Wul Samuel
1 Samuel wuu, za Israel daŋ taira yeyee wul ahe. Ciira ko yaŋ ah Rama.
David ne Abigail
So fahfal ah David ur kal ge kǝsyicok Paran. 2 Dǝɓ ki no Maon, joŋ ah daŋ a Karmel, dǝɓ ah, a pǝkǝ̃ǝ pǝlli. A ne pǝsǝ̃ǝ ujenere sai, sǝgwii ujenere. Tǝ saŋ syiŋ pǝsǝ̃ǝ ah Karmel. 3 A ɗii dǝɓ ah ne Nabal, mawin ah ɗii ne Abigail, mawin ah ne tǝtǝlli, so a pǝsãh ta. Amma wor ah dǝɓ gaɓ yo, yeɓ ah daŋ pǝɓe', ako ye ban Kaleɓ. 4 David laa ɓǝ ah ge kǝsyicokki, aa Nabal tǝ saŋ syiŋ gwii ahe. 5 Pee tǝbanna maswah ah jemma faa nyi ra: We ge Karmel wo Nabal, we haozah wol ah ne cuu tǝɗii ɓe. 6 We faa nyi ko sye, me haozah wol ahe, Masǝŋ mo soɓ ko ne yaŋ ah tǝkine fan ah daŋ jam. 7 Zǝzǝ̃ǝko me laa mo tǝ saŋ syiŋ gwii, so za kǝpii fan ɓo laŋ yeara wo ɓuuru, ru joŋ ɓǝɓe' wo ɓǝǝr a. Ne cok mai ara mo Karmel fan ɓǝǝ muŋ vaŋno ya. 8 Mo fii ra ɗao, a keera ɓǝ ah nyi mo, mor mai mo joŋ gboŋgboŋ wo za nyẽe sa, mor ru ge dai ɓo ne pejii, oseni koo fẽene daŋ mo no jol ɓo mo nyi nyi za yeɓ ɓo rai ne we ɓo David sa.
9 Tǝbanna David ge daira wo Nabal, ge faara ɓǝ ah daŋ pǝ tǝɗii David, so kaara 'wa 'wa. 10 Amma Nabal zyii zah za David faa: David ko zu ye ne? We Isai ko zu ye ne? Zǝzǝ̃ǝ byak pǝlli tǝ ɗuura soɓ za ɓǝǝra. 11 Ka me ɓaŋ gur farel ɓe, bii zwan ɓe ne nǝǝ mai me ŋgoŋ ɓo mor za saŋ syiŋ gwii ɓe ka nyi za mai me tǝ cok gin ɓǝǝ laŋ ya ne?
12 Za David pii soora tǝ ɓal ɓǝǝ ge faara ɓǝ ah daŋ nyi ko. 13 David faa nyi zan ahe: Koo zune daŋ mo ɓaŋ kafahe ah ɓoo. So koo zune daŋ ɓoo kafahe ahe. David laŋ ɓaŋ kafahe ah ɓoo ta. Za mai mo urra mor David ara temere nai, za temere gwa haira wo fanne.
14 Amma dǝɓ yeɓ Nabal vaŋno kal ge wo Abigail mawin Nabal faa: Mo ẽe ɗǝ, David pee za daga cokki ge haozah wo dǝɓlii ɓuuru, amma ako ɓaŋ kpãh ne ra. 15 So zai laŋ joŋra ru pǝsãh no cam, joŋra ɓǝɓe' wo ɓuur a syaŋsyaŋ. Ne cok mai ru no ne ra tǝnyiŋ, fan ki muŋ jol ɓuur a. 16 Ne cok ru tǝ pii fanne, ara wo ɓuu tǝgbana ɓaale suŋ ne com daŋ. 17 Amma zǝzǝ̃ǝko mo foo ɓǝ fan mai moo ga joŋ, mor ɓeɓ ga ge tǝ dǝɓlii ɓuu ne za yaŋ ah daŋ. Ako laŋ dǝɓ ɓe' yo, dǝɓ ka gak faa ɓǝ ne ki ya.
