Te ma ngolâ hi Baltazar-râ
1 Bur tu amulâ Baltazar mi le te ma ngolâ mi mam suma nglo suma te yamba tazi dubu, mi he tam á tche süm guguzlud’a avoroziya. 2 Ata yima Baltazar mi tche süm guguzlud’a mi gurutna, mi he vuna ala a i yoï kop ma lora ki kop ma kawei ma hapma suma abum Nebukanezar mi hurumuzï kur gong nga kud’ora hAlonid’a avo Jerusalem-ma, tala mi tche süma ki sed’ezi ki mam suma nglona kamiyôma kamiyôm suma gureina mi d’a. 3 Ata yi máma a yoï kop ma lor ma a yomï kur gong nga kud’ora hAlonid’a avo Jerusalem-ma. Amulâ ki mam suma nglona, amiyôma kamiyôm suma gureina a tche ki süma. 4 Bugol la a tche süm guguzlud’a dad’a, a nde gile alo ma lora, ma kawei ma hapma, ma kawei ma hleuna, ma kawei ma wurana, ma aguna, ma ahinad’a mi.
5 Ata yi máma tchitchid’a sana ti nde woi go kagu lalamba, ti b’ir akulo huyok gulumuna hazì ma amula. Ata yima amulâ mi we tchitchit ta b’ir akulo ndatina, ata yi máma amulâ mi tchuk susub’ok, djib’erem b’laga, 6 mi le mandarâ ngola, vunadigam mbi pat fek, guguvam nga mi zlak kikibi mi. 7 Amulâ mi er ad’um akulo ki delem mba ngola ala a mba ki suma mbuta, suma kumana ki suma a djop ki tchitchiud’a suma Babilon-na. Mi dazi ala: Sama ndum zla d’a b’ir ndata mi vandji ad’ut tei mi na, an mba ni tchugum baru d’a hleu d’a sisila atamu, an mba ni tchugum vayîr ma lora kelemu, an mba ni tinim ma te yam ma hindina kur leud’a mi.
8 Suma ned’a hamulîna pet a tchuk avo, wani azi ndak á ndum zla d’a a b’irit ndata d’i, azi ndak á vat ad’ut tei mamulâ d’uo mi. 9 Kayam ndata, amulâ Baltazar mi mbut mandarâ ngola, mi tchuk susub’ok, mam suma nglona djib’er mazid’a ti b’lak mi.
Daniel mi väd’u zla d’a b’ir ra mudurid’a woyo
10 Amula amulâ asum ti hum siwel la amulâ ki mam suma nglona a nga siwela, ti kal kur gong nga tena, ti dala: Amulâ, ar va mi lang ngi! Ar ang le mandarâ abo djib’er manga d’i, ar ang tchuk susub’ok ki. 11 Kur leu manga sama Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na nga kuruma mi nga. Kur atchogoid’a habunga a fe b’od’a ki wad’ud’a ki ned’a d’igi ned’a hAlonid’a na natamu. Abung amulâ Nebukanezar mi tinim ma ngolâ hi suma mbuta, hi suma a djop ki tchitchiud’ina, hi suma kumana, hi suma djop ki suma azuleinina mi, 12 kayam Daniel ma amulâ yum ala Beltasar-râ mi nga ki muzuk ma kal tegles ma wad’ud’a ma wed’a kurumu. Mi ndak á vad’ud’a hadï d’a ded’a, hi zla d’a d’ogolâ, hi zla d’a mudurid’a woi mi. Ar ang yï Daniel máma. Mam mba mi vang ad’u zla ndata woyo.
13 Ata yi máma hina wat a mba ki Daniel avok amulâ. Amulâ mi djobom ala: Angî Daniel ma aduk Juif suma abun mi yozï magombina gagazi zu? 14 An hum ala Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na mi nga kurungû, angî ma nga de woi yam ahle suma a nga mbana, angî ma wad’ud’a, angî ma ne ma kal teglesâ mi. 15 A mbanï suma ned’a ki suma mbuta avoron kayambala azi ndum zla d’a b’ir ndata azi vandji ad’ut tei mi d’a, wani azi ndak á vandji ad’ut tei d’i. 16 An hum ala ang ndak á vad’ud’a yam zla d’a d’ogol la tetenga ki zla d’a muduri d’a ad’enga mi. Ki tchetchemba, le ang ndak á ndum zla d’a b’ir ndata, ang vandji ad’ut tei mi ni, an mba ni tchugung baru d’a hleu d’a sisila atangû, an mba ni tchugung vayîr ma lora kelengû, an mba ni tining ma te yam ma hindina kur leud’a mi.
