Za Yuda ǝ̃ǝra gin mor jol Saŋkeriɓ
(Esa 37:1-7)1 Ne cok goŋ Ezekias mo laa ɓǝ ah naiko, ŋgǝ̃ǝ mbǝro wo suu ahe, so ɓoo mbǝro dahsuu , dan kal ge ɓǝr yaŋ Dǝɓlii. 2 Pee dǝɓlii piicel goŋ Eliakim ne Sebna pa ŋwǝǝ fanne, tǝkine zaluu za joŋzahsyiŋ ge wo profeto Esaia we Amoz, ara daŋ ɓaara mbǝro dahsuu ɓo. 3 Faara nyi ko: Ezekias faa sye: Tǝ'nah mai zah'nan bone yo, zah'nan lai ye ne zah'nan kwan swãare, mor we ur ɓo tǝ yah byaŋ gwari o, amma so swah byaŋ ah kǝka. 4 Ko ɗah maki Dǝɓlii Masǝŋ ɓo a laa ɓǝ faa mai daŋ swah za yeɓ goŋ mai dǝɓlii ah goŋ Asiria mo pee ge ka tǝǝ Masǝŋ ma ne cee ko ɓe ne? Ɗah maki Dǝɓlii Masǝŋ ɓo a ŋgoŋ kiita tǝ ɓǝ mai mo laako no ne? Mo juupel mor tǝcoŋ za mai mo coŋra ɓo nyeeno.
5 Za yeɓ goŋ Ezekias gera wo Esaia. 6 Esaia faa nyi ra: We ge faa nyi dǝɓlii ɓii naiko: Dǝɓlii faa sye: Mo ɗuu gal ɓǝ mai mo laa za yeɓ goŋ Asiria mo ge faara ɓǝɓe' ɓo tǝ ɓe ko ka. 7 Me ga joŋ fan kaa tǝl ahe, ka mo laako ɓǝ maki ahe, ka mo pii sooko kal ge sǝr ahe. Me so ga joŋ za sǝr ah ira ko ne kafahe.
8 Swah za yeɓ goŋ pii soo, ge lwaa goŋ Asiria tǝ ruu sal ne yaŋ Libna mor ako laa goŋ Asiria ur gin yaŋ Lakis ɓe. 9 So goŋ Asiria laa ɓǝ Tiraka goŋ sǝr Etiopia ge. Ge faara nyi ko: Pǝ̃ǝ ge ɓo ka ruu sal ne mo. So goŋ Asiria pee za kal ge nyi Ezekias, faa nyi ra: 10 We ge faa nyi Ezekias goŋ Yuda sye: Mo soɓ Masǝŋ ɓo mai mo soɓ suu ɓo ɓo wol ah moo faako Jerusalem ka ga mor jol goŋ Asiria ya mo kiŋko tǝtǝl nyi mo ka. 11 Amo laa ɓǝ fan mai za goŋ Asiria mo joŋra wo sǝr camcam daŋ ɓe, ɓeɓra sǝr ah ra daŋ, ko ma ɓo mo ga ǝ̃ǝ ɓoo ne? 12 Pa ɓe lii ra ɓeɓra za sǝr camcam, masǝŋ ɓǝǝ ǝ̃ǝ sǝr ɓǝǝ jol ɓǝǝ ɓe ne? Pa ɓe lii ra ɓeɓ sǝr Gozan, Karan, Reseɓ, tǝkine mǝ wee Eden mai ara mo Telassar daŋ. 13 Goŋ sǝr Hamat ne goŋ sǝr Arfat ne goŋ yaŋ Sefarvaim ne Hena tǝkine Iva ara kẽne?
