Salomo zyak fahlii Dǝɓlii
1 Salomo a 'yah ŋwǝǝ za zahban ki pǝlli, ɓaŋ mǝlaŋ goŋ Farao kan to ya, amma woo wee Moabien, ne Ammonien, ne Edomien, ne Sidonien, tǝkine Hetien kan ta, 2 daga kǝsyil zahban daŋ mai Dǝɓlii mo faa nyi za Israel we suuki ne ra ka, ara laŋ mo suura ki ne we ka, mor a ga kǝǝra zahzyil ɓii zyak ka syee mor masǝŋ ɓǝǝra. Amma Salomo so 'yah ra ko ye jeertǝ. 3 Woo ŋwǝǝ daga morsǝ̃ǝ za mayǝk ah kan temere rǝŋ so ne mǝǝ byak temere sai. Ŋwǝǝ ah kwakra ko syee mor ɓǝ ɓǝǝ haihai. 4 Ne cok Salomo mo tamme, ŋwǝǝ ah kǝǝra ko zyak syee mor masǝŋ ki cam ra, zahzyil ah ka syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana mǝ pah ah David ya. 5 Salomo syee mor Astarte masǝŋ Sidonien tǝkine Molok fan kol mǝ Ammonien. 6 Salomo joŋ fan ma bai 'nyah suu Dǝɓlii, syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana pah ah David ya. 7 Ne cok ah Salomo vuu cok joŋ syiŋ wo Kemos, masǝŋ za Moab tǝwaa nǝfah kǝmorcomzah'nan yaŋ Jerusalem, vuu mor Molok masǝŋ Ammonien nai ta. 8 Joŋ mor ŋwǝǝ ah mai mo woo gin sǝr gwǝǝ daŋ naiko. A tǝǝra syiŋ ɓǝrdi tǝkine ŋgom fan joŋ syiŋ ne wo masǝŋ ɓǝǝra.
9 Amma Dǝɓlii ɓaŋ kpãh ne Salomo, mor zahzyil ah soɓ Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo cuu suu ah nyi ko ɓal gwa, 10 mai mo cak ko ne cok ah mo faa nyi ko: Mo syee mor masǝŋ ki ra ka. Amma zyii gban ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa ya. 11 So Dǝɓlii faa nyi Salomo: Amo joŋ fan mai naiko, mo zyii ka syee mor ɓǝ gbanzah ɓe tǝkine ɓǝ lai ɓe mai me cuu nyi mo ya. 'Manna, me ga ɓaŋ goŋ gin jol ɓo me ga nyi nyi dǝɓ yeɓ ɓo. 12 Me ka joŋ ne cok zah'nan ma ɓo ya, mor me gbǝ swãa pa ɓo David ɓo, amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol we ɓo. 13 So faɗa, me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol ah tǝɗe' sǝ ya, me ga soɓ zahban vaŋno nyi we ɓo, mor ɓǝ swãa dǝɓ yeɓ ɓe David ne yaŋ Jerusalem mai me nǝǝ ɓo.
Za ma syiŋ Salomo
14 So Dǝɓlii ur pa ma syiŋ Salomo, a ɗii ne Hadad, Edomiyo, dǝɓ morsǝ̃ǝ goŋ Edom yo. 15 Ne cok maki ah David ge ruu sal ne goŋ Edom, Joaɓ dǝɓ swah sal ah kal ge gŋ ne zana ka cii wul sooje Israel ma wuk zah salle, so ge ik za wǝǝ Edomien ge lal daŋ tǝɗe'. 16 Mor Joaɓ ne za Israel daŋ nǝnra gŋ fĩi yea, ŋhaa ikra Edomien mawǝǝ daŋ vǝr tǝɗe'. 17 Amma ne cok ah Hadad ɗuu kal ge sǝr Egiɓ ne Edomien manyeeki ah mai mo tǝ joŋra yeɓ nyi pah ahe. Ne cok ah ka Hadad pǝlaŋne. 18 Urra daga sǝr Midian ge daira Paran, so urra ne za Paran kalra ge sǝr Egiɓ wo goŋ Farao. Goŋ nyi yaŋ tǝkine 'wah nyi Hadad, so faa nyi ko zye ga wol ko. 19 Farao joŋ gboŋgboŋ wo Hadad no cam. So ɓaŋ naa mah mawin ah magoŋ Takpenas mawin nyi kanne. 20 Naa mah magoŋ Takpenas byaŋ wel ne Hadad a ɗii ne Genubat. Takpenas ɓaŋ wel ah wol ko yaŋ Farao. Genubat joŋ dǝɓlii yaŋ Farao kǝsyil wee Farao naiko.
