Ɓǝ cuu Yesu tǝ waare
1 Ne cok Yesu mo kwo za naiko, yee ge tǝ waa ge kaa gŋ. So za syee mor ah gera wol ah gŋ. 2 Tǝŋ ne cuu ɓǝ nyi ra faa:
Ɓǝ ma'nyah lii ahe
(Lu 6:20-23)3 A pǝ'nyah wo za mai mo tǝra pǝ zahzyil ɓǝǝ rǝ pǝsyak pǝ tǝ'yakke, Goŋ Masǝŋ ma ɓǝǝr o.
4 A pǝ'nyah wo za mai mo tǝ swaara ɓǝ, mor Masǝŋ ga kǝǝ ra ba.
5 A pǝ'nyah wo za mai moo wonra suu, a ga rera sǝr mai Masǝŋ mo faa ɓǝ ah ɓo nyi ra.
6 A pǝ'nyah wo za mai koŋ ka syee tǝgbana Masǝŋ mo 'yah mo i ra ɓo pǝ zahzyil tǝgbana koŋ bii, Masǝŋ ga kǝ̃ǝ ra ne ko.
7 A pǝ'nyah wo za mai moo kwanra syak tǝ za ki, Masǝŋ ga kwo syak tǝ ɓǝǝ ta.
8 A pǝ'nyah wo za mai zahzyil ɓǝǝ mo pǝfãi, a ga kwora Masǝŋ.
9 A pǝ'nyah wo za mai moo 'yahra ka za mo yea wo ki jam, Masǝŋ ga ɗii ra ne wee ahe.
10 A pǝ'nyah wo za mai za moo cuura bone nyi ra mor a joŋra fan mai Masǝŋ mo 'yahe, Goŋ Masǝŋ ma ɓǝǝr o.
11 A pǝ'nyah wo ɓii ne cok za mo tǝ tǝǝra we, ne cuu bone nyi we, tǝkine gwah ber faa ɓǝɓe' camcam tǝ ɓii ne mor we ye za ɓe. 12 We laa pǝ'nyahre, we 'nyah suu, mor reba ɓii no coksǝŋ pǝ'manne. Mor foora mor profetoen mai mo kǝpel ɓii nai ta.
Tǝm tǝkine cokfãi
(Mk 9:50Lu 14:34-35)13 Awe tǝgbana tǝm wo sǝrri. Amma loŋ tǝm mo wuu ɓe, a so jin yea pǝloŋ ɗǝne? Ka gak joŋ fan ki yao, sai a rǝkra ga lalle, za syee tǝl ahe.
14 Awe tǝgbana cokfãi wo sǝrri. Yaŋ mai mo vuu ɓo tǝgee sǝŋ ka gak muŋ ya. 15 Dǝɓ ka kan wii nyi pitǝrla ka so ɓaŋ maa ga mor col a, amma dǝɓ ɓaŋ kan tǝ taabǝl ka sǝǝ cok nyi za yaŋ ah daŋ. 16 Nai ta, we soɓ cokfãi ɓii sǝǝ pel za daŋ, mor ka mo kwora yeɓ sãh mai we tǝ joŋni, ka mo so yiira Pa ɓii mai mo no sǝŋ.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓǝ lai
17 We lǝŋ sõone me ge ɓo ka syel ɓǝ lai Mosus tǝkine ɓǝ cuu profetoen ka. Me ge ɓo ka syel ɓǝ ah ya, amma me ge ɓo mor ka baa ɓǝ ahe. 18 Me tǝ faa goŋga nyi we, ne coksǝŋ ne sǝr moo ga nǝnni, koo ɓǝ ma pǝ ɓǝ lai biŋ laŋ ka coŋ ga lal a, amma a ga joŋ ga cok ah tǝɗe'. 19 Mor maiko, koo zune mo zyak ɓǝ lai mai gin gŋ biŋ, mo so cuu nyi za ki ka mo joŋra nai ta ɓe, a ga yea pǝlaŋ pǝ Goŋ Masǝŋ. Amma koo zune mo syee mor ɓǝ lai ahe, mo so cuu nyi za ki ka mo joŋra nai ta, a ga yea pǝyǝk pǝ Goŋ Masǝŋ. 20 Me faa nyi we njaŋ, goŋga ɓii mo kal mǝ za cuu ɓǝ lai tǝkine Farisien ya ɓe, we ka dan pǝ Goŋ Masǝŋ ya syaŋsyaŋ.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓaŋ kpãhe
