lara ge pet mi kus kaziya. 48 Kur bur tu mi tak ad’eng mamba woi mi suma Amale’â, mi duruziya, mi prut Israel-lâ woi abo suma a nga hurum ahle mazinina mi.
Suma avo hatama
49 Saul grom suma andjofâ ni Jonatan, Jisvi ki Malkisua; grom suma aropma ni mbà, d’a ngola a yat ala Merap, d’a gora a yat ala Mikal. 50 Saul amamba ni Ahinowam, ndat ni Ahimas goromba. Azigar mama ngolâ a yum ala Apner, ni Ner goroma, ni Saul abum wiyema. 51 Kis Saul abum ki Ner Apner abum ni Abiyel groma.
Saul mi dur Filistê-na
52 Kid’a Saul nga kur amul mambid’a, nga mi dur ayî ma tchona ki Filistê-na. Kayam ndata, Saul le mi we sama ad’engâ d’oze sama ndak mandjufîna ni, mi vum azigar mama.
Fahaaliiyit Yuunataan
1 Wa yoom waahid, Yuunataan wileed Chaawuul gaal le l-sabi al-chaayil leyah silaahah : «Taʼaal, namchu le l-muʼaskar hana l-Filistiyiin al-gaaʼid fi l-nuss al-hinaak.» Wa laakin Yuunataan ma khabbar abuuh. 2 Wa Chaawuul gaaʼid fi taraf hillit Gibeeʼa fi gaʼar chadarat al-rummaan fi turaab Migruun wa maʼaayah hawaale 600 raajil.
3 Wa fiyah raajil waahid usmah Akhiiya wileed Akhituub akhu Ikabuud wileed Fiinhaas wileed Ali al-hu raajil al-diin hana Allah fi hillit Chiilooh. Wa Akhiiya da, hu bas kabiir rujaal al-diin wa laabis al-farmala. Wa kulla l-askar ma irfo kadar Yuunataan ma fiih.
4 Wa l-derib al-Yuunataan yidoor yamchi beyah wa yahjim muʼaskar al-Filistiyiin indah hujaar itneen. Al-waahid be hini usmah Busiis wa l-aakhar be hinaak usmah Sanna. 5 Wa l-hajar al-waahid gaaʼid be munchaakh mugaabil Mikmaach wa l-hajar al-aakhar kamaan gaaʼid wati mugaabil Gabaʼ. 6 Wa Yuunataan gaal le l-sabi al-chaayil leyah silaahah : «Taʼaal ! Namchu le l-muʼaskar hana l-naas al-ma mutahhariin dool. Akuun Allah yisaaʼidna wa ninnasru fooghum achaan Allah gaadir, yanti al-nasur le naas katiiriin aw le naas chiyya kula.» 7 Wa khaddaamah gaal leyah : «Sawwi kulla cheyy al-tidoorah ! Amchi wa ana waraak !» 8 Wa Yuunataan gaal : «Yalla ! Khalli namchu leehum lahaddi yichiifuuna. 9 Wa kan yuguulu leena : ‹Agiifu fi bakaanku lahaddi najuuku›, khalaas nagiifu wa ma natlaʼo leehum. 10 Wa laakin kan yuguulu leena : ‹Atlaʼo›, natlaʼo leehum. Achaan di bas alaamat al-nasur wa Allah yansurna fooghum.»
11 Wa khalaas, al-Filistiyiin chaafoohum tineenithum wa gaalo : «Chiifu ! Al-Ibraaniyiin maargiin min al-nugaar al-humman allabbado fooghum !» 12 Wa l-hurraas gaalo le Yuunataan wa khaddaamah : «Atlaʼo leena jaay ! Niʼooruuku kalaam waahid !» Wa Yuunataan gaal le khaddaamah : «Atlaʼ waraayi achaan al-yoom Allah dassaahum fi iideen Bani Israaʼiil !» 13 Wa Yuunataan talaʼ fi l-hajar wa khaddaamah talaʼ waraayah. Wa hu katal al-Filistiyiin. Wa khalaas, al-Filistiyiin anhazamo giddaam Yuunataan. Wa khaddaamah kula gaaʼid yaktulhum waraayah. 14 Wa fi l-duwaas al-awwal da, Yuunataan wa khaddaamah katalo hawaale 20 raajil fi masaafa gariibe bas.
15 Wa khalaas, khoof chadiid wagaʼ fi kulla deech al-Filistiyiin wa fi kulla sukkaan al-mantaga wa l-gaaʼidiin fi l-muʼaskar. Wa l-hurraas wa l-mukharribiin kulluhum barjalo. Wa l-ard kula rajafat achaan al-Rabb bas nazzal fooghum al-barjaal da.