18 Ne pel gwari Abigail woo zahtǝfah wol temere gwa, dah bii lee kpuu vin gwa, pǝsǝ̃ǝ ma zyezyeɓ mor ren dappe, sor ma rǝraa tahsah jemma tǝ rǝŋ, woo lee kpuu vin mayak nǝn baa sak vaŋno, ne paŋgasso wuu magǝgǝr temere gwa, so woo ge tǝ korro. 19 Faa nyi za yeɓ ahe: We ɗah syee ge pelle, me no tǝ ga fahfal ɓiiri. Amma Abigail faa ɓǝ ah nyi wor ah ya.
20 Yee tǝ korro ahe, tǝ ɗǝr ga ɓal waa tǝ fahlii mai mo rii ɓo rii. David ne zan ah ge ɓyaŋra ki ne ki, ge zyaŋ tǝ ɓǝǝra. 21 Amma David faa kǝnah ɓo: Fan mai dǝɓ nyẽe mo no ne lal daŋ, me byak ɓo tǝkolle, koo fan ah daŋ vaŋno laŋ muŋ ya, ɓǝ sãh mai me joŋ ɓo wol ah so soo ne ɓǝɓe'! 22 Dǝɓlii mo joŋ nai ne pa syiŋ ɓe, ka mo so joŋko kal tǝ mai ta, ka me soɓ fan ah zah'nan mo cee tǝl ah ka mo yeako, koo ne we pǝwor vaŋno ɓe ko!
23 Ne cok Abigail mo kwo David, ɗǝr gin tǝ korro ah gwari ɗǝŋ tǝtǝl pel David kea ge sǝŋ, 24 so lee ge mor ɓal David, faa: Ɓǝɓe' ah tǝtǝl ɓe, oseni mo soɓ mabyak ɓo faa ɓǝ nyi mo ɗao dǝɓlii ɓe, mo laa ɓǝ faa mabyak ɓo ɗao. 25 Oseni dǝɓlii ɓe, mo ɓaŋ syiŋ ɓǝ dǝɓ ɓe' mai ka, Nabal, mor a joŋ fan na ɗii ahe, ɗii ah ye Nabal, a pǝ tǝgwĩi. Ame mabyak ɓo me kwo za yeɓ dǝɓlii ɓe mo peera ge ya. 26 Zǝzǝ̃ǝko dǝɓlii ɓe, tǝgbana Dǝɓlii mo no sǝŋ, so tǝtǝl ɓo mo no sǝŋ ta, Dǝɓlii ye cak mo ne ɗuu syim ka mo faŋ val ne jol ɓo ka. Ka za syiŋ ɓo ne za ma kyeɓra dǝɓlii ɓe ne ɓǝɓe' mo yeara tǝgbana Nabal. 27 Fan mai mabyak ɓo mo ge ɓo dǝɓlii ah ne ko, me nyi ɓo nyi za mor dǝɓlii ɓe. 28 Oseni mo rõm ɓǝɓe' mabyak ɓo. Dǝɓlii ga soɓ yaŋ dǝɓlii ɓe yea ga lii, mor dǝɓlii ɓe tǝ ruu sal Masǝŋ, zah'nan ɓo wo sǝr daŋ dǝɓ ka lwaa ɓǝɓe' wo ɓo ya. 29 Koo zune mo ur ka foo mor ɓo ne ɓǝ ka in mo pǝ wul ɓe, Masǝŋ Dǝɓlii ɓo ga byak mo. Amma Dǝɓlii ga 'nǝǝ cee za syiŋ ɓo ga lal tǝgbana dǝɓ moo 'nǝǝ fan ne garviŋ. 30 Ne cok mai Dǝɓlii mo ga joŋ ɓǝ 'nyah wo dǝɓlii ɓe tǝgbana mo faa ɓo kal ɓo, ka ga kan goŋ ne mo tǝ Israel, 31 dǝɓlii ɓe ka ga ɗii marvǝǝ, wala swaa ɓǝ pǝ zahzyil ka tǝǝ suu ah mor ɗuu syim ɓo tǝkol tǝkine faŋ val ne suu ah ya. Dǝɓlii mo ge joŋ ɓǝ 'nyah wo ɓo nai ɓe, mo foo ɓǝ mabyak ɓo.