21 Ne cok Hadad mo laa ge sǝr Egiɓ goŋ David wǝ ɓe, Joaɓ swah sal ah laŋ wǝ ɓe ta, faa nyi Farao: Mo nyi fahlii nyi me ka me ge sǝr ɓe o. 22 Farao faa nyi ko: A fẽe ye pee mo ɓo wo ɓe nyee ka mo so fii fahlii ka ga sǝr ɓo ne? Amma zyii zah ah faa: Fan ki pee me vaŋno laŋ ya. Amma ne daŋ laŋ, mo nyi fahlii nyi me.
23 Masǝŋ so ur pa syiŋ Salomo maki ah faɗa, ako ye Rezon we Eliada mai mo yea ɗuu ɓo gin wo dǝɓlii ah Hadadezar goŋ Zoba kal ɓo. 24 Tai za ge mor ahe, ako ye dǝɓlii ɓǝǝra. Ne cok mai David mo kyeɓ ka ik ra pǝ wulli, so kalra ge kaa yaŋ Damaskus. Rezon so kaa goŋ tǝ za Damaskus. 25 Pǝ zah'nan cee Salomo mo kaa daŋ ako ye pa syiŋ za Israel, joŋ ɓǝɓe' tǝgbana Hadad ta, syiŋ za Israel pǝlli, kaa goŋ tǝ za sǝr Siria.
Ur ɓǝ Jeroboam
26 So dǝɓ ki no a ɗii ne Jeroboam, we Nebat dǝɓ Efraim ma Zartan yo, mah ah mawin wul o, a ɗii ne Serwa. Jeroboam ye dǝɓ yeɓ Salomo, so ge ur ɓǝ ne goŋe. 27 Ɓǝ mai mo joŋ ka mo urko ɓǝ ne goŋ a naiko:
Ne cok ah ka Salomo tǝ vuu Millo, so a zyeɓ ɓaale yaŋ pah ah David mai mo ɓeɓ ɓo, 28 Jeroboam pa fatan o. Ne cok Salomo mo ẽe yeɓ we tǝbanna nyẽe moo joŋni, so ɓaŋ ko kan tǝtǝl za yeɓ ma ɓaŋ ne swah mai mo ɓaŋra kǝsyil ban Efraim ne Manasse. 29 Ne cok ah Jeroboam pǝ̃ǝ gin yaŋ Jerusalem, profeto Ahija ma yaŋ Silo ge zyaŋ ne ki tǝ fahlii. Ahija ɓoo mbǝro sol mafuu ah ɓo, ara kǝsyicok syak ɓǝǝ gwa gwa. 30 Ahija wǝǝ mbǝro sol mafuu mai mo sol ahe, ŋgǝ̃ǝre, so sǝǝ jemma tǝtǝl gwa. 31 So faa nyi Jeroboam:
Mo woo gin gŋ jemma ka syak ɓo, mor Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa: Me ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo naiko, me ga nyi zahban Israel jemma nyi mo. 32 Amma a ga coŋ zahban nyi ko vaŋno , mor swãa dǝɓ yeɓ ɓe David, ne yaŋ Jerusalem mai mo nǝǝ ɓo kǝsyil cok kal ban Israel daŋ. 33 Me ga joŋ naiko, mor za Israel soɓra me, so a keara ga sǝŋ pel Astarte masǝŋ Sidonien ne Kemos masǝŋ Moabien tǝkine Molok masǝŋ Ammonien, ka syeera fahlii mai me cuu ɓo nyi ra ya, ka syeera mor ɓǝ lai ɓe tǝkine ɓǝ faa ɓe ra tǝgbana pa ɓǝǝ David mo joŋ ya ta. 34 Amma me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo daŋ ya ba, pǝ zah'nan cee ah daŋ me ga soɓ ko kal pel zana mor ɓǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mai me nǝǝ ɓo, mai mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe. 35 Amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol wel ahe, me ga nyi nyi mo ka mo kaa tǝ zahban matǝ jemma. 36 Wel ah laŋ me ga nyi ban vaŋno nyi ko, mor ka morsǝ̃ǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mo lwaa kaa goŋ yaŋ Jerusalem cẽecẽe pǝ yaŋ mai me nǝǝ ɓo ka me cuu suu ɓe kǝsyil ɓii gŋ.
