Elie mi de zla d’a yam dabid’a hi baktarad’id’a
1 Wani alona mi se d’uo gak bizad’a hindi. Bugol biza ndata, Ma didina mi de mi Elie ala: Ang i tak tang ngei avok amulâ Ahap, ang dum ala an mba ni salona yam andaga d’a sod’a. 2 Elie mi i á tak tam mbei avok Ahap.
Baktara d’a avo Samari-d’a kal ngola heî. 3 Ahap mi yi Obadiya ma ngol ma yam azì ma amulina. Obadiya ni sama d’engzeng ma kud’or Ma didinina. 4 Ata yima amula Jezabel ti tchi suma djok vuna hi Ma didinina, Obadiya mi sut suma dingâ kis, mi ngeyezi kur zul ahinad’a dok vahl dok vahl, mi hazi tena ki mbina ata yi máma mi.
5 Ahap mi de mi Obadiya ala: Ang mbeï i kur ambasa pet, ang i gol ir mbiyo ma laud’a pet ki mbiyo ma gurei ma tatana pet. Dam ei mba fei hat ma nguloma makulumeina ki korona, kayam d’uwarâ mi ba woi atei d’i.
6 Azi wal ambasa abo taziya. Ahap mi hlabo tu, Obadiya mi hlabo tu mi. 7 Kid’a Obadiya mi nga kur tita glovota, mi ngaf ki Elie dumuzi, mi wum tcha, mi grif kä avoromu, mi dum ala: Ni ang salana Elie d’ä?
8 Elie mi hulong dum ala: Ni anu! Ang i de mi salangâ Ahap ala: Elie mi nga ata yima wana.
9 Obadiya mi hulong dum ala: An le ni tcho me ba, ang zud’un mi Ahap á tchid’a ge? 10 An nga ni dang ngei avok Alo mang Ma didin ma bei matna ba na. Ambas sa ar hawa bei salana mi sun kur á halanga nga d’i. Ambasa suma kurutna le a dala: Mi nga hatami d’uo d’a, a gun ni tazi mbeî ala azi wang nga d’uo. 11 Wani ki tchetchemba, ang dan ala an i de mi salana ala: Elie mi nga ata yima wana! 12 Wani ata yima an wal ki sed’engâ, Muzu’â hi Ma didinina mba mi hlang ing ata yima an wum mbuo na. An mba ni de mi Ahap, mam mba mi fang nguo, mam mba mi tchanu. Wani an azong mangâ ni sama kud’or Ma didina kazongôn deina. 13 Na ni salana, sa mi dang nga yam ahle suma an lazi ata yima Jezabel ti tchi suma djok vuna hi Ma didinina woina d’uo zu? An ngei suma djok vun Alona kis, an walazi dok vahl dok vahl kur zul ahinad’a mi, an hazi tena ki mbina mi d’uo zu? 14 Wani ki tchetchemba, ang dan ala an i de mi salana ala: Elie mi nga ata yima wana! Mam mba mi tchanu!
15 Wani Elie mi dum ala: An nga ni dang ngei avok Alo ma bei matna ma ad’engêm kal pet ma an nga ni lum sundina, an gunung tanu, an nga ni tak tan ndei avok Ahap ini!
16 Obadiya mi i fe Ahap, mi dum zla ndata. Ahap mi i á d’ugol Elie. 17 Ata yima mi wuma, mi dum ala: Ni ang ma mba ndaka yam Israel-lîna d’ä?
18 Elie mi hulong dum ala: Ni an ba ni mba ki ndaka yam Israel-lâ d’i; ni ang ki simiyêngû, kayam agi gagi nga yagi kä ad’u vun ma hed’a hi Ma didinina d’i. Wani agi igi lagi sunda malo ma a yum ala Bäl-lâ. 19 Wani ki tchetchemba, ang tchuk sunda kur ambasa, kayam Israel-lâ pet a togï geven ka hî yam ahina d’a Karmel-la, zlapa ki suma kikis fid’i yam dok vahl suma a nga djok vun alo ma a yum ala Bäl-lâ ki suma kikis fid’i suma a nga djok vun alo d’a a yat ala Asera-d’a suma amula Jezabel nga d’i hazi tenina.
Elie ki suma hi Bäl-lâ a nga Karmel
20 Ahap mi tchuk sunda, mi yï andjaf Israel-lâ pet, mi togï suma djok vun ndazina yam ahina d’a Karmel-la mi. 21 Wani Elie mi hut avok ablau suma petna, mi dazi ala: Ni mindja tua ba, agi mba aragi bei tcha tatad’a ge? Le agi wagi ala Ma didina nAlo ma gagazina ni, agi lum sunda! D’oze, le Bäl lî alo ma gagazina ni, agi lum sunda! Wani ablau suma sa mi hulongôm nga zlad’a de tu d’i.