Goŋ Ezekias pǝǝ Masǝŋ mor gbah jolle
(Esa 37:8-20)14 Ezekias nyiŋ leetǝr jol za mai mo peera ra ge ne ko, kee. So ur kal ge yaŋ Dǝɓlii, ge cuu leetǝr ah nyi Dǝɓlii. 15 Ezekias pǝǝ Dǝɓlii faa: Dǝɓlii Masǝŋ Israel, mai mo kaa ɓo tǝ fakal goŋ ah tǝ cerubim sǝŋ, amo syak ɓo mo ye Masǝŋ tǝ goŋ sǝr ra daŋ, amo ye joŋ sǝŋ ne sǝrri. 16 Dǝɓlii, mo syii sok mo laa ɗao. Dǝɓlii, mo gbǝr nahnǝn ɓo mo ẽe ɗao. Oho, mo laa ɓǝ mai Saŋkeriɓ mo pee ge ɓo ka tǝǝ Masǝŋ ma ne cee ɗao. 17 Goŋga yo Dǝɓlii, za goŋ Asiria ɓeɓra za camcam ɓo ne sǝr ɓǝǝ daŋ. 18 A woora masǝŋ ɓǝǝ ɓaa ga tǝ wii, mor masǝŋ matǝ goŋga ah ye ka ra ya. Gak ɓeɓra ra mor ara ye tǝsal ne kpuu, yeɓ jol dǝfuu yo. 19 Amma zǝzǝ̃ǝko Dǝɓlii Masǝŋ ɓuuru, mo ǝ̃ǝ ru gin jol ahe, mor ka goŋ wo sǝr daŋ mo tǝra, amo ye Dǝɓlii Masǝŋ syak ɓo.
Esaia cuu ɓǝ mai Masǝŋ mo faa ɓo nyi Ezekias
(Esa 37:21-38)20 So Esaia we Amoz pepee wo Ezekias faa: Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa sye: Me laa pǝǝ ɓo mo pǝǝ me tǝ ɓǝ Saŋkeriɓ goŋ Asiria ɓe. 21 So ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa ɓo tǝl ah a naiko: Yaŋ Jerusalem tǝ syak mo, tǝ tǝǝ mo. 22 Amo tǝǝ zu sye ne? Mo ge faa ɓǝɓe' tǝ zu sye ne? Amo ge ɓyaŋ ɓǝ tǝ zu sye mo syẽa ko ne ne? Mo syẽa Masǝŋ Israel matǝdaŋdaŋ ɓo. 23 Amo pee za yeɓ ɓo ge tǝǝ me, mo faa: Ame Sankeriɓ, me yee ge dai tǝlǝǝ waa Liban sǝŋ ne muŋta sal pãa ɓe ra, me ge cee kpuu bah ah mawah tǝkine kpuu masãh manyeeki ah ra, me syen kpuu masãh ah ra gin kǝsyil kpuu ahe, ŋhaa me ge dai kǝsyil gǝ̃ǝ ah masãh ahe. 24 Ame ge cii lak bii pǝ sǝr gwǝǝ pǝɗǝkki, me zwǝ bii pǝ lak ah ra. Ne cok sooje ɓe mo yeera bii el Nil ne ɓalle, ɓal ɓǝǝ vǝr bii ah tǝɗe'.
25 Masǝŋ so faa: Sankeriɓ, amo laa sõone me zyeɓ ɓǝ ah kan ɓo daga ɓaaɓe ya ne? Ame foo ɓǝ joŋ ah ɓo daga ɓaaɓe. Me so soɓ fahlii ɓǝ ah joŋni, mo ɓeɓ yaŋ maluu maswah ah ra daŋ ciŋ gboŋ ɓe. 26 Mor za ma kaara gŋ daŋ swah pee gin wo ɓǝǝra, coora coo tǝtǝl so jin ra. Ge joŋra tǝgbana fãa pǝ̃ǝ ma zahdǝǝ sǝŋ wala pǝ 'wah ne cok zyak sǝŋ mo nǝǝ ɓe moo rẽeni.