16 Wa hurraas Chaawuul al-gaaʼidiin fi Gibeeʼa ard Banyaamiin gaaʼidiin bichiifu al-Filistiyiin barjalo wa jaariyiin fi ayyi bakaan. 17 Wa Chaawuul gaal le l-rujaal al-maʼaayah : «Ajala ahsubu al-naas al-gaaʼidiin wa chiifu yaatu al-ma fiih !» Wa humman hasabo al-naas wa ligo Yuunataan wa khaddaamah ma fiihum.
18 Wa Chaawuul gaal le Akhiiya : «Jiib sanduug Allah !» Achaan fi l-wakit daak, sanduug al-Rabb gaaʼid fi bakaan Bani Israaʼiil. 19 Wa wakit Chaawuul gaaʼid yikallim maʼa Akhiiya raajil al-diin, al-korooraak gaaʼid yiziid fi muʼaskar al-Filistiyiin wa tawwaali Chaawuul gaal le raajil al-diin : «Agiif ! Khalaas khalliih !»
20 Wa Chaawuul lamma kulla l-rujaal al-maʼaayah wa dakhalo fi l-harib. Wa humman ligo al-Filistiyiin gaaʼidiin yilkaatalo ambeenaathum. Wa l-barjala di bigat chadiide. 21 Wa fi Ibraaniyiin waahidiin tawwalo maʼa l-Filistiyiin wa gaaʼidiin yihaarubu maʼaahum. Wa fi l-yoom da, humman lammo maʼa akhwaanhum Bani Israaʼiil al-taabʼiin le Chaawuul wa Yuunataan. 22 Wa wakit simʼo al-Filistiyiin arrado, kulla rujaal Bani Israaʼiil al-mullabbidiin fi jibaal Afraayim, humman kula dakhalo fi l-harib le yitaarudu al-Filistiyiin. 23 Wa fi l-yoom da, Allah najja Bani Israaʼiil. Wa l-harib lihig lahaddi khaadi le hillit Beet Awan.
24 Wa rujaal Bani Israaʼiil tiʼibo fi l-yoom da achaan Chaawuul hallafaahum wa gaal : «Malʼuun al-naadum al-yaakul gubbaal al-achiiye, gabul ma ninnasir fi aduuyi !» Wa fi l-yoom da, kulla rujaal Bani Israaʼiil ma akalo cheyy. 25 Wa kulla l-deech dakhal fi l-khaaba wa hinaak fiyah asal gaaʼid yisiil fi l-ard. 26 Wa wakit dakhalo fi l-khaaba, chaafo al-asal al-gaaʼid yisiil fi l-ard laakin naadum ma akal minnah achaan khaafo min al-haliife.
27 Wa Yuunataan ma simiʼ kadar abuuh hallaf al-askar wa gamma madda asaatah al-fi iidah wa chakka raasha fi l-asal wa akalah. Wa tawwaali ke, jildah bigi nachiit. 28 Wa waahid min al-askar gaal leyah : «Abuuk hallaf al-askar wa gaal : ‹Malʼuun al-naadum al-yaakul fi l-yoom da.› Wa achaan da bas, kulla l-deech bigi ayyaan.» 29 Wa Yuunataan gaal : «Abuuyi sabbab barjaal le kulla l-askar. Chiifuuni ana, kikkeef bigiit nachiit wakit dukht al-asal da. 30 Wa kan al-yoom al-askar akalo min al-khaniime al-chaalooha min aduuhum di, akiid haziimat al-Filistiyiin tabga akbar min da.»
31 Wa fi l-yoom da, Bani Israaʼiil annasaro fi l-Filistiyiin wa kataloohum min Mikmaach lahaddi hillit Ayyaluun. Wa askar Bani Israaʼiil iyo marra waahid. 32 Wa wagaʼo fi l-khaniime wa chaalo al-khanam wa l-bagar wa l-ajjaal wa kataloohum wa akalo al-laham be dammah fi nafs al-bakaan. 33 Wa naas waahidiin jo khabbaro Chaawuul kadar al-askar aznabo wa iso Allah achaan akalo al-laham be dammah. Wa Chaawuul gaal : «Intu khaayniin. Hassaʼ da, dargusu hajar kabiir wa jiibuuh leyi hini.» 34 Wa Chaawuul gaal : «Amchu ambeen al-askar wa guulu leehum : ‹Khalli ayyi waahid yijiib leyi khanamaaytah aw toorah wa yadbahoohum hini wa yaakuluuhum. Achaan ma taakulu laham be dammah wa tisawwu zanib wa taʼaso Allah.›»
Wa khalaas fi l-leele di, ayyi waahid min al-askar jaab toorah wa dabahah fi l-bakaan da. 35 Wa Chaawuul bana madbah le Allah wa da awwal madbah al-hu bana le Allah. 36 Wa Chaawuul gaal : «Khalli al-leele di namchu wara l-Filistiyiin wa naglaʼo khumaamhum lahaddi l-fajur. Wa ma nikhallu waahid kula minhum yifaddil.» Wa l-askar raddo leyah wa gaalo : «Sawwi kulla cheyy al-tidoorah.»
