LEU D’A WAL MBÀD’A
(a) ANDJAF SUMA DOGONA MI TCHOL HUNEÎD’A
Toka avo Sikem-mba
(Gol 2 Sun hAm 10.1-15)1 Robowam mi i Sikem kayam Israel-lâ pet a tok sä kua á tinim amula. 2 Ata yi máma Jerobowam Nebat goroma, mi sä ni Ezipte tua, kayam mi ring ngei adjeu abo amulâ Salomon á sut tamu. Kid’a mi hum ala suma a tok nga Sikem-mu d’a, mam mi sä ni kaka Ezipte tua. 3 A ge sunda a yumïya. Jerobowam ki Israel-lâ pet a i de mi Robowam ala: 4 Abung mi tinimi sun nda aneka kami d’igi magumeina na. Wani ki tchetchemba, ang hlami sun nda anek ka abung mi tinimizi kami d’igi magumeina na d’a woyo. Hina wani, ami mba lang sunda.
5 Robowam mi dazi ala: Agi aran an djib’er tua, agi i lagï burâ hindi, agi mbeyegï fan tua. Azi i mi.
6 Robowam mi djop suma nglo suma a kak kabum Salomon kid’a mi nga ki iram tua d’ina ala: Agi dandiya! An i ni de mi sum ndazina nana ge?
7 Suma nglo ndazina a hulong dum ala: Ini le ang min mbut ma sunda hi sum ndazina, le ang hazi vama azi minima, le ang hulongôzi zla d’a ded’a ki deleng nga djivid’a ni, azi mba arî azungeî mangâ ki irazi fafat.
8 Wani amulâ mi ar d’al ma suma nglona a dumzina woi ta, mi i djop nazungeî suma a nga kaka gevem suma mam wul ki sed’ezina. 9 Mi dazi ala: Sum ndazina a dan ala an hlazi sun nda anek ka abun mi tinizizi kazi d’igi magumeina na d’a woyo ni, agi dandiya! An i ni de mi sum ndazina nana ge?
10 Azungeî suma a wul ki sed’em tuna a dum ala: Suma a dang ala: Abung mi tinimi sun nda aneka kami d’igi magumeina na, wani ang hlamizi woi kamiya na. Wani ang i dazi woi ala: Tchitchi d’a abon nda gora kal abun bigamu! 11 Abun mi tinigi sun nda aneka kagi d’igi magumeina na, wani an mba ni tinigi sun nda aneka kagi kala! Abun mi togi ni ki blafâ, wani an mba ni togi ni ki blaf ma sinam mbàna!
12 Kur bur ma hindina Jerobowam mi mba zlapa ki suma pet d’igi mam dazi na. 13 Amulâ Robowam mi ar d’al ma suma nglona a dumzina woyo, mi hulongôzi ni zla d’a de d’a ad’enga. 14 Mi ve ni d’alâ hazungeînina, mi de mi sum ndazina ala: Abun mi tinigi sun nda aneka kagi d’igi magumeina na, wani an mba ni tinigi sun nda aneka kagi kala! Abun mi togi ni ki blafâ, wani an mba ni togi ni ki blaf ma sinam mbàna!
15 Hina amulâ mi hum nga zlad’a hi sum ndazinid’a d’i. Ma didina mi le hina ná ndak vun zla d’a mi dat mi Jerobowam Nebat goroma avun ma djogom vunama Ahiya ma Silo-nid’a.
Wal la amula wal leid’a
(Gol 2 Sun hAm 10.16—11.4)16 Ata yima Israel-lâ pet a wala amulâ mi min nga zla mazid’a d’uo na, a dum ala:
Va mi ndolomi nga ki David ti.
Ami nga tami djona ki Jesse gorom mbi!
Agi Israel-lâ,
ar nge nge pî mi hulong avo kur zlub’u mamba!
A dum kua ala:
Ki tchetchemba, ang David goroma, ang tamul manga!
Ni hina ba, Israel-lâ a i avo hataziya.
