WAL LA TCHID’A HI PAUL-LA
A man Barnabas azi ki Saul
1 Aduk suma tok suma Antiyos-sâ, suma djok vun Alona ki suma hat suma a nga, nala, Barnabas, Simeon ma a yum ala Ma wurana na, Lusiyus ma Siren-na, Manayen ma wul asem tazi kamulâ Herot-na ki Saul mi. 2 Kid’a azi nga le sunda mi Salad’a a nga d’el tazi bei te tenid’a, ata yi máma, Muzuk ma bei tchod’a ba na mi dazi ala: Agi tinin Barnabas azi ki Saul irazi vazi á ndak vun sun nda an yazi kata. 3 Ata yi máma, a d’el tazi bei te tena, a tchen Alona, a tin abozi kaziya, a arazi a iya.
Barnabas ki Saul a i avo Sipre
4 Muzuk ma bei tchod’a ba na, mi sun Barnabas azi ki Saul. A i kur Selusi, a hle batod’a, a i kur til la Sipre-d’a. 5 Kid’a a mbaza Salamin-nda, a nde tchi wal zlad’a hAlonid’a kur gongîyo suma toka hi Juif-fîna. Jean Marik mi nga ki sed’ezi á ndjunuziya.
6 Azi tit kur til ndata pet gak a mba Pafos. A fe sama kuma ma mbuta kua, ni sama djok vun ma ka zlad’a, ni ma Juif-fâ, simiyêm ala Bar-Jesus. 7 Mi nga zlapa ki ma te yamba Sergiyus Paulus mam mi sama ned’a.
Sergiyus Paulus mi yi Barnabas azi ki Saul, mi min á hum zlad’a hAlonid’a avunaziya. 8 Wani ma kuma ma mbut máma, ad’u simiyêm ki vun Gre’â ala Elimas, mi tchol ad’enga ki sed’eziya, mi hal lovota á d’el ma te yamba bei he gagazid’a. 9 Wani Saul ma a yum ala Paul ma Muzuk ma bei tchod’a ba na mi nga oîd’a kuruma, mi so iram kamu, mi dum ala: 10 Ang ma tcho ma mbut ira, ang Diable goroma, angî ma djangûna hahle suma djivina pet. Ni mindja ba, ang mba ar bei b’lak lovot ta d’ingêra hi Salad’id’a ge? 11 Ang hum djiviya! Ki tchetchemba, Salad’a mba tumungû, ang mba duga, ar ndjö ang mba wafata d’i.
Atogo hina zak, Elimas iram mbi mbut nduvunda, nga mi we yina d’i, nde mi tcha tata á hal sama gum dungûruna aboma. 12 Kid’a ma te yamba mi we vama lenid’a, mi he gagazid’a, mi le atchap yam hata hi Salad’id’a.
Paul azi ki Barnabas a nga avo Antiyos sa Pisidi-d’a
13 Paul ki ndrom suma ki sed’ema a ar Pafos, a djak kur batod’a, a i Perge kur andaga d’a Pamfili-d’a. Jean-Marik mi araziya, mi hulong Jerusalem. 14 Paul azi a tchol kur Perge, a i kal kur Antiyos sa Pisidi-d’a, a kal kur gong nga toka hi Juif-fîd’a kur bur ma sabatna, a kak kä. 15 Bugol la a ndum mbaktum mba gata ki mbaktum mba suma djok vun Alona a b’irita ndumba, suma nglona hi gong nga toka hi Juif-fîd’a a sun ataziya, a dazi ala: B’oziyomina, le agi nga ki zlad’a á giget suma toka ni, agi dagiya.
16 Ata yi máma, Paul mi tchol akulo, mi lazi abomu, mi dazi ala: Agi Israel-lâ ki agi suma lagi mandara Alonina, agi humugiya. 17 Alona hi Israel-lîna, mi man abuyoi ngolo. Kid’a azi nga angoyogeina kur ambas sa Ezipte-d’id’a, mi zuluziya. Bugola, mi pad’azi woi kur ambas sa Ezipte-d’a kad’eng mamba. 18 Mi ve tam ki sed’ezi kur fulâ d’igi bizad’a dok fid’i na. 19 Kid’a mi b’lak andjaf ma kid’iziyana woi kur andaga d’a Kanan-ndid’a, mi hazi andaga ndata djona. 20 A kak kur d’igi bizad’a kikis fid’i yam dok vahl na.