37 Amo laŋ me ga ɓaŋ mo ka mo kaa goŋ tǝ za Israel ma zahban tǝ jemma tǝgbana zahzyil ɓo mo 'yahe. 38 Mo laa ɓǝ mai me faa ɓo nyi mo daŋ ɓe, mo syee fahlii ɓe ne joŋ fan ma 'nyah suu ɓe ɓe, mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe tǝgbana dǝɓ yeɓ ɓe David mo joŋ ɓe, ka me ga yea ne mo, me ga soɓ wee ɓǝr ɓo kaa goŋ ga lii tǝgbana me faa ɓǝ ah ɓo tǝ ɓǝ David ta. 39 Me ga nyi zahban Israel matǝ jemma nyi mo mor ka jok wee ɓǝr David, amma me ka jok ra ga lii laŋ ya ta.
40 Fahfal ɓǝ mai, Salomo kyeɓ ka in Jeroboam pǝ wulli, amma Jeroboam ɗuu kal ge sǝr Egiɓ wo Sisak goŋ sǝr Egiɓ. Kaa sǝr Egiɓ ŋhaa Salomo wuu.
Wul Salomo
(2 KeeƁ 9:29-31)41 Tǝcoŋ ɓǝ Salomo ne fan mai mo joŋko tǝkine ɓǝ fatan ah daŋ, ɓǝ ah ŋwǝǝ ɓo pǝ ɗerewol Ɓǝ Salomo. 42 Zah'nan Salomo mo kaa goŋ tǝ za Israel yaŋ Jerusalem daŋ joŋ syii jemma nai. 43 So Salomo mo wuu, ciira ko kah pah ah yaŋ David. Wel ah Rehoboam kaa goŋ pǝ cok ahe.
