ZLA D’A NE D’A TETENGA
1 Wana ni D’ogolâ hi Salomon David goroma amul ma Israel-lîna.
Zla d’a a b’ir mbaktum ndata kata
2 D’ogol máma nga mi tak sana ned’a ki hata á wäd’u zlad’a woi djivid’a. 3 Mi nga mi had’am á kak ki wad’ud’a, á kak sama d’ingêrâ, ma irat ma ndak memetna mi. 4 Mi nga mi tak lovota mi sama bei wed’a á kak ki wed’a, á tak gor azongâ wed’a ki djib’er ra irata mi. 5 Ar sama wed’a mi hum d’ogol máma kayam we mamba ti i avogovogo, ar sama wad’ud’a mi hum d’ogol máma á we lovot ta tit ta irata mi. 6 Mi nga mi tak lovota á wäd’u d’ogolâ ki zla d’a ngad’a ki zla d’a mudurid’a hi suma ned’id’a ki zla mazi d’a tetenga mi.
7 Le mandara Ma didina nad’u tinda hi wad’ud’id’a. Suma lilid’a a nga gol ned’a ki hata is.
Ang gol tang djivi á tit ki gro suma le tchod’a
8 Gorona, ang hum hat ta abung nga mi had’angzid’a, ang noî gat ta asung nga d’i gad’anga woi d’uo mi. 9 Azi ni d’igi avaval la djif fa ang kulubut kanga na, d’oze d’igi yeyê ma ang gum kelengâ na mi. 10 Gorona, le suma le tchod’a a nga lobong vunangû ni, ang i ad’uzi d’i. 11 Ata yima a dang ala: Ang mbeï i ki sed’emi ei i buri suma kä á tchaziya, ei i ndei suma bei zlad’a kazina ayîna, 12 ei i ligizi karid’a d’igi yima azuleina nga mi lik suma ki tumbula na, d’igi suma a tchuk kä kur zulina na, 13 ei mba fei andjaf ahle suma guzuzi kal teglesâ, ei mba oyoî aziyei kahle suma ei yozina, 14 ang mba fe b’rau manga zlapa ki sed’emiya, ei mba tchugi bege meid’a ata yima tuna mi ni, 15 gorona, ang tit zlapa ki sum ndazina kur lovot ta tud’a d’i. Ang hle lovot ta azi hlata d’i. 16 Asezi mafefeta á le tchod’a, a nga b’at tazi á tchi suma woi mi. 17 Le sana mi gun dauna kä ir aleina ni, mi kau tamî hawa. 18 Wani azi nga gun dauna kä ni kazi azi tazid’a, vun ma azi ndjagama mba mi hulong kazi mi. 19 Wana ni lovota hi sama nga ki d’od’oka ngola á fe bege d’a ata yat tuo d’ina. D’od’ok mamba mba d’i bamî mam tamba woyo.
Yid’a ki ge humba hi ned’id’a
20 Ned’a nga d’i tchi wala woi abu ir palumba, nga d’i de zlad’a ki delet akulo ata yima a tok kua na, 21 nga d’i yi suma avun grak lovot ta suma a nga le vuna kua gandjaud’a, nga d’i tchi wal mata avun azì ma ngolâ ala: 22 Agi suma bei wäd’u zlad’a ba na, agi mba lagi yam bei wäd’u magi ndata hina gak mindja ge? Agi suma las suma, tagi mba d’i lagi djivid’a yam las magi ndata hina gak mindja ge? Agi suma lilid’a, agi mba noyôgi wed’a hina gak mindja ge? 23 Agi hulongôgï á hum ngop manda. Gola! An mba ni vogi muzuk mana kagiya, an mba ni tagagi zla manda mi. 24 An yagiya, agi noyôgiya; an lagi abonu, sa tu pî mi tin nga humam yam zla ndata d’i. 25 Agi aragi d’al man ma an dagizina woyo, agi gologi ngop manda tä mi. 26 Kayam ndata, an pî mba ni san ad’ugi kur bur ma ndaka mba d’i mba kagina, an mba ni lazagi kur bur ma mandarâ mba mi lagina mi. 27 Ata yima mandarâ mba mi mba kagi d’igi babarâ na, ndaka mba d’i mba kagi d’igi mbirlimba na, djop vuna ki kid’eî ira a mba mba kagi mi na, an mba ni lazagi mi. 28 Ata yi máma agi mba yanu, wani an mba mi humugi d’i; agi mba halanu, wani agi mba fan nduo mi. 29 Agi noyôgi á wad’ud’a, agi managi nga á le mandara Ma didina d’i, 30 agi min humugi d’al mana d’i, agi gologi ngop manda is mi. 31 Kayam ndata, agi mba tagi vud’a sun magid’a, agi mba hobogi ki ndjak vun magina tamba mi. 32 Kayam vita hi suma bei wäd’u zlad’a ba na nga d’i tchaziya, bei djib’era hi suma lilid’id’a nga d’i bazi woi mi. 33 Wani sama nga mi humuna mba mi kak ki halasa avo hatamu, mba mi kak tchugot bei mi le mandara va ba mi.