Bugol biza ndata, mi hazi suma ka sariyad’a gak mba kur atchogoid’a hi ma djok vun Alona Samuel-la. 21 Bugola Israel-lâ a tchen Alona ala mi tinizi amulâ, Alona mi tinizi Saul Kis gorom ma ad’u andjafâ hi Benjamin-nina. Mi te kazi bizad’a dok fid’i. 22 Kid’a mi pat Saul woi dad’a, mi tin David amul mazina. Alona mi le glangâsâ kam ala: An fe David Jesse goroma ni sama an hurun vum heîna, ni ma mba mi ndak vun ahlena pet suma an min ni lazina.
23 Nad’u andjafâ hi David-na ba, Alona mi he Jesus ma Suta mi Israel-lâ yam vun mam ma hled’a. 24 Avoka Jesus bei mbad’a tua d’a, Jean mi tchi wala mi Israel-lâ pet ala a mbut huruzi yam tcho mazid’a, mam lazi batemba. 25 Kid’a Jean mi ar go á dap vun sun mambid’a, mi dazi ala: Agi nga djib’eregi kan ala an ni nge ge? An ni mam mbi, wani sama dingâ nga mi mba blogonu, an ndak á but ziyo atuguru mama woi d’i.
26 B’oziyona, agi andjafâ hi Abraham-ma ki suma adigagi suma a nga le mandara Alonina, ni kayam ei ba, a sunï zla d’a sut ndata wana. 27 Suma a nga kaka kur Jerusalem-ma ki mazi suma nglona a we nga Jesus d’i, a we nga zlad’a hi suma djok vun Alona d’a azi nga ndumut teteu kur bur ma sabatnid’a d’uo mi. Wani azi ndak vun sariya d’a a kamzi kamba. 28 Azi fe nga zla d’a ndak á tchid’id’a kam mbuo pî, a tchen Pilat ala mi tchum mbeyo. 29 Kid’a azi lahle suma a b’ir kam kur mbaktumba dad’a, a pad’amï kä ata aguna, a gum kur zula. 30 Wani Alona mi tcholom akulo aduk suma matna. 31 Jesus mi tak tam mbei burâ ablaud’a mi suma a tcholï ki sed’em Galile a i ki sed’em Jerusalem-ma, ni suma a nga le glangâsâ kam mi Israel-lâ ki tchetchembina mi.
32 Ami mbagi ni Zla d’a Djivi d’a Alona mi hle vunam kat mabuyoi ngolod’a. 33 Kid’a Alona mi tchol Jesus akulo aduk suma matnid’a, mi ndagat vunat mi ei grozi ngolona. D’igi a b’ir kur Sawal la Gile d’a mbàd’a na ala:
Angî Gorona,
an vud’ung wa ini.
34 Alona mi de woi kam ala mam mba mi tcholom akulo aduk suma matna, mam aram mi dok hulong ata yima tchimba d’uo d’a, kayam mi dala:
An mba ni b’e vunan kagi ki b’e vun
ma an tinim iram vam ma gagazi
ma an hle vunan kam mi David-na.
35 Kayam ndata, mi de kur mbaktum mba Sawal la Giled’a kua ala:
Ang mba ar mang ma ang tinim iram vama kä
kur zula á tchimba d’i.
36 Bugol la David mi le sunda kur atchogoi mamba kur minda hAlonid’a led’a, mi mid’a. A tozom gen abuyom ngolo, mi tchima. 37 Wani mam ma Alona mi tcholom akulona, mi tchim nga d’i.
38 Kayam ndata, b’oziyona, ar agi wagi zla ndata: Ni kayam Jesus ba, a nga tchagi wala ala agi mbud’ugi hurugi yam tcho magid’a tua ba, Alona mba mi vat hurum mbei kagiya. 39 Ni kayam mam ba, sama lara pî ma he gagazid’a kama, mi nde woi kur tcho d’a lara ge pet ta gata hi Moise-sa ndak á buzugugi woi kur ruo d’a. 40 Agi gologi tagi djivi kayam vama suma djok vun Alona a dum mbeina mi mba kagi d’i. A dala:
41 Agi gologiya! Agi suma gologi zlad’a isâ,
agi mba lagi atchap, agi mba bagi woyo.
Kayam an mba ni le sunda kur atchogoi magid’a,
ni sun nda le sama ding mi dagizid’a pî,
agi mba hagi gagazid’a kat tuo d’a.
42 Kid’a Paul azi ki Barnabas a buzuk kei kur gong nga toka hi Juif-fîd’a, suma toka a tchenezi ala azi hulong tchazi wal zla ndata kua kur bur ma sabat ma nga mi mbana. 43 Kid’a suma toka a b’raud’a, Juif-fâ ablaud’a ki suma mbut Juif-fâ suma a nga le mandara Alonina, a nga tit ad’u Paul azi ki Barnabas. Paul azi a dazi zlad’a, a gigid’ezi ala ar azi kak kur sumad’a hAlonid’a ngingring.
