Ɗii Gideon
1 Za Israel joŋra faɓe' wo Dǝɓlii faɗa. Dǝɓlii soɓ ra ge mor jol za Midian syii rǝŋ. 2 Za Midian kaara swah tǝtǝl za Israel. Mor ah za Israel zyeɓra cok muŋ tǝgǝǝ waa ne pǝ yii tǝkine tǝgǝǝ tǝsalle, ka ɗuura gal za Midian mok gŋ. 3 Ne cok za Israel mo ruura fan ɓe daŋ, za Midian ne Amalek tǝkine za ma fah mor com zah'nan a ginra ka ruu sal ne ra. 4 A gin ɗǝrra sal zah ɓǝǝ a ɓeɓra fakpãhpǝǝ ŋhaa ga kan Gaza taa. Ka soɓra farelle, dǝǝ, gwii tǝkine korro kǝsyil za Israel ya. 5 Mor a ginra ne ŋgaɓ faɓal ɓǝǝ tǝkine tal mbǝro ɓǝǝ daŋ, a ginra pǝlli tǝgbana tǝzyeere, pãa njoŋnjoŋ ɓǝǝ dǝɓ ka gak kee ya. A ginra pǝ sǝr Israel mor ka ɓeɓ sǝr ahe. 6 Za Israel cuura syak pǝlli mor ɓǝ za Midian, so za Israel yera yee wo Dǝɓlii.
7 Ne cok za Israel mo yera yee wo Dǝɓlii mor ɓǝ gaɓ za Midian mo tǝ gaɓ ra, 8 Dǝɓlii pee profeto ah wo za Israel, ge faa nyi ra: Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa sye: Ame ye zol ne we gin sǝr Egiɓ, me pǝ̃ǝ ne we gin pǝ sǝr mai we yea tǝ joŋ byak gŋ. 9 Me ǝ̃ǝ we jol Egiɓien tǝkine jol za mai mo tǝ gaɓra we daŋ. Me nĩi ra pel ɓiiri, so me nyi sǝr ɓǝǝ nyi we. 10 Me faa nyi we sye: Ame ye Masǝŋ Dǝɓlii ɓiiri, we ɗuu gal masǝŋ Amorien ra ka, mor we kaa ɓo pǝ sǝr ɓǝǝra. Amma we zyii laa zah ɓe ya.
11 Angelos Dǝɓlii ge, ge kaa mor kpuu malii ah Ofra, kpuu ah kpuu Joas dǝɓ Abiezar yo. Nan ah Gideon tǝ ɗuu sor pǝ cok ŋhǝǝ fanne, mor muŋ suu ah ɗuu gal za Midian. 12 Angelos Dǝblii cuu suu ah wol ah faa nyi ko: Dǝɓlii no ne mo, amo ye gorom, mo ye dǝɓ ruu salle! 13 Gideon faa nyi ko: Oseni dǝɓlii, Dǝɓlii mo no ne ru ɓe, fan mai daŋ a so joŋ ru nai mor fẽene? Dǝǝbǝǝri ah daŋ mai pa ɓuu mo keera ɓǝ ah nyi ru kŋ a kẽne? Mor faara: Dǝɓlii pǝ̃ǝ ne ru gin sǝr Egiɓ. Amma zǝzǝ̃ǝko Dǝɓlii soɓ ru ɓoo ɓe, soɓ ru ge mor jol za Midian.
14 Dǝɓlii so cii ẽe ko faa: Mo ur mo ge ne swah mai mo wo ɓo, mo ǝ̃ǝ za Israel jol za Midian, ame ye pee mo ɓo. 15 So Gideon zyii faa nyi ko: Ko Dǝɓlii me ga ǝ̃ǝ za Israel sye ne fẽene? Mo ẽe zahzum ɓe a pǝsyak kal za Manasse daŋ, ame laŋ me ye dǝɓ malaŋ ah kǝsyil za yaŋ pa ɓe daŋ. 16 Dǝɓlii zyii faa nyi ko: Me ga yea ne mo, mo ga ik za Midian tǝgbana dǝɓ vaŋno yo.
