Ahap mi min hlazì ma Ramot-na
(Gol 2 Sun hAm 18.1-3)1 Suma Siri-na ki Israel-lâ a le bizad’a hindi bei dur ayîna aduk tazi ba. 2 Wani kur biza d’a hindid’a, Josafat amul ma Juda-na mi mba á gol amul ma Israel-lâ. 3 Wani amul ma Israel-lâ mi de mi suma sunda ala: Agi wagi tetet ala azì ma Ramot ma Galät-na ni meina. Ni kayam me ba, ei lei gigrit á hlum abo amul ma Siri-na ge? 4 Mi djop amulâ Josafat ala: Ang i dur ayîna ki sed’en á hleï azì ma Ramot ma Galät-na d’uo zu?
Josafat mi dum ala: Ang ki an ei ni tu, sum mangâ ki sum mana ni tu, akulumei mangâ kakulumei mana ni tu mi.
Suma djok vun suma a yazina a de woi yam kusa hi Ahap-pa
(Gol 2 Sun hAm 18.4-11)5 Josafat mi de mamul ma Israel-lâ ala: An nga ni tchenengû, ang djop Ma didina tua.
6 Amul ma Israel-lâ mi tok mam suma djok vun Alona, a ni go kikis fid’i, mi djobozi ala: Na ni an i dur ayîna á hleï azì ma Ramot ma Galät-na d’oze an i d’uo zu?
Azi dum ala: Ang iya. Ma didina mba mi hang azì máma abongû.
7 Wani Josafat mi djobom ala: Ma djok vun Ma didina ma ding nga ka hî tala ei djobei Ma didina atamu na nga d’uo zu?
8 Amul ma Israel-lâ mi dum ala: Ma dingâ tu mi nga ka hî, a yum ala Mise ni Jimla goroma, ni ma ndak á djop Ma didina atama. Wani an minim mbi, kayam mam nga mi djogon vun ma djivi d’i; mi djogon ni vun ma tchona burâ ki burâ.
Josafat mi dum ala: Amulâ, ar ang de hina d’i!
9 Ata yi máma amul ma Israel-lâ mi yi azong mam ma sunda tu, mi dum ala: Ang i atogo ang halanï Mise Jimla goroma.
10 Wani amul ma Israel-lâ kamul ma Juda-na a nga ki baru mazi ma amula ataziya. Nge nge pî mi nga kaka yam zlam mam mba amula yam yima nding ma avun agrek ma Samari-nina, suma djok vun Alona a nga djok vuna avorozi mi. 11 Wani sama dingâ a yum ala Sedekiyas ni Kenäna goroma, mi zle aduvei suma kaweina, mi nga mi dala: Gola! Ma didina mi dala: Aduvei ndazina ni vama simata yam ad’eng nga ang mba kus ki yam suma Siri-na gak ang dabazi ki woi d’a.
12 Suma djok vun suma dingâ pet a de ni zla ndata hina tu ala: Ang i dur ayîna kazì ma Ramot ma Galät-na; ang mba kuza, Ma didina mba mi hangzi abongû, ang mba kus kamu.
Mise mi djok vuna yam ayî ma mba mi kus yam Ahap-ma
(Gol 2 Sun hAm 18.12-27)13 Ma sun ma mi i á hal Mise-na mi mbaza, mi dum ala: Ang huma! Suma djok vun Alona pet a ndjak vunazi tu, a djok vun ma djivina mamulâ. Ang pî i djok vun ma djivina d’igi azi na mi!
14 Wani Mise mi dum ala: Ma didina ni Ma bei matna ba na. An i ni de ni vama Ma didina mba mi dandjina.
15 Ata yima mi mba gen amulîna, amulâ Ahap mi djobom ala: Mise, djivid’a ami imi dur ayîna á hlazì ma Ramot ma Galät-na d’oze ami imi d’uo zu?
Mise mi dum ala: Ang iya! Ang mba kuza, Ma didina mba mi hangzi abongû! Ang mba kus kamu!
16 Wani amulâ Ahap mi dum ala: An tcheneng tchen nda hud’a ni yan ga tua ba, ang mba dan zla d’a gagazi d’a tcholï avun Ma didinid’a ge?
