Biza d’a sabat ta tuk ta d’a yam andagad’id’a
1 Ma didina mi de mi Moise yam ahina d’a Sinai-d’a ala: 2 Ang i de mi Israel-lâ ala:
Fata agi kalagi kur ambas sa an nga ni hagizid’a, agi aragi andagad’a ti gumur kä; biza ndata mba d’i mbut ni biza d’a sabat ta agi mba suburun kuad’a. 3 Ang zum asineng gak bizad’a karagaya. Kur biza d’a karagaya ndata, ang tchau abo guguzlu manga, ang dud’ut vud’ut mi. 4 Wani biza d’a kid’iziyad’a mba d’i mbut ni biza d’a sabat ta tuk tad’a yam andagad’a. Ni biza d’a sabat ta agi mba suburun an Ma didina kuad’a. Ang zum asineng ngi, ang tchau abo guguzlu manga woi d’uo mi. 5 Ang dut awu ma magor ma mi deî kur biza ndatina d’i, ang dut abo guguzlu d’a ang arat bei tchaud’a kur biza ndatid’a d’uo mi. Biza ndata ti arî biza d’a sabat ta tuk tad’a yam andagad’a. 6 Ni yam tuk tad’a handaga ndatid’a ba, agi mba fagi ki tena, nala, angû, azong mangâ ki wei manga, sama lang sunda yam beged’ina kangei ma nga kaka ki sed’engâ, 7 d’uwar mangâ kazureina kamburei suma yam ambas mangina mi. Ahle suma vut kur biza ndatina pet a mba mbut ni te magina, a mba mbut ni te mazina mi.
Biza d’a ngol la furîd’a
8 Ma didina mi de kua ala: Agi ndumugi biza d’a sabat ta tuk tad’a handagad’id’a ndundum kid’iziya, nala, bizad’a dok fid’i yam zlengâ. 9 Kur bur ma dogona hi til ma kid’iziya ma kur biza ndatina, agi mba bugi adif fa furîd’a. Ni bur ma ngol ma zlup yam tchod’a. Agi bugi adifa kur ambas magid’a pet. 10 Biza d’a dok vahla, agi tinit irat vad’u, agi tchagi wala kur ambasa á tchuk suma akulo. Biza ndata mba d’i mbut ni biza d’a ngol la furîd’a. Nge nge pî adigagi mba mi hulong hle va mama, mba mi hulong ad’u adezem mi. 11 Biza d’a dok vahl ndata, mba d’i mbut ni biza d’a ngol la furîd’a; agi zumugi awuna kur ri, agi dud’ugi awu ma magor ma deî kur asinenina d’i, agi dud’ugi guguzlu d’a agi tchawat nga abot tei d’uo d’a d’uo mi. 12 Kayam ni biza d’a ngol la furîd’a, agi tinit irat vad’u, agi tagi nawu ma magor ma deî kur asinenina.
13 Kur biza d’a ngol la furî ndata, ar nge nge pî adigagi mi hulong hle va mama. 14 Le agi guzugi va woi abo tagi d’oze agi guzugi va abo tagiya ni, ar agi lagi ir tagi d’i. 15 Le agi guzugi va abo tagiya ni, agi tinigi ad’u d’a ndumba ei ni kur biza d’a ngol la furîd’a, agi wuragamî kahle suma a mba vut kur biza d’a nga d’i mbad’ina. 16 Le bizad’a ar avok ngola á fe biza d’a ngol la furîd’a tua ni, agi tinigi gusa hi va mámid’a ngola. Le bizad’a ar akid’eid’a ni, agi tinigi gusa hi va mámid’a akid’eid’a mi. Kayam ni ndumba hawu ma dut ma kur asine mámina ba, agi mba guzum kiya. 17 Ar sa adigagi mi le ir ndrama d’i, ar agi lagi mandara an Alo magina, kayam an ni Ma didina Alo magina.
18 Agi tid’igi yam gat manda, agi ngomogi vun man ma hed’a, agi lagi sunda kazi mi. Hina wani, agi mba kagagi ki halasa kur ambas magid’a. 19 Ambas ndata mba d’i wulugi awuna, agi mba tagiya, agi mba hobogiya, agi mba kagagi kua ki halasa mi.
