Jesus mi hat suma yam ahinad’a
1 Kid’a Jesus mi wablau sumid’a, mi djak akulo yam ahinad’a, mi kak kä. Mam suma hata a mba gevemu. 2 Mi nde mi had’azi ala:
Wana ni furî d’a irata
(Gol Luc 6.20-23)3 Suma a ge yazi kä kukud’u’â a le furîd’a,
kayam leu d’a akulod’a ni mazid’a.
4 Suma a nga kur hur ma wuranina a le furîd’a,
kayam Alona mba mi b’lengêzi huruziya.
5 Suma lulumana a le furîd’a,
kayam a mba tandagad’a djona.
6 Suma a nga djib’er á le minda hAlonid’a memetna a le furîd’a,
kayam Alona mba mi hoboziya.
7 Suma a nga we hohowa sumina a le furîd’a,
kayam Alona mba mi wazi hohowoziya.
8 Suma huruzi yed’etna a le furîd’a,
kayam a mba wAlona.
9 Suma a nga zlap suma darigïd’ina a le furîd’a,
kayam Alona mba mi yazi ala Groma.
10 Suma a nga djobozi vunazi yam minda hAlonid’ina a le furîd’a,
kayam leu d’a akulod’a ni mazid’a.
11 Le suma a nga ngulugi a nga djobogi vunagiya, le a nga de zla d’a tcho d’a teteng nga kad’a kagi kayambala agi ni man suma hata d’a ni, agi lagi furîd’a. 12 Agi lagi hur ma hapma, agi kagagi ki furîd’a ngola, kayam wurak magid’a ngola sä d’i djubugi akulo. Kayam a djop vun suma djok vun Alona suma a mba avorogina ni hina mi.
Hat ta yam ndjuvuna ki b’od’id’a
(Gol Mar 9.50Luc 14.34-35)13 Jesus mi had’azi kua ala: Agi ni d’igi ndjuvuna hi suma yam andagad’ina na. Le ndjuvuna ayâm pat teyo ni, a mba minim ni ki me ge? Mi ndak á le va d’i, wani a komzi ni woyo; suma a mba mired’em kä kaseziya.
14 Agi ni d’igi b’od’a hi suma yam andagad’ina na. Azì ma ngol ma a minim yam ahinad’ina, mi ndak á vit ti. 15 Sa nga mi do lalamba akud’a á kulubut kä ad’u angotna d’i, wani mi tinit nakulo yam agu lalamba á b’o yina mi suma a nga kur gongina pet. 16 Ar b’o magid’a ti b’o woi avok suma, kayam a we sun magi d’a djivi d’a led’a, a subur Abugi ma sä akulona mi.
Hat ta yam gatid’a
17 Jesus mi had’azi kua ala: Ar agi djib’eregi ala an mba ná b’lak gata hi Moise-sa ki hata hi suma djok vun Alonid’a woyo na d’i. An mba ná b’lagazi d’i, wani á ndagazi vunaziya. 18 Gagazi, an nga ni dagiya, akulod’a kandagad’a a mba kal leyo, wani b’ir ra klera d’oze ta ndeb’eka hi gatid’a ti mba d’i kal lei d’i, gak ahle ndazina pet a ndak tua. 19 Kayam ndata, sama lara ge ma tchila yam vun ma he ma ngiyeû ma aduk ma wanina, nga mi hat ki suma dingâ mi ni, a mba mbud’um gogorâ kur leu d’a akulod’a. Wani sama ngom vun ma he máma, mi hat suma dingâ mi ni, a mba mbud’um ma ngolâ kur leu d’a akulod’a. 20 Kayam ndata, an nga ni dagiya, le d’ingêr magid’a kal nga d’a hi suma hat gata ki d’a hi Fariziyênid’a d’uo ni, agi mba kalagi kur leu d’a akulod’a d’i.
Hat ta yam ayî ma led’id’a
21 Jesus mi had’azi kua ala: Agi humugi zla d’a a dat mi suma adjeuna ala: Ang tchi sa d’i. Sama tchi sanina, sariyad’a mba d’i vumu d’a. 22 Wani an nga ni dagiya, sama layîna ki wiyemina, sariyad’a mba d’i vumu. Sama de mi wiyema ala: Ang ma yang nga kang nguo na, a im avok suma bak zlad’a. Wani sama de mi wiyema ala: Angî lilid’a na, mi ndak á kal kur aku d’a Jahanama. 23 Ata yima ang i ki he d’a hawa manga ata yima ngal ahle suma ngat buzunina, le ang djib’er ala zlad’a nga aduk tang ki wiyengâ ni, 24 ang ar sä he d’a hawa manga ata yi máma djang, ang i min aduk tang ki wiyengâ tua, bugola, ang i he he d’a hawa manga mAlona tua.