17 Ata yi máma Daniel mi hulong de mamulâ ala: Amulâ, ang ngom he d’a hawa manga, d’oze ang hat mi suma dingâ. Wani an mba ni ndum zla d’a b’ir ndata, an mba ni vangzi ad’ut tei mi. 18 Amulâ, Alo ma kal teglesâ mi tin abung Nebukanezar amul ma ngolâ, mi hum ngola ki hud’a ki subura mi. 19 Kayam ngol la Alona mi humzid’a, suma a nga kaka kur ambasina pet, andjaf suma pet ki suma ad’u vun ma ded’a tetengâ pet a zlaga, a le mandarâ avorom mi. Mi tchi suma mi min tchazina, mi ar suma mi min tchazi d’uo na karid’a mi. Mi he ngola mi sama mam min hum ngolina, mi hulong sama mam min hulongôm yam kä na kä ad’um mi. 20 Wani ata yima mi hle yam akulo mi b’al hurum ad’enga kiki gak mi de zla d’a subur tad’ina, a zud’um kä woi yam zlam mam mba amula, a pat subur mamba woi mi. 21 A digim mbei aduk suma, djib’er mamba ti mbut d’igi djib’era hahle suma abageinid’a na. Mi kak aduk koro ma abageina, mi tasuna d’igi amuzleina na, mbad’ï d’a akulod’a ti gumu, gak mi wala Alo ma kal teglesâ nga mi te yam leu d’a yam andagad’id’a pet, nga mi tin sama mam hurum minima amula.
22 Wani ang Baltazar, Nebukanezar goroma, ang wahle ndazina woi tetet, wani ang hulong nga yang kä d’i. 23 Wani ang hle yang akulo avok Alo ma sä akulona, ang yo kop ma a tinim iram vam ma kur gong mam mba kud’orina, ang ki mang suma nglona, amiyôngâ kamiyông suma gureina, agi tchagi ki süm guguzlud’a. Bugola, ang gile alo ma a lumî ki kawei ma hapma, ki lora, ki ma kawei ma hleuna, ki ma kawei ma wurana, kaguna kahinad’a suma a nga we d’i, a nga hum mbi, a nga wad’ud’a d’uo mi na. Ang subur nga Alo ma muzuk manga ki sun mang nga led’a pet nga aboma d’i. 24 Ni kayam ndata ba, Alona mi sunï abo sana á b’ir zla d’a b’ir ndata wana. 25 Zla d’a b’ira ba wana: MENE, MENE, TEKEL ki PARSIN. 26 Ad’ut ta ved’a ba wana: MENE ad’ut nala Ndumba: Alona mi ndum kak mang nga amula, mi dabat mi. 27 TEKEL ad’ut nala Ngad’a: A ngang yam vama nga ahlena, a wala angî afefeta. 28 PERES ad’ut nala Wala: Leu manga a walat kä mbà á he abo tu mi suma Mede-na, abo tu mi suma Perse-na mi.
29 Atogo hina zak Baltazar mi he vuna mi mam suma sunda ala a tchuk baru d’a hleu d’a sisila ata Daniel, a tchugum vayîr ma lora kelemu, a tinim ma te yam ma hindina kur leud’a mi.
30 Kur andjege ndata, a tchi Baltazar amul ma Babilon-na woyo. 31 Dariyus ma Mede-na mi hlamula. Bizamî dok karagaya yam mbà.
Aazuumit Balchaasar
1 Wa fi ayyaam muluk Balchaasar, hu sawwa aazuuma kabiire le alif min muwazzafiinah wa chirib maʼaahum khamar. 2 Wa wakit hu gaaʼid yachrab al-khamar da, hu amar yijiibu al-mawaaʼiin hana l-dahab wa l-fudda al-abuuh Nabuukhadnasar chaalaahum wa jaabaahum min beet Allah al-gaaʼid fi Madiinat al-Khudus. Wa da achaan al-malik wa muwazzafiinah wa awiinah wa sirriiyaatah yacharbo beehum. 3 Wa khalaas, humman jaabo al-mawaaʼiin hana l-dahab al-awwal chaaloohum min beet Allah al-gaaʼid fi Madiinat al-Khudus wa l-malik wa muwazzafiinah wa awiinah wa sirriiyaatah chirbo beehum. 4 Humman chirbo al-khamar wa khanno le ilaahaathum al-min dahab wa fudda wa nahaas wa hadiid wa khachab wa hujaar.
5 Wa tawwaali, baano jamb al-faanuus asaabiʼ hana iid insaan wa gaaʼidiin yaktubu fi bayaad al-durdur hana gasir al-malik. Wa l-malik chaaf al-iid al-gaaʼide taktib. 6 Khalaas al-malik wijhah alkhayyar wa khaaf wa heelah barad wa rijileenah gaaʼidiin yarjufu. 7 Wa l-malik naada be hiss chadiid wa gaal yijiibu giddaamah kulla l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin al-humman mustachaariin hana Baabil. Wa gaal leehum : «Ayyi naadum minku al-gidir gara al-kitaaba di wa fassarha leyi, nilabbisah khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa nidiss leyah silsila hana dahab fi ragabatah wa nidarrijah taalit rajul fi l-mamlaka.» 8 Wa wakit kulla l-mustachaariin jo le l-malik, ma gidro garo al-kitaaba wa la gidro fassarooha leyah. 9 Al-malik Balchaasar khaaf ziyaada wa wijhah alkhayyar marra waahid wa muwazzafiinah kula barjalo.