21 We laa mo faara nyi za ɓii ma kǝpelle: Mo i wul ka, dǝɓ mo i wul ɓe, mo ŋgoŋra kiita tǝl ahe. 22 Amma ame, me tǝ faa nyi we, dǝɓ mo ɓaŋ kpãh tǝ naa pah ahe, a ga ŋgoŋra kiita tǝl ahe. Dǝɓ mo faa nyi naa pah ah amo lolle, mo gera pel za ma zyeɓ ɓǝ pǝ tai malii ne ki. Dǝɓ mo faa amo ye tǝgwĩi, a ga pǝ cok wii Gehenna. 23 Ne cok mo ge tǝ joŋ syiŋ pel Masǝŋ pǝ cok joŋ syiŋ ne fan joŋ syiŋ ɓo ɓe, fahfal ah mo so foo gŋ naa pa ɓo no ne ɓǝ tǝ ɓo, 24 mo soɓ fan joŋ syiŋ ɓo kan kah cok joŋ syiŋrĩ, mo ge zyeɓ ɓǝ nyẽe ne naa pa ɓo kǝpelle, ka mo pii soo ge joŋ syiŋ ɓo pel Masǝŋ ba.
25 Dǝɓ mo no ne ɓǝ tǝ ɓo mo tǝ ga ce mo cok kiita, we no ne ki tǝ fahlii ba ɓe, mo hǝǝ zyeɓ ɓǝ ah ne ki, mor ka mo ge soɓko mo jol lakaali, ka lakaali mo soɓ mo nyi pa byak zah daŋgai ka ɓoo mo ga daŋgai ka. 26 Me tǝ faa goŋga nyi mo, mo ge gŋ ɓe, mo ka pǝ̃ǝ ya sai mo soo belbel koo haɓ ah mai mo cuura ɓo mo laŋ, ka coŋ ya.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓǝ joŋ ɓǝǝre
27 We laa mo faa: Mo joŋ ɓǝǝ ka. 28 Amma ame, me faa nyi we, dǝɓ mo ẽe madǝwin ne cwaa ko ɓe, ka joŋ ɓǝǝ ne ki pǝ zahzyil ah vǝr ɓe. 29 Amma nahnǝn jokǝsãh ɓo mo tǝ kǝǝ mo ka lee pǝ faɓe' ɓe, mo nǝǝ ɓoo ge lalle. Pǝram fan suu ɓo vaŋno mo ɓeɓɓe, kal mai suu ɓo ne lii ah daŋ moo ga cok wii Gehenna ɓe. 30 Jokǝsãh ɓo mo tǝ kǝǝ mo ka lee pǝ faɓe' ɓe, mo ŋgoŋ ɓoo ge lalle. Pǝram fan suu ɓo vaŋno mo ɓeɓɓe, kal mai fan suu ɓo ne lii ah daŋ moo ga cok wii Gehenna ɓe.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ syel ŋwǝǝre
(Mt 19:9Mk 10:11-12Lu 16:18)31 Ɓǝ ah faa laŋ ta: Dǝɓ mo syel ki ne mawin ah ɓe, mo ŋwǝǝko ɗerewol syel ki ɓǝǝ nyi ko. 32 Amma ame, me faa nyi we, dǝɓ mo syel mawin ahe, so mawin ah mo ye ka ma joŋ ɓǝǝ ya ɓe, mo ge ɓaŋ wor ki kan ɓe, ka dǝɓ ah ye joŋ mawin ah ciŋ ma joŋ ɓǝǝ ɓo, dǝɓ mo so ɓaŋ mawin mai wor ah mo syel ɓo kan ɓe, ka joŋ ɓǝǝ ɓo ta.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ haa zahe