22 Ata yi máma Elie mi dazi ala: An tu ni ma djok vuna hi Ma didina ma arâ, wani suma a djok vun Bäl-lâ a ni kikis fid’i yam dok vahl. 23 Agi hami amuzleina mbà. Suma djok vun Bäl-lâ a man tu, a ngad’am a pawam kä woyo, a yom hliwim a tchugum yam aguna, wani a do akud’a kua d’i. An mba ngat amuhl ma mbàna, an yom hliwim ni tchugum yam aguna mi, wani an mba ni do akud’a kua d’uo mi. 24 Ar azi tchen alo mazina, an tchen Ma didina mi. Alo ma mi hulong humba kakud’ina nAlo ma gagazina.
Ablau suma petna a hulong dala: Ami min na!
25 Ata yi máma Elie mi de mi suma djok vun Bäl-lâ ala: Agi managi amuhlâ avogo, agi minigiziya, kayam agi nablaud’a. Agi tchenegi alo magina, wani agi dogi akud’a kua d’i.
26 A vamuhl ma a hazizina, a minim yam yima ngal ahle suma ngat buzuna, a nde tchen Bäl ki yorogo dei, a nga er ad’uzi akulo ala: Bäl, Bäl, ang hulongômi humba! A le gak afata tchol faleya. Wani sama hulongôzi zla tu pî nga d’i. Wani azi nga pir akulo, a nga pir akulo, a nga ngui yima ngal ahle suma ngat buzu ma azi minima.
27 Kid’a afata tchol falei d’ad’ara, Elie mi nde mi lazizi ala: Agi eregi ad’ugi akulo ad’enga, kayam mam mi alona! Nga mi djib’er yam va kla, mi i kel kla, mi i nakoid’a kla! Dam mi burî sena kla, agi i zlid’igiziya!
28 Azi er ad’uzi akulo ad’enga d’igi azi nga le avok dei na, a ngat tazi ki mbuguyona kasubiyona yam hat mazid’a gak buzuna nga mi djang atazi kä. 29 Kid’a afata leng da d’a, azi nga yi Bäl akulo kua, azi tchi ki hur ma hata gak fladege d’a azi hahle suma ngat buzuna kuad’a, wani sa hulongôzi nga zlad’a de tu d’oze vama simat tu d’uo.
30 Ata yi máma Elie mi yï ablau suma petna gevemu. Kid’a azi mba gevemba, Elie mi nde mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna hi Ma didina ma b’lak keina akulo. 31 Mi yo ahinad’a dogo yam mbà, ngad’a yam andjaf ma dogo yam mbàna hi Jakob ma Ma didina mi dum ala: Bugol hî a mba yang ala Israel-lu na. 32 Elie mi yo ahina ndata, mi min ki yima ngal ahle suma ngat buzuna hi Ma didinina, mi djugot zula nguyum kä. Zul ndata hurut ndak á vo mbina lidirâ dok hindi. 33 Mi ndja aguna yam yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi pau amuhlâ kä woyo, mi yom mi tchugum yam aguna. 34 Mi he vuna mi suma a nga tchola gevema ala: Agi i oyôgi agolongeîna ki mbina fid’i, agi vom yam aguna ata yima ngal ahle suma ngat buzuna. Mi dazi kua ala: Agi i gulugï yagi á mbàd’a. Azi i gulï mi. Mi dazi kua ala: Agi i gulugï yagi á hindid’a. Azi gulï mi. 35 Mbina mi djang kä, mi ngui yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi oî zul la a djugud’ota mi.
36 Kur ler ra fladege d’a suma a hahle suma ngat buzuna mAlona kuad’a ndaka, ma djok vun Alona Elie mi hut gen yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi dala: Ma didina, Alona hi Abraham-ma, Alona hi Isa’â, Alona hi Jakob-ma, ar ang tak Israel-lâ ini ala angî Alo mazina, an nazong mangâ, a wala an lahlena pet ni yam vun mang ma hed’a mi. 37 Ma didina, ang humunu, ang humun kayam sum ndazina a wala ang Ma didina nAlo ma gagazina, ang hulongôzi djib’er mazid’a kang mi.