25 Ang min zlad’a ki mang ma djangûna atogo, ata yima agi nga glovot tua na. Le d’uo ni, mang ma djangûna mba mi hang abo ma ka sariyad’a, ma ka sariyad’a mba mi hang abo ma ngom dangeina, ma ngom dangeina mba mi gang dangeina mi. 26 Gagazi, an nga ni dangû, ang mba nde woi ata yi máma d’i, gak ang mba wurak bal mangâ pet tua.
Hat ta yam mizeunid’a
27 Jesus mi had’azi kua ala: Agi humugi zla d’a a dat mi suma adjeuna ala: Ang le mizeuna d’uo d’a. 28 Wani an nga ni dagiya, sama gol atchad’a hi sama dingîd’a mi le d’od’oka katna, mi le wa mizeuna ki sed’et kurum da’. 29 Le irang nga ndjufa nga d’i ing kur tchod’a ni, ang pad’at gat tei dei. Djivid’a kang tala ir hliwing ma tuna mi b’lak keyo, kal la a gang aduk Jahanama ki tang ped’u. 30 Labong ma ndjufâ nga mi ing kur tchod’a ni, ang kam gum mbei dei. Djivid’a kang tala ir hliwing ma tuna b’lak keyo, kala a ing aduk Jahanama ki tang ped’u.
Hat ta yam zla d’a dik atchad’id’a
(Gol Mat 19.9Mar 10.11-12Luc 16.18)31 Jesus mi had’azi kua ala: A de mi suma adjeuna ala: Sama dik amambina, mi hat mbaktum mba dika. 32 Wani an nga ni dagiya, sama dik amambina, le nga ni yam mizeuna d’uo ni, ni mam ba, mi tinit á le mizeuna. Sama vatcha d’a digit teid’ina, mi le ni mizeuna mi.
Hat ta yam gun tad’id’a
33 Jesus mi had’azi kua ala: Agi humugi a de kua mi suma adjeuna ala: Ang gun tang ir aboina d’i, wani ang ndak vun vama ang gun tang kam avok Ma didinina. 34 Wani an nga ni dagiya, agi gunugi tagi ki va tu d’i. Agi gunugi tagi kakulod’a d’i, kayam ndat ni zlam mba amula hAlonid’a, 35 d’oze kandagad’a d’i, kayam ndat ni vama mi tin asem kama, d’oze ki Jerusalem mbi, kayam ndat nazì ma ngolâ hamul ma ngolîna. 36 Ang gun tang ki yang ngi, kayam ang ndak á mbut tumus sa kangâ tu hapa d’oze wurad’a d’i. 37 Ar zla magid’a ti ka’î Â ni ni Â, d’oze Hawa ni ni Hawa mi. Sama le de kal yam zla ndata ni, ti tcholï nata Ma lemba.
Hat ta yam zla d’a sä atchugulid’a
(Gol Luc 6.29-30)38 Jesus mi had’azi kua ala: Agi humugi zla d’a a data ala: Le sana mi tcho ir sana ni, a tchom mamba mi; le sana mi kus si sana ni, kuzum mama mi d’a. 39 Wani an nga ni dagiya, agi sagi atchugulugi ki sama nga mi lagi tchod’ina d’i, wani kala, le sana mi mbereng agozlong ma ndjufâ ni, ang mbud’um ma gulana mi. 40 Le sana mi min ing ata yima ka sariyad’a á yo gumandje manga ni, ang aram baru mang nga ngola mi. 41 Le sana nga mi lang kad’enga á i ki sed’em kilometred’a tu ni, ang djagamzi sä mbà. 42 Le sana mi tcheneng va ni, ang humu. Ang mbut azigang mi sama hal nde va abongâ d’i.
Agi lagi od’a yam magi suma djangûna
(Gol Luc 6.27-28Luc 32-36)43 Jesus mi had’azi kua ala: Agi humugi zla d’a a dat ala: Ang le yam ndrangâ, ang noî mang ma djangûna d’a. 44 Wani an nga ni dagiya, agi lagi od’a yam magi suma djangûna, agi b’agi vuna yam suma a nga gagi vunina, agi lagi djivid’a mi suma a nga noyôgina, agi tchenegi Alona yam suma a nga lagi tchod’ina, yam suma a nga djobogi vunagina mi. 45 Hina wani, agi mba mbud’ugi nAbugi ma sä akulona groma, kayam nga mi deî afata yam suma tchona, yam suma djivina mi, nga mi se alona yam suma djivina, yam suma tchona mi. 46 Le agi lagi ni yam suma a le kagina holu ni, agi mba fagi ni wuraga me abo Alona ge? Suma ve lombod’a a nga le hina mi d’uo zu? 47 Le agi gagi ni b’oziyogina depa holu ni, agi kalagi suma hiuna ni ki me ge? Andjaf suma bei wAlona pî a nga le hina mi d’uo zu? 48 Kayam ndata, ar agi lagi ahlena memet d’igi Abugi ma sä akulona nga mi lahlena memet na mi.