32 David faa nyi Abigail: Osoko wo Dǝɓlii Masǝŋ Israel mo pee mo ge zyaŋ ne me tǝ'nahko. 33 Osoko mor yella ɓo, so osoko ɓo mor mo cak me ne ɗuu syim tǝ'nah bai faŋ val ne suu ɓe. 34 'Manna Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo cak me bai joŋ ɓǝɓe' a ne cee. Mo hǝǝ ge zyaŋ kǝnah ne me ya ɓe, ŋhaa zah'nan moo gin cee, koo fan ki ka coŋ jol Nabal ya. 35 David nyiŋ fan mai Abigail mo ge nyi ne ko, faa nyi ko: Mo ge yaŋ ɓo jam o, me laa ɓǝ ɓo ɓe, me kwo syak tǝ ɓo ɓe ta.
36 Abigail pii soo ge wo Nabal, ge lwaa ko tǝ joŋ fĩi yaŋ ah tǝgbana fĩi mai goŋ moo joŋni. Tǝ laa pǝ'nyah pǝ zahzyil ahe, mor tǝtǝl kiŋ ɓo ne yim pǝlli, mor ah Abigail faa ɓǝ ki nyi Nabal koo biŋ ya ŋhaa zah'nan ceeni. 37 So zah'nan mo cee o, yim tahn gin tǝ Nabal, mawin ah kee ɓǝ mai mo joŋ nyi ko. Zahzyil ah wǝ ɓatɓat, so ge tǝgbana tǝsalle. 38 Fahfal ah zah'nan pǝ̃ǝ kal jemma, Dǝɓlii ge i Nabal pǝ wulli.
39 Ne cok David mo laa ɓǝ wul Nabal, faa: Osoko wo Dǝɓlii mo ŋgoŋ kiita ne wǝǝ me jol swãa Nabal, cak dǝɓ yeɓ ah ne joŋ ɓǝɓe'. Mor Dǝɓlii jin ɓǝɓe' Nabal ge ɓo tǝl ahe.
So David pepee ge kyeɓ Abigail mor ka ɓaŋ ko kanne. 40 Za yeɓ David gera wo Abigail Karmel faara nyi ko: David pee ru ge wo ɓo ka ɓaŋ mo nyi ko. 41 Abigail ur ɗǝŋ tǝtǝl ge sǝŋ faa: Mabyak ɓo ye fan vãh ɓal za yeɓ dǝɓlii ɓe. 42 Abigail hǝǝ yee korro ne pel gwari, wee ŋwǝǝ ma joŋ yeɓ mor ah dappe kalra ne ki. Syeera ge mor za yeɓ David. Abigail ge kan ko.
43 Ka kǝpel ah David ɓaŋ Akinoam ma yaŋ Jezereel kan ɓe, so ara gwa daŋ ciŋra ŋwǝǝ ahe. 44 Ka ne cok ah Saul ɓaŋ mǝlaŋ ah Mikal mawin David nyi Palti we Lais ma yaŋ Gallim kan ɓe.
Nabal mbad la gə Dabid
1 Samel lé wəi, ndá Israɛlje lai mbo̰ dɔ na̰ no̰ yée ləm, dubee ɓee kojee’g Rama ləm tɔ. Togə́bè ɓa Dabid ḭ aw dɔdilaloo gə́ Paran.
2 Dəw kára bèe gə́ to bao si Maon, ar némajije ləa to Karmel tɔ. Yeḛ neelé badje ləa d’aḭ tɔl-dɔg-loo-munda (3.000) ləm, ko̰ bya̰je ləa tɔl-dɔg (1.000) ləm tɔ. Yeḛ aw si Karmel mba tḭja bḭ badje ləa. 3 Ri dəw neelé lə Nabal ŋga ri dené ləa ɓa lə Abigayil. Yeḛ neelé to dené gə́ kəmee àr ləm, ma̰də yaa̰ ləm tɔ nɛ ŋgabee lé to dəw gə́ kədərə yaa̰ ləm, to njemeeyèr dɔ néreaje’g ləm tɔ. Yeḛ to gə́ gel bɔ’g lə Kaleb.