17 Ata yi máma Mise mi dum ala: An we Israel-lâ pet a b’rau woi yam ahinad’a d’igi tumiyô suma bei salazi ma pola ba na na. Ma didina mi dala: Azi nga kamul li. Ar nge nge pî mi hulong avo hatam ki halasa!
18 Amul ma Israel-lâ mi de mi Josafat ala: An dangâ na ge? Mi nga mi djogon vun ma djivi d’i, mi djogon ni vun ma tchona burâ ki burâ!
19 Wani Mise mi dum ala: Ang hum zla d’a Ma didina mi data. An we Ma didina mi nga kaka yam zlam mam mba amula, azungeî mam suma sä akulona pet a nga tchola gevem yam bigam mba ndjufa ki d’a gulad’a. 20 Ma didina mi djop ala: Ni nge ba, mba mi lop sa vun Ahap á i dur ayîna ata azì ma Ramot ma Galät-na ni lop ba, á tchumza woi ge? Ma hina mi de zla mamba ni vad’u, ma hina mi de zla mamba ni vat mi.
21 Ata yi máma, muzuk ma mi de zlad’a mi suma djok vun ndazinina, mi ndeï mi tchol avok Ma didina, mi dum ala: An i ni lobom mi i dur ayîna.
Ma didina mi djobom ala: ang i lobomî nana ge?
22 Mi dum ala: An i ni de zla d’a kad’a avun suma djok vuna hamulîna pet.
Ma didina mi dum ala: Ang i lobomu, ang i le hina!
23 Mise mi de kua ala: Djiviya! Ki tchetchemba, Ma didina mi tin wa zla d’a kad’a avun mang suma djok vuna pet suma a nga ka hina. Gagazi, Ma didina mi nga hurum á mbang ndaka kangû.
24 Ata yi máma na wat, Sedekiyas Kenäna goroma mi hut gen Mise, mi tumum agozlom ping, mi dum ala: Muzu’â hi Ma didinina mi nde kurun ndeï ni mindja ba, mi dang zlad’a ge?
25 Mise mi dum ala: Ang tang mba wad’ud’a kur bur ma ang mba ring kur gong hî, kur gong hî á ngeid’ina.
26 Ata yi máma amul ma Israel-lâ mi he vuna mazongâ tu ala: Ang ve Mise, ang im mi Amon ma ngol ma hur azinina ki Jowas amulâ goroma. 27 Ang dazi ala: Amulâ mi he vuna ala: Agi gagi sama wana dangeina, agi hum tena ngol luo mi na, agi hum mbina ngol luo mi, gak an hulongî avo ki halasa tua.
28 Mise mi dum ala: Ang le hulongî avo ki halasa ni, Ma didina mi dan nga zlad’a ni mam mbuo. Mi de kua ala: Agi suma pet, agi humugiya!
A tchi Ahap kur ayî ma durâ
(Gol 2 Sun hAm 18.28-34)29 Amul ma Israel-lâ azi ki Josafat amul ma Juda-na a i dur ayîna kazì ma Ramot ma Galät-na. 30 Amul ma Israel-lâ mi de mi Josafat ala: An i ni mbut tan d’igi sama dingâ na á i durâ. Wani ang tchuk baru mang nga amula atangû. Hina amul ma Israel-lâ mi mbut tam d’igi sama dingâ na á i dur ayîna.
31 Wani amul ma Siri-na mi he vuna mi suma nglo suma dok hindi yam mbà suma yam pus ma dur ayînina ala: Agi durugi azigar suma gureina d’oze azigar suma nglona d’i. Wani agi durugi namul ma Israel-lâ tamba. 32 Kayam ndata, ata yima suma nglo suma yam pus ma dur ayînina a we Josafat-na, a dala: Gagazi, namul ma Israel-lâ, a mbut irazi atam á durâ. Wani Josafat mi yi suma á ndjunumu. 33 Ata yima suma nglo suma yam pus ma dur ayînina a we d’ala nga namul ma Israel-lâ d’uo d’a na, a aram bei dika.