17 Gideon faa nyi ko: Mo joŋ gboŋgboŋ ɓo wo ɓe ɓe, mo joŋ fan mai moo gak cuu Dǝɓlii ye tǝ faa ɓǝ ne me. 18 Mo zol gin nyẽe kal ka, sai ka me pii soo ge wo ɓo ɓe, me ga ɓaŋ fan nyi ɓe ge ne ko, me ga kan pel ɓo. Dǝɓlii zyii faa: Me ga kaa ŋhaa ka mo pii soo ge.
19 Gideon zol kal ge yaŋ ahe, gbǝ we tǝparswak ŋgoŋ tǝkine tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝre, so fõo sum tahsah jemma. So rǝk nǝǝ ge pǝ keere, vǝl bii nãa ah ge pǝ ciiri. Woo kal ge nyi mor kpuu malii ne ko, ge rǝk pel ahe. 20 Angelos Dǝɓlii faa nyi ko: Mo ɓaŋ nǝǝ ne tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝ daŋ mo rǝk ge tǝ pǝɗakka ŋhaano, ka mo vǝl bii nãa ah ge gŋ ta. So Gideon joŋ na moo ta. 21 So Angelos Masǝŋ nyen zah kǝndaŋ mai mo jol ah juu nǝǝ ne ko tǝkine tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝre. So wii pǝ̃ǝ gin tǝgǝǝ pǝɗakka sye nǝǝ tǝkine tǝwaa ah daŋ. Angelos Dǝɓlii so rii nǝn Gideon syiksyik.
22 Ne cok Gideon mo tǝ Angelos Dǝblii yo, Gideon faa: Kaiya, Dǝɓlii Masǝŋ ɓe, mor zǝzǝ̃ǝko me kwo angelos ɓo ne nahnǝn ɓe ryakryak. 23 So Dǝɓlii faa nyi ko: Jam mo yea ne mo, mo ɗuu gal ka, mo ka wǝ ya. 24 Gideon so vuu cok joŋ syiŋ wo Dǝɓlii pǝ cok ahe, ɗii cok ah ne Dǝɓlii Matǝjam. (Ŋhaa tǝ'nahko a no Ofra yaŋ za Abiezar.)
25 Ne suŋ ah Dǝɓlii faa nyi Gideon: Mo ɓaŋ we ŋgǝǝri pa ɓo, ŋgǝǝri patǝ gwa ah mai mo joŋ syii ɓo rǝŋ, mo 'wal cok joŋ syiŋ mai pa ɓo moo joŋ wo Ba'al gŋ ge lalle, mo cee kpuusok Astarte ma kah ah ge lal ta. 26 Ka mo vuu cok joŋ syiŋ nyi Dǝɓlii Masǝŋ ɓo tǝ tǝsal ah mo lao ɓo tǝki, ka mo ɓaŋ ŋgǝǝri patǝ gwa ah kŋ, ka mo joŋ syiŋ suŋwii ne ko ne kpuusok Astarte mai mo ceere. 27 Gideon woo za kǝsyil za yeɓ ah jemma, joŋ tǝgbana mai Dǝɓlii mo faa nyi ko. Gak joŋ yeɓ ah ne com caŋryaŋ ya, mor a ɗuu gal za yaŋ pah ah tǝkine za yaŋ ɓǝǝra. Mor ah so joŋ yeɓ ah daŋ ne suŋni.
28 Tǝ'nan ah ne zah'nan za yaŋ ah mo pǝ̃ǝra lalle, kwora cok joŋ syiŋ wo Ba'al 'wal ge ɓo lalle, kpuusok Astarte mai mo kah ah laŋ cee ɓo, ŋgǝǝri patǝ gwa ah kŋ laŋ ɓaŋra joŋ syiŋ suŋwii ɓo ne pǝ cok joŋ syiŋ mai mo vuu ɓo gŋ pǝfuu. 29 Faara tǝgǝǝ ki: Azu ye joŋ fan mai ne? So kyeɓra mor ɓǝ ah fiira zana. Za faara: Gideon we Joas ye joŋ fan ahe. 30 So za yaŋ ah faara nyi Joas: Mo pǝ̃ǝ ge lal ne we ɓo ka ru i ko pǝ wulli, mor 'wal cok joŋ syiŋ wo Ba'al ge ɓo lalle, so cee kpuusok Astarte ma kah ah ta.
