Amul la Seba-d’a ti mba á gol Salomon
(Gol 2 Sun hAm 9.1-12)1 Amul la Seba-d’a ti hum zla Salomon, ti mba á kugum ki ne mamba, ti djobom yam zla d’a mudurid’a. 2 Ti mba Jerusalem kazungeî matna ablaud’a ki djambala ad’ud’u, ti yoï mbul ma his ma afufuîna ki lora anek ngola kahina d’a guzut kal teglesa teteng. Ti mba gen Salomon, ti djobom yam zla d’a ndat minit kuruta pet. 3 Salomon mi hulongôt humba yam zla d’a ndat ti djobom kata pet; zla d’a bei mam hulongôt humba kata nga d’i. 4 Ata yi máma amul la Seba-d’a ti we ned’a hi Salomon-nda pet kaziyam ma amul ma mi minima 5 ki te ma azi nga yomï yam tabulîna ki kaka hi mam suma sundinid’a ki baruna hi suma a nga hum ahle suma tena kahle suma tched’ina kahle suma ngat buzu suma azi nga hazi mi Ma didina kur gong mam mba kud’orina mi. 6 Ti ngo vunat tei hâ á gola, ti de mamulâ ala: Zla d’a an humud’ï yam ambas manda kang yam kak manga ki ne mangid’a ni gagazi! 7 Kid’a bei an mba ni we ki iran tua d’a, an he nga gagazid’a yam zla d’a azi data d’i. Doli na ni azi dan ndak nga yam abo tu d’uo ko! Wani ne manga ki djivi manga kal ahlena pet suma azi dandjina. 8 Suma avo hatangâ kazungeî mangâ a le furîd’a kayam azi nga tchola avorong burâ ki burâ á hum zla ne manga. 9 Ei gilei Ma didina Alo mang ma mi manang mi tining yam zlam mba amula á tamula yam Israel-lîna. Ma didina nga mi le kazi teteu. Kayam ndata, mi tining amula á ka sariya d’a d’ingêr ra memeta kaziya.
10 Bugola, amul la Seba-d’a ti hamulâ Salomon lora go ki tonna hindi ki nusa ki mbul ma his ma afufuîna ngola kahina d’a guzut kal teglesa teteng mi. Kur bur máma dei gak ini, sa nga bei mi mba ki mbul ma his ma afufuî ma hina na yam ambas sa Israel-la ba.
11 Batod’a hamulâ Hiram-mba ti i avo Ofir, ti yoï lora kagu sandalâ ngola kahina d’a guzut kal teglesa teteng ngola mi. 12 Amulâ Salomon mi min agu sandalâ apei yima a djak kakulo yam gong nga kud’ora hi Ma didinid’ina, yam gong mam mba amula mi, mi gan ading ma gureina kading ma nglona mi suma hle sawala mi. Kur bur máma dei gak ini sa nga bei mi we sa mi mba kagu sandalâ avo Israel hina ba.
13 Wani amulâ Salomon mi hamul la Seba-d’a ahlena pet suma ndat ti minizina kahlena pet suma ndat ti djobom kazina. Mi hat he d’a hawad’a kal ngola ki hur ma djivina ndak yam amul mamba. Bugola, ti hulong yam ambas mata kazungeî matna.
Zla d’a a dat yam ndjondjoîd’a hi Salomon-ndid’a
(Gol 2 Sun hAm 1.14-172 9.13-28)14 Lor ra a nga mbat mi Salomon avo Jerusalem kur biza d’a tud’id’a ni tonna dok mbà, 15 zlapa ki lor ra ding nga a vat abo suma titid’a, abo suma mbut abozina ki d’a a nga vat abo amulei suma Arabi-nid’a ki d’a suma te yamba kur ambasa teteng a nga humzid’a mi.
16 Amulâ Salomon mi yor mboriyo suma nglo suma lora kikis mbà. D’a tud’a aneget ti hle ni kilona hi lorina karagaya karagaya. 17 D’a gureid’a kikis hindi d’a tud’a aneget ti hle ni kilona hi lorina tu ki nus nus. Salomon mi tchuguzi kur gong nga a yat ala Gonga hagu d’a Liban-nda d’a.
18 Amulâ mi min zlam mba ngola ki sï ahlo’â, mi gulud’ut ni ki lor ra bei zozota ba d’a. 19 Zlam ndata yima a djak kakulo katna asem ma tinda ni karagaya. Yat ta akulod’a ni dalalâ abo tat tu, yima a tin abong kama mi nga abo hî, mi nga abo hî, azlona mbà mi nga tchola abo hî tu, abo hî tu mi. 20 Azlona dogo yam mbà mi nga tchola ata yima a djak kakulo katna, karagaya abo hî, karagaya abo hî mi. Andjaf zlam mba hina d’a, ti nga kur leu d’a ding ngi.