38 Ata yi máma Ma didina mi tchugï akud’a kä. Ti ngal he d’a hawad’a kagu matna kahinad’a ki gugud’upa handagad’id’a, ti tche mbiyo ma kur zulina woi pet mi. 39 Kid’a Israel-lâ pet a we hina d’a, a grif kä, a dala: Ma didina nAlo ma gagazina! Ma didina nAlo ma gagazina!
40 Elie mi dazi ala: Agi vigigi suma djok vuna hi Bäl-lâ, ar sa adigazi mi sut tu d’i. Azi vigiziya. Elie mi i ki sed’ezi kä avun toliyon nda Kison-nda, mi ngad’azi woi kua.
Alona mi hulong sed’a
41 Bugola, Elie mi de mi Ahap ala: Ang i te, ang i tche, kayam an nga ni hum alona vunam nga mi tchi wü. 42 Ahap mi i á ted’a, á tched’a. Wani Elie mi i yam ahina d’a Karmel-la akulo, mi tchok yam kä andaga, iram ped’a kä aduk guguvamu.
43 Bugola, mi de mazong mama ala: Ang djak akulo, ang gol irang abo ma avun alum ma ngolîna.
Azong mama mi djaga, mi gola, mi dala: Va nga d’i!
Elie mi dum ala: Ang hulong huhulong yang kid’iziya.
44 Kid’a mi hulong yam á kid’iziyad’id’a, mi de mi Elie ala: An we d’ugula tin hina ndib’ek d’igi abo sana na abo ma avun alum ma ngolîna.
Ata yi máma Elie mi de mazong mama ala: Ang i de mi Ahap ala: Ang i zlup akulumei mangâ, ang i atogo, ar alona mi d’eleng ngi!
45 Kak hina ndjondjo wani, akulod’a ti mbut wurad’a i’îlik abo d’ugul la babarâ mi mbata, alona mi nde sed’a kûkû. Wani amulâ Ahap mi nga kur pusâ hakulumei mamina, nga mi i avo Jisreyel. 46 Elie mi djin d’ik mama furumu, Ma didina mi hum ad’enga, mi ring avok pus ma akulumeina hi Ahap-ma, mi mbaza avun azì ma Jisreyel-lâ avok Ahap.
Iliyaas macha yigaabil al-malik Akhaab
1 Wa baʼad muddit ayyaam katiiriin, Allah hajja le Iliyaas fi l-sana al-taalta hana jafaaf wa gaal : «Amchi gaddim nafsak le l-malik Akhaab wa ana ninazzil matara fi wijh al-ard.» 2 Wa khalaas, Iliyaas gamma macha le yigaabil Akhaab. Wa fi l-wakit da, al-juuʼ bigi chadiid marra waahid fi madiinat al-Saamira.
3 Wa Akhaab naada khaddaamah Ubadya hu al-masʼuul fi gasrah. Wa Ubadya da khaayif ziyaada min Allah. 4 Wa wakit Izabiil marit al-malik Akhaab dammarat anbiya Allah, Ubadya chaal minhum 100 wa labbadaahum fi karaakiir. Wa gassamaahum khamsiin khamsiin wa ayyachaahum be khubza wa almi. 5 Wa Akhaab gaal le khaddaamah Ubadya : «Amchi ruukh wa chiif kulla l-uyuun al-almi wa kulla l-wudyaan al-fi l-balad. Akuun talga gechch al-niʼayyuchu beyah al-kheel wa l-bikhaal. Wa be da, maalna ma yumuut.» 6 Wa humman gassamooha le l-balad di achaan yuruukhuuha kullaha ke. Wa Akhaab macha wiheedah be derib waahid wa Ubadya kula macha wiheedah be derib aakhar.