20 Dam agi mba dagi ala: Ei mba tei ni me kur biza d’a kid’iziyad’a, kayam me ei mba zumi kur ri, ei mba dud’i awu kur ruo mi ge ni, 21 gola! An mba ni b’e vunan kagi kur biza d’a karagayad’a, mba d’i wulugi awuna ndak ir bizad’a hindi. 22 Agi mba zumugi ni kur biza d’a klavandid’a, agi mba tagi nawu ma adjeuna gak mba kur biza d’a zlengîd’a. Agi mba tagi nawu ma adjeuna gak agi mba dud’ugi kawu ma awili ma kur biza d’a zlengîd’ina.
Gat ta yam andaga d’a a guzut tei ki irat tuo d’a
23 Ma didina mi de kua ala: Agi ndak á guzugi andagad’a woi ki irat fafat ti, kayam andagad’a ni manda. Agi avo hatan ni d’igi angoyogeina ki suma kak ki sed’en ndjöna na. 24 Kur ambas sa agi mba tagi kata pet, agi tinigi gata á mbut andagad’a.
25 Le wiyengâ mbut houd’a mi gus abo siliu mamba woi nde ni, wiyem ma nga go ki sed’em ma nga ki lovota á mbud’utna, mi hulong mbut vama wiyema mi guzum mbeina. 26 Le sa máma mi nga ki sama mbut va máma d’uo, le mam tamba mi hal lovota á mbut yam vama mam guzum mbeina ni, 27 mi tinï ad’ud’a ndumba ni kur biza d’a mi guzum mbei kuad’a dei gak mi mba kur biza d’a mam min mbud’umba, mi wura’î yam biza d’a ar avok gak mba kur biza d’a ngol la furîd’id’a, tua ba mi hle va mama. 28 Le mi fe nga vama mi wurak kam mbuo ni, vama mi guzum mbeina, mi arî hi sama mi guzum aboma gak biza d’a ngol la furîd’a. Sama mam hum vanina, mba mi nde woi kur biza ndata; sala vana mi hulong hle va mama mi.
29 Le sana mi gus aziyam ma nga kur azì ma ngol ma a nguyum ki gulumunina woyo ni, lovota nga kam á mbud’um kur biza d’a tud’a. 30 Wani le sala azì máma mi mbud’um nga kur biza d’a tud’a d’uo ni, azì ma nga kur azì ma ngol ma a nguyum ki gulumuna máma, mi arî hi sama mi guzuma kandjavam ki iram fafat, mba mi nde woi kurum kur biza d’a ngol la furîd’a d’uo mi. 31 Wani azì ma abagei ma a nguyum nga ki gulumuna d’uo na, mba ndumumî d’igi andaga d’a kä hawad’a na. A mba guzum mbeyo, wani salam ma guzuma, mba mi nde woi kurum kur biza d’a ngol la furîd’a.
32 Wani yam azì ma nglona hi suma hi Levi-nina kazì ma azi nga ki sed’ema, a ndak á mbud’um yam kur atchogoi d’a lara ge pet. 33 Le sana mi gus azina abo suma hi Levi-na ni, mba mi nde woi kur azì ma sama hi Levi-nina mi guzum mbei máma, d’oze azì ma ngol ma mam nga kaka kuana, kur biza d’a ngol la furîd’a. Kayam azì ma nglona hi suma hi Levi-nina nazì mazina ki irazi fafat aduk Israel-lâ. 34 Asine ma huyok azì mazi ma nglonina, sa ndak á guzum mbei d’i, kayam azi arî suliyoma ki irazi fafat.
Gat ta yam sama hou ma mi nde vana abongâ
35 Ma didina mi de kua ala: Le wiyengâ mi nde houd’a, va nga abom mbuo ni, le nangeina d’oze le ni ma mba kak ki sed’eng yam ambas manga ndjöna pî, ang ndjunumu, kayam mi fe lovota á kak ki sed’engû. 36 Ar ang ve va abom ki mbina d’oze ang mbud’um iram kur fe mamba d’uo mi. Ang le ni mandara an Alo mangâ, ar wiyengâ mi kak ki sed’engû. 37 Ar ang hum bege d’a mbina d’i, ar ang hum awuna godjined’a d’uo mi, 38 kayam an ni Ma didina Alo magi ma pad’agï woi kur ambas sa Ezipte-d’a á hagi ambas sa Kanan-ndina, kayam ni kak Alo magina.