4 Loo gə́ Dabid si dɔdilaloo’g lé yeḛ oo ta lə Nabal gə́ si tḭja bḭ badje ləa tɔ. 5 Dabid ula basaje dɔg rəa’g ula dee pana: Awje Karmel rɔ Nabal’g. Reaje lapia gə rim 6 ndá uláje togə́bè pajena: Maji kar meekulɔm nai səi loo si kəmba’g ləi ləm, maji kar meekulɔm nai gə njémeekəije ləi gə néje ləi lai ləm tɔ. 7 Ɓasinè ma m’oo to gə́ njékḭja bḭ badje ləi d’isi rɔi’gən ya. Nɛ njékulbadje ləi d’isi sə síjeḛ nee ndá jeḛ n’ra sə dee némajel kára kara el ləm, né lə dee kára kara tuji looje lai gə́ d’isi ne Karmel lé el ləm tɔ. 8 Dəji kuraje ləi ndá d’a kulai ya. Maji kar basaje neelé taa kəmi rəgm ya, mbata jeḛ n’reeje mee ndɔ rɔlel’g ya. M’ra ndòo rɔi’g gə mba kar lé né gə́ ban-ban ya gə́ to meḛ jii’g ndá kara ar kuraje ləi gə ŋgoni Dabid ya.
9 Loo gə́ basaje lə Dabid lé ree ndá deḛ ndaji taje nee lai d’ar Nabal gə ri Dabid. Tɔɓəi deḛ tel d’isi ɗəŋ. 10 Nabal tel ila kuraje’g lə Dabid lé pana: See Dabid ɓa gə́ nawa. See na̰ ɓa to ŋgolə Isai wa. Ɓasinè kuraje bula d’ḭ rɔ ɓée deeje’g d’aḭ. 11 Ŋga see m’a kar muru ləm, gə mán ləma, gə daje ləm gə́ m’tɔl dee mbata njékḭja bḭ badje ləm tɔ kar dəwje gə́ m’gər loo kḭ dee el wa.
12 Basaje lə Dabid lé tel dɔ gɔl dee d’un rəw lə dee ndá deḛ teḛ rəa’g d’ulá taje neelé lai tɔ. 13 Yen ŋga Dabid ula basaje ləa lé pana: Maji kar nana kara tɔ kiambas ləa rḛgee’g rḛgee’g!
Deḛ tɔ kiambas lə dee reŋ dee’g reŋ dee’g. Dabid kara tɔ kiambas ləa ya tɔ ndá njérɔje tɔl-sɔ (400) jén ɓa d’un gée. Ges dee nai tɔl-joo (200) ta nékodoje’g tɔ.
Abigayil ree la gə Dabid
14 Kura kára mbuna kuraje’g lə Nabal ree ula Abigayil, dené lə Nabal lé pana: Aa oo, Dabid ula njékaḭkulaje ar dee d’ḭ dɔdilaloo’g ree mba ra mbai lə sí lapia ndá yeḛ al ur dɔ dee’g gə ta gə́ majel. 15 Nɛ dəwje neelé ra sə sí maji yaa̰ ɓó deḛ ra sə sí né gə́ majel kára kara el ləm, né lə sí kára kara tuji el ləm tɔ gə ndɔje lai gə́ jeḛ naije ne sə dee mee wala’g lé. 16 Deḛ lé loondul’g ləm gə dan kàrá ləm lé d’ila rɔ dee ndògo mbata lə sí gə ndɔje lai loo gə́ jeḛ j’isije ne sə dee j’ulje ne koso-nékulje lé. 17 Ɓasinè, maji kari ə̰ji maji oo né gə́ kəm kari ra mbata tuji lə ɓée síje gə njémeekəije ləa lai lé to né gə́ d’wa dɔ gɔlee mba̰ nɛ yeḛ lé to njemeeyèr gə́ dəw oo loo kulá ta el.