17 Wani Robowam mi tamula ni yam Israel suma a nga kaka kur azì ma nglo ma Juda-nina hol. 18 Ata yi máma mi sun Adoram ma ngol ma avok suma a nga le sun nda magombina. Mi i ata Israel-lâ, wani azi durum kahinad’a, a tchum mbeyo. Ata yi máma Robowam mi ful kur pus mama hakulumeinina, mi ring Jerusalem. 19 Ni kayam ndata ba, Israel-lâ a noî suma hi David-na ala a tamula kazi d’uo gak ini ni na.
20 Ata yima Israel-lâ a hum ala Jerobowam mi hulongî wa na, a yi tazi kur tok mazid’a, a yumï adigaziya, a tinim amula yam Israel-lâ. Nandjafâ hi Juda-na hol ba, mi ar zlapa kandjafâ hi David-na.
21 Wani Robowam mi mba avo Jerusalem, mi tok suma hi Juda-na ki suma hi Benjamin suma a we durîna 180.000 á i dur Israel suma abo ma norâ á hulongôzï ad’um mam Robowam Salomon goroma. 22 Wani Alona mi de mi ma djogom vunama Semaya ala: 23 Ang i de mi Robowam Salomon goroma amul ma Juda-na ki suma Juda-na pet ki suma Benjamin-na mi ala: 24 Wana ni zla d’a Ma didina mi data: Agi i durugi ayîna ki Israel sumala ni b’oziyogina na na d’i. Ar nge nge pî adigagi mi hulong avo hatamu, kayam ahle suma a le ndazina a tcholï natanu.
Ata yima azi hum zlad’a hi Ma didinid’ina, a ge yazi kä ad’u zla ndata, a hulong avo hatazi d’igi Ma didina mi de na.
Jerobowam mi ar Ma didina woyo
25 Jerobowam mi min azina avo Sikem yam ahina d’a Efraim-mba á kak kua. Bugola, mi ar Sikem, mi i min azina avo Penuwel. 26 Jerobowam mi de kurum ala: Ki tchetchemba, suma kur leu mandina a mba hulong kur leud’a hi David goromid’a. 27 Le azi i Jerusalem á hahle suma ngat buzuna kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’a ni, huruzi mba mi tchuk ki salazi ma avo’â Robowam amul ma Juda-na, a mba tchanu, azi mba hulong ad’u Robowam.
28 Ata yi máma amulâ Jerobowam mi hal djib’er ra dinga, mi yor lora gro amuzleina mbà, mi de mi sum mama ala: I d’a agi igi Jerusalem teteud’a ndagagi da’. Gola! Agi Israel-lâ, alo magi ma buzugugï woi kur Ezipte-na ba wana! 29 Jerobowam mi tin ma hina avo Betel, mi tin ma hina avo Dan mi. 30 Wana ni zla d’a zut suma a le tchod’id’a. Suma ablaud’a a i ki ma mbàna gak avo Dan. 31 Jerobowam mi min gong nga kud’ora ata yima ndingâ, mi man suma ngat buzuna aduk suma a nga nandjafâ hi Levi-na d’uo na.
Alona mi ngop suma yam kud’or ra avo Betel-la
32 Jerobowam mi le vun tilâ kur bur ma dogo yam vahlâ hi til ma klavandina d’igi vun til ma a lum avo Juda-na na. Mam tamba mi hahle suma ngat buzuna yam yima ngal ahle suma ngat buzuna. Wana ni vama a lum avo Betel-lâ, a hahle suma ngat buzuna mamuzlei suma a yorozina. Mi tin suma ngat buzu suma ding suma mam manazina ata yima nding ma mam minima. 33 Kur bur ma dogo yam vahlâ hi til ma klavandi ma mam ngam mi tinim yam mam tam Jerobowam-ma, mi i Betel á le vun tilâ ki Israel-lâ. Kur bur máma mam tamba mi i á hahle suma ngat buzuna yam yima ngal ahle suma ngat buzuna mi.