Gat ta a hat á mbut yam sanid’a
39 Ma didina mi de kua ala: Le wiyengâ mi nde houd’a, mi gus tam mbei abongû ni, ang tinim sun nda magomba kam mbi. 40 Ar mi kak avo hatang d’igi sama le sun nda yam beged’ina na, d’oze sama mba á kak yam ambas manga ndjöna na. Mam mba mi kak kur sun manga gagak biza d’a ngol la furîd’a. 41 Kur biza ndata, mba mi nde woi avo hatang ki groma, mba mi hulong ad’u adezem yam andagad’a hi simiyêmba. 42 Kayam azi ni magumei man suma an buzuguzï woi kur ambas sa Ezipte-d’ina, ar ang guzuzi woi d’igi a gus magumeina woi na d’i. 43 Ar ang te kam kad’enga d’i, wani ang lan mandaran an Alo mangâ.
44 Naduk andjaf ma mi nguyugina ba, ang mba fe magumei suma andjuveina ki suma aropma. Ni adigazi azi ba, ang mba gus magumeina. 45 Agi ndak á guzugi angoyogeina ki suma a nga kaka adigagina kandjavazi ma a mba vud’um yam ambas magid’ina. Azi mba arî sum magina. 46 Agi mba arazi djona mi grogi suma blogogina d’igi ahle mazina na, agi mba ngomoziya; azi mba arî magumei magina ki irazi fafat. Wani b’oziyogi suma Israel-lâ ar sa adigagi mi te yam wiyema kad’enga d’i.
47 Le angeina d’oze ma mba á kaka yam ambas manga ndjöna ni ma ndjondjoîna ba, le wiyengâ mi nde houd’a, mi gus tam mbei abo angei máma d’oze abo ma mi nga kaka yam ambas manga ndjöna d’oze abo andjaf angei máma ni, 48 lovota nga á mbud’um bugol la mi gus tam mbei dad’a. Wiyem ma dingâ mi ndak á mbud’umu. 49 Abum wiyema d’oze abum goroma d’oze wiyem ma nga go ki sed’ema, mi ndak á mbud’umu. Le mam tam nga ki va ni, mi ndak á mbut yam tamu. 50 Mam ki sama mam gus tam mbei aboma, a ndum bizad’a, a tinï ad’ud’a nata biza d’a mam gus tam mbei kura dei gak mba ata biza d’a ngol la furîd’a, a le gusa ni yam ablaud’a hi bizad’id’a, a mba ndumut ni d’igi sama mi le sunda yam beged’ina na. 51 Le bizad’a ar avok ngola tua ni, mi hulong beged’a yam mbut mamba ndak yam beged’a hi salama d’a ar kam kur biza d’a ar avokid’a. 52 Le bizad’a ar akid’eid’a á tcha ata biza d’a ngol la furîd’a ni, mi ndum bege d’a mbut tamba ndak yam biza d’a ar avogom ndata. 53 Mam mba mi kak avo hi salama kur biza d’a ara, ni d’igi sama le sunda yam beged’ina na. Salama mba mi te kam kad’enga avorogi d’i. 54 Le mi mbut nga tam hina d’uo ni, mba mi nde woi ki groma ni kur biza d’a ngol la furîd’a mbeî.
55 Agi Israel-lâ, agi ni magumei man suma an buzugugï woi kur ambas sa Ezipte-d’ina, kayam an nAlo magina.
Al-siniin al-mukhassasiin
1 Wa Allah hajja le Muusa fi jabal Siinaaʼ wa gaal : 2 Hajji le Bani Israaʼiil wa guul leehum : «Wakit tadkhulu fi l-balad al-nantiiha leeku, khallu al-ard tinjamma wa da sabt le Allah. 3 Wa fi muddit sitte sana, teerubu ziraaʼitku wa akhdumu jineenaat inabku wa agtaʼo intaajku. 4 Wa laakin fi l-sana al-saabʼe, khallu al-ard tinjamma wa di sana hint sabt le Allah. Wa fi l-sana di, ma titeerubu ziraaʼitku wa ma takhdumu jineenaat inabku. 5 Wa ma tisawwu nafiir le tagtaʼo intaaj al-bandar wa ma tilaggutu al-inab hana l-jineene al-intu ma addaltuuha. Wa di tukuun sana hana sabt le l-ard. 6 Wa be da kula fi sabt al-ard di, talgo akil, inta wa abdak wa khaadmak wa l-muʼajjar wa l-deef wa kulla l-gaaʼidiin maʼaak. 7 Wa kan le bahaaymak wa haywaanaat al-kadaade hana baladak, humman yiʼiichu be kulla cheyy al-tigawwimah al-ard.