21 Kopma hamulâ Salomon-na pet a lumî ki lora, ahle suma sun suma kur gong nga a yat ala Gonga hagu d’a Liban-nda d’a pet a lazi ni ki lor ra bei zozota ba d’a mi. A le nga va ki kawei ma hap pi. Kur atchogoid’a hi Salomon-nda a gol kawei ma hapma ni va d’i. 22 Amulâ mi nga ki batod’a ablaud’a kur alum ma ngolâ d’a nga d’i i Tarsis-sa zlapa ki d’a hamulâ Hiram-mba. Kur bizad’a hindi bato ndata nga d’i mba ki lora ki kawei ma hapma ki sï ahlo’â ki virâ kalei pawona mi.
23 Amulâ Salomon mi kal amulei suma ding suma yam ambas sa dingina pet ki ndjondjoîd’a ki ned’a mi. 24 Suma yam andagad’ina pet a nga mba á djop zlad’a mi Salomon yam ne d’a Alona mi humzid’a. 25 Sama lara pî adigazi nga mi mbam ki he d’a hawad’a, nala, ahle suma a lazi ki kawei ma hapmina, ahle suma a lazi ki lorina, baruna, ahle suma dur ayîna, mbul ma his ma afufuîna, akulumeina ki koro ma akulumei akulumeina mi. A nga le hina bizad’a ki bizad’a.
26 Salomon mi tok pus ma dur ayîna ki suma djang akulumeina. Mi nga ki pus ma dur ayîna 1400 ki suma djang akulumeina 12.000, mi ar suma dingâ kä gevem avo Jerusalem, mi i suma dingâ kur azì ma nglo ma a tchuguzi kuana. 27 Amulâ mi mbut kawei ma hapma ablaud’a avo Jerusalem ni d’igi gireina na, agu sedrena ablaud’a ni d’igi diyaga d’a deî yam andaga d’a kä ata yima ligitimid’a na mi. 28 Salomon mi feï akulumei mama ni Ezipte ki Silisi . Mam suma mbut abozina a i nadesâ adesâ, a guzuzï nadesâ adesâ ki gus sa a ngata mi. 29 Suma mbut abozi ndazina a guzï pus ma dur ayîna ki bege d’a hapa kikisa karagaya, akulum ma tuna a guzumî ki bege d’a hapa kis kam dok vahl. Sum ndazina a hulong a gus suma dingâ woi abo amulei suma Het-na kamulei suma Siri-na mi.
Malikat Saba zaarat Suleymaan
1 Wa malikat balad Saba simʼat be l-kalaam al-gaaʼidiin yihajjuuh fi Suleymaan wa fi l-cheyy al-sawwaah leyah Allah. Wa hi jaat le tijarribah be gaddimiin suʼaalaat gaasiyiin. 2 Wa l-malika wassalat fi Madiinat al-Khudus be naas katiiriin wa jumaal chaayliin itir wa dahab katiir wa hujaar khaaliyiin. Wa wakit wassalat bakaan Suleymaan, hi hajjat leyah be kulla cheyy al-indaha fi galibha. 3 Wa l-malik Suleymaan radda leeha fi kulla l-suʼaalaat al-gaddamathum leyah. Wa ma fi suʼaal waahid al-bigi leyah gaasi al-ma gidir radda foogah. 4 Wa malikat balad Saba chaafat hikmat Suleymaan wa l-gasir al-hu banaah 5 wa l-akil al-fi raas tarabeeztah wa l-maskan hana masaaʼiilah wa nizaam khidmithum wa l-lubaas hana l-naas al-yantu al-akil wa l-charaab wa l-dahaaya al-gaaʼidiin yigaddumuuhum fi beet Allah. Wa hi alʼajjabat bilheen wa ma gidrat tuguul cheyy.
6 Wa khalaas, gaalat le l-malik : «Al-cheyy al-simiʼtah min baladi al-bukhuss kalaamak wa hikmatak da sahiih. 7 Wa ana ma saddagt be l-kalaam al-gaalooh foogak illa baʼad jiit wa chiftah be eeni. Wa daahu nuss hikmatak kula ma khabbarooni beyah ! Hikmatak wa kheerak ziyaada min kulla cheyy al-ana simiʼtah. 8 Mabruuk le naasak wa le masaaʼiilak al-daayman gaaʼidiin maʼaak wa yasmaʼo hikmatak. 9 Baarak Allah Ilaahak al-ridi beek wa khattaak fi kursi al-muluk le tamluk fi Bani Israaʼiil achaan Allah gaaʼid yihibb Bani Israaʼiil ila l-abad. Wa fi chaan da bas, hu khattaak malik fooghum le tahkim be l-hagg wa l-adaala.»