Salomo̰ taa denéje bula
2SgI 11.18–12.11 Mbai Salomo̰ taa denéje gə́ dɔ ɓee’d gə́ raŋg ɔm dee dɔ ŋgolə Parao̰ gə́ dené’g yeḛ təa kédé lé: deḛ gə́ to Moabje ləm, gə Amo̰je ləm, gə Edɔmje ləm, gə Sido̰je ləma, gə Hetje ləm tɔ . 2 Deḛ to ginkojije gə́ Njesigənea̰ ula Israɛlje kédé pana: Seḭ a taa deeje el ləm, deḛ kara d’a ree rɔ sí’g el ləm tɔ, mbata tɔgərɔ, deḛ d’a tel meḛ sí dɔ magəje’g lə dee. Denéje gə́ dɔ ɓeeje’g neelé ɓa mal dee ndɔr Salomo̰ aree ɔm ne gə ɓeeko̰je neelé na̰’d . 3 Yeḛ taa denéje gə́ to ŋgalə mbaije tɔl-siri (700) ləm, gə deḛ gə́ to ŋgalə dəwje gə́ kari ba tɔl-munda (300) ləm tɔ, denéje ləa lé ɓa d’ar mée tel to ɓəd. 4 Loo gə́ Salomo̰ ɓuga ndá denéje ləa tel mée gə́ dɔ magəje’g ndá yeḛ ar mée to kára ba sur dɔ Njesigənea̰, Ala’g lé ləa to gə́ bɔbeeje gə́ Dabid bèe lé el ŋga. 5 Salomo̰ ndolè goo magə-Astarté gə́ to magə lə Sido̰je ləm, gə goo magə-Milkɔm, gə́ ar Amo̰je mina̰ lé ləm tɔ. 6 Salomo̰ ra néje gə́ majel kəm Njesigənea̰’g ləm, yeḛ un goo Njesigənea̰ lad-lad to gə́ bɔbeeje Dabid lé bèe el ləm tɔ. 7 Yen ŋga Salomo̰ ra loo gə́ ndəw dɔ mbal gə́ to no̰ Jerusalem’g mbata lə magə-Kemos gə́ ar Moabje mina̰ lé ləm, yeḛ ra togə́bè mbata lə magə-Molok gə́ ar Amo̰je mina̰ lé ləm tɔ. 8 Yeḛ ra togə́bè wɔji ne dɔ denéje ləa lai gə́ dɔ ɓee’d gə́ roo néje gə́ ə̰də sululu ləm gə d’inja nékinjanéməsje d’ar magəje lə dee keneŋ. 9 Mee Njesigənea̰ ḭ səa jugugu dɔ Salomo̰’g mbata mée gə́ tel to ɓəd dɔ Njesigənea̰, Ala’g lé lə Israɛlje, yeḛ gə́ teḛ dəa’g gɔl joo lé. 10 Mbata kédé lé Ala ɔgee kaw rɔ magəje’g, nɛ Salomo̰ aa dɔ ndukunje lə Njesigənea̰ lé el. 11 Togə́bè ɓa Njesigənea̰ ula ne Salomo̰ pana: Mbata nérai gə́ i ra togə́bè lé gə kaa gə́ i aa dɔ manrɔ ləm gə godndumje gə́ m’un m’ari el lé ndá m’a kɔr ɓeeko̰ lé jii’g gə mba kar kura ləi ɓa. 12 Nɛ lé bèe kara m’a ra kəmi-i’g nee el ɓəi mbata lə bɔbije gə́ Dabid lé ya. Nɛ ŋgon məəi ɓa m’a kɔr ɓeeko̰ neelé jia’g ɓəi. 13 Tɔɓəi m’a kɔr ɓeeko̰ lé jia’g lai el, m’a kya̰ ginkoji gə́ kára kar ŋgoni mbata lə Dabid gə́ to kura ləm ləm, gə mbata Jerusalem gə́ m’a mbəree lé ləm tɔ.
Njéba̰je lə Salomo̰
14 Njesigənea̰ ɔs kudu dəw kára gə́ to njeba̰ lə Salomo̰: yee ɓa to Adad, dəw gə́ Edɔm gə́ ḭ ginkoji’g lə mbai gə́ Edɔm tɔ.