7 Wa wakit Ubadya maachi, lamma maʼa Iliyaas fi l-derib. Wa Ubadya irifah wa wagaʼ be wijhah fi l-ard wa gaal : «Akiid inta bas sayyidi Iliyaas walla ?» 8 Wa Iliyaas radda leyah wa gaal : «Aywa, da ana. Amchi guul le siidak Akhaab : ‹Daahu Iliyaas jaayi.›» 9 Wa Ubadya gaal : «Chunu al-zanib al-ana sawweetah achaan tisallimni fi iid Akhaab le yaktulni ? 10 Nahlif be Allah al-Hayy Ilaahak wa niʼakkid leek kadar ma fi umma wa la mamlaka al-siidi ma rassal naas le yifattuchuuk foogha. Wa kan naas al-umma di wa l-mamlaka gaalo ma chaafook, yihallufuuhum lahaddi yuguulu ma ligook. 11 Wa hassaʼ, inta tuguul leyi : ‹Amchi guul le siidak : “Daahu Iliyaas jaayi.”› 12 Wa wakit ana nufuut minnak, Ruuh Allah yiwaddiik fi bakaan al-ana ma naʼarfah. Wa kan ana macheet wa khabbartah le Akhaab beek wa ma ligaak, khalaas yaktulni. Wa laakin ana abdak khaayif min Allah min ana sabi. 13 Ya sayyidi, inta ma khabbarook be l-cheyy al-ana sawweetah wakit Izabiil gaaʼide taktul fi anbiya Allah da walla ? Ana labbadt 100 min al-anbiya dool wa gassamtuhum khamsiin khamsiin fi l-karaakiir wa ayyachtuhum be khubza wa almi. 14 Wa hassaʼ, inta tuguul leyi ‹Amchi guul le siidak : “Daahu Iliyaas jaayi.”› Kan ke da, hu ma yaktulni walla ?» 15 Wa khalaas, Iliyaas radda leyah wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy al-Gaadir al-ana gaaʼid naʼabudah wa niʼakkid leek kadar al-yoom bas namchi nigaabil Akhaab.»
16 Wa Ubadya macha lihigah le Akhaab wa khabbarah. Wa Akhaab macha achaan yigaabil Iliyaas. 17 Wa wakit Akhaab chaafah le Iliyaas, gaal leyah : «Da bas inta, inta al-jibt al-barjaal le Bani Israaʼiil walla ?» 18 Wa Iliyaas radda leyah wa gaal : «Ana ma jibt barjaal le Bani Israaʼiil. Laakin inta wa aayilat abuuk bas jibtuuh achaan khalleetu wasaaya Allah wa taabaʼtu ilaahaat Baʼal. 19 Wa hassaʼ da, rassil le kulla Bani Israaʼiil yaju yilimmu leyi fi jabal al-Karmal. Wa limm al-urbuʼmiya wa khamsiin anbiya hana l-ilaah Baʼal wa l-urbuʼmiya anbiya hana l-ilaaha Achiira al-gaaʼidiin yaakulu min tarabeezit Izabiil marit al-malik.»
Iliyaas wa anbiya Baʼal fi jabal Karmal
20 Wa khalaas, Akhaab rassal naadaahum le kulla Bani Israaʼiil wa lamma al-anbiya fi raas jabal al-Karmal. 21 Wa fi l-bakaan da, Iliyaas garrab le kulla l-chaʼab wa gaal : «Le mata tamchu jaay wa jaay misil jaʼabaat al-rahhaak ? Kan Allah bas al-Ilaah, taabuʼuuh ! Kan Baʼal bas al-ilaah, taabuʼuuh !» Wa laakin humman ma gidro raddo leyah kilme waahide kula.
22 Wa Iliyaas gaal leehum : «Ana wiheedi bas faddalt min anbiya Allah laakin anbiya Baʼal humman 450. 23 Khalli yijiibu leena tiiraan itneen. Wa anbiya Baʼal yiʼazzulu leehum toor waahid yadbahooh wa yigattuʼuuh wa yukhuttuuh fi raas al-hatab laakin ma yiʼoogudu foogah naar. Wa ana kula nisawwi nafs al-cheyy be l-toor al-aakhar da. Nukhuttah fi l-madbah fi raas al-hatab wa laakin ma niʼoogid foogah naar. 24 Wa intu asʼalo ilaahku wa ana kula nasʼal be usum Allah. Wa l-ilaah al-yurudd fi l-suʼaal da wa yiʼoogid al-naar, hu da bas al-Ilaah al-sahiih.» Wa kulla l-chaʼab gaalo : «Kalaamak adiil.»
25 Wa khalaas, Iliyaas gaal le anbiya Baʼal : «Aʼazulu leeku waahid min al-tiiraan dool wa jahhuzuuh intu bas al-awwal achaan intu katiiriin. Wa asʼalo ilaahku laakin ma tiʼoogudu foogah naar.» 26 Wa humman chaalo al-toor al-antooh leehum wa jahhazooh wa gammo yasʼalo be usum Baʼal min fajur lahaddi gaayle wa yuguulu : «Ya Baʼal, rudd leena !» Laakin ma fi hiss wa la radd. Wa humman gaaʼidiin yinattutu giddaam al-madbah al-addalooh.