Al-malik naada Danyaal
10 Wa wakit al-malika amm al-malik simʼat be l-cheyy al-kaan le l-malik wa muwazzafiinah, jaat wa dakhalat fi bakaan al-aazuuma wa gaalat : «Al-malik, Allah yansurak. Ma takhaaf wa wijhak kula khalli ma yilkhayyar. 11 Achaan fiyah raajil fi mamlakatak al-ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogah. Wa fi wakit abuuk, al-raajil da maʼruuf be l-ilim wa l-fihim wa l-hikma misil hikmat al-ilaahaat. Wa abuuk al-malik Nabuukhadnasar fi zamanah khattaah kabiir al-sahhaariin wa l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin. 12 Wa l-raajil da usmah Danyaal wa l-malik sammaah Beltachaasar. Wa hu indah agul kabiir wa maʼrafa wa fihim al-beehum yifassir al-hilim wa yaʼarif al-hije al-indah maʼana gawi wa yihill al-machaakil al-gaasiyiin. Hassaʼ da, naadi Danyaal wa hu yifassir leek al-kitaaba di.»
13 Wa khalaas, jaabo Danyaal giddaam al-malik wa l-malik saʼalah wa gaal : «Inta bas Danyaal walla ? Inta min al-naas al-abuuyi karabaahum wa jaabaahum min balad Yahuuza ? 14 Ana simiʼt kadar ruuh al-ilaahaat gaaʼide foogak wa inta maʼruuf be l-ilim wa l-fihim wa l-hikma al-ziyaada. 15 Wa jaabo giddaami kulla l-mustachaariin wa l-chawwaafiin achaan yagru leyi al-kitaaba di wa yifassuruuha wa laakin ma gidro yifassuruuha. 16 Wa ana simiʼt kadar inta tifassir al-hilim wa tihill al-machaakil al-gaasiyiin. Wa kan gidirt gareet al-kitaaba di wa fassartaha leyi, ana nilabbisak khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa nidiss leek silsila hana dahab fi ragabatak wa nidarrijak taalit rajul fi l-mamlaka.»
17 Wa Danyaal radda le l-malik wa gaal : «Khalli hadaayaak yagoodu leek inta. Wa kan tanti, anti al-aakhariin. Wa laakin ana kamaan nagri al-kitaaba di wa nifassirha leek. 18 Ya l-malik, Allah al-Aali anta abuuk Nabuukhadnasar muluk wa azama wa charaf wa majd. 19 Wa min chiddit al-azama al-antaaha leyah, kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat yarjufu giddaamah min al-khoof. Al-hu yidoor yaktulah, yaktulah wa l-yidoor yikhalliih, yikhalliih. Wa l-yidoor yarfaʼah, yarfaʼah wa l-yidoor yarmiih, yarmiih. 20 Wa laakin wakit galbah gamma wa achchaddad wa astakbar, khalaas al-mamlaka maragat minnah wa charafah kula chaalooh minnah. 21 Wa taradooh min ust al-naas wa aglah albaddal min agul insaan le agul haywaan. Wa aach maʼa hamiir al-kadaade wa akal gechch misil toor. Wa jismah anballa be karany al-nazal foogah min al-sama lahaddi allam kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah.
22 «Ya Balchaasar, inta wileedah wa taʼarif kulla cheyy al-kaan le abuuk Nabuukhadnasar. Wa laakin ma maskant nafsak. 23 Inta gammeet didd Allah Rabb al-samaawaat wa jaabo leek mawaaʼiin beetah wa chiribtu beehum al-khamar, inta wa muwazzafiinak wa awiinak wa sirriiyaatak. Wa khanneet le ilaahaatak al-min dahab wa fudda wa nahaas wa hadiid wa khachab wa hujaar. Wa humman ilaahaat al-ma yichiifu wa la yasmaʼo wa la yaʼarfu cheyy. Wa be da kula, inta abeet ma timajjid Allah al-antaak al-haya wa gaaʼid yiraakhib derbak. 24 Wa fi chaan da, Allah rassal al-iid al-katabat al-kalaam da.
25 «Wa daahu al-kalaam al-maktuub.
‹Mana Mana Tagil wa Faarsiin›.
26 Wa daahu tafsiirah.‹Mana› yaʼni hasab.
Maʼanaatah Allah hasab ayyaam mulkak
wa khalaas, mulkak kammal.
27 ‹Tagil› yaʼni wazin.
Maʼanaatah wazanook fi l-miizaan
wa waznak ma tagiil.
28 ‹Faarsiin› yaʼni kassarooh.
Maʼanaatah mulkak ankasar
wa mamlakatak antooha
le mamlakat al-Maadiyiin wa l-Faarisiyiin.»
29 Wa khalaas, Balchaasar amar yilabbusu Danyaal khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa yidissu leyah silsila hana dahab fi ragabatah wa yidarrujuuh taalit rajul fi l-mamlaka. 30 Wa laakin fi nafs al-leele di, Balchaasar malik Baabil, katalooh. 31 Wa khalaas, ja al-malik Daariyuus min balad al-Maadiyiin wa chaal al-mamlaka. Wa fi l-wakit daak, umrah 62 sana.