44 Kur bur ma sabat ma bugolâ, ablau suma kur azì ma ngolîna a tok á hum zlad’a hAlonid’a. 45 Wani kid’a Juif-fâ a wablau sumid’a, a le yungôra, a nga tchi tuguyod’a ki zla d’a Paul mi data, a nga lazad’u. 46 Wani Paul azi ki Barnabas a dazi zlad’a woi mbak bei mandarâ ba ala: Nata yat á tchi wal zlad’a hAlonid’a mi agi avogo. Wani agi zud’ut teyo, agi kagi sariyad’a kagi ala agi ndagagi nga ata ari d’a didinda d’i. Ni kayam ndata ba, ami nga mbud’umi irami ata andjaf suma dingâ. 47 Kayam Salad’a mi hami vuna ala:
An tining d’igi b’od’a na yam andjaf suma dingâ,
kayam ang i ki suta mi suma gak avun dabid’a handagad’id’a.
48 Ata yima andjaf suma dingâ a hum zla ndatina, a le furîd’a ngola, a subur zlad’a hAlonid’a. Suma pet suma Alona mi ngazi yam ari d’a didindina, a he gagazid’a mi.
49 Zlad’a hAlonid’a ti b’rau woi yam andaga ndata pet. 50 Wani Juif-fâ a zut arop suma nglo suma a nga kud’or Alonina ki suma nglo suma kur azì ma ngol mámina á zut suma ala a tchol huneîd’a ki Paul azi ki Barnabas, a digizi woi yam andaga mazid’a mi. 51 Wani Paul azi ki Barnabas a po gugum ma hur asezina kaziya, a i Ikoniyum. 52 Suma hat suma Antiyos-sâ a le furîd’a ngola, a oî ki Muzuk ma bei tchod’a ba na mi.
Rassalo Barnaaba wa Chaawuul
1 Wa fi jamaaʼat al-muʼminiin al-gaaʼidiin fi hillit Antaakiya, fi anbiya wa muʼallimiin. Wa humman Barnaaba wa Simʼaan al-binaaduuh Azrag wa Luukiyus al-min hillit al-Khayrawaan wa Manaayin al-rabbooh maʼa Hiruudus muhaafiz daar al-Jaliil wa Chaawuul. 2 Wa yoom waahid, humman gaaʼidiin yaʼabudu al-Rabb wa yusuumu, al-Ruuh al-Khudduus kallam leehum wa gaal : «Khassusu leyi Barnaaba wa Chaawuul achaan yisawwu leyi al-khidme al-naadeethum leeha.»
3 Wa khalaas baʼad saamo wa sallo, khatto iideehum fooghum wa rassaloohum.
Fi Khubrus
4 Be misil da, al-Ruuh al-Khudduus rassal Barnaaba wa Chaawuul. Wa khalaas, humman macho le hillit Saluukiya fi khachum al-bahar wa rikbo fi safiina wa macho le jaziirat Khubrus.
5 Wa wakit lihgo Khubrus, nazalo fi hillit Salaamis wa bado yiballukhu kalaam Allah fi buyuut al-sala hana l-Yahuud. Wa Yuuhanna Markhus macha maʼaahum achaan yiʼaawinhum. 6 Wa chaggo al-jaziira kullaha lahaddi wislo fi hillit Baafuus. Wa hinaak ligo sahhaari Yahuudi al-sawwa nafsah nabi wa usmah Baar Yachuuʼ. 7 Wa hu rafiig Sarjiyus Buulus haakim hana Khubrus. Wa l-haakim hu naadum faahim wa naada Barnaaba wa Chaawuul achaan yidoor yasmaʼ minhum kalaam Allah. 8 Wa l-sahhaari da usmah Aliim be kalaam yuunaani. Wa hu khaalaf Barnaaba wa Chaawuul wa ma dawwar al-haakim yiʼaamin.
9 Wa Chaawuul al-kula maʼruuf be Buulus anmala be l-Ruuh al-Khudduus wa chaaf al-sahhaari fi eenah wa gaal : 10 «Ya naadum al-galbak malaan be l-khachch wa l-fasaala ! Ya wileed Ibliis ! Kulla cheyy saalih, inta adu leyah. Inta daayman tidoor titallif al-duruub al-adiiliin hana Allah. 11 Hassaʼ Allah yadurbak wa tabga amyaan wa ma tichiif al-nuur ayyaam.» Wa tawwaali, uyuunah ma chaafo cheyy illa l-dalaam. Wa gamma dawwar naadum yuguudah min iideenah. 12 Wa wakit al-haakim chaaf al-cheyy al-bigi da, khalaas aaman wa alʼajjab bilheen min kalaam al-Rabb Isa.