34 Wani azigar ma Siri-na mi pat yeû mamba, mi yed’et tcha hawa na. Ti ndeza ata kongrong ma didik amul ma Israel-lîna d’ad’ar. Amul ma Israel-lâ mi de mi sa mam ma djangâm pusîna ala: Ang hulong bugolo, ang ndan ndei ata yima dur ayîna! Kayam an daga!
35 Wani kur bur máma ayîna mi dur dur ma tchona, a ar nga amulâ denga akulo kur pus mama, iram abo ma azigar suma Siri-na a nga kuana. Tcha fladege mam mid’a; buzuna hi mbil mamina mi djang gak i kä ad’u pusâ. 36 Kid’a afata ar go a nikid’a, a nga er ad’uzi akulo kur kangâ ala: Nge nge pî mi hulong avo hatamu, nge nge pî mi i kur aziyamu.
37 Kayam amulâ mi mit wa, a im Samari, a tozomu. 38 Azi a mbus pusâ woi kur apo d’a Samari-d’a; adureina a mba a trâm buzuwamu, arop suma gaulangâ a nga mbus tazi ata yi máma d’igi Ma didina mi de na.
39 Sunda hi Ahap pa ara kahle suma mi lazina pet ki gong nga mi minit mi d’udjot ki sï ahlo’îd’a kazì ma mi minima, a b’irizi nga kä kur Mbaktum mba de zlad’a yam Sunda hAmulei suma Israel-lîd’a.
40 Ahap mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. Goroma Ahaziya mi vrak tamula blangâmu.
(e) JOSAFAT AMUL MA JUDA-NA
AZI KI AHAZIYA AMUL MA ISRAEL-LÂ
Josafat tamula yam suma Juda-na
(Gol 2 Sun hAm 20.31—21.1)41 Kur biza d’a fid’i d’a Ahap nga mi tamula yam Israel-lîd’a, Josafat Asa goroma mi kak amula yam suma Juda-na. 42 Kid’a Josafat mi kak amulid’a, bizamî dok hindi yam vahl. Mi tamula avo Jerusalem bizad’a dok mbà yam vahl. Asum a yat ala Azuba, ni Sili goromba. 43 Mi le sun nda d’ingêra d’igi abum Asa na, mi lahle suma djivina avok Ma didina mi. 44 Wani mi to nga yima nding ma a tinim iram vam ma suma a nga hahle suma ngat buzuna ki dubang ma his djivid’a kuana kä woi d’i. 45 Josafat mi kak kamul ma Israel-lâ hawa halas.
46 Sunda hi Josafat ta ara kad’eng mam mba dur ayîna, a b’irizi nga kä kur Mbaktum mba de zlad’a yam Sunda hAmulei suma Juda-nid’a. 47 Mi dik andjuvei suma gaulangâ karop suma gaulang suma a ar kur ambasa kur atchogoid’a habum Asa-d’ina woi mi. 48 Wani kur biza ndata amul nga avo Edom mbi, wani ni ma ngol ma te yam ma amul ma Juda-na mi tinima hol. 49 Josafat mi min bato d’a nglod’a teteng avo Esiyon-Geber á i hal lora kur ambas sa Ofir-ra. Wani azi i d’i, kayam batod’a pet ti kus sei avo Esiyon-Geber. 50 Wani Ahaziya Ahap goroma mi de mi Josafat ala: Man suma djang batod’a a i ki sum mangâ zu? Wani Josafat mi min ndi.
51 Josafat mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom gevezi kur Azì ma ngolâ habum ngolo David-na. Goroma Joram mi vrak tamula blangâmu.
Ahaziya tamula yam Israel-lâ
52 Kur biza d’a dogo yam kid’iziya d’a Josafat nga mi tamula yam suma Juda-nid’a, Ahaziya Ahap goroma mi kak amula avo Samari yam Israel-lâ. Mi tamula bizad’a mbà. 53 Mi lahle suma tchona avok Ma didina. Tit mamba ni tchod’a d’igi abum azi kasum na, d’igi Jerobowam Nebat gorom ma mi zut Israel-lâ á le tchod’ina na mi. 54 Mi le sunda malo ma a yum ala Bäl-lâ, mi grif kä avorom mi, mi zal hur Ma didina Alona hi Israel-lîna d’igi abum mi le na mi.