Naas hana mamlakat Allah
1 Wa wakit Isa chaaf naas katiiriin yidooru yasmaʼo kalaamah, hu talaʼ fi l-hajar wa gaʼad tihit wa talaamiizah jo leyah. 2 Wa bada yiʼallimhum wa gaal :
3 «Mabruuk le l-naas al-yaʼarfu nufuushum masaakiin giddaam Allah
achaan mamlakat Allah hintuhum.
4 Mabruuk le l-naas al-haznaaniin
achaan Allah yisabbirhum.
5 Mabruuk le l-naas al-daluuliin
achaan humman yawrusu al-ard.
6 Mabruuk le l-naas al-atchaaniin wa jiiʼaaniin le l-adaala
achaan Allah yichabbiʼhum.
7 Mabruuk le l-naas al-yarhamo akhwaanhum
achaan humman yalgo rahma min Allah.
8 Mabruuk le l-naas al-galibhum taahir
achaan humman yichiifu Allah.
9 Mabruuk le l-naas al-yijiibu al-salaam
achaan Allah yajʼalhum iyaalah.
10 Mabruuk le l-naas al-yitaʼʼubuuhum fi chaan al-adaala
achaan mamlakat Allah hintuhum.
Talaamiiz al-Masiih nuur wa mileh
11 «Mabruuk leeku intu wakit al-naas yiʼayyuruuku wa yaturduuku wa be l-kidib yukhuttu foogku kalaam cheen achaan intu talaamiizi. 12 Afraho wa anbastu ziyaada achaan ajurku fi l-sama yabga katiir bilheen. Achaan awwal al-naas taʼʼabo al-anbiya al-jo gubbaalku. Wa khalaas intu kula tabgo misilhum.
13 «Intu misil mileh le naas al-ard. Wa kan taʼaam al-mileh bigi ma fiih, chunu yigabbilah ? Ma indah faayde wa khalaas yidaffuguuh barra wa l-naas yifajjukhuuh. 14 Wa intu nuur le naas al-dunya. Kan hille kabiire gaaʼide fi raas hajar, ma mumkin yilabbuduuha. 15 Wa l-naas ma yiʼoogudu faanuus wa yidissuuh fi tihit doozam laakin yukhuttuuh fi bakaan foog achaan yidawwi le kulla l-naas al-fi l-beet. 16 Wa misil da, khallu nuurku yidawwi giddaam al-naas. Wa khalluuhum yichiifu khidmitku al-samhe wa yachkuru abuuku Allah al-gaaʼid fi l-samaawaat.
Al-Masiih ma yibattil al-kutub
17 «Ma tifakkuru ana jiit achaan nibattil al-Tawraat wa la kutub al-anbiya. Ana ma jiit achaan nibattilhum laakin achaan nitammimhum. 18 Nuguul leeku al-hagg, harif waahid ma yingachcha min al-Tawraat wa la nugta waahide kula lahaddi l-sama wa l-ard yabgo ma fiihum wa kulla cheyy yitimm.
19 «Wa ayyi naadum al-yikhaalif wasiiye min al-wasaaya dool, kan hi sakhayre kula, kan yiʼallim akhwaanah yisawwu nafs al-cheyy, khalaas yajʼalo al-naadum da sakhayyar fi mamlakat Allah. Wa laakin al-naadum al-yitabbig al-wasaaya dool wa yiʼallimhum le akhwaanah, yajʼalooh kabiir fi mamlakat Allah. 20 Wa nuguul leeku kan intu ma bigiitu saalihiin ziyaada min al-ulama wa l-Fariiziyiin, abadan ma tadkhulu fi mamlakat Allah.
Al-katil wa l-khadab
21 «Wa intu simiʼtu Allah kallam le naas al-zamaan wa gaal : <Ma taktul dimme> wa <Al-naadum al-katal dimme, waajib yichaaruʼuuh.> 22 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi naadum al-zaʼlaan min akhuuh, waajib yichaaruʼuuh. Wa ayyi naadum al-yuguul le akhuuh : ‹Inta ajami›, waajib yigaddumuuh giddaam al-majlas al-kabiir. Wa ayyi naadum al-yuguul le akhuuh : ‹Inta jaahil›, waajib yazguluuh fi naar Jahannam.