31 Joas zyii zah za mai mo uura ɓo kah ah daŋ faa: Awe yee ruu sal mor Ba'al o ne? Awe ye ga gbah jol ah o ne? Koo zune mo ruu sal mor Ba'al daŋ zah'nan ka cee tǝ dǝɓ ah ya, a ga ira ko pǝ wulli. Ako ye mo masǝŋ ko ɓe, a ga ruu sal mor suu ah ne suu ahe, mor 'walra cok joŋ syiŋ ah ge ɓo lalle. 32 Daga com ah sǝ, ɗiira Gideon ne Jeruba'al, mor faara: Ba'al mo joŋ ki ne ki, ako ye mo 'wal cok joŋ syiŋ ah ge ɓo lal ɓe ko.
33 Za Midian ne Amalekien tǝkine za ma morcomzah'nan daŋ taira ki, so yeera el Yordan ge ɗǝrra tǝbǝǝ Jezereel. 34 Amma Tǝ'yak Dǝɓlii ge tǝ Gideon so ul kokõorĩi, za Abiezar daŋ taira ge syee mor ahe. 35 So pee za ge wo za Manasse daŋ, ɗii ra ka mo ge syeera mor ahe. Pee za so kal ge wo za Asǝr, ne za Zebulon tǝkine za Naftali daŋ. So pǝ̃ǝra ka gin zyaŋ tǝ ɓǝǝra.
36 Gideon faa nyi Masǝŋ: Mo tǝ 'yah ka ǝ̃ǝ za Israel ne jol ɓe tǝgbana mai mo faa ɓe, 37 mo ẽe, me ga kan syiŋ gwii mai mo saŋ ɓo ga tǝ cok ɗuu sorre. So ka mahm mo nǝn tǝ syiŋ gwii to, mo soɓ sǝr daŋ pǝyak ɓe, ka me ga tǝ, mo tǝ ga ǝ̃ǝ za Israel ne jol ɓe tǝgbana mai mo faa 'manna. 38 Fan ah joŋ noo ta. Gideon pǝ̃ǝ tǝ'nan ah ne zah'nan pim, ge woo syiŋ gwii kŋ ŋhǝǝ, so bii ɗuu pǝzyil ah ge lal baa tahsah cyõ. 39 Gideon so faa nyi Masǝŋ: Mo ɓaŋ kpãh tǝ ɓe ka, me so ga faa ɓǝ vaŋno ɗao faɗa. Mo soɓ me lii ne syiŋ gwii vaŋno ɗao kpǝ. Mo soɓ syiŋ gwii yea pǝyakke, amma mo soɓ mahm nǝn tǝ sǝr kah ah daŋ. 40 Masǝŋ so joŋ ne suŋ ah noo ta, soɓ syiŋ gwii pǝyak to, amma mahm nǝn tǝ sǝr kah ah ne lii ah daŋ.
Madianje d’ula kəm Israɛlje ndòo
1 Israɛlje ra né gə́ taa kəm Njesigənea̰ el ndá Njesigənea̰ uba dee ya̰ dee ji Madianje’g as ləb siri. 2 Ji Madianje wɔi dɔ Israɛlje’g ndiŋ-ndiŋ. Gə mba kunda rɔ dee ji Madianje’g gaŋg ndá Israɛlje d’aḭ d’aw d’iya rɔ dee loo gə́ mbalje ta̰ keneŋ ləm, mee bolè mbalje’g ləma, gə mbuna kɔr mbalje gə́ ka̰ ŋgəm loo ləm tɔ. 3 Loo gə́ Israɛlje dubu né mba̰ ndá Madianje, gə Amalekje, gə njé gə́ Bər d’ḭ d’ɔm na̰’d d’aw rɔ sə dee. 4 Deḛ d’wa loo-si dee gaŋg ne no̰ dee béréré ndá deḛ tuji kandə néje gə́ mee ɓee’g neelé saar teḛ ne mbɔr Gaja’g dəb, mee ɓee gə́ Israɛl lé deḛ d’ya̰ nésɔje əsé badje əsé maŋgje əsé mulayḛ̀je-je el. 5 Mbata deḛ d’aw gə koso-nékulje lə dee gə kəi-kubuje lə dee ləm, deḛ d’aw dèm-dèm to gə́ beedéje gə́ dum tura bèe ləm tɔ, deḛ gə jambalje lə dee lé bula digi-digi ndá ree mee ɓee’g neelé mba tujee tɔ. 6 Israɛlje d’isi dan boo-nékəmndoo’g mbata lə Madianje ndá Israɛlje no̰ wəl gə́ rɔ Njesigənea̰’g.