27 Wa fi wakit al-gaayle, Iliyaas bada yichchammat fooghum wa gaal : «Kooruku be hiss foog, hu ilaah ! Akuun anchakhal walla khaayib walla saafar. Akuun hu naayim, khalli yugumm !» 28 Wa humman gammo yikooruku ziyaada. Wa misil fi aadithum, bado yijarruhu jilidhum be suyuuf wa be huraab lahaddi damm yidaffig minhum. 29 Wa wakit al-gaayle faatat, humman gammo yitnabbaʼo be usum Baʼal lahaddi l-wakit al-yigaddumu foogah hadaaya hana achiiye. Laakin humman ma ligo wa la radd wa la kilme wa la alaama.
30 Wa fi l-bakaan da, Iliyaas gaal le kulla l-chaʼab : «Garrubu leyi.» Wa kulla l-chaʼab garrabo leyah. Wa hu addal madbah Allah al-awwal haddamooh. 31 Wa Iliyaas chaal 12 hajar ale hasab adad gabaayil iyaal Yaakhuub hu al-Allah hajja leyah wa gaal : «Min al-yoom, yinaaduuk Israaʼiil.» 32 Wa be l-hujaar dool, addal madbah le Allah. Wa hawwag al-madbah be nugra al-tagdar tichiil 12 kooro almi. 33 Wa khalaas, hu rassa al-hatab wa dabah al-toor wa gattaʼah wa khattaah fi raas al-hatab. Wa baʼad da, hu gaal : «Amlo arbaʼa jiraar hana almi wa subbuuh fi l-dahiiye al-muharraga wa fi l-hatab.» 34 Wa gaal battaan : «Subbuuh marra taaniye.» Wa humman sabbooh marra taaniye. Wa gaal battaan : «Subbuuh marra taalta.» Wa humman sabbooh marra taalta. 35 Wa l-almi jara wa mala al-nugra al-muhawwige al-madbah.
36 Wa fi l-wakit al-yigaddumu foogah hadaaya al-achiiye, al-nabi Iliyaas gaal : «Ya Allah, inta Allah Rabb juduudna Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub. Wa l-yoom, wassif le l-naas kadar inta bas Ilaah Bani Israaʼiil. Wa hasab kalaamak, ana abdak sawweet kulla l-cheyy da. 37 Ya Allah, rudd leyi. Rudd leyi achaan al-chaʼab da yaʼarif kadar inta bas al-Rabb Allah. Wa inta bas al-tigabbil al-chaʼab da aleek.»
38 Wa tawwaali, Allah nazzal naar min al-sama. Wa l-naar akalat al-dahiiye al-muharraga wa l-hatab wa l-hujaar wa l-ajaaj wa chirbat al-almi al-gaaʼid fi l-nugra. 39 Wa wakit kulla l-chaʼab chaafo al-cheyy da, wagaʼo kulluhum be wujuuhhum fi l-ard wa gaalo : «La Ilaah illa Allah ! La Ilaah illa Allah !»
40 Wa Iliyaas gaal leehum : «Karrubu kulla anbiya Baʼal wa khalli waahid minhum kula ma yinbalis.» Wa khalaas, karaboohum. Wa Iliyaas nazal beehum fi waadi Khiichuun wa dabahaahum.
Iliyaas khabbar al-malik be l-matara
41 Wa baʼad al-cheyy al-kaan da, Iliyaas gaal le Akhaab : «Amchi aakul wa achrab achaan ana gaaʼid nasmaʼ dagdaag hana matara.» 42 Wa Akhaab macha le yaakul wa yachrab. Wa laakin Iliyaas macha talaʼ fi raas jabal al-Karmal wa sajad wa dassa raasah ambeenaat rikabbah.
43 Wa baʼad da, Iliyaas gaal le khaddaamah : «Atlaʼ foog wa chiif ale l-bahar al-Abyad.» Wa khaddaamah talaʼ wa chaaf wa gaal leyah : «Ma chift cheyy.» Wa sabʼa marraat Iliyaas gaal leyah : «Amchi chiif battaan.» 44 Wa fi l-marra al-saabʼe al-khaddaam gaal : «Daahu chift sahaabaay sakhayre gadur al-kaff gaaʼide tatlaʼ min al-bahar.» Wa khalaas, Iliyaas gaal le khaddaamah : «Amchi guul le Akhaab : ‹Chidd kheelak wa amchi gubbaal al-matara ma tiwaggifak.›»
45 Wa tawwaali, al-sama bigi adlam be ziyaada min al-sahaab wa l-riih wa matara chadiide sabbat. Wa Akhaab rikib fi arabatah wa macha le hillit Yazraʼiil. 46 Wa iid Allah kaanat maʼa Iliyaas wa hu rabat sulbah wa gaaʼid yajri giddaam Akhaab lahaddi madkhal hillit Yazraʼiil.