33 We laa mo faa nyi za man ma kǝpelle: Mo syel ɓǝ haa zah ɓo ka, amma mo joŋ fan mai mo haa zah ɓo tǝl ah pel Dǝɓlii ka joŋni. 34 Amma ame, me faa nyi we, we haa zah ka syaŋsyaŋ, we haa zah ne sǝŋ laŋ ka, mor cok ah cok kal Masǝŋ yo. 35 We haa ne sǝr laŋ ka, cok rǝk ɓal Masǝŋ yo, koo we haa ne Jerusalem laŋ ka, mor yaŋ Goŋ malii yo. 36 Mo haa zah ne tǝtǝl ɓo laŋ ka, mor mo ka gak joŋ rĩi vaŋno pǝfãi koo pǝfuu ya. 37 Mo faa ɓǝ vaŋno to sǝ: Oho, koo A'a. Mor ɓǝ faa mo kal tǝ mai ɓe, ka gee wo Satan ge.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ faŋ valle
(Lu 6:29-30)38 We laa mo faa: Nahnǝn vaŋno mo soo nahnǝn vaŋno, syel vaŋno mo soo syel vaŋno. 39 Amma ame, me faa nyi we, we faŋ val tǝ dǝɓ mai mo tǝ joŋ ɓǝɓe' wo ɓii ka. Dǝɓ mo i fǝn jokǝsãh nyi mo ɓe, mo fer ma jokǝlǝɓai kan nyi ta. 40 Dǝɓ mo tǝ kyeɓ ɓǝ ne mo ka ga cen mo ka wǝǝ ɗaŋsikki ɓo ɓe, mo soɓ ko ɓaŋ mbǝro sol ɓo ta. 41 Dǝɓ mo joŋ mo ne doole ka syee ne ki kilomeetǝr vaŋno ɓe, mo syee ne ki gwa. 42 Dǝɓ mo fii fan jol ɓo ɓe, mo nyi nyi ko, dǝɓ mo tǝ 'yah val fan ki jol ɓo ɓe, mo jiŋ nyi ka.
We 'yah za syiŋ ɓiiri
(Lu 6:27-28Lu 32-36)43 We laa mo faa: Mo 'yah bai ɓo ra, amma mo syiŋ za syiŋ ɓo. 44 Amma ame, me faa nyi we, we 'yah za syiŋ ɓiiri, we juupel mor za mai mo tǝ cuura bone nyi we, 45 mor ka we ciŋ wee Pa ɓii mai mo no sǝŋ. Mor a soɓ com coo gin tǝ za maɓe' ne za masãh daŋ, a soɓ bam tan gin nyi za ma joŋ ɓǝ sãh ne za ma joŋ ɓǝɓe' daŋ. 46 We tǝ 'yah za mai moo 'yahra we to ɓe, we ga lwaa reba fẽe ne ne? Za sǝǝ fan ka joŋra nai ta ya ne? 47 We tǝ haozah wo bai ɓii ra to ɓe, ka we joŋ ɓǝ lii ɓo ne? Za bai iŋ ka joŋra nai wah ya ne? 48 We yea bai ɓǝɓe' tǝgbana Pa ɓii mai mo no sǝŋ mo bai ɓǝɓe'.
Ta gə́ Jeju ndoo koso-dəwje dɔ mbal’g lé
1 Loo gə́ koso-dəwje gə́ bula digi-digi d’isi d’aw gə́ rəa’g ndá yeḛ uba dɔ mbal aw tar. Loo gə́ yeḛ si naŋg mba̰ ndá njékwakiláje ree pər gə́ rəa’g tɔ.Jeju si dɔ mbal’g ndoo koso-dəwje ta (5.1) 2 Yeḛ teḛ təa ŋgo un ta ndoo dee ne né pana:
Rɔlel gə́ to gə no̰ lé
Lug 6.20-233 Deḛ gə́ d’ula dɔ dee lé rɔ dee lel dee,
Mbata ɓeeko̰ gə́ dara to ka̰ dee-deḛ ya.
4 Deḛ gə́ d’isi dan kəmndooyoo’g lé rɔ dee lel dee,
Mbata d’a gɔl meḛ dee ɓəi .