27 Ame tǝ kal ɓo mo kaa ɓo ɓe, me tǝ ɓǝ pǝ̃ǝ ga lal ɓo ne ɓǝ pii soo ɓo tǝkine kpãh ɓo mo tǝ joŋ tǝtǝl ɓe daŋ. 28 Amo ɓaŋ kpãh ne me, yii suu ɓo mo tǝ yii ɓǝ ah ge dai sok ɓe ɓe. Mor ahe, me ga dǝ kǝṽǝl ɓe gai mo fahvõo, me ga maa sǝgǝǝ ɓe gai mo zahe. Me ga joŋ mo pii soo ɓaŋ fahlii mai mo gee gŋ ge.
29 So Esaia faa nyi goŋ Ezekias: Fan mai a ga yea wo ɓo tǝgbana fan ma cuu fanne: Syiiɗah we ga re fan mai moo ciŋ suu ahe. Tǝ'nanki laŋ we ga re waa fan ahe. Amma ne syii patǝ sai ah we ga ruu fanne, we ga joŋ fagwahlle, we ga pea kpuu vin ka we re lee ahe. 30 Tǝcoŋ za morsǝ̃ǝ Yuda mai tǝtǝl ɓǝǝ mo ga yea sǝŋ, a ga yeara tǝgbana kpuu mai moo jwǝǝra sǝ̃ǝ ga sǝŋ pǝfuu, tǝtǝl ah sǝŋ ga lee syẽmme. 31 Za ki ga coŋ yaŋ Jerusalem tǝkine tǝwaa Sion, mor Dǝɓlii ma ne swah daŋ zyeɓ ɓǝ ah kan ɓo naiko.
32 Mor ahe, Dǝɓlii faa ɓǝ ɓo tǝ goŋ Asiria sye: Ka ga dan yaŋ mai ya, ka ga 'nǝǝ guu tǝ yaŋ ah ya, sooje ma ne bal ka ga gera gwari ne yaŋ ah ka ren yaŋ ah ya ta. 33 So Dǝɓlii Masǝŋ faa: Goŋ Asiria ga pii soo ɓaŋ fahlii mai mo gee gŋ ge kalle, ka gin dan yaŋ nyẽe ya. 34 So faa faɗa: Zye ga byak yaŋ maiko, zye ga ǝ̃ǝ yaŋ ahe, mor tǝɗii suu 'minni, tǝkine mor ɓǝ mai zye faa ɓo nyi dǝɓ yeɓ 'min David.
35 Ne suŋ ah pa pee ma coksǝŋ mai Dǝɓlii mo pee ge ik za zahjul sal Sirien 185.000. Ne cok za sǝr Yuda mo pǝ̃ǝra ne zah'nan pim, kwora ra daŋ wukra ɓo tǝ sǝr fiŋ. 36 Saŋkeriɓ goŋ Asiria ur gin zahjul sal pii soo kalle, ge kaa yaŋ Niniwe. 37 Comki ge tǝ juupel yaŋ masǝŋ ah Nisarok, wee ah Adrammelek ne Saresǝr ceera ko ne kafahe pǝ wulli. So ɗuura kal ge sǝr Ararat. Wel ah ma ɗii ne Esar-Haddon kaa goŋ pǝ cok ahe.