15 Mee ndəa gə́ Dabid dum ne dɔ Edɔmje’g lé Joab gə́ to ɓé-njérɔje lé aw gə mba dubu deḛ gə́ d’wəi ndá yeḛ tɔl diŋgamje lai gə́ d’isi Edɔm ya. 16 Joab gə Israɛlje lai nai keneŋ as naḭ misa̰ saar deḛ tuji diŋgamje gə́ Edɔm pugudu-pugudu tɔ. 17 Yen ŋga Adad aḭ gə Edɔmje gə́ to kuraje lə bɔbeeje aw sə dee Ejiptə. Adad lé nai gə́ diŋgam gə́ gɔ ya ɓəi. 18 Deḛ d’ḭ Madian d’aw Paran, tɔɓəi d’ar dəwje gə́ Paran d’aw sə dee Ejiptə rɔ Parao̰ mbai gə́ Ejiptə’g lé. Parao̰ ar Adad kəi ləm, gə nésɔje ləma, gaŋg dɔ naŋg aree ləm tɔ. 19 Adad taa kəm Parao̰ rəgm, gelee gə́ nee ɓa Parao̰ aree taa ne wareeje gə́ to ŋgoko̰ Tapenɛs gə́ to dené ləa lé gə́ dené ləa. 20 Ŋgoko̰ Tapenɛs gə́ dené lé oji səa ŋgon gə́ diŋgam gə́ ria lə Genubat. Tapenɛs aree odo ŋgon lé mee kəi’g lə Parao̰ ndá Genubat si mee kəi-mbai’g lə Parao̰ mbuna ŋgalə Parao̰’g ya.
21 Loo gə́ Adad si mee ɓee gə́ Ejiptə’g ndá yeḛ oo to gə́ Dabid wəi ləm, oo to gə́ Joab gə́ to ɓé-njérɔje lé kara wəi ləm tɔ. Yen ŋga yeḛ dəji Parao̰ pana: Ya̰’m am m’aw ɓee ləm ŋga.
22 Parao̰ dəjee pana: See ɗi ɓa lali rɔm’g nee ɓa i ndigi tel kaw ne ɓee ləi gə mbəa wa.
Yeḛ ilá keneŋ pana: Né kára lalm el nɛ ya̰ loo am m’aw ya.
23 Ala ar njeba̰ lə Salomo̰ gə́ raŋg kára uba naŋg ḭ ya tɔɓəi. Yeḛ lé ria lə Rejo̰, ŋgolə Eliada, yeḛ gə́ ḭ kəi lə ɓéeje Adadéjer, mbai gə́ Soba aḭ lé. 24 Yeḛ mbo̰ dəwje rəa’g tel to ne mbai dɔ njékaw waije loo gə́ Dabid tɔl ne kudu-njérɔje lə ɓéeje lé. Deḛ d’ḭ Damas d’aw d’isi keneŋ ndá d’o̰ ɓee keneŋ. 25 Loo gə́ Salomo̰ si ne kəmba ɓəi lé Rejo̰ to njeba̰ lə Israɛlje mee ndəa gə́ Adad kara ra ne majel gə Salomo̰ bèe tɔ ndá yeḛ tel ə̰ji Israɛlje bəḭ-bəḭ tɔ. Yeḛ lé o̰ ɓee gə́ Aram ya.
Jeroboam ḭ gə Salomo̰ ɔsee rəw
2SgI 9.29-3126 Jeroboam gə́ to kura lə Salomo̰ lé kara ḭ gə mbai lé ɔsee rəw tɔ. Yeḛ to ŋgolə Nebat, dəw gə́ Eprata gə́ si Sereda ndá yeḛ lé kea̰je to njekəisiŋga gə́ ria lə Serua. 27 Aa ooje, né gə́ aree ḭ ne gə mbai lé ɓa nee:
Loo gə́ Salomo̰ ar dee d’unda Milo lé ləm, gə gɔl ndògo-bɔrɔ lə bɔbeeje gə́ Dabid ləm tɔ ndá, 28 Jeroboam lé to njesiŋgamoŋ gə́ rəa to kɔgərɔ-kɔgərɔ ɓəi, bèe ɓa Salomo̰ oo basa neelé loo kula rəa’g ndá yeḛ ɔree undá gə́ njekaa dɔ dəwje lai gə́ to njéra-kula-gə́-raje gə́ to ŋgaka Jisəb lé. 29 Mee ndəa’g neelé Jeroboam unda loo Jerusalem teḛ ndá Aija, njetegginta