Al-amsaal yantu hikma
1 Dool al-amsaal hana Suleymaan ibn Dawuud, malik Bani Israaʼiil.
2 Wa l-amsaal dool yiʼallumu al-insaan al-hikma wa l-adab
wa yifahhumuuh al-kalaam al-indah faayde.
3 Wa beehum hu yalga adab wa agul kabiir
wa yabga saalih wa yisawwi al-hagg wa l-adaala.
4 Wa beehum al-jaahil yalga agul
wa l-chabaab yalgo maʼrafa wa fikir adiil.
5 Khalli al-hakiim yasmaʼhum
le yiziid ilmah
wa l-faahim yalga derib
al-yuguud foogah nafsah
6 wa yafham al-amsaal wa maʼanaathum
wa kalaam al-naas al-induhum hikma wa hijeehum.
7 Al-khoof min Allah hu asaas al-ilim
illa l-munaafikhiin yaabo al-adab wa l-hikma.
Ma tiraafig al-muznibiin
8 Ya wileedi, asmaʼ wasiiyat abuuk
wa ma taaba taʼliim ammak
9 achaan humman misil taaj jamiil fi raasak
wa dahab marsuus fi ragabatak.
10 Ya wileedi, kan al-muznibiin yinaaduuk le tamchi maʼaahum,
aaba, ma tasmaʼ kalaamhum.
11 Akuun yuguulu leek :
«Taʼaal namchu narbutu al-duruub le nidaffugu al-damm
wa khalaas, nukujju charak le l-bariyiin.
12 Wa nazurtuuhum hayyiin
misil al-khabur yazrut al-maytiin
wa misil al-haawiye tichiilhum be kaamilhum.
13 Wa nichiilu kulla cheyy khaali
wa namlo buyuutna be l-khaniime.
14 Wa inta kula, talga gismak fi usutna
wa l-kasiibe tabga leena kullina.»
15 Ya wileedi, ma tamchi maʼaahum,
amchi baʼiid min deribhum.
16 Achaan humman yajru le l-charr
wa yissaʼjalo le yidaffugu al-damm.
17 Kajjiin al-charak wakit al-teer gaaʼid yichiifak,
ma indah faayde.
18 Wa laakin al-naas dool,
yukujju charak le nufuushum
wa yarbutu al-duruub
le yidaffugu dammuhum.
19 Da bas tariig al-naas al-yanhabo maal al-haraam.
Wa be da, yiwadduru nafishum.
Al-hikma tinaadi wa tiwassi
20 Al-hikma hi zaatha tinaadi fi l-chawaariʼ
wa tarfaʼ hissaha fi l-nagaʼaat.
21 Hi tinaadi fi lubb al-naas
wa fi madkhal al-madiina, hi tuguul :
22 «Le mata, ya l-juhhaal,
tihibbu al-jahaala ?
Wa le mata, ya l-chammaatiin,
tihibbu al-chamaate ?
Wa le mata, ya l-mataamiis,
takraho al-maʼrafa ?
23 Taʼaalu asmaʼo luwaamti.
Wa be da, ninazzil foogku kalaami
wa niʼallimku afkaari.
24 Ana naadeetku
wa intu abeetu ma simiʼtuuni
wa maddeet leeku iidi
wa naadum waahid kula ma jaʼalaani.
25 Intu abeetu wasiiyti
wa ma dawwartu nasiihti.
26 Khalaas ! Ana kula nadhak
wakit tagaʼ foogku al-masiibe
wa nichchammat
wakit yaji foogku al-khoof.
27 Wa da, wakt al-khoof yagaʼ foogku
misil al-riih al-chadiide
wa wakit al-masiibe taji foogku
misil al-zoobaʼaane
wa wakit yaji foogku
al-taʼab wa l-diige.»
28 «Wa battaan, kan tinaaduuni kula,
ma nurudd leeku
wa kan tifattuchuuni kula,
ma talgooni.
29 Achaan, intu kirihtu al-maʼrafa
wa ma khuftu min Allah.
30 Wa khalleetu wasiiyti
wa abeetu kulla nasiihti.
31 Wa hassaʼ da, khalaas.
Iichu be natiijat amalku
wa wasiiyitku di, khalli tanfaʼku.
32 Ayyi jaahil kan yaaba luwaamti, yumuut
wa ayyi matmuus kan ma yihimm beyi, yiwaddir.
33 Wa laakin al-yasmaʼni yaskun be amaan
wa yiʼiich bala khoof min ayyi masiibe.»