Sanit al-Hurriiye
8 «Wa ahsubu 7 usbuuʼ fi l-siniin wa da 7 siniin 7 marraat wa kulla ke yabga 49 sana. 9 Wa fi l-yoom al-aachir hana l-chahar al-saabiʼ, adurbu al-buug le l-munaada wa fi yoom al-Kaffaara adurbu al-buug fi kulla baladku. 10 Wa khassusu al-sana al-khamsiin wa aalano al-hurriiye fi l-balad le kulla sukkaanha. Wa di tabga leeku sanit al-Hurriiye wa ayyi waahid minku yigabbil le ard warasatah wa ayyi waahid minku yigabbil le ahalah. 11 Wa l-sana al-khamsiin tabga leeku sanit al-Hurriiye. Wa fi l-sana di, ma tisawwu nafiir le titeerubu ziraaʼitku wa la tagtaʼo al-yugumm bandar fi l-ziraaʼa wa la tilaggutu al-inab hana l-jineene al-intu ma addaltuuha. 12 Wa di tabga leeku sanit al-Hurriiye wa l-sana di mukhassasa. Wa taakulu al-yugumm fi l-ziraaʼa. 13 Wa fi sanit al-Hurriiye, ayyi waahid minku yigabbil le ard warasatah.
14 «Wa kan tibiiʼ cheyy le akhuuk aw tachri minnah cheyy, khalli ayyi waahid minku ma yazlum akhuuh. 15 Achri min akhuuk hasab adad al-siniin baʼad sanit al-Hurriiye wa hu yibiiʼ leek hasab adad al-siniin al-yilimmu fooghum al-intaaj. 16 Wa kan al-siniin zaado, al-taman yiziid wa kan al-siniin nagaso, al-taman yangus achaan hu gaaʼid yibiiʼ leek hasab adad al-intaaj. 17 Wa khalli ayyi waahid minku ma yazlum akhuuh. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak. Achaan ana bas Allah Ilaahku.
18 «Tabbugu churuuti wa ahfado gawaaniini wa tabbuguuhum le taskunu fi l-balad be amaan. 19 Wa l-balad tanti intaajha wa intu taakulu wa tachbaʼo wa taskunu be amaan, 20 Wa kan gultu : ‹Naakulu chunu fi l-sana al-saabʼe achaan aniina ma gaaʼidiin nazraʼo wa la gaaʼidiin nilimmu intaajna ?› 21 Khalaas ana ninazzil rahmati foogku fi l-sana al-saadse wa hi tantiiku intaaj al-waajib leeku le talaata sana. 22 Wa fi l-sana al-taamne, intu tazraʼo wa laakin taakulu min intaaj al-sana al-faatat lahaddi l-sana al-taasʼe intaajha yitimm wa intu taakulu intaaj hana l-sana al-faatat.
23 «Wa ard al-balad di ma tinbaaʼ marra waahid achaan al-balad hinti ana wa intu gaaʼidiin fi bakaani misil ajaanib wa diifaan. 24 Wa fi kulla l-balad al-tabga ard warasatku, sawwu gawaaniin al-yakhbalo gabbiliin al-ard. 25 Wa kan akhuuk indah deen wa baaʼ ard warasatah, khalli al-gariib al-indah foogah hagg yigabbil al-ard le akhuuh al-baaʼha. 26 Wa kan naadum ma indah gariib al-indah foogah hagg al-yigabbil al-ard di, mumkin hu zaatah yifattich tariiga le yigabbil ardah. 27 Hu yahsib al-siniin al-faato min sanit al-beeʼ wa yigabbil al-faraga le l-muchtari. Wa baʼad da, yigabbil fi ard warasatah. 28 Wa laakin kan hu ma ligi tariiga yigabbil al-maal le l-muchtari, al-ard al-baaʼooha di tagood fi iid al-muchtari lahaddi sanit al-Hurriiye. Wa fi sanit al-Hurriiye, siid al-ard yigabbil fi ard warasatah.
29 «Wa kan naadum baaʼ beet al-gaaʼid fi madiina gawiiye, hagg al-gabbiliin da yagood lahaddi kumaalit sanit al-beeʼ. Wa hagg al-gabbiliin da ma yagood ziyaada min sana. 30 Wa laakin kan al-beet da ma gabbalooh lahaddi mudda hana sana kaamile, al-beet al-gaaʼid fi l-madiina al-gawiiye da yagood le l-muchtari wa le zurriiytah. Wa fi sanit al-Hurriiye kula, ma yamrug min iideenah. 31 Wa l-buyuut al-gaaʼidiin fi l-mudun al-ma gawiyiin, yajʼaloohum misil ziraaʼa hana l-balad wa yagdaro yigabbuluuhum aw yamurgu minhum fi sanit al-Hurriiye.