Fi Antaakiya hana balad Bisiidiya
13 Wa Buulus wa l-naas al-maʼaayah rikbo fi safiina min hillit Baafuus wa chaggo al-bahar wa wislo fi hillit Barga fi balad Bamfiiliya. Wa hinaak Yuuhanna Markhus khalla Buulus wa Barnaaba wa gabbal fi Madiinat al-Khudus. 14 Laakin humman khataro min Barga wa macho le hillit Antaakiya Bisiidiya. Wa yoom al-sabt, dakhalo fi beet al-sala wa gaʼado tihit. 15 Wa baʼad garo min al-Tawraat wa min kitaab al-anbiya, masaaʼiil hana beet al-sala rassalo leehum wa gaalo : «Ya l-akhwaan, kan induku kalaam al-tichajjuʼu beyah al-naas, khalaas hajjuuh.»
16 Wa Buulus gamma foog wa sawwa ichaara be iidah wa gaal : «Ya Bani Israaʼiil wa kulla l-naas al-khaayfiin min Allah, asmaʼo kalaami ! 17 Allah Ilaah Bani Israaʼiil azal juduudna wa kattar al-chaʼab wakit humman saakniin ajaanib fi balad Masir. Wa maragaahum minha be gudurtah al-aziime. 18 Wa Allah ayyachaahum fi l-sahara gariib 40 sana. 19 Wa baʼad da, dammar al-umam al-sabʼa al-awwal gaaʼidiin fi balad Kanʼaan. Wa anta baladhum le Bani Israaʼiil achaan tabga warasathum. 20 Wa da le muddit 450 sana.
«Wa baʼad da, antaahum gudiya achaan yuguuduuhum wa l-gaadi al-akhiir hu al-nabi Samuwiil. 21 Wa Bani Israaʼiil saʼalo Samuwiil achaan yukhutt leehum malik wa Allah azal Chaawuul wileed Khiich min gabiilat Banyaamiin wa bigi leehum malik muddit 40 sana. 22 Wa baʼad da, Allah maragah wa khatta leehum Dawuud malik fi badalah. Wa Allah chahad le Dawuud wa gaal : <Ana chift Dawuud wileed Yassa al-ana radyaan beyah. Hu yisawwi kulla cheyy al-nidoorah.>
23 «Wa khalaas, min zurriiyit Dawuud, Allah rassal Isa le Bani Israaʼiil achaan yinajjiihum. Wa misil da, Allah tamma al-waʼad al-antaah le Dawuud. 24 Wa gubbaal Isa ma yaji, Yahya ja wa naada kulla Bani Israaʼiil achaan yutuubu min zunuubhum wa hu yikhattishum fi l-almi. 25 Wa wakit khidmit Yahya gariib tikammil, hu hajja le l-naas wa gaal : ‹Tuguulu ana yaatu ? Ana ma al-naadum al-jaayi laakin hu yaji waraayi wa ana ma tammeet leyah khaddaam kula.›»
26 Wa Buulus gaal : «Ya l-akhwaan, ya iyaal jiddina Ibraahiim wa kulla l-naas al-laammiin maʼaana wa khaayfiin min Allah, hu rassal khabar al-naja di leena kullina. 27 Sukkaan Madiinat al-Khudus wa kubaaraathum ma irfo kadar Isa bas al-Masiih al-yinajjiihum. Humman ma fihmo kalaam al-anbiya al-gaaʼidiin yagruuh kulla yoom al-sabt wa khalaas hakamo leyah be l-moot. Wa be da, sawwo al-cheyy al-maktuub leyah fi l-Kitaab. 28 Ma ligo foogah ayyi cheyy fasil al-be sababah waajib leyah al-moot, laakin saʼalo Bilaatus al-waali achaan yaktulah.
29 «Wa wakit sawwo kulla cheyy al-maktuub leyah fi l-Kitaab khalaas, nazzalooh min al-hatab wa dafanooh fi khabur. 30 Wa laakin Allah baʼasah min ust al-maytiin. 31 Wa muddit ayyaam katiiriin, Isa gaaʼid yibiin le l-naas al-raakho maʼaayah min daar al-Jaliil le Madiinat al-Khudus. Wa hassaʼ humman gaaʼidiin yachhado leyah giddaam al-naas.