7 Loo gə́ Israɛlje no̰ gə́ rɔ Njesigənea̰’g mbata lə Madianje lé 8 ndá Njesigənea̰ ula njetegginta kára rɔ Israɛlje’g. Yeḛ ula dee pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje lé pa togə́bè pana: Neḛ n’ar sí undaje loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛje ləm, neḛ n’ar sí undaje loo mee kəi kula ɓər’g teḛje ləm tɔ. 9 Neḛ n’ɔr sí ji njé gə́ Ejiptə’g ləm, gə ji dee-deḛ lai gə́ to njékula kəm sí ndooje ləm tɔ, n’ɔm sí tar ya, neḛ n’tuba dee no̰ sí’g ndá n’ar sí ɓee lə dee gə́ ka̰ sí. 10 Neḛ n’ula sí m’pana: Neḛ n’to Njesigənea̰, Ala lə sí, ndá seḭ a ɓəlje magəje lə Amɔrje gə́ seḭ síje mee ɓee’g lə dee lé el. Nɛ seḭ ooje ta lə neḛ el tɔ.
Ala ɓar Gedeo̰ mba karee aji Israɛlje
11 Kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ree si gel kag-terebḭtə gə́ Opra gə́ to ka̰ Joas, gə́ to gel bɔ lə Abiejer. Gedeo̰ gə́ to ŋgonee lé aar unda kó loo-kundá’g mba kodo kaḭ ne Madianje. 12 Kura lə Njesigənea̰ gə́ dara teḛ dəa’g wai ndá ulá pana: Njesigənea̰ nai səi, i gə́ to bao-rɔ lé.
13 Gedeo̰ ulá pana: Ǝi mbai ləm, ɓó lé Njesigənea̰ nai sə sí ndá see gelee ban ɓa néje lai neelé teḛ dɔ sí’g bèe ɓəi wa. Esé see némɔrije lai gə́ bɔ síje-je d’ɔr soree d’ar sí lé see d’əd ra ɓəi wa. See d’ula sí pana: Njesigənea̰ ya ɓa ar sí j’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə n’teḛje lé see deḛ pa bèe el wa. Nɛ ɓasinè Njesigənea̰ uba sí ya̰ sí ləm, yeḛ ɔm sí ji Madianje’g ləm tɔ.
14 Njesigənea̰ tel kəmee eaa gərərə ndá ulá pana: Maji kari aw gə siŋgai gə́ i aar ne nee, aw ɔr ne Israɛlje ji Madianje’g. See to ma nja ɓa m’ulai nee el wa.
15 Ǝi mbai ləm see m’a kila Israɛlje tar to gə́ ban wa. Aa oo, njénojije ləm tɔ gə́ njéndooje gə́ kul kwɔji-kwɔji unda mar deeje gə́ mbuna ginkoji Manasə’g tɔɓəi ma kara m’to ŋgon gə́ na̰ mee kəi’g lə bɔmje ləm tɔ.
16 Njesigənea̰ ulá pana: Nɛ m’a nai səi ndá i a dum dɔ Madianje gə́ bula neelé to gə́ dəw gə́ kára ba bèe.
17 Gedeo̰ tel ilá keneŋ pana: Ɓó lé m’taa kəmi ndá maji kari ra né kára mba tɔjim ne to gə́ i ɓa ulam ta nee ya. 18 M’ra ndòo rɔi’g mba kari ɔd loo gə́ nee’g aw raŋg el saar kam m’tel m’ree rɔi’g m’un nékar ləm m’unda nɔḭ’g ɓa.