Wa laakin raajil al-diin gaal : «Khalli hini bas nasʼalo al-Rabb.» 37 Wa Chaawuul saʼal al-Rabb wa gaal : «Namchi wara l-Filistiyiin walla ? Tisallimhum fi iideen Bani Israaʼiil walla ?» Wa laakin al-Rabb ma radda leyah fi l-yoom da. 38 Wa Chaawuul gaal le kulla kubaaraat al-deech : «Limmu wa taʼaalu. Khalli al-yoom nichiifu wa naʼarfu chunu al-sabab hana l-zanib da. 39 Wa nahlif be Allah al-Hayy al-najja Bani Israaʼiil, al-naadum al-sawwa al-khata da kan wileedi Yuunataan kula, al-yoom yumuut.» Wa naadum min al-deech radda leyah ma fiih.
40 Wa hu gaal le kulla Bani Israaʼiil : «Agiifu intu be hinaak wa ana wa wileedi Yuunataan nagiifu be hini.» Wa l-askar gaalo le Chaawuul : «Sawwi kulla cheyy al-tidoorah.»
41 Wa Chaawuul gaal le Allah Ilaah Bani Israaʼiil : «Wassifna al-hagg !» Wa sawwo amʼiyeedaat. Wa khalaas, wagaʼat fi raas Yuunataan wa Chaawuul wa l-askar bigo bariyiin. 42 Wa Chaawuul gaal : «Sawwu amʼiyeedaat beeni wa been wileedi Yuunataan !» Wa khalaas, wagaʼat fi Yuunataan.
43 Wa Chaawuul gaal le Yuunataan : «Ooriini al-cheyy al-inta sawweetah.» Wa Yuunataan hajja leyah wa gaal : «Ana dukht al-asal be raas al-asa al-fi iidi. Wa daahuuni le l-moot.» 44 Wa Chaawuul gaal : «Khalli al-Rabb yiʼaakhibni ikhaab chadiid kan inta ma mutt, ya Yuunataan !»
45 Wa l-askar gaalo le Chaawuul : «Yuunataan al-jaab al-nasur al-kabiir le Israaʼiil da, yumuut ? Da ma sahiih ! Nahalfu be Allah al-Hayy, suufaay waahide kula min raasah ma tagaʼ fi l-ard ! Achaan fi l-yoom da, hu najja Bani Israaʼiil be gudrat Allah. La ! Yuunataan ma yumuut.»
Wa be da, al-askar najjo Yuunataan min al-moot. 46 Wa baʼad Chaawuul khalla mutaaradathum, al-Filistiyiin gabbalo fi baladhum.
Chaawuul annasar fi udwaan aakhariin
47 Wa wakit Chaawuul chaal al-muluk fi Israaʼiil, hu haarab kulla udwaanah al-mujaawiriinah misil naas Muwaab wa Bani Ammuun wa naas Adoom wa muluk Suuba wa l-Filistiyiin. Wa fi ayyi bakaan yiwajjih, hu yinnasir. 48 Wa hu wassaf faraasiiytah wakit hazam al-Amaalikh wa najja Bani Israaʼiil min al-naas al-yanhaboohum.
49 Wa awlaad Chaawuul humman Yuunataan wa Yichwi wa Malkichuuʼ. Wa banaatah kamaan itneen al-kabiire usumha Miirab wa l-sakhayre usumha Mikaal. 50 Wa marit Chaawuul usumha Akhinuuʼam bineeyit Akhimaaʼas. Wa khaayid askarah usmah Abniir wileed Niir. Wa Niir da, hu immah le Chaawuul. 51 Niir abu Abniir wa Khiich abu Chaawuul, humman kulluhum iyaal Abiyiil. 52 Fi wakit Chaawuul, al-harib didd al-Filistiyiin bigi chadiid bilheen. Wa Chaawuul gaaʼid yijannid kulla l-rujaal al-fahaliin wa l-gaadriin.