Akhaab dawwar yichiil hillit Raamuut
1 Wa fi muddit talaata sana, ma fi harib ambeen al-Araamiyiin wa mamlakat Israaʼiil. 2 Wa fi l-sana al-taalta, Yahuuchafat malik mamlakat Yahuuza ja le malik mamlakat Israaʼiil. 3 Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal le masaaʼiilah : «Intu taʼarfu kadar hillit Raamuut al-fi Gilʼaad di hintina. Wa maala ma namchu nichiiluuha min iid malik al-Araamiyiin ?» 4 Wa l-malik gaal le Yahuuchafat : «Hal inta kula tamchi maʼaayi le nahjumu hillit Raamuut al-fi Gilʼaad walla ?» Wa Yahuuchafat radda le malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Aywa, ana wa inta kullina sawa wa chaʼabi misil chaʼabak wa kheeli misil kheelak.» 5 Wa laakin Yahuuchafat gaal battaan le malik mamlakat Israaʼiil : «Hassaʼ da min fadlak, amchi asʼal Allah gabul.»
Al-anbiya atnabbaʼo be l-nasur
6 Wa malik mamlakat Israaʼiil lamma al-anbiya wa adadhum 400 raajil wa gaal leehum : «Hal namchi nahjim hillit Raamuut al-fi Gilʼaad walla ma namchi ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Amchi ! Al-Rabb yisallimha leek fi iidak, ya l-malik !»
7 Wa laakin Yahuuchafat gaal : «Hal ma fi hini nabi Allah al-nagdaro nasʼalo beyah Allah walla ?» 8 Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal le Yahuuchafat : «Fiyah naadum waahid al-yagdar yasʼal leena Allah. Wa laakin ana nakrahah achaan hu ma yitnabbaʼ beyi be l-kheer laakin daayman yitnabbaʼ beyi be l-fasaala. Wa l-naadum da, hu Miika wileed Yimla.» Wa Yahuuchafat gaal : «Khalli al-malik ma yihajji kalaam misil da !» 9 Wa khalaas, al-malik naada waahid min khaddaamiinah wa gaal leyah : «Amchi ajala naadiih le Miika wileed Yimla.»
10 Wa malik mamlakat Israaʼiil wa Yahuuchafat malik mamlakat Yahuuza ayyi waahid laabis khalagah hana l-muluk wa gaʼado fi karaasiihum fi l-madagg jamb khachum baab madiinat al-Saamira. Wa kulla l-anbiya gaaʼidiin yitnabbaʼo giddaamhum. 11 Wa waahid min al-anbiya dool usmah Sidkhiiya wileed Kanʼaana. Hu sawwa leyah guruun hana hadiid wa gaal : «Daahu Allah gaal : ‹Be l-guruun dool tadrub al-Araamiyiin lahaddi tidammirhum.›» 12 Wa kulla l-anbiya yitnabbaʼo be nafs al-kalaam wa gaalo : «Amchi ahjim hillit Raamuut al-fi Gilʼaad wa inta tanjah wa Allah yisallimha leek fi iidak, ya l-malik.»
Al-nabi Miika hajja be l-haziime
13 Wa l-mursaal al-macha yinaadiih le Miika gaal leyah : «Daahu kulla l-anbiya kalaamhum waahid wa yihajju be l-kheer le l-malik. Hassaʼ da, khalli kalaamak inta yabga sawa maʼa kalaamhum. Inta kula hajji be l-kheer.» 14 Wa laakin Miika gaal leyah : «Nahlif be Allah al-Hayy kadar illa l-kalaam al-gaalah leyi Allah, da bas nuguulah.»