Ndá Njesigənea̰ ilá keneŋ pana: M’a kaw raŋg el saar kari tel ree ya.
19 Gedeo̰ aw kəi ləa wa ŋgon bya̰ kára ar dee ndiri ləm, ɔr nduji as nékwɔji kwɔi-lə-né rɔ-munda ar dee ra muru gə́ əm-tiné godo keneŋ ləm tɔ. Yeḛ ɔm da mee karè’g ləm, ɔm mán naḭ mee ŋgoro’g ləm tɔ, aw ne aree gel kag-terebḭtə’g lé. 20 Kura lə Njesigənea̰ ulá pana: Un da gə muru gə́ əm-tiné godo keneŋ lé unda dee dɔ biri mbal gə́ nee’g, tɔɓəi ɔm manee dɔ’g tɔ.
Ndá yeḛ ra togə́bè ya tɔ. 21 Yen ŋga kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ɔrɔ rɔ da gə muru gə́ əm-tiné godo keneŋ gə dɔtel kag gə́ to jia’g. Léegəneeya pər ḭ dɔ biri mbal’g roo da gə muru gə́ lal əm-tiné lé rɔg-rɔg. Ndá kura lə Njesigənea̰ gə́ dara lé sané pá kəmee’g. 22 Gedeo̰ oo to gə́ to kura lə Njesigənea̰ gə́ dara ya ndá yeḛ pana: Meeko̰ oso dɔm’g, Mbaidɔmbaije gə́ Njesigənea̰, mbata ma m’oo kura lə Njesigənea̰ gə́ dara.
23 Bèe ɓa Njesigənea̰ ulá pana: Ar məəi to lɔm ɓó ɓəl el, i a kwəi el.
24 Gedeo̰ ra loo-nékinjaməs lée’g neelé ar Njesigənea̰ ndá yeḛ unda ria lə Njesigənea̰ gə́ Njemeelom, loo-nékinjaməs neelé to Opra, mee ɓee-boo’g lə gel-bɔje lə Abiejer saar teḛ mee ndəa gən lé tɔ.
Gedeo̰ tuji loo-nékinjaməs lə magə-Baal
25 Mee tilee gə́ nee ya, Njesigənea̰ ula Gedeo̰ pana: Maji kari wa bɔ maŋg lə bɔbije ləm, wa yee gə́ njekɔm’g joo gə́ ra ləb siri ləm tɔ ndá jura loo-nékinjaməs gə́ wɔji dɔ magə-Baal gə́ to ka̰ bɔbije lé naŋg ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee doi gə́ to mbɔree’g dəb lé kara i a kunda təd ləm tɔ. 26 Gée gə́ gogo i a kunda loo-nékinjaməs kar Njesigənea̰, Ala ləi dɔ kɔr mbal’g neelé. I a kwa bɔ maŋg gə́ njekɔm’g joo lé ndá i a kḭjá gə́ nékinjaməs gə́ ka̰ roo gə kag-magə gə́ i kunda təd lé.
27 Gedeo̰ ar dəwje dɔg mbuna kuraje’g ləa d’aw səa d’aw ra né gə́ Njesigənea̰ ulá lé, nɛ to gə́ yeḛ ɓəl njémeekəije lə bɔbeeje ləm, gə dəw-mee-ɓeeje ləm tɔ ndá yeḛ ra dan kàrá el, nɛ loondul’g ɓa yeḛ ra keneŋ ya. 28 Loo gə́ dəwje gə́ mee ɓee-boo’g neelé d’ḭ tar gə ndɔ rad ndá aa oo, loo-nékinjaməs lə Baal lé jura naŋg ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee gə́ d’unda dɔ’g lé təd ləma, tɔɓəi bɔ maŋg gə́ njekɔm’g joo lé d’ḭjá gə́ nékinjaməs gə́ ka̰ roo dɔ loo-nékinjaməs gə́ ra lé ləm tɔ.