18 Léegəneeya Abigayil odo pil muru tɔl-joo (200) ləm, gə mán-nduú as ɓɔl-ndar joo ləm, gə badje mi gə́ nuŋga dɔ pər’g mba̰ ləm, gə kandə kó gə́ ndao as mee ŋgo-kwɔji-né mi ləm, gə kandə nduú gə́ tudu as kulee tɔl (100) ləma, gə mbə gə́ kila gə kandə kodé gə́ tudu as tɔl-joo (200) ləm tɔ. Yeḛ tɔ dee dɔ mulayḛ̀je-je’g 19 ndá yeḛ ula kuraje ləa pana: Ɔdje nɔm’g kédé ndá m’a korè goo sí.
Nɛ yeḛ ula ŋgabeeje Nabal taree el. 20 Yeḛ uba mulayḛ̀je ndá un rəw gə́ kàr mbal’g aw ar mbal on dəa. Nɛ aa oo, Dabid gə njérɔje ləa ree d’wɔji dəa njoroŋ ndá yeḛ iŋga dee tɔ.
21 Dabid lé pa kédé pana: Tɔgərɔ néje lə dəw nee gə́ ma m’ŋgəm dee dɔdilaloo’g m’ar né kára kara tuji el lé tel to né gə́ kari ba. Nɛ yeḛ ra səm majel tor maji gə́ ma m’ra səa’g. 22 Ɓó lé m’ya̰ dəw lə Nabal əsé né gə́ rara gə́ to kea̰ m’ar loo àr dɔ’g ndá maji kar Ala ra səm-ma Dabid, kura ləa lé nédɔkudu ya.
23 Loo gə́ Abigayil oo Dabid ndá yeḛ ḭ gə tɔgee dɔ mulayḛ̀je’g ləa ur naŋg unda barmba dəb kəmee naŋg no̰ Dabid’g. 24 Tɔɓəi yeḛ oso gel gɔlee’g pana: Mbai ləm, majel lé wa dɔm-ma ya! Nɛ ya̰ loo ar kura ləi gə́ dené ulai ta ləm, oo ta lə kura ləi gə́ dené ləm tɔ. 25 Maji kar mbai ləm unda mee dɔ Nabal mbə-dəw’g neelé el mbata yeḛ to to gə́ ria bèe. Nabal ɓa gə́ ria ndá yeḛ lé néra mbə ɓa uru kəi mée’g. Ma kura ləi gə́ dené lé m’oo basaje gə́ mbai ləm ula dee lé el. 26 Ɓasinè mbai ləm, tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ si kəmba ləm, i kara si kəmba ya ləm tɔ ndá to Njesigənea̰ ɓa wa jii ɔgi ne dɔ kila məs’g ya. Bèe ndá maji kar njéba̰je ləi gə deḛ gə́ saŋg loo ra majel gə mbai ləm lé tel to to gə́ Nabal bèe ya tɔ. 27 Mbai ləm, maji kari taa né gə́ kura ləi gə́ dené ree ne ari lé ləm, maji kar dee kai dəwje gə́ d’aw goo mbai’g ləm lé ləm tɔ. 28 M’ra ndòo rɔi’g, ar məəi oso lemsé dɔ néra gə́ majel’g lə kura ləi gə́ dené mbata Njesigənea̰ a kar kəi lə mbai ləm kiriŋ naŋg kiriŋ-kiriŋ ya. Ar məəi oso lemsé ya mbata i mbai ləm tɔ njekɔs gel rɔje lə Njesigənea̰ ndá dəw a kiŋga néra gə́ majel məəi’g nda̰ el. 29 Ɓó lé dəw kára ḭ tuba gooi gə mba tɔli ndá Ala ləi gə́ Njesigənea̰ a kulai pḛ́ rəa’g mbuna njésikəmbaje’g nɛ njéba̰je ləi ɓa yeḛ a kila dee əw to gə́ dəw ila ne né gə yɔroŋ-dooje bèe. 30 Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm némajije lai gə́ yeḛ ulai taree lé ndá yeḛ a kundai gə́ mbai dɔ Israɛlje’g ya 31 ndá məs gə́ i ila naŋg kari ba ləm, gə dal gə́ i dal ba̰ ləi ləm tɔ lé mbai ləm a kḛji ta mée’g pana: N’oo bèe a n’a ra el, a kḛji bèe el ləm, a kar mée sii mbigi-mbigi gə mbəa el ləm tɔ. Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm né gə́ maji ndá ar məəi olé dɔ kura’g ləi gə́ dené ya.