32 «Wa l-Laawiyiin induhum daayman hagg al-gabbiliin fi mudun al-Laawiyiin wa fi buyuut hana mudun warasathum. 33 Wa kan waahid min al-Laawiyiin baaʼ beetah, fi sanit al-Hurriiye beetah yigabbil leyah achaan al-buyuut dool warasathum fi mudun al-Laawiyiin fi usut Bani Israaʼiil. 34 Wa kan le l-ziraaʼa al-fi hawaale mudunhum, ma mumkin tinbaaʼ achaan di ard warasathum al-daayme leehum.
35 «Wa kan akhuuk fagri wa ma indah cheyy, saaʼidah achaan yagdar yiʼiich jambak hatta kan hu ajnabi aw deef kula. 36 Ma tichiil faayde wa la riba min akhuuk. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak wa tikhalli akhuuk yiʼiich jambak. 37 Wa kan dayyant akhuuk gurus, ma tidayyinah be riba. Wa kan anteetah maʼaach, ma tichiilah minnah be faayde. 38 Wa ana Allah Ilaahku bas al-maragtuku min balad Masir le nantuuku balad Kanʼaan achaan nabga Ilaahku.
39 «Wa kan akhuuk indah deen wa baaʼ nafsah leek, ma tikhaddimah misil abid. 40 Wa aamilah misil muʼajjar aw deef wa hu yabga leek khaddaam lahaddi sanit al-Hurriiye. 41 Wa khalaas fi l-sana di, hu yamrug minnak be iyaalah wa yamchi le gabiiltah fi ard warasa hana juduudah. 42 Achaan al-naas al-ana maragtuhum min balad Masir, humman abiidi. Ma waajib yibiiʼuuhum misil abiid. 43 Wa ma waajib tamluk foogah be unuf. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak.
44 «Wa kan tidooru abiid wa khadiim al-yakhdumu leeku, intu achruuhum min al-umam al-muhawwigiinku. 45 Wa battaan tagdaro tachru abiid min iyaal al-diifaan al-jo fi baladku aw min iyaal al-ajaanib al-wildoohum fi baladku. Humman dool yabgo abiidku halaalku. 46 Wa tikhalluuhum warasa le zurriiyitku min baʼadku achaan humman yabgo hagguhum halaalhum wa yiʼabbuduuhum ila l-abad. Wa laakin kan le akhwaanku Bani Israaʼiil kamaan, ma fi ayyi waahid minhum yamluk fi l-aakhar be l-unuf.
47 «Akuun ajnabi aw deef gaaʼid maʼaak wa indah gurus. Wa kan waahid min akhwaanak dayyan minnah wa yidoor yibiiʼ nafsah leyah aw le waahid min zurriiyit al-ajnabi da, 48 khalaas akhuuk da indah hagg le yafdooh hatta baʼad al-beeʼ kula. Wa waahid min akhwaanah yagdar yafdaah. 49 Aw immah aw wileed immah aw waahid min gariibiinah min gabiiltah kula yagdar yafdaah. Aw hu zaatah yagdar yifattich tariiga al-beeha yafda nafsah. 50 Wa fi l-haala di, hu yistafig maʼa l-naadum al-charaah wa yahsib adad al-siniin ambeen al-sana al-baaʼ foogah nafsah wa sanit al-Hurriiye. Wa be da, taman al-beeʼ yukuun hasab adad al-siniin wa hasab taman al-ujra al-yoomiiye. 51 Wa kan al-siniin al-faddalo katiiriin, hu yikaffi al-katiir min al-taman al-baaʼ beyah nafsah le yafdaaha wa yabga hurr. 52 Wa kan al-siniin al-faddalo chiyya le yalhago sanit al-Hurriiye, hu yihaasibhum wa yigabbil al-taman hana l-fadayaanah hasab al-siniin. 53 Wa min sana le sana hu yagood misil muʼajjar le siidah al-charaah. Wa laakin al-naadum al-charaah da ma yistaʼmalah be unuf. 54 Wa kan fi kulla l-haalaat dool ma fadooh, hu yagood lahaddi sanit al-Hurriiye. Wa khalaas hu wa iyaalah yalgo al-hurriiye.
55 «Achaan Bani Israaʼiil humman abiidi. Humman abiidi al-ana maragtuhum min balad Masir. Wa ana bas Allah Ilaahku.»