5 Deḛ gə́ d’aw yururu lé rɔ dee lel dee,
Mbata d’a kiŋga dɔ naŋg gə́ nékwanduba lə dee ya .
6 Deḛ gə́ mal ra né gə́ gə dɔ najee ra dee asəna gə kṵdaman gə́ tɔl dee əsé ɓoo gə́ ra dee lé rɔ dee lel dee,
Mbata meḛ dee a ndan tub-tub ɓəi .
7 Deḛ gə́ d’oo kəmtondoo lə mar deeje lé rɔ dee lel dee,
Mbata d’a koo kəmtondoo lə dee-deḛ tɔ.
8 Deḛ gə́ meḛ dee àr raŋg-raŋg lé rɔ dee lel dee,
Mbata d’a koo Ala gə kəm dee nda̰-nda̰ ya .
9 Deḛ gə́ gɔl mar deeje d’ɔm dee na̰’d lé rɔ dee lel dee,
Mbata d’a ɓar dee ŋgan-Alaje.
10 Deḛ gə́ mar deeje d’ula kəm dee ndòo mbata néra dee gə́ to gə dɔ najee lé rɔ dee lel dee,
Mbata ɓeeko̰ gə́ dara to ka̰ dee-deḛ ya .
11 Seḭje kara loo gə́ d’a ra sə sí néurti ləm, d’a kula kəm sí ndòo ləma, d’a gaŋgtaje gə́ gə ria-ria kɔm ta sí’g ləm tɔ gə mbam-ma lé ndá arje rɔ sí lel sí ya . 12 Ndaje meḛ sí kaḭ-kaḭ ləm, alje rɔ sí ləm tɔ mbata seḭ a kiŋgaje némeekila lə sí gə́ to dara ɓəi. Mbata njéteggintaje lé d’ula kəm dee ndòo bèe ya ɓa seḭ oreeje goo dee ɓəi .
Seḭ toje kad gə néndogo lə naŋg nee
Mar 9.50, Lug 14.34-3513 Seḭ toje kad gə́ dɔ naŋg nee. Nɛ ɓó lé kad gə́ rii lé tel rii el ndá see ɗi ɓa d’a ra ne karee tel rii gogo ɓəi wa. Yee neelé maji sané kɔ kar dəwje njaa dɔ’g ɓó kəm ra ne né el ŋga .
14 Seḭ toje néndogó gə́ dɔ naŋg nee. Ɓee-boo gə́ to dɔ mbal’g lé see loo-kiya-rəa to ra wa . 15 Néndogó kara d’ɔs pər keneŋ mba dəb ŋgo dɔ’g el nɛ d’ula kagee’g tar d’aree ndogó ne mee kəi’g jol-jol mba kar dəwje lai d’oo ne loo . 16 Maji kar néndogó lə sí kara ndogó kəm dəwje’g jol-jol. Bèe ɓa d’a koo néra maji lə sí ndá d’a kula ne rɔnduba dɔ Bɔ síje gə́ si dara lé ya .
Ta ndoo gə́ wɔji dɔ godndu
17 See seḭ ə̰jije meḛ sí’g pajena: Ma m’ree gə mba kudu dɔ godndu əsé gə dɔ ta lə njéteggintaje lé maji kar sí ə̰jije togə́bè el. Ma lé m’ree mba ra karee aw lée’g béréré ɓa. 18 Ma m’ula sí təsərə, dara gə naŋg nee d’a dəs wuduru mba̰ ɓa godndu lé a kudu ɓəi, néje gə́ tḛ́-tḛ́ gə́ tɔs dɔ kandə ta gə́ tḭja keneŋ lé a tuji gə mḭdé el saar kar dəa ɔr njal . 19 Yeḛ gə́ al dɔ godndu gə́ tḛ́-tḛ́ bèe, əsé ndoo mareeje gə mba ra togə́bè kara debee neelé d’a kée gə́ dəw gə́ əḭ el ɓeeko̰ gə́ dara ya. Nɛ dəw gə́ aa dɔ godndu neelé kər-kər ləm, gə ndoo mareeje gə mba kar dee ra togə́bè ləm tɔ ndá debee neelé d’a riba dəa təsərə gə́ dəw gə́ boo ɓeeko̰ gə́ dara lé tɔ. 20 Ma m’ula sí təsərə, ɓó lé meekarabasur lə sí a kunda ka̰ njéndaji-maktubje gə ka̰ Parisiḛje el ndá seḭ a kulaje dɔ sí ɓeeko̰ gə́ dara lé wɔr el.