gə́ Silo iŋgá rəbə. Aija lé ula kubu gə́ sigi gə́ boi yul rəa’g ar dee-deḛ səa joo bɔr d’aar mee wala’g gə kar dee ba. 30 Aija wa kubu gə́ sigi gə́ boi yul gə́ yeḛ ula rəa’g lé til dana as loo dɔg-giree-joo 31 ndá yeḛ ula Jeroboam pana: Taa yeḛ gə́ dɔg neelé gə́ kaḭ. Mbata Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Aa ooje, m’a kɔr ɓeeko̰ ji Salomo̰’g ndá m’a kari ginkojije dɔg. 32 Nɛ yeḛ lé a kiŋga ginkoji kára mba kar ri kura ləm Dabid ɓar ne ləm, gə mba kar ri Jerusalem, ɓee-boo gə́ m’ɔree kəm’g mbuna ginkoji Israɛlje’g lai lé ɓar ne ləm tɔ. 33 A to togə́bè mbata deḛ d’ubam d’ya̰m d’aw d’unda barmba no̰ Astarte gə́ to magə lə Sido̰je ləm, gə no̰ Kemos gə́ to magə lə Moabje ləm, gə no̰ Milkɔm gə́ to magə lə Amo̰je ləm tɔ mbata deḛ njaa gə goo torndumje el ləm, deḛ ra néje gə́ gə dɔ najee kəm’g gə mba kaa ne dɔ godnduje gə ndukunje ləm tɔ gə́ Dabid bɔ Salomo̰je bèe lé el ləm tɔ. 34 M’a kɔr ɓeeko̰je lai jia’g el, ləb si kəmba ləa lé m’a karee to gə́ mbai ya mbata Dabid, kura ləm gə́ m’ɔree kəm’g lé yeḛ to njekaa dɔ godndumje gə torndumje. 35 Nɛ m’a kɔr ɓeeko̰ lé ji ŋgonee’g ndá m’a kari ginkojije dɔg. 36 M’a kya̰ ginkoji kára mba kar ŋgonee gə mba kar Dabid gə́ to kura ləm iŋga ne néndogó no̰m’g ta-ta Jerusalem, ɓee-boo gə́ m’ɔree kəm’g mba kar rim ɓar dɔ’g lé.
37 M’a kuni kundai kari o̰ ɓee dɔ néje’g lai gə́ məəi wɔji ndá i a to mbai dɔ Israɛlje’g ya. 38 Ɓó lé i ila ŋgonkoji dɔ néje lai gə́ m’a kun ndum dɔ’g kari ləm, ɓó lé i njaa dan kila-rəwje’g ləm ləma, ɓó lé i ra néje gə́ danasur kəm’g, k’aa ne dɔ godndumje gə torndumje to gə́ Dabid, gə́ to kura ləm ra bèe ləm tɔ ndá m’a nai səi ləm, m’a ra kəi gə́ ŋgəŋ ŋgəŋ-ŋgəŋ kari ləm tɔ, to gə́ ma m’ra ne m’ar Dabid ndá m’a kɔm Israɛlje jii’g ya. 39 Yee nee ɓa m’a kar ŋgaka Dabid d’ula ne dɔ dee nɛ a to saar-saar gə no̰ el.
40 Salomo̰ saŋg loo gə mba tɔl Jeroboam. Nɛ Jeroboam ḭ aḭ aw Ejiptə saar Salomo̰ wəi ɓa.
Kwəi lə Salomo̰
2SgI 10.1-1541 Ges sortaje lə Salomo̰ ləm, gə néje lai gə́ yeḛ ra ləma, gə kəmkàr ləa ləm tɔ lé see ndaŋg taree mee maktub sor-néraje’g lə Salomo̰ el wa .
42 Salomo̰ o̰ ɓee dɔ Israɛlje’g lai mee ɓee gə́ Jerusalem as ləb rɔ-sɔ. 43 Yen ɓa Salomo̰ wəi ar dee dubee mee ɓee-boo’g lə bɔbeeje gə́ Dabid. Ŋgonee Roboam ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ.