23 «Wa kan jiit tigaddim dahiiye fi l-madbah wa hinaak bas fakkart kadar akhuuk indah maʼaak muchkila, 24 khalli dahiiytak fi l-madbah wa amchi ajala wa assaamaho maʼa akhuuk. Wa baʼad da bas, gabbil wa gaddim dahiiytak le Allah. 25 Wa kan naadum madluum foogak, yalla assaamaho maʼaayah ajala wakit intu lissaaʼ fi l-derib wa gubbaal ma tawsalo fi bakaan al-chariiʼa. Assaamaho maʼaayah gubbaal ma yiwaddiik le l-gaadi achaan al-gaadi ma yiwaddiik le l-askar wa yakurbuuk wa yidissuuk fi l-sijin. 26 Nuguul leek al-hagg, inta ma tamrug illa kan kaffeet kulla l-gurus al-yidooruuh minnak.
Al-zina wa l-talaag
27 «Simiʼtu Allah gaal : <Ma tazna.> 28 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi raajil al-gaaʼid yichiif mara be chahwa, hu zanaaha khalaas fi galbah. 29 Wa kan eenak al-zeene tidoor tamurgak min al-derib al-adiil, sillaha ! Azgulha baʼiid minnak ! Achaan kan waddart cheyy waahid min jismak akheer leek min yazgulu kulla jismak fi naar Jahannam. 30 Wa kan iidak al-zeene tidoor tamurgak min al-derib al-adiil, agtaʼha ! Azgulha baʼiid minnak achaan kan waddart cheyy waahid min jismak akheer leek min yazgulu kulla jismak fi naar Jahannam.
31 «Wa battaan gaalo leeku : <Ayyi naadum al-tallag martah waajib yantiiha maktuub hana talaag.> 32 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi naadum al-yitallig martah ma be sabab al-zina, yisawwiiha zaaniye. Wa l-naadum al-yaakhud al-mara al-mutallaga, hu zaani.
Kalaam al-haliife
33 «Simiʼtu gaalo le naas al-zamaan : <Ma tibattil haliiftak laakin al-nazir al-inta sawweetah le Allah, da bas waajib titimmah.> 34 Wa laakin ana nuguul leeku ma tahlif abadan wa la be l-sama achaan hu kursi Allah 35 wa la be l-ard achaan da bakaan rijileenah wa la be Madiinat al-Khudus achaan hi madiinat al-Malik al-aziim. 36 Wa ma tahlif be raasak achaan ma tagdar tisawwi suufaay waahide beeda walla zarga. 37 Kan kalaamak ‹Aywa›, guul ‹Aywa›. Wa kan kalaamak ‹La›, guul ‹La›. Wa ayyi kalaam al-ziyaada min da jaayi min charr Ibliis.
Een be een
38 «Simiʼtu gaalo : <Een be een wa sinn be sinn.> 39 Wa laakin ana nuguul leeku ma tigabbil al-fasil le l-naadum al-sawwa leek al-fasil. Wa kan naadum daggaak fi chidgak al-zeene, antiih al-isra kula. 40 Wa kan naadum yiwaddiik le l-chariiʼa achaan yichiil jawwaaniiytak, khalaas khalli yichiil jallaabiiytak kula. 41 Wa kan naadum jabaraak achaan tiwaddi khumaamah masaafa gariibe, khalaas ziid leyah masaafa aakhara. 42 Wa kan naadum saʼal minnak chokhol, antiih. Wa kan naadum yasʼal minnak deen, ma tigabbilah yaabis.
Hibbu aduuku
43 «Simiʼtu gaalo : ‹Hibb akhuuk wa akrah aduuk.› 44 Wa laakin ana nuguul leeku hibbu aduuku wa asʼalo Allah be l-kheer le l-naas al-yitaʼʼubuuku wa yaturduuku. 45 Wa kan tisawwu misil da, intu tabgo iyaal abuuku Allah. Achaan hu yamrug al-harraay le l-naas al-fasliin wa le l-naas al-saalihiin kula. Wa yikhalli al-matar yusubb le l-naas al-adiiliin wa le l-naas al-ma adiiliin kula.
46 «Wa kan tihibbu al-naas al-yihibbuuku bas, ajurku chunu ? Naas al-fasliin al-yichiilu al-miiri, humman ma yihibbu al-naas al-yihibbuuhum walla ? 47 Wa kan intu tisallumu akhwaanku bas, intu ma tisawwu kheer ziyaada min ayyi naadum. Al-naas al-ma muʼminiin kula ma yisawwu nafs al-cheyy walla ? 48 Khalaas, abgo naas kaamiliin misil Allah abuuku fi l-sama kaamil.»