Ta ndoo gə́ wɔji dɔ oŋg
21 Seḭ ooje ta gə́ d’ula ka síje gə́ ləw pana: I a tɔl dəw el. Yeḛ gə́ tɔl dəw ndá d’a koso səa loo-gaŋg-rəwta’g . 22 Nɛ ma nja m’ula sí woḭ, nana ɓa gə́ ra meeko̰ dɔ ŋgokea̰’g ndá d’a koso səa loo-gaŋg-rəwta’g ya. Yeḛ gə́ taji ŋgokea̰ ɓaree mbə lé ndá d’a koso səa loo-gaŋg-rəwta lə Jibje. Yeḛ gə́ ɓar ŋgokea̰ kɔr ndá pər gehene’g ɓa gə́ bo̰ nérea gə́ a kɔs təa’g. 23 Bèe ndá loo gə́ i ree gə nékar-Ala ləi no̰ loo-nékinjaməs’g ɓa i la̰ji ta teḛ ne dɔ né gə́ ŋgokɔḭ aw ne səi gə ta 24 ndá maji kari ya̰ nékar-Ala ləi no̰ loo-nékinjaməs’g ɔd aw iŋga ŋgokɔḭ ɓó gə ɔmje səa na̰’d yəg ɓa tel ree un nékar-Ala ləi lé ar Ala ɓəi.
25 Maji kari ɔs rɔi ɓad mba kaw kar sí-seḭ gə njeta ləi ɔmje na̰’d yəg ɓa nà loo gə́ seḭ səa naije rəbə ɓəi lé banelə yeḛ a koso səi ta njegaŋ-rəwta’g ləm, njegaŋ-rəwta a koso səi ta njekaa dɔ daŋgai’g ləma, d’a kilai daŋgai’g ndəd ləm tɔ. 26 Ma m’ulai təsərə, lée neelé i a nai keneŋ saar njena a kuga gira ɓaŋgee ŋgər-ŋgər karee godo.
Ta ndoo gə́ wɔji dɔ mɔdkaiya
27 Seḭ ooje ta gə́ deḛ pa kédé pana: I a ndal mɔdkaiya el . 28 Nɛ ma nja m’ula sí, nana ɓa gə́ aa dené gə kəmnda ilá pad ndá mée ndalee jəgm mba̰. 29 Ɓó lé kəmi gə́ dɔkɔl a gə kɔdi loo-kaiya’g ndá ɔs wɔgədɔ ɔr unda piriŋ ilá kɔ mbata kar dəb rɔi tuji kára, maji yaa̰ unda kar dee d’uri gehene’g tuma̰ gə kubururɔi bura . 30 Ɓó lé jikɔli a kɔdi loo-kaiya’g ndá inja gaŋg unda piriŋ ila kɔ mbata kar dəb rɔi tuji kára, maji yaa̰ unda kar dee d’uri gehene gə kubururɔi bura .
31 Ləw ɓa d’ula sí pana: Ɓó lé dəw tuba dené ləa ndá maji karee ar dené ləa lé maktub tḭ-na̰ ɓa yeḛ a kaw ɓəi . 32 Nɛ ma nja m’ula sí, nana ɓa gə́ mbad dené ləa gə́ to kaiya-dené el ɓəi ndá yeḛ nja ɔdee loo-kaiya’g. Tɔɓəi diŋgam gə́ taa dené gə́ maree mbadee lé kara ta mɔdkaiya wa dəa tɔ .