15 Wa wakit wassal bakaan al-malik, al-malik gaal leyah : «Ya Miika, hal namchu nahjumu hillit Raamuut al-fi Gilʼaad walla ma namchu ?» Wa Miika radda leyah wa gaal : «Amchi ! Inta tanjah wa Allah yisallimha leek fi iidak, ya l-malik !» 16 Wa laakin al-malik gaal leyah : «Nihallifak kam marra le tiʼooriini illa l-hagg be usum Allah ?» 17 Wa Miika radda leyah wa gaal : «Ana chift kulla Bani Israaʼiil muchattatiin fi l-jibaal misil khanam bala raaʼi. Wa Allah gaal : ‹Al-naas dool battaan ma induhum siid. Khalli ayyi waahid yigabbil beetah be l-salaama.›»
18 Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal le Yahuuchafat : «Ana ma gult leek kadar al-naadum da ma yitnabbaʼ leyi be l-kheer laakin yitnabbaʼ leyi be l-charr bas.» 19 Wa khalaas, Miika gaal leyah : «Hassaʼ da, asmaʼ kalaam Allah ! Ana chift Allah gaaʼid fi archah wa kulla khuwwaat al-sama waagfiin jambah be nussah al-zeenaay wa l-israay. 20 Wa Allah saʼalaahum wa gaal : ‹Yaatu yagdar yukhuchch al-malik Akhaab le yamchi yahjim hillit Raamuut al-fi Gilʼaad wa yumuut hinaak ?› Wa ayyi waahid yihajji kalaam chig. 21 Wa khalaas fi l-bakaan da, ruuh waahid ja giddaam Allah wa gaal : ‹Ana bas nukhuchchah.› Wa Allah gaal leyah : ‹Be tariiga al-weeni ?› 22 Wa l-ruuh gaal : ‹Ana namchi wa nabga ruuh al-kaddaab fi khuchuum kulla anbiya al-malik.› Wa Allah gaal leyah : ‹Akiid, misil ke tagdar tukhuchchah wa tanjah. Amchi wa sawwi misil inta gultah.›» 23 Wa Miika gaal : «Daahu Allah bas rassal ruuh al-kaddaab fi khuchuum anbiyaak wa hu bas kharrar yirassil leek al-charr da.»
24 Wa tawwaali fi l-bakaan da, Sidkhiiya wileed Kanʼaana garrab le Miika wa chaddagah wa gaal leyah : «Kikkeef Ruuh Allah marag minni wa hajja leek ?» 25 Wa Miika gaal leyah : «Tichiifah yoom tamchi tillabbad min khurfa le khurfa fi beetak.»
26 Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal : «Akurbuuh le Miika wa gabbuluuh bakaan Aamuun haakim al-madiina wa Yuwaach wileed al-malik. 27 Wa guulu leehum : ‹Daahu kalaam al-malik hu gaal : “Dissu al-naadum da fi l-sijin wa antuuh khubza wa almi chiyya chiyya bas lahaddi ana nigabbil be l-sihha wa l-salaama.”›» 28 Wa Miika gaal le l-malik : «Kan sahiih ke inta bas gabbalt be sihha wa salaama da, Allah ma hajja kalaamah leyi ana.» Wa gaal battaan : «Asmaʼo, ya kulla l-chaʼab.»
Al-malik Akhaab katalooh fi l-duwaas
29 Wa malik mamlakat Israaʼiil wa Yahuuchafat malik mamlakat Yahuuza macho le yahjumu hillit Raamuut al-fi Gilʼaad. 30 Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal le Yahuuchafat : «Ana nikhayyir khulgaani hana l-muluk wa namchi al-duwaas. Wa inta kamaan, agood be khulgaanak hana l-muluk.» Wa khalaas, malik mamlakat Israaʼiil khayyar khulgaanah wa macha al-duwaas.
31 Wa malik balad Araam anta amur le 32 min kubaaraat arabaatah hana l-harib wa gaal leehum : «Ma tahjumu al-askar wa la kubaaraathum laakin ahjumu malik mamlakat Israaʼiil.» 32 Wa wakit kubaaraat arabaatah chaafooh le Yahuuchafat, gaalo : «Akiid, hu da bas malik mamlakat Israaʼiil.» Wa humman wajjaho aleyah le yihaarubuuh wa laakin Yahuuchafat koorak. 33 Wa wakit kubaaraat al-arabaat irfo kadar da ma malik mamlakat Israaʼiil, humman gabbalo min waraayah. 34 Wa laakin naadum waahid zarag nuchchaabah bala hadaf wa l-nuchchaab da lihig malik mamlakat Israaʼiil wa darabah ambeen faragaat al-direʼ. Wa tawwaali, malik mamlakat Israaʼiil sarakh le sawwaag arabatah wa gaal : «Gabbil ! Amrugni min bakaan al-harib achaan ana anjaraht.»