Ejekias ula kula rɔ Esai gə́ to njetegginta lé
Esa 37.1-71 Loo gə́ Ejekias oo taje neelé ndá yeḛ til kubuje ləa hao̰-hao̰ rəa’g, ya̰ ula kubu-kwa-ndòo rəa’g tɔɓəi ɔd aw ne mee kəi’g lə Njesigənea̰ tɔ. 2 Yeḛ ula Eliakim, mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə njékinjanéməsje gə́ tɔg d’unda mar deeje ləm tɔ ar dee d’ula kubu-kwa-ndòo ndá d’aw ne rɔ Esai, njetegginta gə́ to ŋgolə Amots lé ɓəi. 3 Deḛ d’ulá pana: Ejekias pa togə́bè pana: Mee ndɔ gə́ ɓogənè lé to ndɔ néurti ləm, gə ndɔ kwɔji síjeḛ kəmkàr ləma, gə ndɔ rɔkul gə́ boo ləm tɔ, mbata nai lam ba kar ŋganje teḛ mee ko̰ deeje’g ndá siŋga gə́ ka̰ koji dee ne a godo. 4 Banelə Njesigənea̰, Ala ləi a koo taje lai gə́ Rabsake pa gə́ ɓéeje gə́ to mbai gə́ Asiri ulá aree pa ula ne sul dɔ Ala gə́ Njesikəmba’g lé ya, banelə Njesigənea̰, Ala ləi a kar bo̰ nérea ɔs təa’g mbata taje lai gə́ yeḛ oo lé. Bèe ndá maji kari ra tamaji mbata ges dəwje ləa gə́ nai lé ya.
5 Kuraje gə́ mbai Ejekias ula dee lé d’aw rɔ Esai’g ya tɔ. 6 Ndá Esai ula dee pana: Aa ooje, ta gə́ seḭ a kulaje ɓée síje lé ɓa nee: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Maji kari ɓəl dɔ taje gə́ mbai gə́ Asiri ar kuraje ləa d’ula ne sul dɔm’d gə́ i oo lé el. 7 M’a gə kula ndil kára mée’g mba karee oo sorta kára ɓa yeḛ a tel kaw mee ɓee’g ləa ɓəi, tɔɓəi m’a kar dee tɔlee gə kiambas dan mee ɓee’g ləa ya tɔ.
Sa̰kɛrib tɔji dee jia tɔɓəi
Esa 37.8-13, 2SgI 32.178 Rabsake oo to gə́ mbai gə́ Asiri ḭ Lakis aw mba rɔ gə njé gə́ Libna ndá yeḛ aw iŋgá keneŋ. 9 Yen ɓa mbai gə́ Asiri lé oo sorta gə́ wɔji dɔ Tiraka, mbai gə́ Etiopi pana: Aa oo, yeḛ lé ɔr rɔ aw gə mba kaw rɔ səi. Togə́bè ɓa mbai gə́ Asiri lé tel ula njékaḭkulaje rɔ Ejekias’g gogo pana: 10 Seḭ a kulaje Ejekias, mbai gə́ Juda togə́bè pajena: Maji kar Ala ləi gə́ i ɔm məəi dəa’g ari ər ne kəm rɔi pa ne pana: Jerusalem a koso ji mbai gə́ Asiri el lé maji kari pa bèe el. 11 Aa oo, i gər né gə́ mbaije gə́ Asiri ra gə ɓeeje lai ləm, gə loo tuji gə́ deḛ tuji dee ləm tɔ ndá see i lé a teḛ keneŋ ya wa. 12 See Gosan, gə Saran, gə Resep, gə ŋgalə Edḛ gə́ d’isi Telasar gə́ bɔmje-je tuji dee lé magəje lə ginkoji dəwje neelé taa dɔ dee wa. 13 Mbai gə́ Amat, gə mbai gə́ Arpad, gə mbai lə ɓee-boo gə́ Separbayim, gə mbai gə́ Hena, gə Iba lé see d’əd ra wa.