Ta ndoo gə́ wɔji dɔ ndu manrɔ gə rɔkubu
Mat 19.9, Mar 10.11-12, Lug 16.1833 Tɔɓəi seḭ ooje ta gə́ deḛ ndoo sí ləw pana: Seḭ a kubuje rɔ sí gə sḭ el nɛ manrɔ gə́ i a man ne rɔi kar Mbaidɔmbaije lé ndá i a karee ya . 34 Nɛ ma nja m’ula sí, maji kar dəw ubu rəa pai el. I a kubu rɔi gə dara el mbata dara lé to kalimbai lə Ala ya . 35 I a kubu rɔi gə dɔ naŋg nee el mbata dɔ naŋg neelé to nétura-gɔl-kɔm lə Ala tɔ. I a kubu rɔi gə ri Jerusalem el, mbata Jerusalem lé to ɓee-boo lə mbai gə́ boi . 36 Maji kari wa dɔi ubu ne rɔi el mbata i askəm kar yiŋga dɔi kára tel ndul əsé gə ndá gə dɔrɔi el tɔ. 37 Maji kar i pata: Tɔgərɔ ndá tɔgərɔ ya, ɓó wah! ndá wah! ya tɔ. Ɓó lé ta gə́ raŋg gə́ i a kila keneŋ ndá a to ta gə́ ḭ ta njekərgoso’g.
Néndoo gə́ wɔji dɔ dalba̰
Lug 6.29-3038 Ləw ɓa deḛ ndoo sí pana: Kəm ndá tor kəm’g ləm, ŋgaŋ ndá tor ŋgaŋ ləm tɔ . 39 Nɛ ma nja m’ula sí, ɔsje njemeeyèr rəw el. Ta gə́ kɔl ɓa nee: Ɓó lé mari unda mbɔri gə́ dɔkɔl ndá tel mbɔri gə́ dɔgel ila aree unda tɔ. 40 Ɓó lé dəw aw səgi mba taa kubu gə́ kaari’g ndá un kubu ləi gə́ boi yul unda dɔ’g aree tɔ. 41 Ɓó lé dəw buguri gə mba kari aw səa kuruloo kára ndá i a kaw səa kuruloo joo. 42 Yeḛ gə́ kwɔii né ndá aree ɓó ɔgee el. Yeḛ gə́ ndigi tonai lar əsé ndimai né ləi kara tel giri ila aree el tɔ.
Undaje njéba̰je lə sí dan kəm sí’g
Lug 6.27-28Lug 32-3643 Seḭ ooje ta gə́ deḛ pa ləw pana: Seḭ a kundaje marije dan kəm sí’g nɛ njéba̰je lə sí lé seḭ a kwa deeje gə meḛ sí . 44 Nɛ ma nja m’ula sí, undaje njéba̰je lə sí dan kəm sí’g ləm, tɔrje ndu sí dɔ deḛ gə́ d’ɔr sə sí ləm, raje meemaji gə deḛ gə́ d’wa sí gə meḛ dee ləma, raje tamaji mbata lə deḛ gə́ d’ula kəm sí ndòo ləm tɔ. 45 Yen ɓa seḭ a toje ne ŋgan Bɔ síje gə́ si dara lé, mbata yeḛ ar kàr ləa uba dɔ njémeeyèrje’g gə dɔ njémeemajije’g ləm, yeḛ ar ndi ər dɔ njéra né gə́ gə dɔ najee-je gə dɔ njéra né gə́ gə dɔ najee-elje ləm tɔ. 46 Ɓó lé deḛ gə́ d’unda sí dan kəm dee’g ɓa seḭ unda deeje dan kəm sí’g ndá seḭ undaje rɔ sí keneŋ gə́ kunda ɓó to néra gə́ gəd el. See njétaa négədɓeje lé d’unda dəwje dan kəm dee’g togə́bè el wa. 47 Ɓó lé ŋgako̰ síje ya gə kar dee ba ɓa seḭ ra deeje lapia ndá see to néra gə́ al dɔ loo mba̰ ɓa nee wa. See njépole-magəje kara ra togə́bè el wa. 48 Maji kar sí toje njémaji kɔrnjoroŋje to gə́ Bɔ síje gə́ si tar to ne njemaji kɔrnjoroŋ bèe tɔ .