32 Dabid ula Abigayil pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje gə́ ulai ari ree iŋgam ɓogənè lé ai səgərə ya. 33 Maji kar dɔ gosɔkəmkàr ləi ai səgərə ləm, i kara maji kar dɔi ai səgərə ya ləm tɔ mbata i ɓa ɓogənè wa jim ɔgm ne loo kila məs ya. 34 Tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje gə́ ɔgm ra səi majel lé si kəmba ya! Ɓó lé i ɔs rɔi ɓad ree nɔm’g el ndá dəw lə Nabal kára kara a nai kar loo àr dəa’g el ŋga.
35 Yen ɓa Dabid taa néje gə́ Abigayil ree ne lé jia’g ɓəi, ndá yeḛ ulá pana: Tel aw kəi ləi gə meekulɔm. Aa oo ma m’oo ndui ya ləm, m’wai gə́ rɔm’d gə́ majee ya ləm tɔ.
Kwəi lə Nabal
36 Abigayil tel ree rɔ Nabal’g. Nɛ aa oo, yeḛ ra naḭ gə́ boo mee kəi’g ləa asəna gə naḭ gə́ ka̰ mbai bèe. Mee Nabal lelee ləm, kido rəa yaa̰ ləm tɔ. Abigayil ulá ta né gə́ lam əsé gə́ boi kára kara el saar ar loo àr. 37 Nɛ loo gə́ loo àr gə ndɔ ndá kido lé ḛ kəm Nabal’g ɓa dené ləa ɔr sor néje gə́ dəs lé aree ɓəi. Né ra ɓəŋgərə Nabal as yoo aree si dḭdiri tel to asəna gə kɔr mbal bèe. 38 As ndɔ dɔg gogo ndá Njesigənea̰ unda Nabal aree wəi.
39 Dabid oo to gə́ Nabal wəi ndá yeḛ pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰ ai səgərə mbata yeḛ ɔr kəm ta ləm dan boo-rɔkul gə́ Nabal ila dɔm’g, ɔgm ne ma kura ləa dɔ ra majel’g lé! Njesigənea̰ ar némajel lə Nabal tel oso dəa-yeḛ’g ya.
Yen ŋga Dabid ula njékulaje rɔ Abigayil’g dəjee mba karee tel to dené ləa. 40 Kuraje lə Dabid teḛ rɔ Abigayil’g mee ɓee gə́ Karmel ndá d’ulá pana: Dabid ula sí rɔi’g mba taai gə dené ləa.
41 Yeḛ ḭ unda barmba dəb kəmee naŋg ndá yeḛ pana: Aa ooje, ma kura ləi gə́ dené m’a to ɓər mba togo gɔl kuraje lə mbai ləm ya.
42 Léegəneeya Abigayil ḭ uba mulayḛ̀je aw ar ŋgama̰dje mi danee. Yeḛ orè goo njékulaje lə Dabid, aw tel to dené ləa tɔ.
43 Dabid taa Akinoam, dəw gə́ Jisreel lé gə́ déné ləa mba̰ ar deḛ joo bɔr to denéje ləa. 44 Mbata Sawul wa ŋgonee Mikal gə́ to dené lə Dabid lé ar Palti, dəw gə́ Galim gə́ to ŋgolə Layis lé tɔ .