35 Wa fi l-yoom da, al-harib bigi chadiid marra waahid wa l-malik gaʼad fi lubb arabatah giddaam al-Araamiyiin. Wa damm jiraahah da jara fi gaʼar al-araba. Wa kadar le l-achiiye da hu maat. 36 Wa maʼa waguuʼ al-harraay, al-askar koorako fi l-muʼaskar wa gaalo : «Khalli ayyi waahid yamchi le hillitah wa le baladah.»
37 Wa be misil da, al-malik maat wa jaabooh fi l-Saamira wa dafanooh foogha. 38 Wa wakit khassalo al-araba fi l-rijil hana l-Saamira fi l-bakaan al-yilbarradan foogah al-charaamiit, al-kulaab lihso damm Akhaab da hasab kalaam Allah al-gaalah.
39 Wa l-baagi min amal Akhaab wa kulla cheyy al-sawwaah wa l-beet hana l-aaj wa l-hillaal al-banaahum, kulla l-cheyy da maktuub fi kitaab taariikh muluuk Bani Israaʼiil. 40 Wa Akhaab maat wa lihig abbahaatah. Wa wileedah Akhazya hakam fi badalah.
Yahuuchafat bigi malik fi Yahuuza
41 Wa fi l-sana al-raabʼe hana hukum Akhaab malik mamlakat Israaʼiil, Yahuuchafat wileed Aasa bigi malik fi mamlakat Yahuuza. 42 Wa hu indah 35 sana wakit bigi malik wa hakam 25 sana fi Madiinat al-Khudus. Wa ammah usumha Azuuba bineeyit Chilhi. 43 Wa Yahuuchafat taabaʼ derib abuuh Aasa wa ma baara minnah. Wa sawwa al-adiil giddaam Allah. Wa laakin be da kula, al-bakaanaat al-aaliyiin hana ibaadat al-asnaam gaaʼidiin wa fooghum, al-chaʼab yigaddumu dahaaya wa yiharrugu bakhuur. 44 Wa Yahuuchafat sawwa salaam maʼa malik mamlakat Israaʼiil.
45 Wa l-baagi min amal Yahuuchafat wa faraasiiytah wa l-huruub al-sawwaahum maktuubiin fi kitaab taariikh muluuk Bani Yahuuza. 46 Wa hu gachcha al-naas al-bisawwu al-charmata fi l-bakaanaat al-aaliyiin hana ibaadat al-asnaam al-faddalo fi l-balad min wakit abuuh Aasa.
47 Wa fi l-wakit da, ma fi malik fi balad Adoom wa laakin mumassil hana l-malik bas gaaʼid.
48 Wa Yahuuchafat addal sufun kubaar hana l-tijaara al-yamchu le Ufiir yangulu dahab. Wa laakin al-sufun dool ma gidro macho achaan humman alkassaro fi hillit Asyuun Giibar. 49 Wa khalaas, Akhazya wileed Akhaab gaal le Yahuuchafat : «Khalli khaddaamiini yamchu maʼa khaddaamiinak fi l-sufun.» Wa laakin Yahuuchafat aba.
50 Wa Yahuuchafat maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh fi khabur juduudah fi madiinat Dawuud jiddah. Wa wileedah Yahuuraam hakam fi badalah.
51 Wa fi sanit 17 hana hukum Yahuuchafat malik mamlakat Yahuuza, Akhazya wileed Akhaab bigi malik fi mamlakat Israaʼiil fi madiinat al-Saamira. Wa hu hakam santeen fi mamlakat Israaʼiil. 52 Wa hu sawwa al-fasaala giddaam Allah wa taabaʼ derib ammah wa abuuh wa derib Yarubaʼaam wileed Nabaat al-lazza naas mamlakat Israaʼiil fi l-zunuub. 53 Wa hu abad al-ilaah Baʼal wa sajad leyah. Wa be da, hu khaddab Allah Ilaah Bani Israaʼiil misil abuuh sawwaah.