10 Wa baʼad da, al-malika hana balad Saba antat le l-malik ziyaada min 4 000 kiilo hana dahab wa itir katiir wa hujaar khaaliyiin kula. Wa abadan ma fi itir ziyaada min al-itir al-jaabatah al-malika hana Saba le l-malik Suleymaan.
11 Wa l-sufun hana malik Hiiraam al-gaaʼidiin yijiibu dahab min Ufiir jaabo hatab al-sandal be katara wa hujaar khaaliyiin kula. 12 Wa be hatab al-sandal da, al-malik sawwa maraadiis le beet Allah wa le gasrah hu kula. Wa sawwa beyah jigindiiye wa amsibeybe le l-khannaayiin. Wa min al-wakit daak lahaddi l-yoom da, ma chaafo hatab al-sandal katiir misil da. 13 Wa l-malik Suleymaan antaaha le malikat balad Saba kulla cheyy al-dawwaratah wa talabatah minnah. Wa ziyaada min da, al-malik Suleymaan antaaha hadaaya be juud wa karam. Wa baʼad da, al-malika gabbalat baladha maʼa masaaʼiilha.
Maal Suleymaan
14 Wa wazin al-dahab al-yijiibuuh le Suleymaan fi kulli sana yisaawi ziyaada min 22 000 kiilo. 15 Wa da bala l-maal al-yalgaah min al-daraayib al-yichiilah min al-tujjaar wa l-miiri al-yalgaah min muluuk al-Arab wa hukkaam al-balad. 16 Wa l-malik Suleymaan dagga 200 darag kubaar hana dahab wa ayyi waahide wazinha yisaawi 850 jineeh. 17 Wa dagga battaan 300 darag dugaag wa ayyi waahide wazinha yisaawi 200 jineeh hana dahab. Wa l-malik khattaahum fi beetah al-sammooh Khaabat Lubnaan.
18 Wa l-malik sanaʼ kursi kabiir hana aaj wa masahah be dahab saafi. 19 Wa l-kursi da indah sitte ataba al-yatlaʼo beehum. Wa be wara fi l-bakaan al-yintaku foogah mudawwar wa l-kursi da sawwo leyah iideen be jaay wa jaay. Wa sanaʼo timsaal hana diidaan itneen wa khattoohum be nuss al-zeene wa l-isra le l-kursi. 20 Wa 12 diidaan aakhariin waagfiin be jaay wa jaay le l-atabaat al-sitte dool. Wa abadan ma sawwo cheyy misil da fi ayyi mamlaka.
21 Wa kulla l-kiisaan al-yachrab beehum al-malik Suleymaan humman hana dahab wa kulla l-muʼiddaat al-fi beet Khaabat Lubnaan sawwoohum min dahab saafi. Wa cheyy al-sawwooh be fudda ke ma fiih achaan fi wakit Suleymaan, al-fudda ma indaha khiima. 22 Wa l-malik Suleymaan indah sufun kubaar hana l-tijaara al-yamchu maʼa sufun hana l-malik Hiiraam. Wa fi ayyi talaata sana, al-sufun dool yigabbulu machhuuniin be dahab wa fudda wa aaj wa tuguula wa taawuus.
23 Wa l-malik Suleymaan faat kulla muluuk al-ard be maal wa hikma. 24 Wa kulla l-naas al-ard yidooru yigaabulu Suleymaan achaan yasmaʼo min hikmatah al-antaaha leyah al-Rabb fi galbah. 25 Wa ayyi sana, al-naas dool yijiibu leyah hadaaya. Yijiibu leyah muʼiddaat hana fudda wa dahab wa khulgaan wa silaah wa itir wa kheel wa bikhaal.
26 Wa l-malik Suleymaan lamma arabaat hana harib wa siyaad kheel. Hu indah 1 400 arabaat harib wa 12 000 siyaad kheel. Wa hu wadda waahidiin minhum fi l-hillaal al-yukhutt fooghum arabaatah wa waahidiin kamaan khallaahum maʼaayah fi Madiinat al-Khudus. 27 Wa l-malik jaab fi Madiinat al-Khudus fudda katiire ziyaada misil al-hashas. Wa hatab al-arz kula bigi katiir ziyaada misil chadar al-jimmeez al-yugumm fi sahalat Chafiila. 28 Wa kheel al-malik Suleymaan, gaaʼidiin yijiibuuhum leyah min Masir wa min Kuwi. Wa da tujjaar al-malik bas yamchu wa yachruuhum leyah min hinaak. 29 Wa ayyi araba al-yijiibuuha min Masir tamanha 600 hajar fudda wa ayyi juwaad tamanah 150 hajar fudda. Wa be nafs al-taman da bas, al-tujjaar gaaʼidiin yijiibu arabaat wa kheel le muluuk al-Hittiyiin wa le muluuk balad Araam kula.