Tamaji ra lə Ejekias
Esa 37.14-2014 Ejekias taa maktub gə́ ndaŋg lé ji njékaḭkulaje’g ndá yeḛ tura. Tɔɓəi yeḛ aw ne kəi lə Njesigənea̰ ndá yeḛ tudu ila no̰ Njesigənea̰’g 15 ra ne tamaji nee ar Njesigənea̰ pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje, i gə́ si dɔ kuraje gə́ dara gə́ ɓar dee Nékundaje gə́ dara! I nja kára ba kiao ɓa to Ala dɔ ɓeeko̰je’g lai gə́ dɔ naŋg nee ləm, i ɓa gə́ njekunda dara gə naŋg nee ləm tɔ . 16 Njesigənea̰, maji kari tuga mbii par gə́ rɔm’g oo ne ta ləm, Njesigənea̰ maji kari teḛ kəmi aa ne loo oo. Maji kari oo ta lə Sa̰kɛrib gə́ yeḛ ula ne Rabsake aree ula ne sul dɔi-i Ala gə́ Njesikəmba’g lé. 17 Tɔgərɔ ya, əi Njesigənea̰! mbaije gə́ Asiri tuji ginkoji dəwje gə raŋg ləm, gə ɓeeje lə dee na̰’d ya ləm tɔ. 18 D’ɔm magəje lə dee dan pər’g to mbata deḛ to Ala el nɛ to néje gə́ ji dəwje ɓa ra dee, to kag əsé mbal, yee ɓa deḛ tuji dee ne gə mbəa. 19 Ɓasinè, Njesigənea̰, Ala lə sí, ɔr sí ji Sa̰kɛrib’g gə mba kar ɓeeko̰je gə́ dɔ naŋg nee lai d’oo to gə́ i nja kára ba to Njesigənea̰!
Njesigənea̰ ilá keneŋ gə ndu Esai
Esa 37.21-3520 Yen ŋga Esai, ŋgolə Amots ula kula rɔ Ejekias’g pana: Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Neḛ n’oo tamaji gə́ i ra ta neḛ’g wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri lé ya. 21 Aa oo, ta gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dəa ɓa nee:
Ŋgoma̰də gə́ to ŋgon dené gə́ Sio̰
Ǝ̰jii bəḭ-bəḭ ləm, yeḛ kogo dɔi’g ləm tɔ,
Ŋgon dené gə́ Jerusalem
Tuga dəa jəgm-jəgm gooi’g kən tɔ.
22 See na̰ ɓa i tajee ila ne ndɔl dəa’g wa.
See na̰ ɓa i ndɔḭ ndui dəa’g ləm,
I teḛ kəmi bəsəsə dəa’g ləm wa.
Dɔm ma gə́ m’to Njerɔkunda lə Israɛlje lé ya wa.
23 Gə rəw gə́ rɔ njékaḭkulaje’g ləi lé
I ula ne sul dɔ Mbaidɔmbaije’g
Pa ne pana: Gə pusu-rɔje ləi gə́ dum tura lé
I tuga ne dɔ sém mbalje
Gə́ to mee Liba̰’g dana bab,
Kag-sɛdrəje ləa gə́ ŋgal d’unda mar deeje lé
I a tuga dee ləm,
Kag-siprɛsje ləa gə́ maji d’unda mar deeje kara
I a kaw saar teḛ dɔ sém dee’g ləma,
A kar kag-kɔr ləa gə́ ndər siŋ-siŋ lé
Tel to loo-kag-sɔ ləm tɔ,
24 I ula pana: Ma m’ur bwa-manje ndá m’ai manje gə́ dɔ ɓee’g,
Nɛ dabla gɔlm ndá a kar manje gə́ Ejiptə
Tudu ne kurum-kurum tɔ.
25 See néje gə́ teḛ lé
I oo to gə́ neḛ ɓa n’wa dɔ gɔl dee ləw ba ləm,
N’wɔji mee neḛ’g njaŋg kédé gə́ ləw lé ləm tɔ el wa.
Ɓasinè n’ar dee d’aw lée’g béréré,
Yee gə́ bèe ɓa n’ya̰ loo n’ari
Ar ɓee-booje gə́ siŋga dee to lé
Tel to d’asəna gə néje gə́ d’wa dee kugu dɔ na̰’d bèe.