32 «Wa hassaʼ aniina niballukhu leeku al-bichaara. Al-cheyy al-Allah waaʼad beyah juduudna, 33 hassaʼ hu sawwaah leena aniina iyaalhum. Allah baʼas Isa min ust al-maytiin misil al-kalaam al-maktuub fi l-Zabuur fi l-fasul al-taani. Maktuub : <Inta ibni wa l-yoom, ana bigiit abuuk.> 34 Wa akiid Allah baʼas Isa min ust al-maytiin achaan jildah abadan ma yabga turaab wa Allah awwal hajja beyah fi l-kalaam al-buguul : <Nantiiku al-baraka al-mukhaddasa wa l-muʼakkada al-waaʼadt beeha Dawuud.> 35 Wa fi fasul aakhar hana l-Zabuur, buguul : <Inta ma tikhalli janaazit abdak al-Khudduus tabga turaab.> 36 Wa Dawuud sawwa kulla cheyy al-Allah dawwarah fi waktah wa baʼad da, hu maat wa lihig juduudah wa janaaztah bigat turaab. 37 Wa laakin janaazit al-naadum al-Allah gawwamah, abadan ma bigat turaab.
38 «Wa achaan da, ya l-akhwaan, khalli taʼarfu kadar Allah rassalaana le niballukhu leeku be khufraan al-zunuub. Tawraat Muusa ma gidir harraraaku min zunuubku, 39 wa laakin kulla l-naas al-yiʼaamunu be Isa, Allah yiharrirhum min zunuubhum. 40 Angarʼu achaan al-kalaam al-gaaʼid fi kitaab al-anbiya ma yabga foogku. 41 Al-Kitaab buguul :
<Ya l-chammaatiin, chiifu.
Alʼajjabo wa ahlako marra waahid.
Achaan fi wakitku da,
ana nisawwi cheyy
wa kan hajjooku beyah,
ma tisadduguuh.>»
42 Wa wakit al-naas maargiin min beet al-sala, talabo be chidde min Buulus wa Barnaaba achaan yigabbulu yoom al-sabt al-jaayi wa yihajju leehum battaan be l-kalaam da. 43 Wa baʼad al-malamma, naas katiiriin taabaʼo Buulus wa Barnaaba. Wa l-naas dool min al-Yahuud wa min al-naas al-dakhalo fi diin al-Yahuud. Wa Buulus wa Barnaaba kallamoohum kalaam katiir wa chajjaʼoohum achaan yagoodu saabtiin fi l-bichaara hana rahmat Allah.
44 Wa yoom al-sabt al-taani, gariib kulla sukkaan al-hille lammo maʼaahum achaan yasmaʼo kalaam al-Rabb. 45 Wa l-Yahuud chaafo naas katiiriin jaayiin wa hasado Buulus wa Barnaaba. Wa achaan da, gammo khaalafo kalaam Buulus wa ayyarooh. 46 Wa Buulus wa Barnaaba hajjo le l-Yahuud bala khoof wa gaalo : «Waajib niballukhu leeku intu kalaam Allah gubbaal ma niballukhuuh le l-naas al-aakhariin. Laakin intu abeetuuh ma dawwartuuh. Wa intu jaʼaltu al-haya al-abadiiye ma waajbe leeku. Wa khalaas nikhalluuku wa niballukhuuh le l-naas al-ma Yahuud. 47 Achaan Rabbina amaraana wa gaal : <Ana jaʼaltak nuur le l-umam achaan najaati talhag lahaddi taraf al-ard.>»
48 Wa l-naas al-ma Yahuud simʼo al-kalaam da wa firho farha chadiide wa majjado al-Rabb achaan al-bichaara. Wa kulla l-naas al-Allah azalaahum achaan yadkhulu fi l-haya al-abadiiye, aamano. 49 Be misil da, kulla l-naas al-fi l-balad di simʼo kalaam al-Rabb.
50 Wa laakin al-Yahuud harracho kubaaraat al-hille wa l-awiin al-aabidaat Allah achaan yitaʼʼubu Buulus wa Barnaaba. Wa taradoohum min al-balad. 51 Wa khalaas, Buulus wa Barnaaba marago min al-hille wa hatto al-ajaaj min rijleehum. Wa chaalo derib hillit Iguuniya. 52 Wa laakin al-talaamiiz al-gaʼado fi l-hille, malaaniin be l-Ruuh al-Khudduus wa farhaaniin farha chadiide.