Malammat Chakiim
1 Wa Rahabʼaam gamma macha hillit Chakiim achaan kulla Bani Israaʼiil gaaʼidiin yarjooh hinaak le yidarrujuuh malik. 2 Wa wakit Yarubaʼaam wileed Nabaat simiʼ al-khabar da, hu lissaaʼ gaaʼid fi Masir. Achaan awwal hu arrad min al-malik Suleymaan wa macha Masir wa sakan hinaak. 3 Wa rassalo naadooh le Yarubaʼaam wa hu ja. Wa hu maʼa kulla jamaaʼat Bani Israaʼiil gammo hajjo le Rahabʼaam wa gaalo leyah : 4 «Abuuk sawwaana misil abiid wa khatta foogna khidme gaasiye misil daami tagiil fi ragabatna. Wa hassaʼ, nidooru minnak inta tikhaffif leena tagalat al-daami al-abuuk khattaah foogna wa aniina nakhdumu tihtak.» 5 Wa Rahabʼaam gaal leehum : «Gabbulu wa baʼad talaata yoom taʼaalu leyi.» Wa khalaas, al-chaʼab gabbalo buyuuthum.
6 Wa l-malik Rahabʼaam chaawar al-chuyuukh al-awwal gaaʼidiin maʼa abuuh Suleymaan wakit hu hayy. Wa gaal leehum : «Chunu wasiiyitku leyi fi kalaam al-chaʼab da ?» 7 Wa l-chuyuukh raddo leyah wa gaalo : «Kan al-yoom inta takhdim le l-chaʼab wa tisawwi leehum al-kheer wa turudd leehum be kalaam halu, khalaas humman yakhdumu daayman tihtak.»
8 Wa laakin Rahabʼaam aba wasiiyat al-chuyuukh al-antooha leyah. Wa hu chaawar wasiiyat al-subyaan al-kibro maʼaayah sawa wa gaaʼidiin yakhdumu leyah. 9 Wa hu saʼalaahum le l-subyaan dool wa gaal : «Chunu wasiiyitku fi l-chaʼab al-bidooru nikhaffif leehum tagalat al-daami al-abuuyi khattaah fooghum ?» 10 Wa l-subyaan al-kibro maʼaayah gaalo : «Daahu al-kalaam al-tuguulah le l-chaʼab al-yachku kadar abuuk khatta fooghum daami tagiil wa yidooru inta tikhaffifah leehum. Wa daahu al-kalaam al-tuguulah leehum : ‹Usbaʼi al-sakhayyar da kabiir min sulub abuuyi. 11 Sahiih, abuuyi khatta foogku daami tagiil wa hassaʼ da, ana niziid foogku tagala aakhara ! Abuuyi jaladaaku be soot hana farwa wa laakin ana najlidku be soot al-indah hadiid misil danab al-agrab.›»
12 Wa baʼad talaata yoom, Yarubaʼaam wa kulla l-chaʼab gabbalo jo le Rahabʼaam misil hu gaalah leehum : «Gabbulu wa baʼad talaata yoom, taʼaalu leyi.» 13 Wa l-malik Rahabʼaam aba wasiiyat al-chuyuukh al-antooha leyah wa hajja le l-chaʼab be kalaam gawi. 14 Wa radda leehum hasab wasiiyat al-subyaan wa gaal leehum : «Abuuyi khatta foogku daami tagiil wa hassaʼ ana niziid foogku tagala aakhara. Abuuyi jaladaaku be soot hana farwa laakin ana najlidku be soot al-indah hadiid misil danab al-agrab.»
15 Wa l-malik ma simiʼ kalaam al-chaʼab. Wa da jaayi min Allah, achaan Allah dawwar yihaggig kalaamah al-gaalah le Yarubaʼaam wileed Nabaat be waasitat al-nabi Akhiiya al-min hillit Chiilooh.
Bani Israaʼiil angasamo mamlakateen
16 Wa wakit kulla gabaayil Bani Israaʼiil chaafo kadar al-malik ma simiʼ kalaamhum da, gaalo leyah : «Chunu al-yilimmina maʼa zurriiyit Dawuud ? Aniina ma indina warasa maʼa iyaal Yassa ! Yalla, ya gabaayil Israaʼiil, khalli ayyi waahid yigabbil beetah ! Wa hassaʼ da, ya zurriiyit Dawuud, himmu be nufuusku.» Wa Bani Israaʼiil chatto wa gabbalo buyuuthum.