26 Dəwje lə dee gə́ d’isi keneŋ lé
Siŋga dee godo ləm,
Ɓəl unda dee badə gaŋg dee ləma,
Rɔkul ra dee ləm tɔ,
Deḛ to d’asəna gə ləm mu gə́ mee ndɔ’g ləm,
Gə kamje gə́ idi lururu ləm,
To d’asəna gə ləm mu gə́ dɔ kəi’g ləma,
To d’asəna gə kó gə́ tudu gə́ lal kunda kuree bèe ləm tɔ.
27 Nɛ neḛ n’gər loo gə́ i si naŋg ləm,
Gə loo gə́ i teḛ raga əsé andə kəi ləma,
Gə loo gə́ məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ləm tɔ.
28 Mbata məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ya
Ar ta beelé ləi aw njal oso mbi neḛ’g tɔ.
Ndá n’a kula niŋga lə neḛ əmi’g ləm,
Gə kéŋgəlé lə neḛ tai’g ləm tɔ,
Tɔɓəi n’a kari tel gə rəw gə́ i ḭ keneŋ ree lé ya.
29 Maji kar né neelé to gə́ nétɔji: D’a sɔ kandə kó gə́ uba gə́ karee ba mee ləb gə́ nee, tɔɓəi kal gə́ njekorè gée gə́ raŋg ndá d’a sɔ da-kó ya ɓəi, nɛ ləb gə́ njekɔm’g munda ndá seḭ a dubuje kó ɓa seḭ a kinjaje ləm, seḭ a ndɔje nduúje ɓa a sɔje kandə dee ləm tɔ. 30 Ges gel-bɔje lə Juda gə́ d’a gə nai lé d’a tel kula ŋgira dee gə́ sigi naŋg mag-mag gogo gə d’a kandə gə ka̰ dee njim-njim gə́ tar tɔ. 31 Mbata ges dee gə́ nai lé d’a kunda loo mee ɓee gə́ Jerusalem teḛ ləm, deḛ gə́ d’aji lé d’a kḭ dɔ mbal gə́ Sio̰ ree ləm tɔ.
32 Gelee gə́ nee ɓa Njesigənea̰ pata nee njaŋg wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri pana: Yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g ləa nda̰ el ləm, yeḛ a kur ɓandaŋg ləa keneŋ el ləm, yeḛ a teḛ kaar nea̰’g gə dərje ləa el ləma, yeḛ a kuba dɔndalje gə mba kaw rɔ ne səa el ləm tɔ. 33 Yeḛ a tel gə rəw gə́ yeḛ ḭ keneŋ ree ne el ləm, yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g nee nda̰ el ləm tɔ, Njesigənea̰ ɓa pa bèe. 34 M’a kaḭ bada dɔ ɓee-boo’g neelé gə mba kajee ne mbata lə rim ma ləm, gə mbata lə kura ləm gə́ Dabid lé ləm tɔ.
Kaḭ lə Asirije gə kwəi lə Sa̰kɛrib
Esa 37.36-38, 2SgI 32.21-2235 Mee til’g neelé kura lə Njesigənea̰ teḛ loo-si Asirije’g ndá yeḛ kunda dəwje tɔl dee as tɔl-dɔg-loo-tɔl gə dɔ dee rɔ-jinaijoo-gir-dee-mi (185.000). Loo gə́ d’ḭta gə ndɔ ndá aa ooje, nin dəwje ɓa to rib-rib nee. 36 Yen ŋga Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé uba naŋg ḭ loo-siée’g tel aw si Ninibə gogo tɔ. 37 Nɛ ndɔ kára bèe loo gə́ yeḛ unda barmba mee kəi’g lə Nisrok gə́ to magə ləa ndá Adramelek gə Sareser gə́ to ŋganeeje tɔlee gə kiambas ndá d’aḭ d’aw d’isi Ararat tɔ. Tɔɓəi ŋgonee gə́ Esar-Hado̰ ɓa o̰ ɓee toree’g ya.