29 Deḛ d’ula na̰ ta yo gə́ nee pana: See na̰ ɓa ra né neelé wa.
Ndá deḛ dəji na̰ saŋg ne gelee. Ŋga d’ula dee pana: To Gedeo̰, ŋgolə Joas ɓa ra né neelé. 30 Togə́bè ɓa dəwje gə́ mee ɓee-boo’g lé d’ula Joas pana: Ar ŋgoni teḛ gə́ raga nee mba kar sí n’tɔleeje mbata yeḛ ɔs loo-nékinjaməs lə Baal ila ləm, kag-magə gə́ to gə kəmee gə́ to dɔ’g lé kara yeḛ təd ləm tɔ.
31 Joas tel ila dee-deḛ lai gə́ d’aar nea̰’g lé pana: See seḭ ɓa toje njé’g lə Baal lé wa. See to ta lə sí-seḭ ɓa gə mba kar sí taaje dəa wa. Nana ɓa gə́ to ka̰ Baal ndá d’a tɔlee ɓad ɓa loo a kàr ɓəi. Ɓó lé Baal to magə gə́ tɔgərɔ ndá maji karee-yeḛ nja aḭ rɔ dɔ rəa’g mbata d’ɔs loo-nékinjaməs ləa d’ila.
32 Mee ndəa’g neelé deḛ d’unda ri Gedeo̰ lé lə Jerubaal pana: Maji kar Baal ya aḭ rɔ dɔ rəa’g oma̰ ne səa mbata yeḛ ɔs loo-nékinjaməs ləa ila.
Gedeo̰ dəji Ala nétɔji
33 Madianje lai ləm, gə́ Amalekje lai ləma, gə njé gə́ Bər lai ləm tɔ mbo̰ dɔ na̰ loo kára ba, deḛ gaŋg baa gə́ Jurdɛ̰ ndá d’wa loo-si dee mee wəl-loo gə́ Jisreel. 34 Nɛ Ndil Njesigənea̰ dəb dɔ Gedeo̰’g ndá yeḛ im to̰to̰ ɓar ne gel-bɔje lə Abiejer mba kar dee d’aw gée’g. 35 Yeḛ ula njékaḭkulaje rɔ Manasə’g lai mba ɓar dee kar dee d’aw gée’g. Yeḛ ula njékaḭkulaje rɔ Aserje’g ləm, gə rɔ Jabilo̰je’g ləma, gə rɔ Neptalije’g ləm tɔ ɓa deḛ d’aw d’iŋga dee tɔ.
36 Gedeo̰ ula Ala pana: Ɓó lé i ndigi kɔr Israɛlje kɔm dee tar gə jim-ma to gə́ i pa lé ndá 37 aa oo, m’a gə kila bḭ badə loo-kunda-kó’g, ɓó lé bḭ badə neelé ya tàl wa dɔ’g gə karee ba ar naŋg gə́ gugu dəa lai lé tudu kurum-kurum ndá m’a gər to gə́ i ndigi kɔr Israɛlje kɔm dee tar gə jim-ma to gə́ i pa lé ya.
38 Né neelé teḛ togə́bè ya tɔ. Loo gə́ loo àr ndá yeḛ ḭta gə ndɔ rad orè bḭ badə lé ar mán-tàl gə́ bḭ badə’g lé ndəi rusu ŋgo kára tub. 39 Gedeo̰ ula Ala pana: Maji kar oŋg ləi ḭ səi pu dɔm’g el ndá m’a pata gə́ raŋg kila dɔ yee gə́ m’a gə pa’g nee el ŋga. Ma m’ndigi ra nénaa gə bḭ badə lé gɔl kára ya tɔɓəi Maji kar bḭ badə lé gə́ karee ba ɓa tudu kurum-kurum nɛ naŋg gə́ gugu dəa ɓa tàl wa keneŋ lai.
40 Mee til’g neelé Ala ra togə́bè ya tɔ. Ndá ar bḭ badə ya karee ba to gə loo tudee nɛ naŋg lé ɓa tàl wa keneŋ mbəgə-mbəgə tɔ.