17 Wa be da, Rahabʼaam gaaʼid yahkim fi gabaayil Israaʼiil al-saakniin fi hillaal balad Yahuuza bas. 18 Wa l-malik Rahabʼaam rassal Aduraam muraakhib hana l-khidme al-ijbaariiye le gabaayil Bani Israaʼiil al-saakniin fi munchaakh al-balad. Laakin kulluhum lammo foogah wa rajamooh wa maat. Wa l-malik Rahabʼaam zaatah yalla yalla rikib fi arabatah wa arrad macha Madiinat al-Khudus. 19 Wa be misil da, gabaayil Israaʼiil al-saakniin fi l-munchaakh atmarrado didd zurriiyit Dawuud lahaddi l-yoom.
20 Wa wakit Bani Israaʼiil simʼo kadar Yarubaʼaam gabbal min Masir, naadooh giddaam al-mujtamaʼ wa darrajooh malik fi waahidiin min gabaayil Israaʼiil. Wa illa gabiilat Yahuuza wiheedha bas taabaʼat zurriiyit Dawuud.
Rahabʼaam yidoor al-muluk be duwaas
21 Wa wakit Rahabʼaam wassal Madiinat al-Khudus, lamma kulla gabiilat Yahuuza wa gabiilat Banyaamiin wa azal minhum 180 000 rujaal muhaaribiin le yamchu yihaarubu gabaayil Israaʼiil fi l-munchaakh wa yigabbulu al-muluk battaan le Rahabʼaam wileed Suleymaan. 22 Wa laakin al-Rabb hajja le l-nabi Chamaʼya wa gaal leyah : 23 «Hajji le Rahabʼaam wileed Suleymaan malik Bani Yahuuza wa le kulla gabiilat Yahuuza wa gabiilat Banyaamiin wa le kulla l-chaʼab al-aakhariin wa guul leehum : 24 ‹Daahu Allah gaal : “Ma tamchu tihaarubu akhwaanku gabaayil Israaʼiil. Khalli ayyi waahid yigabbil beetah achaan ana bas assast al-barjala di.”›» Wa be da, khalaas humman simʼo kalaam Allah wa gabbalo buyuuthum hasab kalaam Allah.
25 Wa Yarubaʼaam bana hillit Chakiim fi jibaal Afraayim wa sakan hinaak. Wa baʼad da, macha bana hillit Fanuwiil.
Al-ajjaal al-itneen hana l-dahab
26 Wa Yarubaʼaam gaal fi nafsah : «Fi l-haala di, mumkin al-muluk da yigabbil le zurriiyit Dawuud. 27 Kan al-chaʼab yamchu daayman yigaddumu dahaaya fi beet Allah fi Madiinat al-Khudus, yoom waahid guluubhum yigabbulu wa yitaabuʼu siidhum Rahabʼaam malik mamlakat Yahuuza. Wa ana da yaktuluuni wa yigabbulu le Rahabʼaam malik mamlakat Yahuuza.» 28 Wa khalaas, al-malik Yarubaʼaam ligi fikra wa sanaʼ ajjaal itneen hana dahab wa gaal le l-chaʼab : «Intu macheetu iddat marraat fi Madiinat al-Khudus. Wa hassaʼ da, ya Bani Israaʼiil, dool bas ilaahaatku al-maragooku min balad Masir.»
29 Wa khatta al-asnaam dool waahid fi hillit Beet Iil wa l-aakhar fi hillit Daan. 30 Wa lazza al-chaʼab fi l-zanib. Humman macho maʼa l-sanam al-waahid da lahaddi hillit Daan. 31 Wa Yarubaʼaam bana bakaanaat aaliyiin hana ibaada. Wa min al-chaʼab, hu darraj rujaal diin al-ma min gabiilat Laawi. 32 Wa Yarubaʼaam assas iid fi yoom 15 hana l-chahar al-taamin misil al-iid al-gaaʼidiin yiʼayyuduuh fi mamlakat Yahuuza. Wa l-malik zaatah macha wa gaddam dahaaya fi l-madbah. Wa fi Beet Iil kula, hu gaddam dahaaya le l-ajjaal al-sanaʼaahum. Wa fi Beet Iil, khatta rujaal diin fi l-bakaanaat al-aaliyiin al-banaahum le l-ibaada. 33 Wa da fi yoom 15 hana l-chahar al-taamin, al-yoom al-hu bas gataʼah, hu macha Beet Iil fi bakaan al-madbah al-banaah. Wa assas iid le Bani Israaʼiil wa hu zaatah gaddam dahaaya fi l-madbah da.
